Сан және арифметикалық амалдарды оқытудағы көрнекiлiктердi пайдалану әдiстемесi

 

 

         Мазмұны

 

Кіріспе.......................................................................................................................4-5 І. Нөмірлеу және арифметикалық амалдарды меңгерудегі көрнекіліктерді пайдаланудың педагогикалық-психологиялық негіздері

1. Математиканы оқытудағы көрнекілік принципі..............................6-10

2. Бастауыш сыныптарды оқытудағы көрнекіліктердің 
   түрлері мен рөлі....................................................................................11-13

ІІ. Сан және арифметикалық амалдарды оқытудағы көрнекіліктерді пайдалану әдістемесі

1. Сан ұғымын қалыптастырудағы көрнекіліктер......................................14-24
2. Арифметикалық амалдар мен олардың қасиеттерін 
   меңгерудегі көрнекі құралдар..................................................................25-50
3. Дидактикалық бірліктерді ірілендіру (ДБІ) 
   математикалық білім технологиясы...................................................51-56
4. Көрнекілікті пайдалану бойынша математика 
   сабағының үлгісі (2 сынып).....................................................................57-60

Қорытынды.....................................................................................................61-62

Пайдаланылған әдебиеттер..................................................................................63-64

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                          

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                             К і р і с п е

 

Елбасымыз  Н.Ә.Назарбаевтың  Қазақстан халқына жолдауында: "Білім  беру реформасы – Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдарының бірі. Бізге экономикалық және қоғамдық жаңару қажеттіліктеріне сай келетін осы заманғы білім беру жүйесі қажет " – деген.  Яғни болашақтың бүгіннен де нұрлы болуына  ықпал етіп, адамзат қоғамын алға апаратын  күш тек білімде ғана. Сондыќтан да, қазіргі уақыт талабы – оқушылардың  білім сапасын көтеру, шығармашылық қабілетін, ақыл - ой белсенділігін дамыту.

Оқыту үрдісі деңгейін арттыру арқылы шығармашылықпен  еңбек ететін, жаңа білімдерді өз бетінше игеруге қабілетті және оны мақсатты түрде қолдана білетіндей азаматтар даярлау білім саласындағы басты мақсат. Оқыту – оқытушы мен оқушы арасындағы, біріншісінің адамзат жинақтаған әлеуметтік тәжірибені, білімді оқушыға беруді, ал екіншісінің оны меңгеруді жүзеге асыратын күрделі де, көпжаќты үрдіс екендігі белгілі.

Пәнаралық байланыс –  педагогика ғылымының негізгі мәселесінің  бірі. Материалдық дүниенің арасындағы өзара тығыз байланыстар арқылы шындықты жете танып білуге, олардың бір-бірімен байланысты қарым - қатнасын түсінуге болады.

Пәнаралық байланыс экономикалық географияның, әрбір өлкенің, ауданның байлыѓы мен өндірістік мүмкіншіліктерін ашатын, оның болашағын көрсететін басқа да табиғаттану ғылымдарының дамуымен байланысты экологиялық негізде қарастырылуы шаруашылықта тиімді. Жоспардағы маңызын анықтауға көмектеседі. Оқу процесінің барысында оқушылар танымдық, практикалық мақсатты бағдарлы іс - әрекеттермен шұғылданады, нәтижесінде оқушыда пәнаралық іскерлік қалыптасады.

Пәнаралық іскерлік оқушының бір пәннен меңгерген білім-іскерлік дағдыларын, екіншіде жақын меңгеруде пайдалана білу қабілетінен көрінеді.

Пәнаралық байланыс тіл  әдебиет пәнінен меңгерген кітапты пайдалану іскерліктері, география, тарих, математика т.б. пәндерді. Оны үйренуде қолданылады. Сол сияқты оқушының бір пәннен үйренген еңбек іскерліктері екінші пәнді терең меңгеруге ықпал етеді.

Әрбір пәнді өткенде, оны басқа пәнмен байланыстыра отырып, өтудің үлкен ерешекліктері бар. Қазіргі сабақта кеңінен өріс алып жүрген. Ана тілі пәнін өткенде, оны математика немесе қазақ тілі пәнімен де байланыстырып өтуге болады. Бұл жағынан оқу мазмұнын бекітсең, екіншіден тәрбие алып шығады.

Мектеп курсындағы математиканың  бастауыш сыныптарды пәнаралық байланыстардың қалыптасуы білімді терең меңгеруге, ғылыми түсініктермен негіздерін пайда болуына оқу - тәрбиелік процестерін кемелденуіне және оның оңды ұйымдастыруына, көзқарастың кеңеюіне әлемдегі заттардың тұтастығын, табиғаттағы құбылыстардың өзара байланыстарын түсінуге әсерін тигізеді

Педагогика ғылымы әркез  оқытудың жетілген жаңа моделдерін жасай  отыра, үнемі оларды зерттеумен айналысады, білім беру мен оқытудың, болашақтағы құрылымдарына болжам жасайды. Ғылым мен іс-тәжірибенің талабына сай туындайтын міндеттер өзінің әртүрлі мазмұнымен ерекшелінеді. Олардың көбісі болжамнан гөрі тез шешімін табуды талап етеді. Мысалы, білім беруді ақпараттандыру, электрондық оқулықтардың қорын жасау, педагогикалық мамандықтардың мемлекеттік білім стандарттарын жасау, мектеп бітірушілерге мамандық таңдауда әсер ететін факторларды анықтау, оқушы-мұғалім арасында, қарым-қатынасында болатын әртүрлі педагогикалық жағдайларға талдау жасау және т.б.

