Кәсіпорыннын фирмаішілік жоспарлауын уйымдастыру

 Кәсіпкерлік қызметті белгісіне қарай нысаны мен түріне классифакациялау  

 Ұйымдық – құқықтық нысаны бойынша Шаруашылық қызметінің сипатына қарай Салалық қызметі бойынша Меншік нысаны бойынша

 Картелдер 

 Синдикаттар (консорциумдар) 

 Трестер 

 Концерндер 

 Концерн- конгломераттар 

 Холдинг- компаниялар 

 Акционерлік қоғамдар (корпорациялар)

 Кооперативтер 

 Серіктестіктер Өндірістік

 Саудалылық

 Делдалдық Банктік

 Сақтандырулық

 Инвистициялық

 Инжинирингтік 

 Венгурлік (тәуекелділік)

 Консалтингтік 

 Аудиторлық

 Трастолдық Өнеркәсіп

 Ауыл шаруашылығы

 Сауда Байланыс 

 Көлік

 Қаржы- несиелік

 Мәдениет

 Өнер

 Білім 

 Ғылым

 Денсаулық сақтау

 Тұрғын үй шаруашылық Мемлекеттік

 Қазыналық

 Ұжымдық

 Жалгерлік 

 Кооперативтік 

 Акционерлік 

 Жекелеген 

 Аралас (біріккен)

 Мемлекеттік кооперативтік  пен бірге 

 Ұжымдық жекемен бірге

 Мемлекет аралық (біріккен кәсіпорын)

 Бір қолға біріккен фирмалар саны мейлінше көп. Тек қана АҚШ-тың өзіндеолардың саны 7 млн. құрайды. Қолдағы қаржы қорының шектеулілігі оларды бірігуге итермелейді. Сөйтіп санның салдарынан әртүрлі серіктестіктер құрылады.

II-тарауНарық экономидагы фирма

 Нарықтық теория мен практикадағы мәнінің зор екендігіне қарамастан таяу шетел мен Қазақстан Республикасы ғалым – экономистерінің нарық жайлы пікірі біркелкі емес. Бірнеше анықтамаларды келтіріп өтейік:

 «Нарық – белгілі жүйе әрі айырбас нәтижесі мен жағдайына немесе өндіріс факторына қарай қндірістік өатынастарды қысқарту, шаруашылық субъектілерін байланыстырушы ұйым»

 «Нарық – тауар айырбасының аясы, сатушы мен сатып алушылар арасындағы белгілі экономикалық қатынастар жүйесінің сипаттамасы».

 Нарық – сатушы мен сатып алушы арасындағы тауарды өткеру жайлы қатынастар жүйесін көрсетеді».

 Осы анықтамалардағы ортақ пікір: нарықты өндірістің емес, айырбас саласының категориясы ретінде қарап, нарықтық қатынастардың субъектісіне сатушы, сатып алушы және тұтынушы жатқызылады.

 Нарықтың мәнін дәлірек Ю.Я. Ольсевич айтқан: «Нарықты әдеттегідей айналым саласына теңей салу»... «дұрыс емес, себебі, өндіріс, бөлу, тұтынудың тұла бойы «нарықтық таңбамен сызылған».

 «Нарық - өзін-өзі реттеуші ұдайы өндіріс жүйесі, барлық элементпен буындар төлем қабілеттілігі бар сұраным мен ұсынымның тұрақты әсерінде болады».

 Нарықтың атқаратын рөлі оның жалпы түрдегі қызметі арқылы ашыла түседі.

 Нарықтың атқаратын қызметтері:

- ұдайы өндіріс процессін үнемі қамтамасыз ететін реттеуші;

- ұсынымнің көлемі мен құрылымының жедел өзгеруі және оның сұраным төлем қабілетіне икемделуі;

- Экономикалық оқшауланған тауар өндіруші мен тұтынушылар арсын байланыстыратын буын;

 - экономиканің жағдайы туралы объективті ақпарат көзі;

- тауар мен еңбектің қоғамдық маңызын анықтау және мойындаушы құрал;

- бәсеке арқылы тиімсіз шаруашылық түрінен экономиканы суықтыру, санациялау, тазалау;

- құрылымдық тұтыну, тұтынысынан (табыстың осы кездегі деңгейіне қарай) ыңғайлы рациональдіні таңдауға тұтынушыны экономикалық мәжбүр ету;

- өндірістік шығындарды төмендетуге тауар өндірушілерді экономикалық ынталандыру және оларды өте қажетті қоғам аясына жұмсау;

- тауар өндірушіні жоғары сапалы және жоғары еңбек өнімділігіне экономикалық тұрғыдан мәжбүр ету.

 Нарықтың өзқызметінің көп түрлілігінің ішінде ерекшесі реттеуші рөл атқаруы болып табылады. Ол ұдайы өндіріс процессін тиімді және үздіксіз қамтамасыз етеді. Нарықтың реттеуші рөлін әкімшілік басқарудың ауыстыруы экономикалық жүйенің түрінің өзгеруіне алып келіп, сәйкессіздікке, тапшылықтың тууына, адамның экономикалық өсудегі қозғаушы күші рөлін жоюға алып барады.