Банктердің несиелік процесі

Автор: Пользователь скрыл имя, 17 Февраля 2012 в 18:10, курсовая работа

Описание работы

Курстық жұмысында жүргiзiлген зерттеу коммерциялық банктерде несиелiк процесті ұйымдастыру ерекшелiктерiн түсiнуге, жүргiзiлетiн несиелiк операциялардың көлемiн келешекте кеңейту үшiн алғышарттар жасау және бұл қадамдардың банктер мен жалпы экономика үшiн маңыздылығы мен салдарын анықтауға, несиелеу процесiнде туындайтын тәуекелдiлiк деңгейiн төмендету жолдарын ұсынуға мүмкiндiк бередi.

Содержание

КІРІСПЕ
1. БАНКТЕГІ НЕСИЕЛІК ПРОЦЕСТЕРДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ
1.1. Несиелік процессті ұйымдастыру негіздері...................................................5
1.2. Банктегі несиелік процессті ұйымдастыру кезеңдері.................................11
2. «КАЗКОММЕРЦБАНК» АҚ-ның НЕСИЕЛІК ПРОЦЕСТІ ОРЫНДАУ ТӘЖІРИБЕСІНЕ ТАЛДАУ ЖАСАУ
2.1. «Казкоммерцбанк» АҚқаржылық жағдайы.............................................16
2.2. «Казкоммерцбанк» АҚ –ның жеке тұлғаларды несиелеу процесіне талдау жүргізу........................................................................................................22
ІІІ. НЕСИЕЛІК ПРОЦЕСТЕРДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ
3.1. Екiншi деңгейдегi банктердiң несиелiк процесiнiң даму болашағы…………………………………………………………………………32
ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................................37
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ....................................................39

Скачать полностью (134.70 Кб) Сколько стоит заказать работу?

Работа содержит 1 файл

Курсовой 3 - Банктердің несиелік процесі.docx

— 138.12 Кб (Скачать)

p>е

ы 2007

2008

е 2009

п, 2010

з.

Қ-

2008-2010

з.

2008-2010

н.

	2010 ж	2009 ж	2008 ж

Пайыздық табыс	291,515	372,460	380,043
Пайыздық шығыстар	152,091	178,846	181,212
Активтерді қамтамасыз етудегі таза пайыздық табыс	139,424	193,614	198,831
Резервтік активтерді қамтамасыз етуге төленетін пайыздар	95,555	192,406	148,780
Таза пайыздық табыс	43,869	1,208	50,051
Таза пайда	21,988	19,023	20,164
Акциядан түскен пайда	25,04	24,27	32,01

Көзі: «Казкоммерцбанк» АҚ-ның 2008-2010 жж қаржылық есебі.

Кестеден көріп отырғанымыздай, «Казкоммерцбанк» АҚ-ның қаржылық көрсеткіштері оң шамада өсіп келе жатқандығын көре аламыз. Оның таза пайыздық табысы 2008 жылы 198,831 мың теңгені құраса, 2009 жылы 193,614 мың теңгені құрағанын, ал 2010 жылы оның шамасы 139,424 мың теңге болғандығын көре аламыз. Ал банктің таза пайдасының өсуін келесі графиктен көре аламыз.

Қ-

2008-2010

т-4 -

Қ-

2.2«Казкоммерцбанк»АҚ жеке тұлғаларды несиелеу процесіне талдау жүргізу

Қ-

з.

е:

п,

[

]

н,

й-

і.

і:

несие теңгеде жылдық 40 %-ға, ал АҚШ долларында жылдық 20 %-ға беріледі;

несиенің ең ұзақ мерзімі 3 жылға дейін;
ең төменгі алғашқы төлем алынатын автомобиль құнының 20 %;
пайдалану мерзімі 7 жылдан аспаған шетел өндірісінің автомобильдері кепілге алынады;
пайдалану мерзімі 3 жылдан аспаған Ресей өндірісінің автомобильдері кепілге алынады;
алғашқы салым болмаса, несие тек жоғары өтімді мүлікті кепілге ала отырып беріледі;
несиені «Казкоммерцбанк» АҚ-ның кез-келген ЕКО/РКО/өтеуге болады.

Несиелік өтінішті қарау - құжаттардың толық пакеті тапсырылғаннан кейін 4 жұмыс күні ішінде Несиелік Комитет шешімін шығарады.

Несие беру туралы шешім қабылданғаннан кейін:

шотты ашу;
өмірді және мүлікті міндетті сақтандыру;
мүлік иелерінің мүлікті кепілге беру туралы келісімі;
кепіл мүлкін рәсімдеу және тіркеу.

