Шпаргалка по "Истории"

 

47. Змены ў сістэме міжнародных адносін на мяжы XX - XXI стст. Стварэнне перадумоў для пабудовы постканфрантацыйнага свету.

В современной  мировой политике действует огромное количество различных участников. Но до сих пор преобладающим остаётся взгляд, что основными субъектами мировой политики являются государства  и группы (союзы) государств. Однако сегодня обозначилась объективная  тенденция расширения участников международных  отношений. Всё более важными  субъектами в международных отношениях становятся международные организации. Они обычно разделяются на межгосударственные или межправительственные и неправительственные организации. Самую значительную роль в системе международных отношений играет Организация Объединённых Наций (ООН). Она стала практически первым в истории механизмом широкого многогранного взаимодействия различных государств в целях поддержания мира и безопасности, содействия экономическому и социальному прогрессу всех народов. В качестве примера различных международных организаций можно привести:

региональные  организации, например Европейское  Экономическое Сообщество (ЕЭС)

- организации  экономического характера: Международный  Валютный Фонд (МВФ)

- организации  в области отдельных отраслей  мирового хозяйства

- политико-экономические  организации,

- профессиональные  организации: ИНТЕРПОЛ;

- организации  в области культуры и спорта: Международный олимпийский комитет  (МОК), - - - военные организации: Организация Северо-Атлантического Договора (НАТО), Тихоокеанский Пакт Безопасности

- профсоюзные  организации

- различные  организации в поддержку мира  и солидарности

- религиозные  организации

Международный Красный Крест (МКК) — организация, целью которой является помощь военнопленным, другим жертвам войны, катастроф  и стихийных бедствий;

- экологические  организации: Гринпис и др.

 

48. Спробы   мадэрнізацыі   савецкай   грамадска-палітычнай   сістэмы   падчас   палітыкі перабудовы. Прычыны крызісу і распаду СССР.

Супярэчнасць  жыцця у  сярэдзiне 80-ых гадоу  асаблiва востра праявiлася у

эканомiцы.Адзiная сiстэма улааснасцi, цэнтралiзаванае кiраунiцтва, улада партнаменклатуры  прывялi да поунага адмаулення уласцiвых эканомiцы законау яе развiцця.

Палітыка  перабудовы, яе сутнасць і вынікі. У сярэдзіне 80-х гг. Савецкі Саюз апынуўся ў складаным становішчы. Запавольваліся тэмпы сацыяльна-эканамічнага развіцця, не заўсёды дасягненні навукі і тэхнікі ўкараняліся ў вытворчасць, нізкай была якасць многіх відаў прадукцыі, не хапала высака-якасных тавараў на рынку, па некаторых паказчыках прыпы-ніўся рост жыццёвага ўзроўню народа. Патрабавалася рэфар-маванне палітыка-эканамічнай сістэмы, якая ў аснове сваёй сфарміравалася ў СССР у 20-30-я гг.

У другой палове 80-х гг. быў удакладнены палітычны  курс і вызначана палітыка перабудовы, абнаўлення ўсіх сфер жыцця савецкага  грамадства. Ініцыятарам гэтай па-літыкі з'яўляўся генеральны сакратар ЦК КПСС М. С. Гарбачоў.

У ходзе ажыццяўлення палітыкі перабудовы значна пашырылася самастойнасць прадпрыемстваў і  аб'яднанняў у выніку іх пераходу на поўны гаспадарчы разлік і самафінансаванне. Павысілася роля працоўных калектываў. Развівалася самакіраванне. Укараняліся прагрэсіўныя формы арганізацыі працы -арэндныя калектывы, гаспадарчыя разліковыя брыгады. Дэмакратычнай станавілася выбарчая сістэма, развівалі-ся галоснасць і плюралізм думкі, фарміравалася шматпартый-ная сістэма. Больш магчымасцей стала для ажыццяўлення дэмакратычных правоў і свабод грамадзян, для творчай дзей-насці.

