Атқарушы органдары

                                                       К І Р І С П Е

    Қазіргі таңда еліміздің мемлекеттік  құрылымын жетілдіру, оның ішінде билік  құзырларының әр деңгейі арасында нақты  бөлінуі мен халық билігінің  маңызды элементі болып табылатын  жергілікті өзін-өзі басқару жүйесін  енгізу өте өзекті мәселелердің қатарында. Бұл биліктің бөлінуі шеңберінде қарастырылатын мәселе отандық басқару  жүйесін анықтайтын демократиялық  нышандардың бірден бірі. Бірақ бұл  бағытты көзсіз қабылдап бүкіл қоғам  проблемаларын шешеді деп қараудан сақтанған  дұрыс. Сонымен қатар  күшті ортақтандырылған мемлекет белгілі  кезеңде өзінің ішкі тұрақтылығын қамтамасыз ете алады. Бірақ оның ұзақ уақытқа  созылуы мүмкін. Ал, ішкі саясатта тұрақтылықты қамтамасыз ету саяси режимді  ортақсыздандыру, жергілікті өзін-өзі  басқаруды дамыту сияқты басқа да шараларды жүзеге асыруды талап  етеді.

    Курстық  жұмыстың мақсаты – Қазақстан  Республикасында жергілікті өзін-өзі  басқарудың қалыптасуы мен даму концепциясын қарастырып талдау. Мақсатқа жету негізінде  мынадай міндеттерді алға қойдық:

• жергілікті өзін-өзі басқарудың теориялық және территориялық аспектілерін қарастыру;
• жергілікті өзін-өзі басқарудың мәні мен түсінігіне және оның қысқаша тарихына тоқталу;
• жергілікті өзін-өзі басқарудың заң шығарушы билік органындағы маңыздылығын және оның қаржылық жағдайларын талдау;
• Қазақстан Республикасындағы жергілікті өзін-өзі басқарудың заңдық жобасының маңыздылығын көрсету;
• Жергілікті өзін-өзі басқарудың шетелдік тәжірибелерін қарастыру;
• Қазақстан Республикасында жергілікті өзін-өзі басқарудың қалыптасу мәселелерін талдау;
• Жергілікті өзін-өзі басқарудың қалыптасуындағы жетілдіру жолдарын талқылау;

    Курстық  жұмыстың құрылымы кіріспеден, негізгі  үш бөлімнен, қосыша материалдардан, қорытынды  және қолданылған әдебиеттерден  тұрады.

    Кіріспеде курстық  жұмыс тақырыбының маңыздылығы, мақсат-міндеттері қаралған. Бірінші  бөлімде жергілікті өзін-өзі басқарудың теориялық және территориялық аспектілерін қарастырылған;

    Ал, екінші бөлімде жергілікті өзін-өзі  басқарудың мәні мен түсінігі және шетелдік тәжірибелері қарастырылған;

    Үшінші  бөлімде Қазақстан Республикасының  жергілікті өзін-өзі басқаруды қалыптастыруды жетілдіру жолдары айтылады.

    Қорытынды бөлімінде жергілікті өзін-өзі басқару  мәселесі бойынша тұжырымдар мен  ұсыныстар көтеріледі. Қосымша материалдарда  әр түрлі кестелер келтіріліп әдебиеттер тізімінде пайдаланылған әдебиеттер рет-ретімен жазылған. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

І.  ҚР Атқарушы органдары 

1. Жергілікті  атқарушы органдарының құрылымы, мәні және түсінігі.

     Жергілікті өзін-өзі басқару  органдарының шешімдерінің күшін жою өздерінің не сот органдарының қолынан келеді. Жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қабылдаған шешімдері өз өкілеттіктерінің шығып кетсе, оны тиісті әкімшілік - аумақтық бірліктің өнімін түзей алады. Жергілікті өзін-өзі басқарудың сайланбалы органы белгілі бір өкілеттілікке ие.

