Валюталық тәуекел

         Ашық валюталық позиция лимиті бұл ұзын немесе қысқа позициялардың банктің капиталына қатысты белгіленеді. Егер қандай да бір шетел валютасы бойынша ҚР ¥лттық банкі бекіткен лимиттен асқан жағдайда сол валютаны сатады немесе сатып алады. Осындай шаралар арқылы банк өзінің валюталық позция бойынша лимитін реттеп отырады.

Валюталық тәуекелді диверсификациялау - бұл  валюталық несиелер бойынша несиелік портфельді диверсификациялауды сипаттайды. Валюталық несиелік портфельді диверсификациялау мынадай тәсілдер арқылы іске асады:

-                     Валюталық несиелер сомаларына шек қою;

-                     Қарыз алушыларды диверсификациялау;

-                     Несиені қамтамасыз етуге қабылданатын кепіл заттарын диверсификациялау;

-                     Валюталық несиелер мерзімдері бойынша диверсификациялау.

Валюталық тәуекелдерді төмендету үшін міндетті түрде жоғарыда көрсетілген қандай да бір тәсілдің қолданылуы шарт.

Қорытынды

Сонымен, валюталық тәуекел дегеніміз – бұл қандай да бір шетелдік валютаға ұлттық валютаның қатынасы кезіндегі курсының өзгеруі нәтижесінде зиян шеккен банктерде өз қорларының бір бөлігінің жоғалуына, табыстардың толық алынбауына немесе қосымша шығындардың шығып кетуіне алып келеді, сол себептен бұл мәселелердің алдын-алу банктер үшін өте маңызды болып табылады., әсіресе әр түрлі валюталық нарықтарда сол бір валютаның курстары сәйкес келмеуіне байланысты сол айырымдардан пайда табатын (спекулятивтік табыс) немесе валюта курсының әр түрлі уақыт кезеңдерінде айырымынан түсетін пайда, мысалы, арбитраждық операциялар жүргізетін банктерде, яғни сондай қаржылық-несиелік институттарда өте жоғары. Валюталық тәуекел, қарызды қайтару кезеңі және несиелік контракт сомасы неғұрлым көп болса, соғұрлым жоғары болады.

Банктердің валюталық тәуекелі ашық валюталық позиция кезінде болады.

Бүгінгі күнде валюталық тәуекел - бұл бәрі әрдайым қадағалап отыруға тырысатын және де валюталық курс маңызды қаржылық индикатор болып табылатын негізгі қаржылық тәуекелдердің бірі.

Валюталық тәуекелдер халықаралық экономикалық қатынастардың қатысушылары душар болған коммерциялық тәуекелдердің бөлігі болып табылады.

Валюталық тәуекелдер – шетел валюталарын әртүрлі курстар бойынша сату және сатып алу кезіндегі жоғалтулар тәуекелдігі.

Валюталық тәуекелдер немесе курстық жоғалтулар тәуекелдігі банктық операциялар нарығының интернационализациялауына, транснационалды (біріккен) ұжымдардың және банктік мекемелердің құрылыуымен және олардың істерінің диверсификациялануымен байланысты, сонымен қатар валюталық курстың ауытқуы нәтижесінде ақшалай жоғалтулардың мүмкіндігін көрсетеді. Валюта курсының бір біріне қатысты өзгеруі көптеген факторлардың әсерінен болады, мысалы валютаның ішкі құнының өзгеруінен, бір елмен екінші елдің арасында ақша ағымының ауысуынан, алыпсатудан және т. б.

Сыртқы экономикалық қызмет сақтандыруында ерекше рольді валюталық тәуекелдердің сақтандыруы болып табылады. Тәуекелдің осы түрімен сыртқы нарыққа шығу мүмкіншілігін алған кәсіпорындар және кәсіпкерлер кездеседі.

Валюталық тәуекелдерді сақтандыру қажет, ең алдымен, келесі мүмкін болатын шығындарды жабу үшін:

-                     қандай да бір себептермен шетелдік импортшы бас тартқан экспорттық өнім өндірісімен байланысты шығындар;

-                     қаржылық жағдайдың нашарлануынан, шетел серіктестердің банкроттығынан немесе тиісті елдегі саяси оқиғлардың салдарынан жеткізілген өнім мен көрсетілген қызмет үшін төленбеген төлемдер;

-                     шартқа қол қою және оның орындалуы кезіндегі валюталық төлем курсының өзгеруімен байланысты болатын шығындар.

Валюталық тәуекелдерді сақтандыру валюталық тәуекелдерді басқарудың негізгі әдістерінің біріне жатады.

Халықаралық банктік тәжірибеде валюталық тәуекелдерді сактандырудың төмендегідей үш тәсілі қолданылады:

1)                Контрагенттерінің бірінің біржақты іс-әрекеті;

2)                Банктік және үкіметтік кепілхаттар;

3)                Мәмілеге қатысушылардың өзара келісімдері.

Хеджирлеу валюталық тәуекелді сақтандырудың кұрамдас бөлгі ретінде белгілі бір операцияларды жүргізу және мерзімді контрактілерді жасауды білдіреді.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1.             Мақыш С.Б. «Банк ісі», Алматы «Жеті жарғы» 2009 жыл;

2.             Коробова Г.Г. «Банковское дело», Москва «Экономистъ» 2008;

3.                 Банковкое дело: Учебник / Под ред. О.И. Лаврушина. М.: Финансы и статистика, 2004;

4.                 Банковские операции: Учеб. пособие / Под ред. О.И. Лаврушина. Ч. 1. М.: ИНФРА-М, 2003;

5.             Струченкова Т.В. «Валютные риски. Анализ и управление»,          КноРус 2010;

6.             Котелкин С.В и др. Основы международных валютно-финансовых и кредитных отношений: Учебник / С.В. Котелкин, А.В. Круглов, Ю.В. Мишальченко, Т.Г. Тумаров .- М.: Инфра-М,2004

7.             Исахметова А.Н. «Банк ісі», Шымкент 2006 жыл;

8.                 Гвозденко А.А. Страхование рисков – М.: Финансы и статистика, 2000;

9.                 Глущенко В.В. Управление рисками. Страхование. – М.: Крылья, 2003;

10.            Гольдштейн Г.Я. Экономический инструментарий принятия управленческих решений. – М.: ИНФРА-М, 2005;

11.            Демидова Н.Н. Основы страхования: Учебное пособие. – Могилев: Изд. Могилевского государственного университета им. А.А. Кулешова, 2001;

12.            Зайцева М.А. Страховое дело: Учебное пособие. – Мн.: БГЭУ, 2001;

13.            Коваленко Н.Н. Правовое регулирование страхования в РБ: Учеб. пособие. – Мн.: РИВШ, 1999;

14.            Мурина Н.Н., Роговская А.А. Страховое дело. – Мн.: ИВЦ Минфина, 2005;

15.            Скамай Л.Г. Страхование. – М.: ИНФРА-М, 2008;

16.            Страхование: теория, практика и зарубежный опыт./ Под ред Агееав П.П. – М.: 2005;

17.            Страхование и страховая деятельность. Материалы конференции // Финансовая газета. – 2007;. - № 15;

18.            Фарр Дж. Регулирование страхования и защита потребителя. // Страховое ревю. – 2005;. - №7;

19.            Шахов В.В. Страхование. – М.: ЮНИТИ, 2006г;

29