Аднак жыццё  паказала, што ў КПСС - КПБ адсутнічала  канкрэтная, навукова абгрунтаваная  праграма абнаўлення са-вецкага грамадства. Не былі дакладна вызначаны канчатковыя  вынікі, на дасягненне якіх накіроўваліся намаганні партыі і народа. У грамадстве з'явіліся капіталістычныя тэндэнцыі, узбагачэнне любымі сродкамі, некампетэнтнасць і безадказнасць. Гублялася кіраўніцтва краінай. Бачачы гэтыя негатыў-ныя з'явы, частка народа стала абвінавачваць КПСС-КПБ, усіх тых, па чыёй ініцыятыве пачалася перабудова. Сацыялістчныя ідэалы ў вачах мільёнаў абясцэньваліся, аўтарытэт КПСС - КПБ катастрафічна падаў.

Палітычны крызіс працягваўся.

 

49. Абвяшчэнне   Рэспублікі   Беларусь.    Заканадаўча-прававое   афармленне   і   шляхі далейшага ўмацавання яе дзяржаўнага суверэнітэту.

Афармленне  дзяржаўнай незалежнасці Рэспублікі Беларусь было звязана з практычным замацаваннем суверэнітэту рэспублікі. 25 жніўня 1991 г. было прынята рашэнне Вярхоўнага Савета БССР аб наданні канстытуцыйнага статусу Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце БССР, прынятай 27 ліпеня 1990 г. На наступны дзень, 26 жніўня 1991 г., быў приняты Закон «Аб забеспячэнні палітычнай і эканамічнай самастойнасці БССР». Згодна з ім усе прадпрыемствы, арганізацыі і ўстановы саюзнага падпарадкавання, што размяшчаліся на тэрыторыі рэспублікі, пераводзіліся ва ўласнасць Беларускай ССР. 19 верасня 1991 г. Вярхоўны Савет прыняў Закон аб назве Беларускай ССР, у адпаведнасці з якім яна пачала называцца «Рэспубліка Беларусь», а ў скарочаным варыянце — «Беларусь». Была зацверджана новая дзяржаўная сімволіка: бел-чырвона-белы сцяг і герб «Пагоня». У маі 1995 г. на рэферэндуме большасць насельніцтва рэспублікі прагаласавала за ўвядзенне новых дзяржаўных сімвалаў, якія існуюць і сёння.

8 снежня  1991 г. кіраўнікі Расійскай Федэрацыі, Украіны і Беларусі ва ўмовах крызісу саюзнай улады і ўзмацнення руху саюзных рэспублік за суверэнітэт падпісалі ў Белавежскай пушчы Пагадненне аб спыненні існавання СССР і стварэнні Садружнасці Незалежных Дзяржаў (СНД). Гэтае пагадненне атрымала ў гісторыі назву «Белавежскага». Адначасова была прынята пастанова, якая скасоўвала Дагавор аб утварэнні СССР ад 1922 г. У склад СНД увайшлі 12 краін. Цэнтрам СНД была вызначана сталіца Беларусі — г. Мінск.

