Сызықтық, тармақталған жəне қайталанған алгоритмдерді құру

Қолданбалы программалар пакеті - белгілі бір мамандық саласында нақты есептер шығара алатын

программалар жиыны

1.2 Функция шеберін арқылы есептеулер.

Электронды кесте термині мәтін түрінде берілген мәліметтерді компьютерде өңдеуге арналған программаларды белгілеу үшін пайдаланылады.Кестелерді өңдеуге жататын іс әрекеттер:

Функциялар мен формулаларды пайдалана отырып әртүрлі есептеулеп жүргізу.

Функция шеберiн пайдалану функция топтарын немесе Басқа функцuялар пунктiн таңдағанда, Функция шеберi (Мастер функций) программасы жiберiлiп, керектi Функцияны таңдап алу жеңiлденедi.

Ехсеl программасының кейбiр функциялары:

- SQRT(x) - х санының оң мәндi квадрат түбiрiн анықтайды, мысалы, sqrt(25)=5.

- SlN(x) - радианмен берiлген х бұрышының синусын анықтайды. Мысалы: sin(0.883)=O.772646.

- МАХ(тiзiм) - берiлген тiзiм iшiнен ең үлкен (максимум) мәндi анықтайды, мысалы: мах(55,39,50,28,67,43)=67.

- SUМ(тiзiм) - берiлген тiзiмнiң (блоктың) сандарының қосындысын анықтайды. Мысалы: sum(Аl:АЗОО) - Аl:АЗОО блогының 300 ұяшығындағы сандардың қосындысын табады.

Кейбiр функция аттары орыс тiлiне аударылғанан

Ехсеl нұскаларында орысша берiлiп, басқаша жазылуы мүмкiн. Жиi пайдаланьтатын қосынды табу функциясы  үшiн аспаптар тақтасында арнайы батырма бар. Функция атын формулаға кipicтipy үшiн Функция шеберiн пайдалануға болады, ол Кiрiстiру=>Функция (Вставка=>Функция) командасымен немесе  бейнеленген батырма арқылы iскe қосылады. Батырма басылғанда экранға функциялар бейнеленген сұхбат терезесi шығады. Соның iшiнен кepeктiciн таңдап алып қадам (Шаг) батырмасын басу керек. Сонда Функция шеберiнiң келесi терезесi экранға шығады да одан apгyмeнттi таңдап алуға болады.

Функция параметрлерiн енгiзу. Функция параметрлерiн енгiзу кезiнде формула палитрасы тyciн өзгертедi.

Функциялардың бірнеше түрі бар. Олар: математикалық, статистикалық, мерзімдік, қаржылық т. б.  Қолданғанда курсорды нәтиже шығатын ұяшыққа апарып  келесі жағдайлардың біреуін орындаймыз:

          стандартты панельдегі   [fx]   батырмасын басамыз;

          Қою – функция  командасын орындаймыз;

          <Shift> +<F3> тетіктерін басамыз.

Шыққан терезеден функция түрін және өзін көрсетеміз.

ЕГЕР – функциясы.

Бұл логикалық функция.

Форматы:

ЕСЛИ(логикалық теңдеу; мән егер шын; мән егер өтірік)

Мысалы: А1 ұяшығындағы мән А2 ұяшығындағы мәннен үлкен болса, оны 5 санымен ауыстыр. Жазылуы:

=ЕСЛИ(А1>А2;А1=5;А2=5)

Белгілі бір шарт бойынша ұяшықтардың қосындысын табу  СУММЕСЛИ(диапазон; шарт; диапазондар қосындысы) – функциясы арқылы орындалады.

Мысалы: А1,  А2, А3, А4, А5 ұяшықтарына мән енгіземіз. Берілген сандардың ішіндегі 1000 –ға тең немесе үлкен сандардың қосындысын табу керек. Ол үшін мына формуланы қолданамыз: =СУММЕСЛИ(А1:А5;  “>=1000”).

Диапазондағы сандардың санын табу СЧЕТ(мән1; мән2;…..) – функциясы арқылы орындалады. Мысал 1: В1= “сөз”, В2=2000, В3 = 400, В4=, В5=1500

Ол үшін мына формуланы қолданамыз: =СЧЕТ(B1:B5).

