Ақша қаражаттары

  

Қазақстанның  Батыс аумағының байлығын игерудегі  Өзен кенорының ашылуы үлкен қуаныш болды. Өзен кенорыны келесі себептермен  ерекшеленеді:

• мол мұнай қоры;
• мұнай қорының тығыздығы (Башқұртстан, Татарстан елдерімен салыстырғанда);
• химиялық өнеркәсіпке бағалы шикізат ретінде ұсынылатын сапалы және күкіртсіз мұнай;
• бұрғылау жұмыстарын жүргізудегі қолайлы жағдайлар;
• кенорынды игеруге қолайлылық туғызатын аймақтық рельеф.

  

Маңғыстау аймақтық мұнай байлықтары жергілікті тұрғындармен ғасырлар бойы қолданылуда. Мысалы, Қарасаз, Таспас аймақтарының жер қабатының бетіне шығатын 1959 жылы ССР жене КССР геологиялық министрліктер кеңесінің эксперттік – геологиялық кеңесінде Маңғышлақ аймағында мұнай және газды іздеу, барлау жұмыстарын жүргізуге шешім қабылданды. 1960 жылдың 5 қаңтарында шебер Ғазиз Абдирзаковтың бригадасы ең алғаш Өзен кенорынынан газ фонтанын ашты.

  

Ең алғаш  рет Өзен кенорыны мұнайы 1965 жылы 10 шілдеде  жаңа салынған  Мақат-Ақтау-Өзен теміржолы арқылы тиеліп жөнелтілді. 2 жыл ішінде ұзындығы 1450км созылған Өзен-Ақтау-Самара магистралды мұнай құбыры салынды. Бес жыл ішінде аймақтағы мұнай өндіру жылына 330 мың тоннадан 10,4 млн.тоннаға дейін көтерілді. 1977 жылы мұнай өндіру деңгейі Қазақстан бойынша жылына 20,3 млн.тоннаны құрады, оның 16 млн. тоннасын тек қана Өзен кенорыны берді. Осы мұнай өндіру кенорынының нәтижесінде қазіргі таңда 70 мыңнан аса адам тұратын Жаңаөзен мұнайшылар қаласы салынды. Көп көлемдегі мұнай өндірісін қамтамасыз ететін инфраструктура мен қажетті база құрылды.

  

Қоғам қызметінің  мақсаты мен негізгі түрлері:

  

Қоғамның мақсаты  – дербес шаруашылық қызметін жүзеге асыру  барысында таза кіріс алу.

  

Қоғамның қызметінің негізгі түрлері:

• геологиялық барлау, іздестіру жұмыстарын жүргізу және мұнай, газ және газ конденсаты кен орындарын, сондай –ақ жерасты сулары  кен орындарын игеру; мұнай, газ және жерасты және теңіз суларын өндіру, тасымалдау ; мұнайды дайындау және газды өңдеу, өңделген  шикізатты және өнімдерді сату;
• мұнайға, газға және  суға арналған іздеу, барлау, құрылымдық  және пайдалану ұңғымаларын  бұрғылау, оларды  тоқтатып қою және тарату;
• мұнай, газ кен орындарын, сондай – ақ жерасты су кен орындарын жайластыру;
• өндіру және айдағыш ұңғымалардың сынау және игеру;
• мұнайдың, газдың, судың және жыныстардың физикалық – химиялық қасиеттерін айқындау бойынша лабораторлық жұмыстар;
• жерасты сулары кен орындарының монитоингін жүргізу;
• сұйық газды, көмірсутегі қоспасын, пеш отынын және басқа да  газдың өңделген өнімін әзірлеу;
• мұнай өндіруді қарқындаты;
• жоғары – монтаждық жұмыстарды  жүзеге асыру;
• бұрғылау, мұнай кәсіпшілігі және басқа да арнайы жабдықтың түрлерін, көлік құралдарын, жеке  мұқтаждықтарға  қажетті  құрал – саймандар мен қосалқы  бөлшектерді  жасау, күрделі жөндеу;
• технологиялық  мұнай – газ  кәсіпшілігі жабдығын монтаждау;
• газды пештерге жеткізетін құбыр желілерін, сондай –ақ тіректі арматура мен қысым реттегіштерді  пайдалану, монтаждау және жөндеу;
• газ жабдының жоспарлы – ескертулік жөндеу және техникалық қызмет көрсету;
• қысыммен жұмыс істейтін қыздыру пештерін, қазандықтарды, түтіктерді, резервуарларды, газ өндіру, газ тасымалдау жабдықтарын, жүк көтергіш  механизмдер мен машиналарыды, автомобильдік газ баллон қондырғыларын, темір цехтарын жөндеу және сынау;
• мұнай кен орындарындағы  экологиялық  жағдайды  жақсарту  бойынша  барлық  жұмыстар  кешенін орындау;
• мұнай өндірудің  технологиялық процесстердің химияландыру жөніндегі жұмыстарды орындау;
• электр қондырғыларын  техникалық пайдалану. Электр қуаттарын беру, бөлу, тасымалдау және сату;
• жарылғыш заттарды, жарылу құралдарын  және иондық әсер ету көздерін сақтау, пайдалану және тасымалдау, белгіленген  тәртіппен осы құралдардың импорты;
• мұнай, газ, газ конденсаты кен орындарын ( соның ішінде ауыз және термальдық су өндіру бойынша)  игеруге қатысты бөлігінде объектілерді іздестіру, жобалау;
• Қоғамның өндірістік объектілердің  және елді мекендерінің  арасында теңіз  және ауыз суын  тасымалдау және бөлу;
• белгіленген техникалық, экологиялық  және санитарлық  талаптарға сәйкес  қабат қысымын ұстау объектілерін  техникалық сумен қамтамасыз ету;
• Заңнамаға сәйкес сыртқы экономикалық қызмет: тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің экспорты және импорты бойынша операцияларды  жүзеге асру, шетелдік фирмалармен өзара тиімді сыртқы экономикалық байланыстарды, сауда – экономикалық және ғылыми – техникалық ынтымақтастықты  дамыту және осы баптың  шеңберінде Заңнамаға қайшы келмейтін өзге де қызмет;
• медициналық қызмет көрсету, диагностика және емдеу;