3 аднаго  боку, распад СССР прывёў да  рэзкага падзення ўзроўню жыцця  насельніцтва, да шматлікіх нацыянальных  канфліктаў у рэгіёнах былога  СССР, а з другога — садзейнічаў  афармленню незалежнасці рэспублік.  Гэта падзея адбілася на лесе  кожнага грамадзяніна, бо ў аснове  СССР ляжалі глыбокі патрыятызм  і дружба народаў савецкіх  рэспублік. У працэссе афармлення  дзяржаўнай незалежнасці нашай  краіны былі зацверджаны дзяржаўныя  узнагароды РБ: званне—Геррой Беларусі,ордэны—Айчыны,Маці,Воінскай  славы,Ф.Скарыны, медалі—За адвагу. 15 сакавіка 1994 г.Канстытуцыя Рэспублікі  Беларусь,якая была прынята Вярхоўным  Саветам. РБ--унітарная дэмакратычная  сацыяльная, прававая дзяржава, якая  аснована на прынцыпе раздзялення  ўлад: заканадаўчай, выканаўчай і  судовай. РБ як унітарная дзяржава  падзяляецца на адміністрацыйна-тэрытарыяльныя  адзінкі (вобласці). Наша рэспубліка  з'яўляецца прававой дзяржавай  таму, што дзейнасць усіх органаў  улады, жыццё грамадства вызначаюцца  Канстытуцыяй і адпаведнымі законамі, выкананне якіх з'яўляецца абавязковым  для ўсіх.Главой дзяржавы и  выканўчай уладай з’яўляецца  Прэзідэнт РБ.Ён фарміруе вышэйшы  выканаўчы орган і нясе адказнасць  за яго работу. У 1994 першым Прызідэнтам  РБ быў абраны Лукашэнка. 14 мая  1995 першы рэспубліканскі рэферэндум(быў  прынят новы Дзяржаўны герб  і сцяг). 24 лістапада 1996 другі рэспублтканскі  рэферэндум(за канстытуцыю РБ 1994 са змяненнямі і дапаўненнямі  і з 27 на 3 діпеня перенесены  Дзень незалежнасці РБ). У2001 годзе  Лукашэнка быў выбраны на другі  тэрмін. 17 кастрычніка 2004 трэці рэферэндум  аб  увядзенне папрадкам выбараўравак  у Канстытуцыю РБ, звязанных з  парадкам выбараў Прэзідэнта  РБ.19 сакавіка 2006 выбары. 19 декабря 2010.

 

50. Нацыянальна-культурнае адраджэнне канца ХХст. Далейшае фарміраванне беларускай нацыянальнай ідэі і роля гэтага працэсу ва ўмацаванні дзяржаўнага суверэнітэту.

Развитие бел культуры на современном  этапе выделяют 2 фактора:

1 Демократизация общ-политич жизни

2 Соц-экономич кризис

Новые черты бел культуры:

1 Преодоление всестороннего контроля  гос-ва, расширение альтернативных  форм и жанров культуры.

2 Некоторые шаги к пути нац-культ возрождения

3 Некоторые шаги по возвращению нац-историч наследства

4 Сокращение гос финансирования  и привлечение частных средств

В целом кризисное положение  культуры обусловлено тяжелым положением экономики.

Также это обусловлено результатами русификации и непоследовательной политикой гос управления.

 

51.Першыя спробы перабудовы эканомікі,  прычыны іх правалу (1985-1990 гг). Прычыны крызісу савецкай эканамічнай сістэмы.

Наспяванне  крызісных з'яў у эканоміцы рэспублікі

пачалося  пазней, чым у іншых савецкіх рэспубліках. Калі ў СССР у цэлым зніжэнне вытворчасці  пачалося ўжо ў 1989 г., дык на Беларусі яно ўпершыню адбылося ў 1992 г. Крызісныя з'явы ў эканоміцы праявіліся, перш за ўсё, у падзенні тэмпаў росту вытворчасці і пагаршэнні яе асноўных эканамічных паказчыкаў. Гэта азначала, што строга цэнтралізаваная дзяржаўная эканоміка вычарпала сябе. Ста-навілася відавочнай неабходнасць карэнных пераўтварэнняў ў эканоміцы. Цяжкасці, аднак, заключался ў тым, што шляхоў выхаду з эканамічнага крызісу дагэтуль не было распрацавана. Таму іх прыйшлося шукаць у спалучэнні адміністрацыйных метадаў кіравання эканомікай  з самакіраваннем на месцах.