Мысал 2: Бос емес ұяшықтардағы 1000-ға тең немесе үлкен сандардың санын есептеу үшін мына формуланы пайдаланамыз: =СЧЕТЕСЛИ(B1:B5; “>=1000”).

Орта мәнді табу  СРЗНАЧ(диапазон1; диапазон2;.....) – функциясы арқылы орындалады.Мысалы: А1,  А2, А3, А4, А5 ұяшықтарындағы мәндердің  (арифметикалық) ортасын табу үшін мына формуланы пайдаланамыз:

=СРЗНАЧ(A1:A5) .

Ең үлкен мәнді табу МАКС(диапазон1; диапазон2;.....) – функциясы арқылы орындалады.

Ең кіші мәнді табу МИН(диапазон1; диапазон2;.....) – функциясы арқылы орындалады.

Орынды анықтау РАНГ(ұяшық адресі; диапазон) – функциясы арқылы орындалады.

Мысалы: А1,  А2, А3, А4, А5 ұяшықтарындағы мәндердің  қандай орынды алатынын анықтау үшін мына формуланы енгіземіз.

=РАНГ(A1; $A$1:$A$5)

Санның пайыздық өлшемін анықтау ПРОЦЕНТРАНГ(диапазон; ұяшық адресі) – функциясы арқылы орындалады.

2.1Компьютерлік желілердің классификациясы. 

    Компьютерлік желілер жергілікті, аймақтық және ауқымды болып түрлі түрге бөлінеді.

1. Жергілікті желі (LAN - Local Area Network) – бір бірімен шамалы ғана қашықтықта орналасқан және біртұтас желіге біріктірілген абоненттік ж‰йелер. Олар мекеме ішіндегі немесе қатар орналасқан ғимараттардағы компьютерлерді бір бірімен және сервермен байланыстырады.

2Аймақтық таратылған желілер (АТЖ) – WAN (Wide Area Network – широкомасштабная сеть). АТЖ – жергілікті желілер жасай алатын барлық жұмыстарды өте қашықта орналасқан бір компания компьютерлері арасында атқарыла алады.

3 Ауқымды желі-GAN бұған желінің желісі болып келетін Интернет желісі жатады.

2.2Қазіргі мультимедиялық технологиялар түрлерін қолданып құжаттарды құру. 

Мультимедия қолданбаларын жасау мүмкіндіктерінің ауқымы айтарлықтай кең. Мультимедия-компютерде ақпаратты, тұрақты және қозғалыстағы бинелерді көрсету үшін жинақталган технология. “Мултимедия”-екі жай сөзден тұратын күрделі сөз “мульти”-көп “медия”алып жүруші немесе тасмалдаушы  Осылайша “мультимедия” кампютерлік терминін көптеген тасмалдаушылар  деп аударуға болады яғни  мультимедия  ақпаратты дыбыс графика, анимация және тағы басқа сқтаудың және көрсетудің көптеген амалдары дегенді білдіреді. Егер мультимедияны ақпаратты  көрсетудің белгілі бір технологиясы  деп айтар болсақ, екі аспектіні  еске түсірген де жөн-құрлығылық немесе  аспаптық  және бағдармалық казіргі кезде мультимедияны қолданудың бірнеше негізгі  бағыттары мен өздерінің ережелері, терминолргиялиясы  қалыптасып  келеді. Олардың  ішінен  ең маңыздыларын  қарасытрайық. Білім беру мен оқытып-үйретудегі  мультимедия (Computer Based Training-CBT) аса маңызды  бағыттардың бірі болып табылады. Жоғары кәсіби деңгейді қамтамасыз ететін білімдер тез озгеістерге бейім. Дамудың қазіргі деңгейі олардың ұдайы жаңартып отыруды талап етеді.  Бұл жағдайларда олар кітап, көрнекі  құралдар сияқты дәстүрлі  оқытып –үйретудің тиісті даму қарқынына ілесе алмайд. Мультимедияның қандай да бір өнімдерін оны пайдалануды оқытып-үйрету құралдарымен қоса ұсыну жағымды ережеге айналды. Бұдан басқа, материалды біреудің әр-алуан қралдарын қолданатын кампютерлік ақытып-үйрету технологиясының бір қатар  артықшылықтары бар: оқып-үйренетін  матиралдары жақсы және барынша терең тусіну; білімдердің жаңа саласын оқып-үйренуге уіждеу; оқып-үйрету  уақытының айтарлықтай  қысқаруы нәтижесінде уақытты  үнемдеу; алынған білімдер  неғұрым ұзақ уақыт есте қалады және қысқаша  қайталанғаннан кейін  іс жүзінде қолдану үшін  оңайырақ еске  түседі ;  өндірістік оқып-үйрену мен  біліктлігін  көтеру шығындарын  азабы. Фирмалық тұсаукесер  презентация жіне онімді жарнамлау. Көрнекі жарнама саласы  мультимедияны қолданудың  нақтылы үлгісі болып  табылады. Мұндай кернеге жарнамалардың  көмегімен  тұтынушыларға қажет ақпаратты өз беттерімен алу мүмкіндігі бар. Мысалы, бұл  банктердің осы жолмен  несиелер ұсыныстары , әр алуан банк  операциялар бойынша ақпарат  берілетін  операциялық заңдары ; көрмелер мен жәрменкелер залдары; саяхаттар брюосы: вокзалдар және т.т болуы мүмкін жиһаз дүкенінде жарнама программасы бар терминалды орнатқанда сатып алушы жиһаз бұйымдарын салыстырып  салғастырады, жеке бұйымдардың өзара үйлесуін тексереді және  тіп ті оларды өз үйіне қоюды модельдейде алады. Сатып алушы өзіне қажет модельді таңдап ала алады. Ал тұсаукесерден алған әсер сатып алуға себебін тигізеді.        

3.1 Алгоритм ұғымы.

Алгоритм атауы атақты араб математигі Әбу Жафар Мұхамед ибн Мұса әл-Хорезми(763-850ж)есімінің латынша Algorithmi болып жазылуынан шыққан.Әл-Хорезмидің ұсынған тәсілін жақтаушыларды алгоритидіктер деп,ал «алгоритм»ұғымын бірқатар қасиеттері бар ережелер жүйесі деп атаған.Алгоритм ұғымы тек матиматикалық есеп шешу әдісімен ғана шектелмейді.Алгоритмді реттелген амалдар жиыны,кезекпен орындалатын операциялар тізімі.Алгоритм-берілген есептің шығару жолын реттелген амалдар тізбегі түріне келтіру.Алгоритмді компьютерде орындау үшін оны программа түрінде жаэып шығу керек.Алгоритмді орындаушының рөлін,негізінен,адам н/e автоматтандырылған құрылғы,яғни компьютер, робот т.б. атқарады.Алгоритмдіенгізу үшін оны белгілі бір заңдылықпен мәтін түрінде жазу қажет.Ал алгоритмнің компьютерде орындалуын жүзеге асыру үшін қолданылатын бірыңғай ж/e дәл жазуға арналған ережелер жүйесі программа б.т.Алгоритм мен программаға байланысты компьютердің мынадай жұмыс  ерекшіліктері бар.1.есеп шығару жолы аогоритм түрінде өрнектелуі қаж.2.алгоритм программа түрінде жазылуы тиіс.3.программа ретімен орындалуы керек.Алгоритм инфарматика мен есептеу техникасының іргелі ұғымдарының бірі.Квадрат теңдеудің түбірін табу ережесі,үшбұрыштың ауданын есептеу жолдары алгоритмдердің мысалдары б.т.Алгоритм-есеп шығару тәсілі, яғни белгілі бір нәтижеге жету үшін қолданылатын амалдардың реттелген жиыны.Күнделікті тіршілікте мектепке бару,ас әзірлеу,ағаш отырғызу,нан пісіру сияқты көптеген алгоритмдерді атқарамыз.Алгоритм атқарушы-көрсетілген тізбегін бұлжытпай орындай отырып,керекті нәтиже алуды жүзеге асыратын машина,құрылғы немесе адам бола алады.Алға қойған мақсатқа жету немесе берілген есепті шешу бағытында атқарушыға қандай әрекеттер жасау қажеттілігін әрі түсінікті,әрі дәл көрсететін нұсқаулар ретін алгоритм деп атайды.

