Зертханалык жумыс информатика

 

Қатарлар мен бағаналарды нөмірлеу

Word кестенің ұяшығын және жолын нөмірлеуге мүмкіндік береді. Нөмірлеу үшін нөмірленетін ұяшықты, жолды, бағанды белгілеу қажет. Сонан кейін Формат – Список (тізім) командасын орындап, нөмірленген бүктемесін (вкладку) ашу және ұсынылған стильдердің  сәйкес келетінін таңдау. Алдын ала анықталған стилді өзгерту үшін нөмірленген бүктемесін (вкладку) ашып, ¤згерту (Изменить) батырмасын басу арқылы Нөмірленген тізімді өзгерту (Изменение нумерованного списка) диалогтық терезесінен нөмірлеу параметрлерінің стилін өзгертіңіз. Нөмірлеуді қосу үшін форматтау саймандар тақтасындағы нөмірленген тізім батырмасын басу қажет.

6.1-сурет. Тізім сұхбат терезесі.

Кестені  бірнеше бөліктерге бөлу

Кестелермен жұмыс істеу барысында бір кестені оның арасына мәтін немесе сурет қосу үшін екі бөлікке бөлу қажет болуы мүмкін. Осындай кезде кестені екіге бөлу үшін, курсорды бөліну сызығынан кейінгі қатарға орналастырып алып, Кесте – Кестені бөлу  (Таблица – разбить таблицу) командасын орындау қажет немесе Ctrl + Shift + Enter  пернелерін басу керек. Мұның нәтижесінде кесте екі бөлікке бөлінеді, ал екі бөліктің арасына нормалды стильмен форматталған абзац маркері қойылады. Егер де сіз бөлуді тоқтатқыңыз келсе, яғни бұл әрекетті болдырмау үшін абзац маркерін алып тастаңыз.

Кестедегі мәліметтердің бағытын өзгерту

Кесте ішіндегі мәтіндерді көлденең немесе жоғарыдан төмен не керісінше тік бағытта жазуға болады. Ол үшін:

1. Қажетті ұяшықты белгілеу.

2. Формат – Мәтін бағыты (Направление текста) немесе кестенің жанама менюінен Мәтін бағыты командасын орындау.

3. Сұхбат терезесінен өзімізге ұнаған бағытты таңдап аламыз.

Кестені сұрыптау. 

Кестенің ішіндегі берілгендер реттелген болуы қажет. Ол үшін кестені сұрыптау командасын орындау қажет. Мәтінді, санды және берілгендерді өсу, кему ретімен сұрыптауға болады. Кестені сұрыптау Кесте – сұрыптау (Таблица–сортировка) командасы арқылы орындалады. (команданы орындамас бұрын кестені ерекшелеп алу қажет). Белгілердің үлкендігіне қарай және сұрыптау түрлері қолданушылардың таңдауы бойынша жүргізіледі. Сұрыптауды бір, екі немесе үш кілтпен жүргізуге болады. Сұрыптау кілті – Word сұрыптауға міндетті кесте мәтіні және бағаны. Сұрыптаудың қарапайым түрі бір бағандағы жолды мәні бойынша сұрыптайды. Егер бірнеше параметрлер арқылы сұрыптау қажет болса онда құрылымды кілт қолданылады, яғни екі немесе үш бағандағы жолдар мәні бойынша сұрыпталады. Тізімді сұрыптау (сортировать) үшін ең қажет баған, онан кейін екінші, соңынан үшінші баған таңдалынады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6.2-сурет. Тізімді сұрыптау сұхбат терезесі.

 

Кестеде есептеулер жасау   

Кестеде есептеулер жасауға болады. Word сандарды қосуды, алуды, көбейтуді, бөлуді және де басқа да бірнеше есептеулерді яғни ең үлкен және ең кіші, орта мәндерін табуды сонымен қатар логикалық функцияларды қолдануға мүмкіндік береді. ¦яшыққа формуланы енгізу Кесте – Формула (Таблица–Формула) командасы арқылы орындалады.

 

 

 

 

 

 

 

 

6.3-сурет. Формула сұхбат терезесі.

