Автор: Пользователь скрыл имя, 30 Октября 2011 в 13:08, дипломная работа
Аймақтық бюджеттер Қазақстан Республикасы бюджет жүйесінің бір бөлігін көрсетеді және елдің мемлекеттік бюджет құрамына кіреді. Олар тек қана жергілікті салықтар мен алымдар есебінен толтырылмайды, сонымен қатар бюджеттік реттеу механизмдер арқылы қайта бөлінетін республикалық салықтар мен алымдар бөлшектері есебінен де қалыптасады. Бірақ, жергілік-ті бюджетгердің кірістері өздік түсімдер, реттеуші салықтардан түсетін түсімдер, қаржылық жәрдем мен займдық қаражаттардан қалыптасса да, аймақтар мен аумақтардың әлеуметті-экономикалық дамуының ерекшеліктері жергілікті билік органдарының мем-лекеттік қызмет керсету процестеріне тиімді әсерін қамтамасыз етуге ресурстардың жетпеушілігіне жеткізеді.
Кіріспе ...................................................................................................................... 3
1 Республикалық бюджет оның мәні, қалыптастыру жолдары..............................5
1.1 ҚР бюджет, оның әлеуметтік жағдайын жақсарту ролі.....................................5
1.2 Жергілікті бюджеттің құрамы, қаржы көздері................................................ 11
2 ҚР жергілікті бюджет............................................................................................20
2.1 Жергілікті бюджет (Жітіқара ауданының бюджеті)........................................ 20
2.2 Жергілікті бюджеттің өзгеру динамикасы....................................................... 22
2.3 Жітіқара ауданы бюджет көздері..................................................................... .30
3 Жергілікті бюджеттің қалыптастыруды жетілдіру жолдары............................. 34
3.1 Жітіқара ауданының бюджетті қалыптастыру................................................. 34
3.2 Жітіқара ауданының даму жолдары................................................................. 44
Қортынды.................................................................................................................. 60
Пайдалынған әдебиеттер .....
8)
жауапкершiлiк принципi - бюджет процесiне
қатысушыларды Қазақстан
9)
бюджеттердiң дербестiк
Бюджет
қатынастары – мемлекетпен, халық,
мекемелер,кәсіпорындар арасында пайда
болатын қаржы қатынастары
Қазақстан
Республикасында республикалық
бюджеттiң атқарылуын бақылауды
Есеп комитетi жүзеге асырады, Қазақстан
Республикасының
мемлекеттiк орган ретiнде құрылған.
Қазақстан
Республикасының
Жергiлiктi
бюджеттер мен олардың
Республикалық
бюджеттен қаржыландырылатын
Республикалық және жергiлiктi бюджеттер қаражаттарының пайдаланылуына тексерулер жүргiзудiң тәртiбiн және кезеңділігiн Қазақстан Республикасының Қаржы министрлiгi белгiлейтiндiгiне қарамастан, оған оларды үйлестiру, әдiстемелерiн әзiрлеу мен енгiзу өкiлеттiлiктерi берілмеген, ал Есеп комитетiнiң осы "тәртiбi және мерзiмдiлiгi" айқындамасына қатысуы заңдарда тiптi көзделмеген де.
Есеп комитетi республикалық бюджеттiк бағдарламалардың әкiмшілерiнiң қызметiне оларға бюджеттен бөлiнген қаражатты мақсатты және тиiмдi пайдалану бөлiгiнде талдау жасайды және бақылайды, көрсетiлген бағдарламалар мен оларды құрастырушы ішкi бағдарламалардың экономикалық тиiмдiлiгi мен орындылығына баға бередi.
Жүргiзiлген
тексерулердiң қорытындылары
Есеп комитеті мен мәслихаттардың тексеру
комиссиялары салық және өзге де мемлекеттік
органдарының қызметіне олардың Қазақстан
Республикасының заңнамасында көзделген
түсімдердің республикалық және жергілікті
бюджеттерге толығымен және уақытылы
түсуін қамтамасыз ету бөлігінде бақылау
жасайды.
Есеп комитетiнiң, мәслихаттардың
тексеру комиссияларының тексерулерi
мен талдауының мәнi қаржылық есеп берудiң
ғана емес, сол сияқты, есеп берудiң басқа
да тиiстi түрлерiнiң мәлiметтерi болып табылады,
онсыз республикалық және жергіліктi бюджеттер
қаражатының тиiмдiлiгiне және мақсатты
пайдаланылуына баға беру мүмкiн емес.
Есеп
комитетi мен мәслихаттардың тексеру
комиссияларының мүшелерi тексерулердi
тексерiлетiн мемлекеттiк
Республикалық бюджеттiң атқарылуын бақылау
және Есеп комитетiнiң тексерулерi анағұрлым
кешендi, жүйелi сипатқа ие. Iс жүзiнде Есеп
комитетi мен мәслихаттардың тексеру комиссиялары
өздерiнiң негiзгi мақсаттары мен мiндеттерiне
бақылау iс-шараларын, зерттеулер мен талдау
жүргiзу барысында, оның iшiнде ұлттық компаниялар
мен мемлекеттiк капитал үлесiне ие басқа
да шаруашылық жүргiзушi субъектiлер жөнiндегi
аудиторлар мен аудиторлық ұйымдар жасаған
аудиторлық тұжырымдарды талдау барысында
қол жеткiзедi.
Есеп
комитетi мен мәслихаттардың тексеру
комиссияларының бұл
Қазақстан Республикасында республикалық
және жергiлiктi бюджеттердiң атқарылуын
ішкi бақылау жүйесiнiң аралас үлгiсi қалыптасты.
Орталықтандырылған iшкi бақылауды Қазақстан
Республикасының Қаржы министрлiгi жүзеге
асырса, орталықтың қарамағынан шығарылған
iшкi бақылауды кейбiр министрлiктердiң
бақылау-тексеру қызметтерi жүргiзедi.
Бұл
үлгiнiң негiзгi кемшiлiгi тәсiлдер мен
әдiстемелердiң
Республикалық
және жергiліктi бюджеттердiң атқарылуын
бақылау мынандай нысанда iске асырылады:
алдын ала бақылау мемлекеттiк органдардың,
бюджет ақшасы есебiнен ұсталатын, демеуқаржылар
мен несиелер алуға үмiткер, сондай-ақ
Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң
кепiлдiгiн алудың есебiнен ұсталатын мекемелер
мен ұйымдардың республикалық және жергiлiктi
бюджеттердiң қаражатын пайдалануы жобаларын
жасау және қарау сатысында жүзеге асырылады;
ағымдағы бақылау мемлекеттiк органдардың,
мекемелер мен ұйымдардың республикалық
және жергіліктi бюджеттердiң қаражатын
пайдалану жөнiндегi қаржы операцияларын
жүзеге асыру сатысында жүргiзiледi;
республикалық және жергіліктi бюджеттердiң
қаражатын уақтылы, мақсатты және тиiмдi
пайдалануына, сондай-ақ оларды пайдалану
туралы есептердiң дұрыстығына кезектi
бақылау мемлекеттiк органдардың, мекемелер
мен ұйымдардың республикалық және жергiлiктi
бюджеттердiң қаражатымен қаржы операцияларын
жасау қорытындылары бойынша жүзеге асырылады.
"Бюджет жүйесi туралы" Қазақстан
Республикасы Заңында "бюджет процедурасы"
ұғымы мемлекеттiк органдар мен лауазымды
тұлғалардың бюджеттi әзiрлеу, қарау, бекiту,
атқару, оның атқарылуын бақылау және
бюджеттiң атқарылуы туралы есептi бекiту
жөнiндегi заңнамамен регламенттелуi ретiнде
айқындалған. Атқарылу мәселелерi, мысалға
республикалық бюджеттiң атқарылуы аталмыш
заңның тек бiр ғана бабында көрсетiлген,
ал оның атқарылуын бақылау мәселелерi
- баржоғы бiр сөйлеммен ғана келтiрiлген
- "республикалық бюджеттiң атқарылуын
бақылауды Республикалық бюджеттiң атқарылуын
бақылау жөнiндегi есеп комитетi жүзеге
асырады". Тиiстi заңнамалық нормалардың
осындай жетiспеушiлiгi жергiлiктi бюджеттердiң
атқарылуы мен бақылауы мәселелерiнде
де орын алған. [5]
Республикалық және жергілікті бюджеттердің атқарылуын бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттік органдардың өкілеттіктерін тиiстi регламенттеу үшiн "бюджеттің атқарылуы" ұғымын, дәлiрек айтқанда республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң атқарылуы процесi қай жерден басталып, қай жерде аяқталатыны туралы мәселенi анықтап алу қажет. Қалыптасқан практика мен қолданылып жүрген заңнамалар қойылған сұраққа жауап бере алмайды.
Сонымен
бiрге, қолданылып жүрген нормативтiк
құқықтық кесiмдерде республикалық
және жергiлiктi бюджеттердiң атқарылуына
бақылау саласындағы Есеп комитетiнiң,
мәслихаттардың тексеру комиссияларының
және Қазақстан Республикасының Үкiметi
уәкiлеттiк берген мемлекеттiк органдардың
мiндеттерi мен функцияларының нақты шектелуi
жоқ. Бұдан басқа, салық-бюджеттiк қызмет
практикасында да, ғылыми-теориялық зерттеулерде
де республикалық және жергілiктi бюджеттердi
талдау мәселелерi тыңғылықты, кешендi
шешiмiн таппаған. Сондықтан да республикалық
және жергiлiктi бюджеттердiң атқарылуын
сараптау, бағалау, талдау әдiстемелерi
мен стандарттарын әзiрлеу және бекiту
мәселесi кідiртпей шешудi талап етедi.
Қазiргi кездегi ұлттық корпорациялар мен
мемлекеттiк капитал үлесiне ие басқа да
шаруашылық жүргiзушi субъектiлерiнде мемлекеттiк
қаржының пайдаланылуын жүйелi бақылаудың
жоқтығы да республикалық және жергiлiктi
бюджеттердiң атқарылуын бақылау жүйесiн
жетiлдiрудiң қажеттілiгiн негiздеудiң факторы
болып табылады.
Бақылау
органдарының мiндеттерiнiң өзiндiк
ерекшелiгi бақылау iс-шараларын жүзеге
асырудың нысандары мен түрлерiнiң
ерекшелiктерiнде көрiнiс
Республикалық және жергiлiктi бюджеттердiң атқарылуын бақылаудың орын алып отырған ұйымдық және әдістемелік проблемаларын мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындардың, сол сияқты жеке меншік нысанындағы ұйымдардың әлі күнге дейін есепке алу мен есеп берудің халықаралық стандарттарына толық көшпегендігі де күрделендiре түседi. Бұл жағдайлар халықаралық қаржы практикасындағы жинақталған жалпыға ортақ қабылданған әдiстемелiк базаны пайдалануды тежейдi.
Қазақстан Республикасының Конституциясы мен қолданылып жүрген заңнамаларында Есеп комитетiнiң, мәслихаттың тексеру комиссиясының төрағасы мен мүшелерiн қызметке тағайындау институты ғана бар, Есеп комитетiнiң төрағасын қоспағанда, оларды қызметiнен босатуды регламенттейтiн тиiстi нормалар жоқ. Ал шет елдерде бақылау органдарының жетекшiлерi мен мүшелерiн қызметтен тайдырудың себептерiн мiндеттi түрде түсiндiру, олардың мәртебесi мен осы мәртебенiң құқықтық кепiлдiктерi бақылау органдары туралы заңнамаларда көзделген.
Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергiлiктi атқарушы органдарының қарыз алуы бюджеттiк инвестициялық жобаларды (бағдарламаларды) iске асыру мақсатында облыстық бюджеттiң, республикалық маңызы бар қала, астана бюджетiнiң тапшылығын қаржыландыру үшiн, сондай-ақ кассалық алшақтықты жабуға Қазақстан Республикасы Үкiметiнен қарыз алу түрiнде жүзеге асырылады. [6]
Аудандардың (облыстық маңызы бар қалалардың) жергiлiктi атқарушы органдарының қарыз алуы бюджеттiк инвестициялық жобаларды (бағдарламаларды) iске асыру мақсатында аудан (облыстық маңызы бар қала) бюджетiнiң тапшылығын қаржыландыру үшiн, сондай-ақ кассалық алшақтықты жабуға облыстың жергiлiктi атқарушы органынан қарыз алу түрiнде жүзеге асырылады.
Жергiлiктi
атқарушы органның қарыздары бойынша
алынған қаражаттар тиiстi қаржы
жылына арналған жергiлiктi бюджеттi атқару
тәртiбiмен аталған
Жергiлiктi
атқарушы органының, республикалық маңызы
бар қаланың, астананың мемлекеттiк қарыз
алуы тиiстi жергiлiктi атқарушы органның
белгiленген борыш лимитiмен және тиiстi
жергiлiктi атқарушы органның борышын өтеуге
және оған қызмет көрсетуге бағытталатын
жергiлiктi бюджет қаражатының көлемiмен
шектеледi.
Жергiлiктi атқарушы орган борышының лимитi
тиiстi қаржы жылына арналған жергiлiктi
бюджет кiрiстерiнiң жиырма бес процентiн
құрайды.