Автор: Пользователь скрыл имя, 18 Февраля 2013 в 05:52, реферат
Кәсіпорындар мен ұйымдардың басқа заңды немесе жеке тұлғалардан оларға сатқан тауарлары, көрсеткен қызметтері сондай-ақ аванс ретінде алдын ала төлеген төлемдері үшін алашақ борыштары – Дебиторлық борыштары /Алынуға тиіс шоттар/ деп аталады. Осы кәсіпорындар мен ұйымдарға берешек борышы бар заңды және жеке тұлғалар дебиторлар болып табылады. Өтелетін /алынатын/ уақытына қарай алынуға тиісті дебиторлық борыштар ағымдағы алынуға тиісті борыштар және ұзақ мнрзімді алынуға тиісті борыштар болып екіге бөлінеді. Бұл борыштардың есебі «Алынуға тиісті шоттар бөлімінің шоттарында есептеледі.
Кiрiспе..............................................................................................................
1 тарау. Дебиторлық борыштар есебi...........................................................
2.1. Дебиторлық борыштар есебiнiң мақсаты...............................................
2.2. Сатып алушылар мен тапсырыс берушiлер борышының есебi............
2.3. Күмәндi дебиторлық борыштар................................................................
11 тарау. Дебиторлық борыштар аудитi.......................................................
3.1. Дебиторлық борыштар аудитiнің мақсаты..............................................
3.2. Сатып алушылар мен тапсырыс берушiлер борышының аудиті...........
3.3. Күмәндi дебиторлық борыштар резерв есебінің аудиті..........................
Қорытынды..........................................................................................................
Пайданылған әдебиеттер тiзiмi.........................................................................
Мұндай
жағдайда аналитикалық есеп
Аудитор
301 «алынуға тиісті борыштар» шоты
Сатып алушылармен және тапсырыс берушілермен есеп айырысудың жедел дамып келе жатқан түрі – алынған вексельдер бойынша есен айырысу. Вексельмен төленген операциялардың дұрыс көрсетілгендігіне көз жеткізу үшін аудитордан мұндай операцияларға баса назар аудару талап етіледі.
Сатып алушылармен
және тапсырыс берушілермен
Қарапайым
вексель бұл жасалған сауда-
Аудармалы вексель (тратта) немесе беруші (трассант) жазады да, онда дебиторға (трассат) вексельде көрсетілген соманы, үшінші тұлғаға (ремитентке) немесе талап етушіге төлеу туралы бұйрығын көрсетеді.
Бұл құжат борыштық міндеттемеге айналып, төлеуші (транссант) төлеуге келісім бергеннен кейін ғана заңды күшке ие болады. Өтпелі белгінің (индкссамент) көмегімен әмбебеап несие есеп айырысу құжатының қызметін орындап, вексель бірнеше рет қолданылуы мүмкін.
Вексельдерді дисконттау олардың банкідегі есебін және қаржының айналымын елеулі жылдамдатады. Мұндай жағдайда вексельді ұстаушының (индассамент) қатысумен төлеу мерзіміне дейін банкке өткізіп, банктің тәуелсіз дисконттының пайдасына есептелген пайыздың шығынын шегеріп тастап, вексельдік сомасын алады.
Аудит
кезінде вексельдердің
2.3. Күмәнді борыштар резервтерінің есебінің аудиті
Шаруашылықтың басшысының шешімімен талап ету мерзімі өткен дебиторлық борыштарды күмәнді қарыздар резервтерінің шоттарындағы жтнақталған қаржыландыру көзіне жатқызу арқылы шығысқа шығарып жабады. Демек, күмәнді қарыздар бойынша резервтер талап ету мерзімі біткен, қайтарылуы сенімсіз субъектінің алшақ дебиторлық борыштарын есептеп шығарып жабу үшін жасалады.
Күшіндегі салық жөніндегі заң актілерінде күмәнді қарыздар – бұл өнім (жұмыс, қызмет) сатудың нәтижесінде пайда болған және табыс есептелген күннен бастап екі жылдың ішінде сөндірілмеген қарыздар ден көрсетілген.
Аудитор есепті жылдың аяғында тіркеліп, тізімделген дебиторлық борыштардың мәліметтерінің негізінде жасалған күмәнді борыштар резервтерінің заңдылығын және қандай борыштарды жабу жасалғандығын және талап ету мерзімі өткен дебиторлық борыштардың баланствн шығарылуын тексереді.
Күмәнді қарыздар бойынша резервтерді құру, оларды жұмсау және олардың қозғалысы туралы ақпарат жинақтау үшін бухгалтерлік есептің типтік жоспарында 31 «Күмәнді борыштар бойынша резервтер» бөлімшесіеің дәл осылай аталатын 311 синтетикалық шоты қаралған.
Жасалған
резервтің көлемі борышкерлерді
Жасалған күмәнді резервтер сомасына 821 «Жалпы және әкімшілік шығындары» шотын дебеттеп, 311 «Күмәнді борыштар бойынша резервтер» шотын кредиттейді.
Күмәнді
деп танылып, өтеу мерзімі
Күмәнді
қарыздарды жабуға жасалған
Жылдың соңында
жасалған резерв бойынша
Жасалған резервтің есебінен субъектің шеккен басқада зияндарын жабуға жұмсалғандығын; егер орын алған жағдайда олардың заңдылығын, есепті жылдың соңында қалған қалдықтың негізділігін тексеру қажет.