3.2 Мемлекетті басқаруда ақпараттық технологияларды пайдаланудың мақсатымен міндеті

Мақсаты:  Азаматтар мен ұйымдардың мемлекеттік қызмет көрсетулерге жылдам әрi сапалы қолжетiмдiлiгiн

қамтамасыз ету, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды кеңiнен қолдану жолымен мемлекеттiк органдардың жұмыс істеу тиiмдiлігін арттыру

Міндеттері:  Мемлекетке, азаматтар мен ұйымдарға ақпараттық қоғам жағдайында жұмыс істеуге мүмкiндiк беретiн нормативтiк құқықтық және әдіснамалық база құру;  мемлекеттік органдардың электрондық қызмет көрсетулерiн қалыптастыру және дамыту; "электрондық үкіметтің" қызмет көрсетулерiне қолжетiмдiлiктi қамтамасыз ету, ақпараттық теңсіздікті жою және ақпараттық-коммуникациялық технологиялар саласында бiлiм деңгейiн көтеру        жөнiнде жұмыстар ұйымдастыру;  e-Үкiмет инфрақұрылымының базалық құрамдас бөлiктерiн қалыптастыру және мемлекеттiк органдардың ақпараттық инфрақұрылымын  оңтайландыру; "электрондық үкiметтің" ақпараттық                         инфрақұрылымын қорғауды қамтамасыз ету

27 БИЛЕТ

1.1.  Программалық жабдықтау жəне оның деңгейі.

Құрылғыларды бір-бірімен байланыстыратын жүйелер мен сигналдарды, пайдаланушы адам мен компьютердің қарым-қатынасын, техникалық, программалық құралдар жиынтығын жəне техникалық өзара келісімдерді интерфейс деп атайды. (inter- өзара, face-бет).

Программа - магниттік тасымалдаушыда (дискіде) файл түрінде сақталып, əрбір адамның командасы бойынша компьютер жадына жүктеліп, орындауға арналған машина тіліндегі нұсқаулар жиыны.

Көптеген мəселелер өзара байланыста бір-бірімен біріге отырып жұмыс істейтін программалық жабдықтардың көмегімен шешіледі. Программалық жабдықтар - ақпараттық технологиялардың елеулі бір бөлігі, олар сервистік программалардан, жүйелік программалар (операциялық жүйе, драйверлер, утилиттер т.б.) мен қолданбалы программалар пакетінен (MS Word, MS Excel, MS Access, Corel Draw, AutoCAD т.б.) тұрады. ЭЕМ программалары екі топқа бөлінеді (2-сурет), олар:

1) жүйелік программалық жабдықтар;

2) қолданбалы программалар пакеті.

Жүйелік программалар - ЭЕМ-нің аппараттық жабдықтарының жұмысын басқарып, жұмыс істеп отырған адамды қажетті қолданбалы программалармен байланыстырады.

Жүйелік программалық жабдықтар

Жүйелік программалық жабдықтарды бірнеше топқа жіктеуге болады:

1) операциялық жүйелер, ОЖ-нің қоршаулары;

2) драйверлер, утилиттер, антивирустық программалар;

3) сервистік программалар;

4) диагностика жəне бақылау программалары;

5) Жүйелік программистердің аспаптық жабдықтары.

Қолданбалы программалар пакеті - белгілі бір мамандық саласында нақты есептер шығара алатын

программалар жиыны

Қолданбалы программалар пакеті

Қолданбалы программалар пакеті - белгілі бір мақсатта пайдаланатын программалық жабдық жəне

əмбебап болып екіге бөлінеді.

Белгілі бір мақсатта пайдаланылатын программалық жабдық əр адамның нақты есептерін шығаруға

арналған, сондықтан оны пайдалану аймағы да шектеулі. Мұндай программаларды жұмыс иесі өзі жасайды

немесе оның талабы бойынша маман программалаушылар жасап береді.

