Табыс салығының есебі

 
 

     Еңбеккерлердің келесі табыс түрлеріне әлеуметтік салық салынбайды:     

     - мемлекет, үкімет және халықаралық ұйымдар есебінен берілген гранттарға, төлемдерге;

     -  Қазақстан Республикасының Үкіметімен және Президентімен берілген стипендия және мемлекеттік сыйлықтарға;

     - конкурстық, спорттық жарыста жүлделі орындары үшін берілетін ақшалай сыйлықтарға;

     - кәсіпорындар өз қызметін тоқтатқан кезде жұмыс берушілердің төлеген компенсацияларына;     

     -  пайдаланбаған еңбек демалыстарына жұмыс берушілердің төлеген компенсацияларына;

     - жинақ зейнетақы қорларына аударылған жарнасына;                     

     - тікелей әлеуметтік көмек, жәрдем ақы және компенсация, мемлекеттік бюджет қаржысынан төленетіндерге;

     - армия қызметкерлеріне арналған төлемдердің барлық түріне;

     - қоғам жұмыстарын орындаумен байланысты төлемдерге;           

     - мемлекеттік бюджеттің қаржысының есебінен төленетін бір жолғы төлемдеріне;

     -  заңмен белгіленген деңгейде қызмет бабы бойынша берілген іс-сапар шығыстарының компенсацияларына;

     - босану мен екіқабаттылық бойынша жәрдем ақыға;

     - белгіленген мемлекеттік стипеңдияға;

     - берілген арнайы киімдердің құнына;

     - сақтандыру сыйлығына;

     - қайырымдылық көмек ретінде берілген мүлік құндарына;

- тағы басқаларына.                                                    

     Әлеуметтік  салық ай сайын есептелінеді, ол үшін еңбеккерлердің жалпы табысынан әлеуметтік салық ұсталмайтын сомасы шегеріліп, қалған сомадан әлеуметтік салық ұсталынады.                                                                      

     Мысал. Ағымдағы ай үшін еңбеккерлерге 100 мың теңге жалақы, сондай-ақ 20 мың теңге мейрам күндеріне, 15 мың теңге пайдаланбаған еңбек демалыстары үшін компенсация 50 мың теңге қызмет бабы бойынша іс-сапарға барғаны үшін компенсация есептелінді делік. Енді біз ағымдағы ай үшін әлеуметтік салықтың сомасын есептеп шығарып көрейік. Жұмыс берушінің еңбеккерлерге төлейтін жалпы сомасы 185 мың теңге құраған, жинақ зейнеткерлік қорға төлейтін міндетті зейнеткерлік жарнасы 12 мың теңге құраған (120 х 10%), әлеуметтік салық салынбайтын еңбеккерлердің табысы 77 мың теңге құраған (12+50+15), ал әлеуметттік салықтың сомасы 22,7 мың теңге құраған [(185 - 77)х 21%].          

     Есептелген  әлеуметтік салық мына шоттардың  дебетінде: 8113, 8313, 8413, 7110 (811), 7210 және 3150 шоттың кредитінде көрініс табады.

     Жер салығы. Бюджетке төленетін жер салығының  есебі 3160 шотта көрініс табады. Салық салу мақсатында барлық жер Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес арналым мақсатына және белгілі бір категорияға жататындығына қарап қарастырылады.

     1.4 Жер салығы олардың меншік құқын, тұрақты пайдалану.

     Құқын, уақытша тегін пайдалану құқын растайтын құжаттардың негізінде есептелінеді және әр  жылдың 1 қаңтарына жердің сапасы бойынша есебі мен мемлекеттің үлесі бойынша мәліметін жер ресурстарын басқаратын өкілетті органдарға ұсынады.

 

     Темір жол транспортын ұйымдастыру үшін: заңмен белгіленген тәртіпте темір жол транспортын ұйымдастыру объектілеріне берілген жер телімдері, темір жол қарауына алынған жерлері, станциясы, вокзалы, жолдары салық салынатын объекті болып табылады.                                                            

     Энергетика  мен электростанция жүйесін ұйымдастыру үшін: заңмен белгіленген тәртіпте осы ұйымның жұмысын ұйымдастыру объектілеріне берілген жер телімдері, электр сымдарын ұстап тұратын бағаналармен байланысты жер төлімдері, станциялары салық салынатын объекті болып табылады.          

     Қазба байлықты, газ бен мұнай өнімдерін тасмалдайтын кәсіпорындардың жұмысын ұйымдастыру үшін: заңмен белгіленген тәртіпте осы ұйымға берілген жep телімдері, газ бен мұнай құбырларымен байланысты жер телімдері, салық салынатын объекті болып табылады.                                                     Байланыс сферасының балансында тұрған жер телімдері салық салынатын объектісі болып табылады.                                                                   

     Жердің әрбір теліміне тиесілі салық мөлшерлемесін пайдаланады.    

     Жерсалығын  есептегенде 7210 шоты дебеттеліп, 3160 шоты кредиттеледі. Салықты төлеу салықтық кезеңнің 1-ші шілдесінен кешіктірмей тіркелген объектілер бойынша жергілікті бюджетке төленеді. Ол кезде 3160 шоты дебеттеліп, 1030 шоты кредиттеледі.

     Көлік құралдарына салынатын салық. Мемлекеттік есепте тұрған меншік және меншікті сенімді басқаруға, шаруашылықты жүргізуге алғандар және жеке тұлғалар салық төлеушілер болып табылады.                                              

     Көлік құралдарына салынатын салық жыл сайын төленеді және Қазақстан Республикасы заңдарымен белгіленген кезінде төлем жасалады және олар көлік құралдары қуатының әр киловатынан алынатын айлық есептеу көрсеткіші бойынша алынады (салық кодексінің 146-147 беттеріне қараңыз).      

 

     40 тонналық және одан да жоғары жүк көтеретін самосвалдар және арнайы жабдықталған медициналық транспорттық құралдары салық салу объектісі болып табылмайды. Көлік құралдарына салынатын салықты есептеген кезде 7210 "Жалпы және әкімшілік шығыстарының" шоты дебеттеледі де және 3170 "Көлік құралдарына салынатын салықтар деп аталатын шоты кредиттеледі. Салықтардың барлық түрлері бюджетке аударылады, ол кезде 3110-3190 "Бюджетпен есеп айырысулар" тиісті шоттары дебеттеліп, және 1030 "Есеп айырысу шотындағы ақша каражттары" шоты кредиттеледі.

     Мүлікке салынатын салық. Бюджетке төленетін мүлік бойынша салынатын салықтың есебі 3180 шотында көрініс табады.