Халықаралық қаржы есептілігінің стандарты - бизнес бірлестіктері

(d)  біріктіруге арналған шығындар, біріктіруге тікелей қатысты кез келген шығынды қоса алғанда, осы шығындардың құрамының сипаттамалары. Үлестік құралдар шығарылған кезде немесе олар шығынның бір бөлігі ретінде шығарылуға жататын болса, онда сонымен қатар мынадай ақпараттар ашылуға тиіс:

(і)  шығарылған немесе шығарылатын үлестік құралдардың саны; және

(іі)  осы құралдардың әділ құны және оны айқындау базасы. Егер айырбастау күніне құралдар үшін жарияланған баға болмаса, онда әділ құнды айқындау үшін пайдаланылған елеулі жіберілген қателер туралы ақпарат ашылуға тиіс. Егер айырбастау күні жарияланған баға болса, бірақ бірлестіктің құнын айқындау үшін негіздеме ретінде пайдаланылмаса, онда бұл факт ашылуға тиіс, сондай-ақ: үлестік құралдарға құн белгілеу үшін пайдаланылған әдісті және елеулі жіберілген қателер; үлестік үшін белгіленген құн мен үлестік құралдардың жария етілген бағасы арасындағы айырманың жиынтық шамасы;

(е)  кәсіпорынның шешімі бойынша біріктіру нәтижесінде шығуға тиісті кез келген операциялардың мән-жайлары;

(f)  сатып алынатын кәсіпорынның активтерінің, міндеттемелерінің және шартты міндеттемелерінің әр класы үшін сатып алу күні танылған сома және, егер ашуды іс жүзінде іске асыру мүмкін болса, онда ХҚЕС-на сәйкес тікелей біріктіру алдында осы кластардың әрқайсысының баланстық құны. Егер мұндай ашуды іс жүзінде жүзеге асыру мүмкін болмаса, онда осы фактіні себептерін түсіндірумен бірге ашуға тиіс;

(g)  56-параграфқа сәйкес пайдада немесе залалда танылған кез келген асып кету сомасын және осы асып кету танылған пайда және залалдар туралы есептің бабы;

(h)  іскерлік беделді тануға әкеліп соқтыратын шығынның туындауына себепші болған факторларды сипаттау - іскерлік беделден бөлек танылмаған әрбір материалдық емес активтің сипаттамасы және материалдық емес активтің әділ құны не себепті сенімді өлшене алмайтынын түсіндіру - немесе 56-параграфқа сәйкес пайдада немесе залалда танылған асып кетудің табиғатын сипаттау;

(i)  егер іс жүзінде ашуды жүзеге асыру мүмкін болған жағдайда, сатып алушының кезең ішіндегі пайдасына немесе залалына енгізілген сатып алу күнінен бастап сатып алынатын кәсіпорынның пайдасының немесе залалының сомасы. Егер мұндай ашып көрсетуді жүзеге асыру мүмкін болмаса, онда бұл факті себептерін түсіндірумен бірге ашылуға тиіс.

68 67-параграфқа сәйкес ашу талап етілетін ақпаратты есепті кезең ішінде жүзеге асырылған жеке-жеке алғанда айтарлықтай емес бизнес бірлестіктері үшін жиынтық түрінде ашқан дұрыс.

69 Егер кезең ішінде жүзеге асырылған бизнесті біріктіруді бастапқы есепке алу 62-параграфта белгіленгеніндей шартты түрде ғана айқындалса, онда бұл факт сол сияқты себепті түсіндірумен бірге ашылуға тиіс.

70 66(а)-параграфта келтірілген қағидатты жүзеге асыру үшін мұндай ашуды жүзеге асыру іс жүзінде мүмкін болмаса, сатып алушы мынадай ақпаратты ашқаны жөн:

(а)  бірлескен кәсіпорынның кезең ішіндегі түсімі, кезең ішінде жүзеге асырылған барлық бизнесті біріктірулер үшін сатып алу күні осы кезеңнің басталған күні болса;

(b)  бірлескен кәсіпорынның кезең ішіндегі пайдасы немесе залалы, кезең ішінде жүзеге асырылған барлық бизнесті біріктірулер үшін сатып алу күні осы кезеңнің басталған күні болса.