Əмбебап программалық жабдық тек бір есепті шығарып қана қоймай, белгілі бір мамандық

саласында есеп жұмыстарын түгел автоматтандыруды, немесе ақпараттың белгілі бір түрлерін өңдеуді түгел

қамти алады. Əртүрлі ақпараттарды өңдеуге мүмкіндік беретін əмбебап программалық жасақтың негізгі

түрлері мыналар:

- мəтін редакторлары;

- графикалық редакторлар;

- электрондық кестелер;

- оқыту жəне ойнау программалары;

- ақпараттық жүйелер жəне т.б.

1.2 Диаграммалар.

Диаграмма - сандық шамалар мен олардың ара-қатынастарын геометриялық тəсілдермен шартты түрде бейнелеп көрсету.

Excel программасындағы диаграмма термині сандық мәліметердің графиктік түрде бейнеленуінің барлық жағын қамтиды. Графиктік бейнелеу берілген мәліметтер қатары негізінде құрылады. Берілген мәліметтері бар жеке алынған жол немесе бағаннан тұратын ұяшықтар тобы мәліметер тобын құрайды. Бір диаграммада бірнеше мәліметтер қатарын бейнелеуге болады. Диаграмма деп жұмыс кітабының бір парағына енгізілген графиктік обьектіні айтады. Ол мәліметтер тұрған парақта немесе кез-келген басқа парақта орналасуы мүмкін. Диагамма өзі тұрғызылған мәліметтермен әрқашан тығыз байланыста болады. Егер мәліметтер жаңартылатын болса, диаграмма да автоматты түрде соған сәйкес өзгереді.

Диаграмманы тұрғызу үшін Диаграмма шебері (Мастер диаграмм) қолданылады. Ол стандарты аспаптар панелінде орналасқан диаграмма шебері батырмасының көмегімен іске қосылады. Әдетте диаграмма тұрғызар алдында мәліметтер орналасқан аймақты ерекшелеп алады немесе бұл мәліметерді Диаграмма шеберінің барысында енізуге болады.

Диаграмманың түрін таңдап алу. Диаграмма шеберінің алғашқы сатысында диаграмманың түрін таңдап алуымыз қажет. Стандартты қыстырмасындағы Түр (Вид) тізімінде диаграмманың қолда бар түрлері көрсетілген. Таңдап алынған түр үшін терезенің оң жағында мәліметтердің көрсетілуінің түрлі нұсқаулары көрсетілген. Сонын ішінен ең қолайысын таңдауымыз қажет. Стандарты емес қыстырмасында пішімделген, толығымен қалыптасқан диаграмма түрлері бейнеленген. Диаграмманың түрін таңдап алынғанна кейін Ары қарай ( Далее ) батырмасын басамыз.

Мәліметтерді таңдап алу. Диаграмма шебері (Мастер диаграмм) жұмысының екінші сатысы диаграмма тұрғызылатын мәліметтердің таңдап алудан басталады. Егер мәліметтер ауқымы алдын- ала берілген болса, Диаграмма шебері терезесінің үстінгі  жоғарғы бөлігінде орналасқан адын-ала қарап шығу аймағында тұрғызылатын диаграмманың жуық бейнесі пайда болады. Егер мәліметтер бірдей ауқымды тік төртбұрышты қамтитын болса, онда оны мәліметтер ауқымы (Диапазон данных) қыстырмасы бойынша таңдап  алған қолайлы. Егер мәліметер бірегей топтан емес, жеке қатарладан тұрса, онда оны Қатар (Ряд) қыстырмасы бойынша енгізген дұрыс.

Диаграмманы безендіру. Диаграма шеберінің үшінші сатысы ( Ары қарай батырмасын шерту арқылы алынады ) диаграмманы безендіруден тұрады. Диаграмма шебері терезесінің қыстырмларына төмендегі параметрлер енгізіледі:

    диаграмманың аты, осьтерінің атаулары (Тақырыптары қыстырмасында);

    коордиаттық осьтердің кескінделуі мен белгіленуі (Осьтер қыстырмасында);

    координата осьтеріне параллель тор сызықтардың кескінделуі (Тор сызықтар қыстырмасында);

    тұрғызылған осьтердің сипаттамасы (Атаунама қыстырмасында);

    графиктің элементердің жеке мәліметтеріне сәйкес келетін атауларды бейнелеу ( Мәліметтер қолтаңбасы қыстырмасында );