Першапачаткова  ўсе надзеі звязваліся з удасканаленнем планавага кіравання і павышэннем самастойнасці і актыўнасці прадпрыемстваў і іх калектываў. У такім напрамку ішло абмеркаванне 12-пяцігадовага плана развіцця БССР на 1986—1990 гг. на XXX з'едзе КПБ. У плане прадугледжвалася забяспечыць увесь прырост вытворчасці за кошт выкарыстання ў першую чаргу інтэнсіўных шляхоў развіцця эканомікі, а не эксгпэнсіўных, Інтэнсіўны шлях развіцця быў звязаны з выкарыстаннем якасных фактараў і дасягненнем росту вытворчасці на аснове ўкаранення дасягненняў навукі і тэхнікі, павелічэння прадукцыйнасці працы. У Беларусі была прынята рэспубліканская праграма «Інтэнсіфікацыя».

Першачарговай задачай у 1987 г. была прызнана неабход-насць забяспечыць пераход ад цэнтралізаванай, каманднай сістэмы кіравання да дэмакратычнай, заснаванай пераважна на эканамічых метадах. Выйсце са складанага эканамічнага становішча бачылася ў пераводзе галін народнай гарспадаркі, прадпры-емстваў і аб'яднанняў на поўны гаспадарчыразлік і самафі-нансаванне. Ужо ў 1988 г. на Беларусі ва ўмовах гаспадарчага разліку і самафінансавання працавалі ўся прамысловасць, аграпрамысловы комплекс, транспарт, гандаль, большасць будаўнічых арганізацый. Асноўнай прабле-май эканамічных пераўтварэнняў з'яўлялася забеспячэнне выпуску прадукцыі высокай якасці і надзейнасці, канкурэнта-здольнай на сусветным рынку, своечасовае яе абнаўленне ў адпаведнасці з запатрабаваннямі спажыўцоў.

Галоўным  дасягненнем эканамічнага развіцця БССР у другой палове 80-х гг. стаў пачатак пераарыентацыі з вытворчасці сродкаў вытворчасці, г.зн. машын, станкоў, абсталявання (цяжкай прамысловасці), на выпуск тавараў народнага спа-жывання. Упершыню менавіта гэтыя тавары па аб'ёму еваёй вытворчасці сталі выпускацца апераджальнымі тэмпамі.

Марудна ажыццяўляліся  пераўтварэнні у сельскай гаспадарцы, якія былі накіраваны на змякчэнне  каманднага кіраўніцтва калгасамі  з боку дзяржавы. Стан сельскай гаспадаркі пагоршыўся і для забеспячэння насельніцтва харчовымі прадуктамі была ўведзена сістэма талонаў. У гэтых умовах больш настойліва сталі ўзнімацца пытанні аб неабходнасці пераходу да разнастайных форм і спосабаў гаспадарання на зямлі. У 1990 г. быў прыняты Закон аб уласнасці, які прадугледжвае прыватную, калектыў-ную і дзяржаўную ўласнасць. У 1991 г. быў прыняты Закон «Аб сялянскай (фермерскай) гаспадарцы». Аднак фермерскіх гаспадарак у Беларусі было створана вельмі мала.

Эканамічнае становішча Беларусі ў канцы 80-х  гг. рэзка па-горшылася ў сувязі з аварыяй на Чарнобычьскай атамнай элек-трастанцыі, што адбылася 26 красавка 1986 г. Эканамічны урон, нанесены Беларусі аварыяй, ацэненьваецца, па падліках вучо-ных, у 32 гадавыя рэспубліканскія бюджэты, а вынікі для зда-роўя людзей наогул непрадказальныя.

 

52. Пошук шляхоў пераходу да рыначнай  эканомікі. Распрацоўка нацыянальнай  стратэгіі ўстойлівага эканамічнага развіцця краіны.