         Жергілікті өзін-өзі басқарудың  сайланбалы органы:

• Жергілікті қоғамдастықтың жарғысын қабылдайды және өзгертеді;
• Жергілікті өзін-өзі басқарудың төрағасының жергілікті қоғамдастықтың мүмкін пайдалану жөніндегі есебін тыңдайды;
• Жергілікті қоғамдастықты басқарудың схемасын бекітеді;
• Жергілікті қоғамдастықты қайта қайта құру және тарату туралы шешім қабылдайды.

     Жергілікті  қоғамдастықтың жарғысында:

• Жалпы жағдайлар: мақсат, құқықты  негіздері, аумақтық тізімі, қоғамдастықтың құрамы;
• Жергілікті қоғамдастықты жүргізу;
• Құрылу тәртібі, қызметінің құрылымы, түрлері,жергілікті өзін-өзі басқару органдарын және басқа органдары қайта құру және таратудың негізгі және тәртібі;
• органдар қызметінің мерзімі және өкілеттілігі, олардың мүшелері мен лауазымды қызметтегі адамдарың құқығы мен міндеттері ;
• жерглікті өзін-өзі басқарудың экономикалық негіздерінің сипаттамасы;
• жергілікті қоғамдастықтың жарғысына өзгерістер, қосымшалар енгізудің тәртібі;
• жергілікті қоғамдастықтың қызметі және басқа да ұйымдық мәселелері;

     Жергілікті  қоғамдастықтың тістік жарғысын Қазақстан  республикасының үкіметі бекітеді. Жергілікті өзін -өзі басқарудың ұйымдық  құқықтық негіздерін жергілікті өзін-өзі  басқарудың сұрақтары мен жергілікті өзін-өзі басқарудың жарғысын реттейтін,Қазақстан  Республикасының заң актілері мен  жарғысы құрайды.

     Жергілікті  өзін-өзі басқарудың экономикалық негізін  құрайтындар:

• табиғи ресурстар /жер және оның қойнауы, су, орман, өсімдіктер және жануарлар әлемі/;
• муниципалдық меншіктің құрамына кіретін, қозғалмалы және қозғалмайтын мүлік;
• жерлігікті бюджеттің қаржысы;
• кейбір мемелекеттік қызмет түрлерін орындау үшін жергілікті өзін-өзі басқаруға берілген мемелекеттік меншік

     Жерлігікті  өзін-өзі басқарудың қаржылық негіздерін құрайтындар:

• жергілікті бюджеттің қаржысы;
• бюджеттен тыс және валюталық қорларың қаржысы;
• мемелекеттік үкімет органдарының жәрдем түрлері /дотация және субвенциялар/, несие ресурстары;
• аумақтық қоғамдық өзін-өзі басқару органдарының қаржысы.

       Жергілікті өзін-өзі басқару органдарының ұйымдастыру мен қызметтерінің тәртібі жергілікті өзін-өзі басқару жөніндегі жарғыда көрсетіледі. Жергілікті өзін-өзі басқарудың сайланатын органдары қалалық және аудандық мәслихат, ауылдық кеңес түрінде болады. Жергілікті өзін-өзі басқарудың сайланушы органдары заңды тұлғалар болып табылады.

         Өзін-өзі басқарудың атқарушы органдарының құрылымында әкісшіліктің коллегиясы маңызды роль атқарады. Коллегия - жергілікті әкімшілік әкімінің жанында құрылатын кеңесетін ақылдасатың орган.ол жергілікті жердің маңызды өзақ мерзімдік және мақсатты бағдарламаларын талқылап,бекіту үшін шақырылады.

     Әкімшілік қызметтің ұйымдастырушылық негізі болып жұмыс жоспары саналады. Олары әкімшіліктің барлық құрлымдары муниципалдық құрлымдарын мәселелерін  щещеді шешу үшін әр тоқсанға жасайды,

          Әкімшіліктің жұмыс жоспарын  жасау үшін оның орынбасары  мен құрлымдық бөлімдерінің басшылары  тоқсанның бітуіне 15 күн қалғанға  дейін өз ұсыныстарын әкім  аппартарының жетекшісіне береді.