Формула = (тең) таңбасынан басталады, ұяшықтың адресінен, кіріктірілген функцияның атауынан, математикалық амалдардың сандық тұрақтыларынан, бетбелгілерге сілтемелерден тұрады. ¦яшық адресі әріптерден және цифрлардан тұрады (әріп – баған аты, цифр – жол аты).

	А	В	С
1	А1	В1	С1
2	А2	В2	С2
3	А3	В3	С3

 

¦яшықтар адресін қарау режімінен есептеулер нәтижесін қарау үшін көрсеткішті кесте ауданына орналастырып, <Shift>+<F9> пернесін басу қажет. Егер санды өзгертетін болсаңыз, онда есептеуді жаңарту үшін ұяшықты белгілеп <F9>  пернесін басу қажет.

Функциямен жұмыс жасау үшін арнайы ұяшыққа сілтемелерді қолдану қажет: ABOVE, BELOW, LEFT, RIGHT (үстінде, астында, сол жағында, оң жағында)

Тапсырмалар

1. Төмендегідей кесте құрыңыз.

2. Форматтаудың барлық элементтерін қолдана отырып, 4 жолдан 10 бағаннан тұратын кесте құрыңыз. Мәтінді тігінен ортаға туралау және мәтін бағытын өзгерту үшін саймандар тақтасына Тігінен туралау (Выравнивание по вертикали) және Мәтін бағытын өзгерту (Изменение направления текста) батырмасын енгізу қажет.

 

Шифр, мамандық	Кредит саны	1 семестр	2 семестр	3 семестр	4 семестр	5 семестр	6 семестр	7 семестр	8 семестр
		лек/лаб/сөжж/сөж
ТФФ, ППФ	3	15/60 15/45
ЖФ, ЭБСФ Муз. фак	3		15/60/ 15/45

 

3. 4х6 өлшемді кесте құрыңыз. 1 – қатардың 1, 2 –ші ұяшықтарын біріктіріңіз. 1- қатардың 3-ші ұяшығын, 4 ұяшықтарға бөліңіз. 1-ші бағананың 2, 3, 4–ші ұяшықтарын біріктіріңіз. Тышқан курсорының көмегімен 4-ші қатарын содан кейін кестені тұтас өшіру керек.

4. 3х4 өлшемді кесте құрыңыз.

45	895	-785	555
56	789	456	666
89	456	478	777

5. Кестенің ішін жоғарыда көрсетілген сандармен толтырыңыз да, соңына тағы бір жол қосыңыз.

6. 1-қатардың қосындысын, 2-ші қатардың көбейтіндісін, 3-ші қатардың максимум мәнін, 4-ші қатардың минимум мәнін тауып қосылған қатарға есептеп жазыңыз.

7. Кестені кішірейтіп ықшамды қалыпқа келтіріңіз.

8. Бірінші бағанадағы элементтердің қосындысын, екінші бағанадағы элементтердің арифметикалық ортасын, үшінші бағанадағы элементтердің көбейтіндісін және әр сәйкес қатарға да осы амалдарды орындап көрсетіңіз.

45	895	-785
56	789	456
89	456	478
56	45	56
15	12	23
14	9	6

9. Кесте құрыңыз. Екінші бағанды (алфавит бойынша), үшінші бағанды (жасының өсуі бойынша), сонан кейін айлық табысы  бағанының жазбаларын кему ретімен орналастыр. (Кесте – Сұрыптау). Барлығы деген жолдың соңғы ұяшығына қосындыны есептеу  функциясын қолданыңыз.  (Кесте – Формула)

№	Аты-жөні	Жасы	Айлық табысы
1.	Абишева Р.	18	23000
2.	Акапова С.	25	25000
3.	Амирова А.	41	30000
4.	Абилданова Д.	53	35000
5.	Алимбекова ¦.	38	17000
6.	Әміртаева Қ.	45	22000
7.	Биекеева А.	27	36000
8.	Билялова Ә.	29	45000
9.	Қамбаорва А.	35	40000
10.	Мырзабекова А.	32	29000
11.	Раимова Ж.	46	56000
Барлығы			358000

Студенттің өзіндік жұмысы

Төлем түбіртегін жасау (счет-квитанция) (кесте құру, кестеде есептеулер жүргізу).