  

2005-2006 ж.ж. бойынша «ӨМГ» ӨФ АҚ бюджетінің орындалуы бойынша қорытынды көрсеткіштері келесідей:

  

2006 жылы жоспарланған 5925 мың тонна мұнайдан 6180 мың тонна мұнай артық өндірілді, яғни 104,3 % өткен жылмен салыстырғанда 117,6 % өсті. Жоспарланған 25,3 мың тонна газ конденсатынан артық 26,14 мың тонна газ конденсаты өндірілді, яғни өткен жылмен салыстырғанда 94 % - 103,3 % өсті. Ал жоспарланған 875 млн.м³ табиғи газынан артық 881,1 млн. м³ артық, яғни өткен жылдағы 92,5 % -дан 100,7 % өсті. /20-47б./

  

Өндірілді:

• 895,5 млн.м³ құрғақ газ (жоспар бойынша 824 млн.м³);
• 100,0 мың тонна қысылған газ (жоспар бойынша 68,6 мың тонна);
• 54,1 мың тонна көмірсутек қоспасы (жоспар бойынша 38,94 мың тонна);

  

Кіріс бөлігі

  

Бюджеттің кіріс  бөлігі жоспарланған 28719165 мың теңгеден 39421311 мың теңгеге артты/17/. 
 
 

Кесте 2

  

Кірістерді түрлері  бойынша талдау

  

                                                                                              мың теңге

  

Ескерту: дерек көзі – ұйымның кірістер және шығыстар туралы есебі. 

  

Кестеде көретініміздей өндірістік филиалдың кірістерінің 95,2 % мұнай және мұнай өнімдерін  сатудан түседі.

1. Мұнай және мұнай өнімдерін сату.

  

Мұнай және мұнай  өнімдерін сатудан жоспардан  тыс 36 544 546 мың теңге алынды. Мұнай келесі бағыттарды жөнелтілді: 

Кесте 3

  

Мұнайдың жөнелтілу  көлемі мен бағыттары

  

                                                                                                           мың теңге

  

Ескерту: дерек көзі – ұйымның бюджеттің атқарылуы туралы түсіндірме хаты. 

  

Экспортқа сомасы 148 124 603 мың теңгені құрайтын 4807,6 мың тонна мұнай жіберілді, бұл жоспарланған 3 432 627 мың теңге алуға мүмкіндік берді, оның ішінде бағаны 6649 теңгеге өсіру себебінен 31 319 215 мың теңге сомасында қосымша кіріс алынды. Мұнайды жеткізу бойынша жоспарды 97,6 мың тонна аса орындап, 3 007 056 мың теңге көлемінде кіріс алынды.                Өткен жылмен салыстырғанда өсім 42 641 132 мың теңгені құрап, оның ішінде мұнайды жеткізуден 642,6 мың тоннаға артық болуы және өткізу бағасын 5 484 теңгеге өсіруінен болып отыр. «ӨМГ» ӨФ жақын шетелге жеткізгені үшін 1635 929 мың теңгені толықтай алған жоқ. Оның ішінде өткізу бағасын тонна үшін 5 664 теңгеге өсіргендіктен қосымша 3 010 549 мың теңге сомасында кіріс алды. 260,3 мың ттонна құрайтын жеткізу жоспарының орындалмау себебінен 4 646 478 мың теңге құрайтын кіріс алынбады. Өткен жылмен салыстырғандағы кірістің 2 013 473 мың теңгеге өсуі мұнайға бағаның 5 827 теңгеге өсуінен болып отыр. Мұнай өнімдерін сатудан түскен табыс 2 218 275 мың теңгені құрап, оның ішінде мұнай көлемін 175,3 мың тоннаға арттырудан және бағаны 162 теңгеге өсіру себебінен болып отыр. Газды өңдеуден алынған өнімді сату нәтижесінде 4 232 108 мың теңге көлемінде табыс алынды, соның ішінде: 

Кесте 4

  

Газды өңдеуден алған өнім түрлері мен көлемі

  

                                                                                                          мың теңге

  

Ескерту: дерек көзі – ұйымның бюджеттің атқарылуы туралы түсіндірме хаты. 

  

Қысылған газ  бойынша жоспардан тыс 264 772 мың теңге кіріс алынды,ол жеткізулерді 31,3 мың тоннаға ұлғайту есебінен болды. өткен жылмеғн салыстырғанда бұл көрсеткіш 35,7 мың тоннаға артық тасымалданып, 341 944 мың теңгені құрады. Көмірсутекті қоспа жоспардан тыс тоннасына бағаны 6 499 теңгеге өсіру нәтижесінде 480 794 мың теңгені құрайтын табыс алынды. Ол өткен жылмен салыстырғанда 884 477 мың теңгеге ұлғайып тасымалдау көлемін 29,5 мың тоннаға жеткізді. Құрғақ газды 40,5 млн.м³ артық тасымалдау арқылы 104 454 мың теңге табыс алынғанын айтуға болады. Ол өткен жылмен салыстырғанда, 1000м³ шаққандағы бағаның 268 теңгеге өсуі есебінен 116 941 мың теңгеге артқанын байқаймыз. 

Кесте 5

  Негізгі емес қызметтен түскен табыс

                                                                                                  мың теңге