Другі этап эканаммічнай рэформы ішоў ва умовах пагаршэння стану эканомікі. Да восені 1990г у СССР вызначыліся тры  варыянты пераходу да рынкавых адносін:1. 500 дзён –радыкальная праграма групы  эканамістаў пад кіраўніцтвам Шаталіна і Яўлінскага.2.кансерватыўная праграма пад кіраўніцтвам Рыжкова3.ліберальная  праграмма пад кіраўніцтвам Гарбачова. На пачатку 1990 Беларусь адчувалу сур’ёзныя  праблемы у сувязі з распадам Савецкага  Саюза. Толькі у 1991у Беларусі упершыню адбылося падзенне вытворчасці прамысловай  і сельскагаспадарчай прадукцыі. За першыя гады сваёй незалежнасці рэспубліка страціла амаль трэць свайго ВВП, узраслі цэны на энергарэсурсы, камплектуючыя,сыравіну,парушыліся прапорцыі паміж прамысловасцю  і сельскай гаспадаркай. У першай палове 1990 у РБ пачаліся пошукі шляхоў пераходу да рынкавых адносін. Перыяд з 1992-1994 характарызаваўся  жорсткай палітычнай барацьбой у Вярхоўным  савеце рэспублікі па пытаннях эканамічнага развіцця і дзяржаўнага будаўніцтва.Першы  шлях заключаўся у фарсіраванным  ераходзе да рынкавых адносін, поўнамаштабным ажыцяўленнем рынкавых пераўтварэнняў.Другі  шлях прадугледжваў паступовы  пераход  да рынка пры актыўным умяшальніцтве  дзяржавы ў эканамічныя працэссы. Баючыся негатыўных наступстваў  хуткага пераходу да рынкавых адносін, кіраўніцтва падтрымала другі варыянт  прасоўвання да рынку, на базе якога  была распрацавана тэарытычная мадэль сацыяльна-эканамічнага развіцця РБ.Праграмма  паступовых пераўтварэнняў прадугледжвала, што дзяржава будзе выступаць  у якасці рэгулятара рынку. Уводзіліся рыначныя цэны на большасць тавараў  і паслуг, ішло станаўленне прадпрымальніцтва, банкаўскіх і камерцыйных структур, праводзілася прыватызацыя. Аднак крызісныя  працэссы у эканоміцы прадоўжыліся, асабліва востра стала праблема інфляцыі. Вялікія страты панесла прамысловасць  у 1992-1993 на паліўна-энергетычныя рэсурсы  з расіі. Падняуся кошт прадукцыі  беларускіх прадпрыемстваў, узніклі  цяжкасці са збытам. З-за сістэмных  перабояў у пастаўках сыравіны, прадпрыемствы  скарацілі вытворчасць. Продоўжылася пагаршацца становішча с\гдля забеспячэня  прадуктамі харчавання была ўведзена сістэма талонаў. У 1991 быў прынят закон “Аб сялянскай гаспадарцы”(аднак  фермерскіх гаспадарак было зусім мала), у 1993 закон”Аб праве ўласнасці на зямлю”, які прадугледжваў існаванне  прыватнай, калектыўнай і дзяржаўнай уласнасці.Правядзенне рэформаў дазволіла  стварыць неабходны мінімум асноўных рыначных інстытутаў, нарматыўна прававых дакументаў. У другой палове 1990-х  гг. у якасці нацы-янальнай мадэлі развіцця РБ была вызначана сацыяльна арыентаваная рыначная эканоміка, якая спалучае перавагі рыначнай канкурэнцыі і эфектыўнай сістэмы абароны сацыяльных інтарэсаў, ідэі рыначнага самарэгулявання  і дзяржаўнага кіравання для  дасягнення прыярыгэтных мэт развіцця нашай краіны:1)забеспячэння паступовага  пераходу да постіндустрыяльнага, інфар-мацыйнага  грамадства на аснове рэалізацыі навуковых  новаўвядзенняў і новых тэхналогій, роста вытворчасці працы і  валавага ўнутранага прадукту;2)дасягненне на аснове павышення эфектыўнасці эканомікі  і апераджальнага развіцця сацыяльнай сферы еўрапейскіх стандартаў матэрыяльнага  забес-пячэння грамадзян і павышэнне  якасці іх жыцця; 3)фармаванне грамадзянскага грамадства і ўтварэнне эфектыўнай прававой сацыяльнай дзяржавы.