Кестелерді форматтау

Кестедегі мәліметті жеңіл әрі тез оқуға мүмкін беретіндей етіп форматтауға болады.

Торлар ішіндегі мәліметті форматтау үішін әдетте мәтінді форматтау тәсілдерін де қолдануға болады. Формат командасы ұсынатын барлық әрекеттерді (бұрыннан таныс) қолдануға болады. Мысалы, қатар аралық интервалды анықтап, оның шеттерін туралауға және ол үшін жанама меню қолдануға мүмкіндік бар.

Бұдан басқа да тікелей кестені әшекейлеу элементтерін қосуға болады (кестенің бөлу сызықтары, оны жиектеу т.с.с) кестені әшекейлеуге арналған алдын-ала анықталған стильдер арқылы кестені форматтауға болады.

Кесте – Автоформат (Таблица –  Автоформат) командасы кестені  әшекейлеудің алдын ала анықталған стильдерін қолдану арқасында оны безендіруге қажетті қысқартуға мүмкіндік береді. Олардың көмегімен ұяшықтарды жиектеу мен іштерін бояуды, шрифт түрі мен сондай-ақ торлардың мөлшерін олардың ішіндегі мәліметке сәйкес автоматты түрде өзгерту параметрлерін жылдам анықтауға болады.

Кестені форматтау үшін курсорды кесте ішіне орналастыру керек.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7.1-сурет. Кестені автоформаттау сұхбат терезесі.

(Жиектеу, Қаріп, Автотаңдау, Ішін бояу, Түсі) Нәтижесін “‡лгі” бөлігінен көріп отырамыз. Ал, автоформатты кестені тек белгілі бір бөлігіне қолдану үшін, “Әшекейлеуді өзгерту” (изменить оформление) бөлігінде форматы өзгертілетін кесте бөлігін атап көрсету қажет ( мысалы, Тақырып қатар, Бірінші бағаны, Соңғы қатар, Соңғы бағана, т.с.с) Ең соңында ОК ботырмасын шерту керек.

¦яшықты (қатарларды) нөмірлеу үшін нөмірлеуге қажетті бағананы, қатарды немесе торларды белгілеп алған соң:

• меню қатарындағы формат – Тізім (Формат- Список) 
• кестенің жанама менюіндегі Тізім командасын орындау;
• “Форматтау” тақтасында орналасқан “Нөмірленген тізім” батырмасы көмегімен ұяшықтарды өте тез нөмірлеп алуға болады. Алайда, бұл жағдайда нөмірлеу үшін “Тізім” (Список) сұхбат терезесіндегі анықталған стиль қолданылатын болады.
• Нөмірлеу белгілеп алған бағана немесе қатар, торға тәуелді жүргізіледі. Форматтарын ашылған сұхбат терезесінде ауыстыруды алдыңғы сабақтардан білеміз

( Мәтінді форматтау)

Тапсырмалар

1. ¤зіңіздің қалауыңыз бойынша кесте құрып, Кесте – Автоформат (Таблица – Автоформат) командасын таңдай отырып, кестені әшекейлеудің алдын ала стильдерін қолданып, оны  безендіріңіз.

2. Саймандар тақтасындағы Кестелер және шекаралар батырмасын шертіп, экранға Кестелер және шекаралар саймандар тақтасын шақырыңыз.

3. Төмендегідей кесте құрыңыз.

МАМЫР
Дүйсенбі		5	12	19	26
Сейсенбі		6	13	20	27
Сәрсенбі		7	14	21	28
Бейсенбі	1	8	15	22	29
Жұма	2	9	16	23	30
Сенбі	3	10	17	24
Жексенбі	4	11	18	25

Мәтінді ерекшелеп алу, орындалған іс-әрекеттерді қайталау және болдырмау Қаріпті форматтау

Мәтін фрагменттерін ерекшелеу тәсілдері

WORD-ты редакциялауда алдымен  мәтін фрагментін ерекшелеп алуды, содан кейін оған сәйкес  команданы орындауға тура келеді. Мәтінді ерекшелеп алу WORD командасы әрекетін кеңейтеді.