Аудиторлық дебиторлық борыштардың есебін тексерудің еншілес (тәуелді) серіктестіктердің дебиторлық борыштарының бухгалтерлік есеп шоттарында операцияларының дұрыс көрсетілгендігін және олардың есеп шоттврында регистрларындағы мәтіметтерінің Бас кітапқа және балансқа дұрыс жазылғандығын тексерумен ұштастырып жалғастырады.
Еншілес (тәуелді) серіктестіктермен бірлесіп бақыланатын заңды тұлғалардың ағымдағы дебиторлық борыштарының түрлері бойынша ақпараттарын жинақтау үшін, бухгалтерлік есеп шоттарының типтік жоспарының кестесінде 32 «Еншілес серіктестіктердің борыштары», 322 «тәуелді серіктестіктердің борыштары» және 323 «Бірлесіп бақыланатын заңды тұлғалардың борыштары» синтетикалық шоттары қаралған.
Бақылау
жүйесінің тетігін қолына
Еншілес
(тәуелді) серіктестіктердің
Аудитор
еншілес (тәуелді)
Айдың басындағы және қалдақтарының және айлық айналымның карточкада жинақталып, Бас кітапқа жазылатын тізімдемеге немесе машинажазбаға қондырылғанына бақылау жүргізіп, оларға қоса тіркелген шаруашылық онерацияларын растайтын құжаттарын тексереді.
Еншілес (тәуелді) серіктестікт
Дебиторлық борыштарға аудиторлық тексеру жүргізген кезде аудитордан баланстың «Басқа да дебиторлық борыштар» бабына ерекше назар аударуды талап етеді. Бұл аталған бап бойынша жылдың басындағы және аяғындағы қалдықтары бухгалтерлік есеп шоттарының типтік жоспарындк қаралған 33 «Басқа да дебиторлық борыштар» бөлімшесінің мынандай сиететикалық шоттарында көрсетіледі:
Бұл аталған дебиторлық борыштарды аудитор жеке-жеке тексеруге тиісті. Орын толтыруға тиісті қосылған құн салығына тексеру жүргізгенде аудитор мына мәселелерді анықтап, алуға тиісті:
Аудитор Қазақстан Республикасының Салық Кодексіне сәйкес бухгалтерлік есепте және салық есебінде есептеу әдісін қолдану ережелерінің сақталуына назар аударуға тиіс.
Есептелген сыйақының есебінің аудиті. Аудитор 332 «Есептелген сыйақылар» шотында жинақталған ақпараттармен танысып, олар қандай аралық шоттар арқылы жүзеге асырғандығын тексереді. Есептелген сыйақы бойынша дебиторлық борыштарының құрылымын анықтап, оларға талдау жасап, 332 шотының дебетінде жазылған алынуға тиісті пайыздың үстеме сомасвнвң 724 «Акциялар бойынша дивидендтер және сыйақы түріндегі табыстар» шотының кредитінде көрсетілген сомамен сәйкестігін тексереді. 332 шотының дебетінде көрестілген есептелген сыйақылардың ақша-қаражаттар бөлімінің тиісті шоттарына уақтылы келіп түскенін анықтау қажет.
332 «Есептелген
сыйақылар» шотының
Аудитор басқадай дебиторлық борыштардың елеулі үлесін құрайтын 333 «Жұмыскерлердің және басқа тұлғалардың борыштары» шотындағы шаруашыдық операцияларының дұрыс көрсетідгендігін тексеруге бесе незер аударуға тиіс. Бұл шотта жұмыскерлердің және басқа да тұлғалардың дебиторлық борыштары туралы ақпараттарының есебін, есеп беруге тиісті әкімшілік, шаруашылық және операциялық шығындарына, қызметтегі іс-сапарларға берілген сомалар бойынша жүргізілген.
Есеп беруге тиісті сома деп шаруашылықтың кассасынан ұсақ шаруашылық шығындарына (қолма-қол есеп айырысусыз болмайтын әкімшіліе шаруашылық және операциялық шығындарына) және іс-сапар шығындарына субъектінің жұмыскерлеріне берілген ақшалай авансын айтамыз. Есеп беруге тиісті тұлғалармен есеп айырысудың аналитикалық есебін әрбір берілген аванс бойынша жүргізеді.
Аудитор берілген авансы бойынша есепті, оған тіркелген құжаттармен, несие берушінің аванстық есепті бекіткен мәліметтерімен жинақ ведомостындағы жазуларын салыстырып жаппай тексеру жүргізеді. Ең алдымен авапстің кімдерге берілгендігін анықтайды. Іс-сапар шығындарына берілген аванстар тәртіп бойынша сол субъектіде жұмыс, қызмет істейтін тұлғаға берілуге тиісті. Кейбір шаруашылықтардың жұмыс тәжірибесінде мұндай аванстарды жоғары тұрған ұйымдардың лауазымды тұлғаларына берген жағдайларда кездесіп қалады.
Аудитор авапстық кскпке тіркелген құжаттарының дұрыстығын, оларға төленген төлемдердің заңдылығын тексеріп, қажет болған жағдайда қарама-қарсы тексеру жүргізуді ұсынады. Сонымен қатар, аудитор есеп беруге тиісті сомалар бойынша операцияларына тексеру жүргізгенде мыналарды анықтауға тиісті: