Қазақстан Республикасындағы акциз салығын салу: мәселелері мен негізгі бағыттары

    Темекі  өндірісінің заңсыз айналымына тосқауыл қою мәселесіне келсек бүгінгі күнде  Қазақстанның темекі нарығындағы жағдайына назар аудару керек. Қазақстандағы темекі нарығының жалпы көлемінің 10%-қ үлесі  заңсыз айналымға тиіп отыр. Контрабандалық заңсыз өнім айналымын конфискациялау және өндіріп алу бойынша жұмыстарды активизациялау қажет.

    Мұнай өңдеу саласы кез – келген мемлекеттің жалпы қоғамның экономикалық, әлеуметтік және саяси мүдделерінің үлкен спектрін анықтайтын, экономиканың ерекше секторы болып табылады.

    Мұнай өнімдері нарығының республика экономикасында ерекше орын алатынына байланысты бұл сала бір нормативті құқықтық актімен реттелінетін, мұнай өнімдерінің айналым сферасын реттейтін бір құжат қабылдану қажет.

    Бүгінгі күнде акциз салығының бюджетке түсуін жоғарылату үшін республикадағы акцизделетін тауарлардың заңсыз өндірісі мен айналымына тосқауыл қою, оған қарсы күресті күшейту шараларын қолдану үлкен маңызға ие болып отыр. Яғни акциздердің бюджетке түсуінің резервтерін «көлеңкелі» өндіріс пен айналымынан іздеу керек.

    Бұл мәселелерді шешу жолдарын іздестіру  және оларды жүзеге асыру тек қаржы және салық органдарының ғана міндеті емес, ол құқық қорғау органдарына, кеден органдарына да тікелей қатысты болып табылады. Сондықтан акцизделетін тауарлар нарығын реттеу жұмыстары қаржы, салық, кеден және құқық қорғау органдарының тарапынан бірлесіп жүзеге асырылуы керек. 
 
 
 
 
 
 
 

Қорытынды 

    Сонымен, акциз салығы жөнінде барлық мәліметтерді қорытындылай келе келесідей жағдайларды  айтуға болады.

    Бүгінгі күнде Қазақстан Республикасы Үкіметінің алдында тұрған негізгі мақсаттарының  бірі бюджет кірістерінің өнеркәсіп салалары арқылы қалыптасатын бөлігін ұлғайту мәселесі. Мұндағы кіріс бөлікті ұлғайтудағы негізгі көздерінің бірі Қазақстан Республикасының акцизделетін тұтыну тауарлар нарығы болып табылады. Өйткені акцизделетін тауарлар өндірісі тұтынуға сұранысы жоғары, оған сәйкес табысы да жоғары салалардың қатарына жатады. Сондықтан бұл саланың әрқашан да мемлекет тарапынан бақылауда болуы және реттелуі қажет.

    Жалпы, Қазақстанның акцизделетін тауарлар нарығында  туындап отырған негізгі мәселелер мыналар:

• алкоголь өнімдерінің заңсыз өндірісі мен заңсыз айналымы көлемінің ұлғаюы;
• сыра және шарап өндірісінің жеткілікті дамымауына байланысты осы өнімдердің контрабандасының кең етек жаюы;
• акциз маркаларының қорғау дәрежесінің төмендігінен олардың заңсыз өндіріс көлемінің ұлғаюы;
• алкоголь өнімдерін тұтынуды реттеудің жеткіліксіздігі;
• мұнай өнімдері нарығындағы көлеңкелі айналым көлемінің жоғары болуы;
• мұнай экспортының ұлғаюына байланысты отандық мұнай өңдеу зауыттарының толық іске қосылмауы;
• республиканың мұнай өнімдері нарығын мемлекеттік реттейтін нормативтік құқықтық актінің болмауы;
• жергілікті атқарушы органдар тарапынан алкоголь өнімнің бөлшек саудасын бақылаудың жеткіліксіздігі және т.б. мәселелер.

    Осындай бағыттарды жүзеге асыру барысында  біз Республикамызда көлеңкелі айналымды қысқартуға, сапасыз өнімді шектеуге және бюджетке акциздің толық түсуіне мүмкіндік береміз.

    Қазіргі кезде акциздік салық салуда бірқатар қиыншылықтар әлі де кездесіп жатыр, бірақ уақыт өте келе олар өз шешімдерін тауып келе жатқаны белгілі. Соның нәтижесінде де акцизден түсетін салықтың түсімдер көлемі өсе түседі деген сенімдеміз. 
 
 
 
 
 
 
 

Қолданылдған әдебиеттер тізімі 

1. “Экономикалық теория негiздерi” Ж. Нүрпейiсов Алматы, 1996
2. Амиреева К.К. Контроль за подакцизными товарами // Налоговый консультант. – 2003. – №3.
3. Әубакиров «Экономикалық теория» Алматы – 2000 ж.
4. Ажгалиева Д. Практика применения акцизов в зарубежных стран // Вестник налоговой службы РК. – 2003. – №4 – с24-28.
5. Алейбек Н. Организация Государственного регулирования оборота нефтепродуктов // Налоговый эксперт. –  2000. – №1. 
6. Шеденов Ө. Қ.  “Жалпы экономикалық теория” – Ақтөбе, 2004 ж.
7. Архипин И. Акцизы в годы НЭПА: истоки современной системы косвенного облажения // Финансовый бизнес. –2001. –  №4-5.
8. Бачурина М. Акцизное налогооблажение в современной России // Финансы. – 2002. – №8.
9. Бексеитов А. Нарушения в подакцизной сфере // Вестник налоговой службы РК. – 2004. – №11 (63).
10. Брызгалин А.В. Справедливость как основной принцип налогооблажения. // Финансы. – 1997. - №8.
11. Иваненко В. Особенности налоговой системы Канады // Финансы. – 2001. – №5.
12. Идрисова Э. Косвенные налоги : опыт развитых стран // Мировая экономика и международные отношения. – 1998. – №2 – 15-23 с.
13. Идрисова  Э. Как взимают косвенные налоги в США // Мировая экономика и международные отношения. – 1998. – №7 – 79-81 с.
14. Кененова Қ. Тұтынушыға салынатын акциздер және оларды жетілдірудегі түйінді мәселелер // Қаржы қаражат.–2004.– №4 – 71-76 б.
15. Нуралиева Н., Сапарова Л. Налоги: история и современность // Деловой мир Казахстана. – 1999. –  №3 (12).