Білім беру - аса күрделі  әлеуметтік-экономикалық механизм. Оны реформалаудың мәселелері де сан қырлы. Қазіргі кездегі Республикамызда қолға алынған білім беру жүйесін реформалау ісі осы саланың экономикалық- ұйымдық, құқықтық, құрылымдық жақтарын түбегейлі өзгертуге бағытталған біртұтас кешенді шаралармен тығыз байланысты. Білім беру ісіндегі жаңа үрдістің мән-мағынасы, сипаты мен бағыт-бағдарын айқындаушы дәйекті факторлар:

Қазақстан    Республикасының    Тәуелсіз    егеменді    мемлекет    болып қалыптасуы;

Экономикалық нарықтық моделін ұстанып, меншіктің түрлі  пішіндерін

 дамыту;

Ұлттық білім беру ісінің әлемдік білім жүйесіне кіруі болып отыр. 1999 жылы 7 маусымда Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы қабылданды. Заң білім беру саласындағы мемлекеттік саясаттың төмендегідей негізгі қағидаларын орнатты:

1. Қазақстан Республикасының  азаматтары білім алуға тең құқылы.

2. Әрбір азамат үшін  интеллектуладық дамуы мен психофизиологиялық  және жеке бастарының қажеттілігіне сәйкес, білімнің барлық саласының қол жетерлік болуы.

 3. Білімнің зайырлығы.

 4. Жеке тұлғаның білімінің және дарынының дамуына жағдай жасау.

 5. Оқыту мен тәрбиелеудің бірлігі, білім алу жүйесінің үздіксіздігі.

 6. Білім беру ұйымдарының меншік түріне, оқыту мен тәрбиелеу түріне, бағыттарына байланысты әр түрлі болуы.  

7. Білім беру ұйымдарының  өкілеттігі және оны басқарудың Демократиялық бағытта болуы.

8. Білім беру ізгілікті,  әрі дамыту бағытын ұстану  керек.

9. Білімнің ғылыммен, өндіріспен байланысы.

10. Оқушыларды кәсіптік бағытқа  бейімдеу.

11. Білім беру саласының ақпараттандырылуы.

Қазақстан Республикасының білім  беру жүйесі өзара іс-қимыл жасайтын:

       1)      Меншік нысандарына, үлгілері мен түрлеріне қарамастан білім беру  ұйымдарының;

       2)      Білім берудің түрлі деңгейлеріне арналған сабақтас білім беру

бағдарламалары    мен    білім    берудің    мемлекеттік    жалпы    міндетті

стандарттарының;

            3) Білім беру бағдарламаларының  іске асырылуы мен білім беру жүйесінің дамытылуын қамтамасыз ететін білім беруді басқару органдарымен осыларға қарасты ұйымдардың жиынтығы болып табылады.

Білім беру жүйесінің басты міндеті - ұлттық және жалпы азаматтық    құндылықтар   ғылым   мен   практика   жетістіктері   негізінде   жеке   адамды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау.

Білім беру жүйесінің  басым міндеттері мыналар болып табылады:

- Білім беру бағдарламаларын  меңгеру үшін жағдайлар жасау;

- Жеке адамның шығармашылық, рухани  және дене мүмкіндіктерін дамыту,    адамгершілік    пен    салауатты    өмір    салтының    берік    негіздерін      қалыптастыру;

     -Азаматтық  пен елжандылыққа, өз Отаны - Қазақстан  Республикасына сүйіспеншілікке,  мемлекеттік рәміздерді құрметтеуге,  озық дәстүрлерін қастерлеуге,  Конституцияға қайшы, қоғамға  қарсы келген кез-келген көріністерге  төзбеуге тәрбиелеу;

- Республиканың қоғамдық саяси, экономикалық және мәдени өміріне қатысу  қажеттігін,  жеке  адамның  өз  құқықтары  мен  міндеттеріне  саналы көзқарасы қалыптастыру.

- Әлемдік және отандық мәдениеттің  жетістіктеріне бару, қазақ халқы  мен Республиканың басқа халықтарының тарихын, әдет-ғұрпы мен дәстүрлерін зерделеу, мемлекеттік тілді, орыс, шетел тілдерін меңгеру;

         - Білім беру ұйымдарының еркіндігі,  дербестігін кеңейту, білім беру  ісін басқаруды демократияландыру  және орталықсыздандыру;

      -   Оқытудың  жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу;

        Еңбек рыногында  бәсекелесуге қабілетті білікті  жүмысшылар мен мамандар даярлау  және біліктілігін арттыру;

Жұмыстан   босатылған   қызметкерлерді   және   жұмыспен   қамтылмаған  халықты қайта оқыту және қайта даярлау.

         Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында: «Жоғарғы  білімді  дамытудың  негізгі  үрдісі  мамандар даярлау      сапасын      арттыру,      қарқынды      ғылыми-зерттеу      қызметімен ықпалдастырылған инновациялық білімді дамыту білім беру мен ақпараттық технологияларды жетілдіру болып табылады» деп атап көрсеткен.

Қазақстан Республикасында  нәтижеге бағытталған білім берудің 2015

жылға дейінгі білім  беруді дамыту тұжырымдамасы шеңберін де орта білім       берудің  мемлекеттік жүйесіне енгізілетін  үлгі ретінде 2003 жылы пайда болды.Бұл  құжатқа сәйкес, бірінші кезеңде  нәтижеге бағытталған білім беру үлгісін жасау   және   сынақтан   өткізу   мәселесі   шешіледі.   Онда   былай   деп   атап көрсетілген.

      Мұндай үлгіні жасау үшін төмендегідей шаралар қабылданады.

1. Күтілетін нәтиже  түрінде білім беру мақсаттарының жүйесін әзірлеу,

     ол үш деңгейден тұруы тиіс:

а) Ұлттық деңгей: оқыту нәтижесінде қоғам қандай адамды және азаматты

 қалыптастырып   шығарғысы   келеді.   Қазақстан   үшін   білім   берудің  ұлттық мақсаттары бірнеше кең көлемдегі базалық біліктер: үш тілдің еуразиялық көп      мәдениеттілік, қатысымдылық, технократтық және т.б болуы мүмкін;

ә) кең көлемдегі білім салаларының деңгейі, мұнда ұлттық мақсаттар

түйінді біліктер түрінде  нақтылануы тиіс;

 б) Білім беру  пәндерінің деңгейі.

2.Сыртқы ағымды және  қорытынды бағалау жүйесін құру. Білім беру сапасын бағалаудың  ұлттық жүйесі білім сапасын кешенді емтихандар арқылы бағалауға, білім алушылар мен білім беру ұйымдарының даму динамикасын қадағалау   үшін   білім   сапасының   мониторингін   жүргізуге,   білім   сапасын тұрақты қадағалаудың кешенді жүйелерін құруға мүмкіндік береді.

3.  Оқыту ұйымдарының қағидаларын, оқушы ролін білім, іскерлік, дағдыны енжар «алушыдан» білім үдерісінің белсенді танушы субъектісіне өзгерту.

Орта білім берудегі күтілетін нәтижелерді және мониторинг мәліметтері негізінде оларға жету жолдарын талдау үдерісіне барша қауымды қатыстыру жүйесін құру.Қай замандарда да мектеп қоғамның әлеуметтік, экономикалық және мәдени салаларындағы өзгерістерге икемделіп отырған. Әр кезеңге сай оқыту теориялары, оқыту процесін ұйымдастыру мәселелері де өзгеріп, жаңа сұраныстарға бейімделген.

Дәл қазір адамның  ақыл-ой, шығармашылық мүмкіндіктеріне  қойылатын талаптар артуда. Мұндай күрделі міндеттерді шешудегі орта мектептің бастауыш сатысының алар орны ерекше. Оқушылардың білім берудің барлық кейінгі сатыларында нәтижелі дамуын анықтайтын негіз бастауышта қалатындығы баршаға белгілі.

Республикада  оқыту мазмұны жаңартылып, жаңа буын оқулықтарын енгізіп жатыр. Жаңа оқулықтар:

1. Көп деңгейлі.
2. Интеграцияланған.
3. Дамыта оқыту жүйесі қағидаларына сәйкестендірілгендігімен ерекшеленеді.

Соңғы жылдары оқыту процесін ізгілендіру, оның практикалық бағыттылығын күшейту мақсатында біраз шаралар жасалды. Білім беру саласындағы жаңалықтар: 1. Ұйымдастырудағы .    2. Технологиялардағы

4. Оқулықтар мен бағдарламалардың өзгеруі.

          Қазақстан білім беру тұжырымдамасында "Білім беру үлгісіне орта білім беру деңгейінің өте жоғары болуы тән. Бұл ең алдымен барынша байыпты бастауыш мектеп арқылы жүзеге асырылады"-деген. Осыған орай, әр пәнді, соның ішінде бастауыш сынып математикасын оқытудың ғылыми дәрежесі анағұрлым жоғары болуын, ғылым негіздерінің бәрі игерілуін, тәрбие жұмысының жақсартылуын қамтамасыз ету бағытында әр алуан шаруалар жүзеге асырылуда.

           

Зерттеу әдісі — жұмысты орындау барысында талдау, жинақтау, әңгімелесу, салыстыру, байқау және эксперимент тәсілдерін пайдалану болды.