Су қоймаларының топографиялық және экономикалық сипаттамаларын есептеу және тұрғызу

                                                                                                         ₍₄₀₎ 

                                                                                            (41) 

                                                           ₍₄₂₎ 

                                                                                              ₍₄₃₎

   Салыстырмалы  көпжылдық пайдалы көлемінің құрамы бойынша анықталады. 

    ,    ,     

                 

     

   Пайдалы көлемінің негізгі бөлігін    табу үшін С.И. Криций және Н.Ф.Менкев мынадай жағдай қолданады ,   е_сез есептеу үшін мына кестені толтырамыз.    

   Кесте 2.3   

   Пайдалы көлемнің негіздік бөлігін есептеу 

     

     Есептелген кесте бойынша, гидрографигін құрамыз. 

                                                                           ₍₄₄₎ 

   Пайдалы көлемнің салыстырмалы бөлігі мына формуламен анықталады. 

                                                                  ₍₄₅₎ 

                                                                                                   ₍₄₆₎ 

                                                                                                     ₍₄₇₎ 

                                                                                    ₍₄₈₎ 

                                                                                ₍₄₉₎

                                                                             ₍₅₀₎ 

                                                                                ₍₅₁₎ 

   мұндағы

                     -жетіспеушілік негізіндегі айлардың сан

                     -молшылықтағы айлардың саны;

                    - жетіспеушілік кезінде көлкмің қосылуына;

                    - молшылық кезіндегі көлемнің қосылуы. 
 

   2.4  Су тастағыш құрамдарды есептеу 

   Курстық жобада су тастағышты есептеу үшін Д.И Кочерин тәсілі қолданылады.

   Ол  тәсілдердің мынандай ерекшеліктері  бар:

   1  Есеп бір жабық бөгетке қолданылды, онда қақпа қарастырылмайды;

   2  Суғарудың белгілі НПУ-не сәйес келеді;

   3 Тасқын судың алдында су қоймасы тола деп есептелінеді;

   4 Турбаның камералардан кеш өтетін миюздардан, су алатын құрамдардан, су қорлары алынбайды деп есептелінеді;

   5 Негізгі жағдай, ол басталатын  су, суағар арқылы тік сызық заңына бағынады. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

       

      Кесте 2.4  

         Бос су тастағыш есептеу 

     

   Есептеу формулалары: 

    ^{_{тәулік;                      тәулік;}} 

      ^{_тәулік;                               _{тәулік.}} 

                                                            ₍₅₂₎ 

    - мезгілдік ағынды реттеуді есептегендегі толық көлемді аламыз

     ді курстық жобаның 2-ші  бөлігінің1-дей тақырыбынан аламыз. 

                                                      (53)                                 

   мұндағы

                    өтімнің  коэффициенті       ;   ^_теңге

                     ; млн теңге

                     суғарудың құны; .     

   Қорытынды 

   Курстық жұмыста  Мойынқұм өзеніндегі ағынды жылдық, маусымдық және мезгілдік реттеу бағыттарын қарастырдық,   үш шаманы пайдалана отырып есептедік. Ағынның жыл ішінде таралуын  қатардың жоқ кезінде есептедік, қатардың жеткілікті кезінде және нақты жыл тәсілі, аудандық схема тәсілін пайдаландық.Су қоймаларының топографиялық және экономикалық сипаттамаларын есептеп тұрғыздық. Өлі көлем мен пайдалы көлемді анықтадық, оны анықтау үшін интегралдық қисық әдісін пайдаландық. Су қоймасын тұрғызу үшін кететін теориялық шығындар мен су қоймасына жалпы көлемді кететін су көлемін анықтадық. Курстық жұмыстың 2 бөлігінде су қоймасының топографиялық және экономикалық сипаттамаларын су қоймасының пайдалы және өлі көлемдерін есептедік. Пайдалы көлемді және мезгілдік су қоймасының жұмысын интегралдық қисықтармен анықтап, көпжыдық ағынды реттеуді жүргіздік, сонымен қатар су қоймасындағы су тастағыш құрылымдарды есептеп, оның құнын анықтадық.

   Біз 1985 жылдан 2010 жылға дейінгі судың  деңгейін және шығынын есептедік. Бұл аралықта судың негізгі көлемі анықтадық.Ең алдымен жылдық ағынның нормасын есептедік, өтім нормасы 0,38 ге тең болды.Мойынқұм өзенінің орташа айлық және жылдық өтімдерін тауып, өзгермелі коэффициент 0,14 ке тең болды.Су қоймаларының топографиялық және экономикалық сипаттамаларын кесте түрінде есептеп, тасқынның бір бөлігін суретпен көрсеттік.Бөгеттің еңістігін, енін, гидравликалық құрылымын арнайы суретте көрсеттік.Су тастағышты есептеу үшін Д.И. Кочерин әдісін қолдандық.

   Жалпы су қорлары 2 бөлінеді. Жер бетіндегі су қорларын қамтитын ғылым құрғақтағы гидрология деп аталады. Курстық жұмыстың қорытындысы бойынша 26 жыл ішіндегі өзеннің айлық және жылдық өтімдерін анықтады. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

   Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 

   1 Большакова В.В., Иванов А.И. Сборник задач по гидрометрий, инженерной гидрологий и регулирований стока.-М.: Высшая школа, 2004.     

   2 Иванов А.И., Невская Т.А. Гидрология и регулирования стока.- М.: Колос, 2004.

   3 Железников Г.В., Неговская Т.А., Овчаров Е.Е. Гидрология, гидрометрия и регулирования стока.- М.: Колос, 2005.

   4 Овчаров  Е.Е. Практикум по гидрологии, гидрометрии и регулированию стока.- М.: Агропроиздат, 2004 .-223 с.

   5 http://www.moxnpn.ru/kazakhstan/57-vnutrennie-vody-i-resursy-kazaxstana-reki-kazaxstana.html.

   6 Михайлов В.Н., Добровольский А.Д., Добролюбов С.А. Гидрология.-М.  Учебник для вузов издательство: Высшая школа,2007.