Егер ақпаратты мұндай ашуды  жүзеге асыру іс жүзінде мүмкін болмаса, онда бұл факт себебін түсіндірумен бірге ашылуға тиіс.

71 66(b)-параграфта келтірілген қағидатты жүзеге асыру үшін есепті күннен кейін, бірақ егер мұндай ашуды жүзеге асыру іс жүзінде мүмкін болса, қаржылық есепті шығаруға бекіткенге дейін жүзеге асырылған әрбір бизнесті біріктіру үшін сатып алушы 67-параграфта талап етілетін ақпаратты ашқаны жөн. Егер атап айтылған қандай да болмасын ақпаратты ашуды іс жүзінде жүзеге асыру мүмкін болмағанда, онда бұл факт себептерін түсіндірумен бірге ашылуға тиіс.

72 Сатып алушы қаржылық есептілікті пайдаланушыларға басқа да кірістерді, залалдарды, қателерді түзеу және ағымдағы кезеңде бизнесті біріктіруге қатысты танылған, ағымдағы немесе алдыңғы кезеңдерде жүзеге асырылған басқа да түзетулердің қаржылық салдарын бағалауға мүмкіндік беретін ақпаратты ашқаны жөн.

73 72-параграфта келтірілген қағидатты жүзеге асыру үшін сатып алушы мынадай ақпараттарды ашуға тиіс:

(а)  ағымдағы кезеңде танылған басқа да кірістер немесе залал сомасы және түсіндірулер, олар:

(і)  сатып алынған бірегейлендірілген активтерге не міндеттемелерге немесе ағымдағы немесе өткен кезеңде жүзеге асырылған бизнесті біріктіру кезінде қабылданған шартты міндеттемелерге жатқызылады; және

(іі)  бірлескен кәсіпорын қызметінің қаржылық нәтижелерін түсіну үшін мұндай ашу орынды болатын осындай мөлшерді, сипатты немесе әсер етуді;

(b)  егер тікелей алдыңғы кезеңде жүзеге асырылған бизнесті біріктіруді бастапқы есепке алу осы кезеңнің аяғында шартты түрде ғана айқындалған болса, шартты мәндерді түзету сомасы және түсіндіру;

(c)  ашылуы сатып алынатын кәсіпорынның бірегейлендірілетін активтері, міндеттемелері және шартты міндеттемелері үшін 8 IAS Халықаралық стандартында талап етілетін қателерді түзеу жөніндегі немесе сатып алушы 63 және 64-параграфтарға сәйкес ағымдағы кезең ішінде танитын осы баптарға жатқызылған мәндердің өзгеруі туралы ақпарат.

74 Кәсіпорын пайдаланушыларға оның қаржылық есептілігін кезең ішінде іскерлік беделдің баланстық құнындағы өзгерістерді бағалау үшін мүмкіндік беретін ақпаратты ашуға тиіс.

74-параграфта келтірілген қағидаттарды  жүзеге асыру үшін кәсіпорын  мыналарды жеке-жеке көрсете отырып, кезеңнің басындағы және аяғындағы  іскерлік беделдің баланстық құнының салыстырып тексеруін ашуға тиіс:

(а)  жалпы соманы және кезең басындағы құнсызданудан болған жинақталған залалды;

(b)  сатып алу кезінде 5 IFRS Халықаралық стандартына сәйкес сатуға арналған ретінде жіктеуге арналған өлшемдерге жауап беретін, шығаруға арналған топқа кіргізілген іскерлік беделді қоспағанда, кезең ішінде танылған қосымша іскерлік бедел;

(c)  65-параграфқа сәйкес кезең ішінде кейінге қалдырылған салық активтерін кейіннен тану нәтижесінде пайда болған түзетулер;

(d)  5 IFRS Халықаралық стандартына сәйкес сатуға арналған ретінде жіктелген, шығаруға арналған топқа кіргізілген іскерлік бедел және кезең ішінде тану тоқтатылған, бірақ сатуға арналған ретінде жіктелген, шығаруға арналған топқа кіргізілмеген іскерлік бедел;

(е)  кезең ішінде 36 IAS Халықаралық стандартына сәйкес танылған, құнсызданудан болған залалдар;

(f)  21-«Валюталардың айырбас бағамдары өзгеруінің әсері» IAS Халықаралық стандартына сәйкес кезең ішінде пайда болған бағамдық айырмалар;

(g)  кезең ішінде баланстық құндағы басқа да өзгерістер; және

(h)  кезең аяғында құнсызданудан болған жалпы сома және жинақталған залалдар.

Кәсіпорын 36 IAS сәйкес ашылуы 75(е)-параграфта талап етілетін ақпаратқа қосымша  ретінде қайтарылатын сома және іскерлік беделдің  құнсыздануы туралы ақпаратты ашады.

Егер қандай да болмасын жағдайда осы Стандартқа сәйкес ашу талап  етілетін ақпарат 66, 72 және 74-параграфтарында  келтірілген мақсаттарға жауап  бермесе, онда кәсіпорын осы мақсаттарға  сәйкес келтіру үшін қажетті осындай  қосымша ақпаратты ашқаны жөн.

ӨТПЕЛІ ЕРЕЖЕЛЕР ЖӘНЕ КҮШІНЕ ЕНУ  КҮНІ

85-параграфта келтірілген жағдайдан  басқа осы Стандартта келісілген  күні 2004 ж. 31 наурыз немесе одан  кейін болатын бизнесті біріктіруді  есепке алу үшін қолданған  жөн. Осы Стандартта сондай-ақ  мыналарды есепке алу үшін де қолданған жөн:

(а)  келісілген күні 2004 ж. 31 наурыз немесе одан кеш болатын бизнесті біріктіру нәтижесінде туындаған іскерлік беделді; немесе

(b)  сатып алушының сатып алынатын кәсіпорынның бірегейлендірілетін активтерінің, міндеттемелерінің және шартты міндеттемелерінің таза әділ құнындағы үлесінің келісілген күні 2004 ж. 31 наурыз немесе одан кейін болатын бизнесті біріктіруге арналған шығындардан кез келген асып кетуі.

Бұрын танылған іскерлік бедел 

Кәсіпорын осы Стандарт 2004 ж. 31 наурыздан немесе бұл күннен соң басталатын бірінші жылдық кезеңнің басынан бастап болашақ үшін келісілген күні 2004 ж. 31 наурыз немесе одан кеш болатын бизнесті біріктіру кезінде сатып алынған іскерлік беделге, және бірлесіп бақыланатын кәсіпорынға қатысу үлесінен туындаған және 2004 жылғы 31 наурызға дейін алынған, теңбе-тең шоғырландыруды қолданған кезде ескерілген іскерлік беделге қолданғаны жөн. Осы себепті кәсіпорын:

(а)  2004 ж. 31 наурыздан немесе бұл күннен соң басталатын бірінші жылдық кезеңнің басынан бастап осындай іскерлік бедел амортизациясын тоқтатуға;

(b)  2004 ж. 31 наурыздан немесе бұл күннен соң басталатын бірінші жылдық кезеңнің басында іскерлік беделді тиісінше азайта отырып, жинақталған амортизация іскерлік беделіне жатқызылған баланстық құнды алып тастауға;

(c)  2004 ж. 31 наурыздан немесе бұл күннен соң басталатын бірінші жылдық кезең басталған сәттен бастап іскерлік беделді 36 IAS (2004 ж. редакциядағы) сәйкес құнсыздануға сынақты жүргізуі жөн.

80 Егер кәсіпорын іскерлік беделді меншікті капиталын азайту ретінде бұрын таныса, онда ол осындай іскерлік беделді іскерлік бедел жатқызылатын коммерциялық қызмет толықтай немесе ішінара шығарылғанда немесе іскерлік бедел жатқызылған ақша қаражатын басқаратын бірлік құнсызданған кезде пайда немесе залал құрамында тануға тиісті емес.

Бұрын танылған теріс іскерлік бедел 

81 2004 ж. 31 наурыздан немесе бұл күннен соң басталатын бірінші жылдық кезең басталған сәттегі мыналардан туындайтын теріс іскерлік беделдің баланстық құнын тануды тоқтату қажет:

(а)  не келісілген күні 2004 ж. 31 наурыз немесе одан кеш болатын бизнесті біріктірген кезде; не

(b)  2004 жылғы 31 наурызға дейін алынған, не теңбе-тең шоғырландыру әдісін пайдалана отырып есепке алынған бірлесіп бақыланатын кәсіпорынға қатысу үлесі

осы кезеңнің басында, бөлінбеген пайданың бастапқы сальдоны тиісті түзетумен.

Бұрын танылған материалдық емес активтер

82 Материалдық емес актив ретінде жіктелген:

(а)  келісілген күні 2004 ж. 31 наурызда болған бизнесті біріктіру кезінде сатып алынған; немесе

(b)  бірлесіп бақыланатын кәсіпорынға қатысу үлесінен туындайтын, 2004 ж. 31 наурызға дейін алынған және теңбе-тең шоғырландыру әдісімен есепке алынған,

егер осы материалдық емес актив  көрсетілген күні 38 IAS (2004 ж. редакцияда) бірегейлендіру өлшеміне жауап бермесе, объектінің баланстық құнын 2004 ж. 31 наурыздан немесе бұл күннен соң басталатын бірінші жылдық кезеңнің басында іскерлік бедел ретінде қайта жіктеген жөн.

Үлестік қатысу әдісі бойынша есепке алынатын инвестициялар

83 Үлестік қатысу әдісі қолданыла отырып есепке алынатын және 2004 жылғы 31 наурызда немесе осы күннен кейін сатып алынған инвестициялар үшін кәсіпорын:

(а)  осы инвестицияның баланстық құнына кіргізілген сатып алынған іскерлік беделді. Демек, мұндай шартты іскерлік беделдің амортизациясы инвестициялар объектісінің пайдасындағы немесе залалдағы кәсіпорынның үлесін айқындау кезінде есепке алынбауы тиіс;

(b)  инвестицияның баланстық құнына кіргізілген, инвестициялар объектісінің бірегейлендірілетін активтерінің, міндеттемелерінің және шартты міндеттемелерінің таза әділ құнындағы кәсіпорын үлесінің осы инвестицияның нақты құнынан асып кетуін есепке алған кезде осы Стандартты қолданғаны жөн. Демек кәсіпорын мұндай асып түсуді осы инвестиция алынған кезеңде инвестиция объектісінің пайдаларындағы немесе залалындағы кәсіпорынның үлесін анықтау кезінде табыс ретінде енгізуге тиіс.

84 Үлестік қатысу әдісі қолданыла отырып есепке алынатын және 2004 ж. 31 наурызға дейін сатып алынған инвестициялар үшін:

(а)  кәсіпорын осы Стандарт бұл инвестициялардың баланстық құнына 2004 ж. 31 наурыздан немесе бұл күннен соң басталатын бірінші жылдық кезең басталған сәттен бастап болашаққа арналған негізде енгізілген сатып алынған іскерлік беделге қолданғаны жөн. Демек, кәсіпорын көрсетілген күннен бастап инвестициялар объектісінің пайдасындағы немесе залалындағы үлесін айқындаған кезде мұндай іскерлік бедел амортизациясын енгізуді тоқтатқаны жөн;

(b)  кәсіпорын 2004 ж. 31 наурыздан немесе бұл күннен соң басталатын бірінші жылдық кезең басталған сәтте бөлінбеген табыстың бастапқы сальдосына тиісті түзетумен мұндай инвестициялардың баланстық құнына кіргізілген теріс іскерлік беделді тануды тоқтатқаны жөн.

Шектелген ретроспективті қолдану

85 Кәсіпорынға мынадай жағдайларда 78-84-параграфтарда белгіленген, немесе кейінірек сатып алынған немесе осы күнге дейін жасалған бизнес бірлестіктеріне, күшіне енген күнге дейін қолданылған іскерлік беделге осы Стандарт талаптарын қолдануға рұқсат етіледі:

(а)  осы бірлестіктер бастапқы есепке алынған кезде алынған Стандарт  өткен бизнес бірлестіктеріне қолдану үшін қажетті бағалау және басқа да ақпарат; және

(b)  кәсіпорын сондай-ақ 36 IAS (2004 ж. редакцияда) және 38 IAS (2004 ж. редакцияда) перспективті түрде сол күннен бастап қолданады, ал кәсіпорын бұрын алған бұл Стандарттарды осы күннен бастап қолдану үшін қажетті бағалау және басқа да ақпаратты алдыңғы күнге жасау талап етілуі ықтимал есеп айырысу үшін бағалауды айқындау кезінде қажет болмайды.