        Әкімшіліктің  жұмыс жоспары 4 бөлімнен тұрады:

1. Әкім  қарайтын мәлелелер;

2. Коллеияда  қаралатын мәселелер;

3. Әкімнің  орынбасарлары қарайтын мәселелер;

4. Ұйымдастыру  жұмыстары /семинар,жиналыс,ғылыми-практикалық конференция т.б./.

     Жергілікті әкімі Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес тағайындалады.

     Жергілікті  әкімшілік әкімінің қызметтері:

• Жергілікті бюджетті дайындау және оны орындауы ұйымдастырады,бюджетті орындау барысында несиелерді басқарып жұмсаушы қызметтерін атқару;
• муниципалдық құрылымның генералдық аумақтық даму жоспарын дайындауды ұйымдастырады;
• экологиялық қауіпсіздік бағдарлмасын дайындау және орындауды ұйымдастырады;
• әкімшіліктің құрылымы мен құрамын анықтап,жергілікті өзін өзі басқару органының өкілетті бірлігі, яғни мәслихатқа бектітуге ұсынады;
• жылына кем дегенде бір рет халық алдында және жергілікті басқарудың органы мәслихатқа есеп береді /әкімшілік жұмысы туралы/;
• тәртіпті қамтамасыз етушараларын жүргізіп, қылмысқа қарсы күресті үйлестіреді;
• муниципалдық құрылымдардың азаматтық қорғану жұмысына басшылық жасайды және аумақты, тұратын халықты төтенше жағдайлардан қорғау жұмыстарына басшылық жасайды;
• әкімшіліктің басшылары мен муниципалдық кәсіпорындарың басшыларын тағайындайды және босатады ;
• шешімдер шығарады;
• өзінің қызмет аясының шамасына қарай басқа да қызметтерменайналысады.

 
 
 
 
---
 

               

1сурет. Семей қаласын басқару құрылымы. 

     Әкімнің орынбасарының қызметтері. Оларың саны муниципалық құрылымдардың деңгейіне  байланысты(қала,аудан,село,ауыл.)

       Мысалы, жергілікті өзін-өзі басқару органының әкімінде:

      А) бірінші орынбасары;

      Б) орынбасарлары-әкімшіліктің құрылымдық бөлімшелерінің басшылары;

      В) экономика жөніндегі,құрылыс жөніндегі және әлеуметтік сұрақтар жөніндегі орынбасарлары.

    Орынбасарлар арасындағы қызметтер әкімнің шешімімен белгіленеді. Олар өз қызметтерін әкімнің берген өкілеттілігі шеңберінде атқарады.

           Қазақстан Республикасының жергілікті  өзін-өзі басқару органдары жүйесіне  өзінің құқықтары және міндеттері  бар өкілктті органдар да кіреді. Олар дауыс беру нәтижесінінде  сайланатын мәслихат депутаттарынан  тұрады.

       Жергілікті өзін-өзі басқарудың өкілетті органдарының құзырына кіретіндер:

• жергілікті бюджетті бекіту және оның есебін таңдау;
• Муниципалдық құрылымның даму жоспары мен бағдармаларын қабылдау, олардың орындалуы жөніндегі есебін бекіту;
• Жергілікті салықтар мен төлемдерді белгілеу;
• Муниципалдық меншікті басқару мен реттеудің тәртібін белгілеу;
• Жергілікті өзін-өзі басқару органдары мен лауазымды қызметтегі адамдардың жұмысын бақылау .

         Жергілікті өзін-өзі басқарудың өкілетті органының құраиы, саны заңға сәйкес муниципалдық құрылымның жарғысына орай бекітіледі.