9 кесте. Несиені рәсімдеудің тарифтері

Өтінішті қарау:	5 000-15 000 теңге
Мүлікті бағалау:	2 000 теңге
Мүлікті және өмірді күтпеген жағдайлардан сақтандыру:	Несие сомасының 1,9 %
Е с к е р т у –«Казкоммерцбанк» АҚ клиент досьесінен мәлімет

Клиенттің несиелік өтінішін қарау үшін қажетті құжаттар:

Банкпен белгіленген үлгідегі өтініш пен анкета;
Жеке куәлігінің көшірмесі;
СТН-нің көшірмесі;
Жұмыс орнынан соңғы 1 жыл бойынша жалақы туралы анықтама;
Еңбек кітапшасының көшірмесі немесе жұмыс орны куәландырған жұмысқа алу туралы бұйрықтың көшірмесі /выписка/

Мүлікті кепілге қою үшін қажетті құқық растаушы құжаттар:

Жұбайының және басқа да 16 жастан асқан тұлғалардың нотариалды түрде куәландырылған келісімі;
Қалалық білім беру департаментінің 16 жасқа томағандар атынан беретін келісімі;
Неке туралы куәліктің нотариалды куәландырылған көшірмесі/неке тұмағандығын растайтын нотариалды куәландырылған өтініш;
Коммуналдық төлемдердің төленгендігін растайтын квитанциялар көшірмелері.

Клиент барлық несиелеу шарттарымен танысқаннан кейін ол несиеге өтінішті және қарыз алушының анкетасын толтырып, құжаттарды тапсырады және несиелік өтінішті қарау үшін комиссияны кассаға төлейді. Біздің қарыз алушының – Сапаров Асқар Азаматұлының осындай өтініші мен анкетасы банкке қабылданған . Бұдан көріп тұрғанымыздай клиент автомобиль алуға 35 000 АҚШ доллар сомасында, 2 жыл мерзімге, 20 % сыйақы мөлшерлемесімен, кепілге 4 бөлмелі, Салмал-2, 7 үй, 7 пәтер мекен-жайы бойынша орналасқан пәтерін кепілге бере отырып несие алуға өтінішін берді. Несиелік офицер несиелік өтінішті «несиелік өтініштер журналында» тіркеуден өткізеді.

Сондай-ақ несиелік офицер клиенттің төлем қабілетіне алдын ала талдау жүргізеді. Мұндай талдаудың мақсаты – клиенттің сұралып отырған шарттарда несиені алу және уақытылы, толық көлемде өтеу қабілетін анықтау. Бірақ несиелік офицер қарыз алушыға бұл тек алдын ала талдау, ал несиені беру туралы шешім несиелік өтінішті толық талдап, ол Несиелік Комитетте қарастырылғаннан кейін ғана белгілі болатыны туралы хабарлайды.

Клиенттің төлем қабілетін алдын ала талдау мынадай көрсеткіштерді есептеу негізінде жүзеге асырылады:

несие бойынша айлық төлемдердің ең жоғарғы мөлшері;
несиенің ең жоғары мүмкін мөлшері.

«Казкоммерцбанк» АҚ талабы бойынша ай сайынғы несие бойынша төленетін сома қарыз алушының барлық шегерімдерді алып тастағанда қолында қалатын табысының 50 %-нан аспауы керек. Клиент ай сайын несиеге 250 000 теңге төлей алады.

Ал несиенің ең жоғары мүмкін мөлшері несиенің шарттарына және айлық төлемдердің ең жоғарғы мөлшеріне байланысты анықталады:

Н_мах = А_т(1-(1+%/12/100) ^(Н^м^{*12)
/ (%/12/100)} (4)

Н_мах=275 000(1-(1+20/1200)^{(2*12)/(20/1200)}=5 402 100 теңге

мұндағы, Н_мах – несиенің ең жоғары мүмкін мөлшері;

А_т – несие бойынша айлық төлемдердің ең жоғары мөлшері;

% - несие бойынша белгіленген жылдық пайыз мөлшерлемесі;

Нм – несиенің мерзімі.

Біздің нақты клиентіміз – Сапаров Асқар Азаматұлы ала алатын несиенің ең жоғары мүмкін мөлшері осы формула бойынша есептегенде 5 402 100 теңгені құрады. Яғни, банк тек осындай сома шегінде клиентке несие бере алады. Клиенттің сұрап келген несие сомасы тек 4 830 000 теңге, яғни алдын ала төлем қабілетін бағалау бойынша клиент несиені өтей алады.

Енді осы клиентке алдын ала квалификация бойынша қорытынды жасау керек. Ол үшін несиелік офицер клиентпен бетпе-бет сөйлесуі кезінде жанұясының табыстары, шығыстары, оның жұмыс орны және алдын ала квалификацияға қажетті басқа да мәліметтерді алады. Осы алынған мәліметтер негізінде несиелік офицер оңайлатылған алдын ала квалификациялық қорытынды жасайды. Алдын ала квалификация бойынша қорытынды үлгісі мынадай:

Бұл бет клиенттің әкелген құжаттары және ауызша айтқан мәліметтері негізінде жасалады. Яғни, бұл арқылы клиенттің несиені алу шамасы анықталады. Біздің жағдайда қарыз алушыға алдын ала квалификациялық қорытындысының нәтижесі бойынша жақсы сипаттама берілген, яғни клиент алдын ала квалификациялық қорытындысы бойынша несиені өтей алады.

Клиенттен барлық құжаттар алынғаннан кейін банктің Қауіпсіздік Қызметіне клиенттің сенімділігін тексеруге меморандум беріледі.

10-кесте. Алдын - ала біліктілігі бойынша қорытынды

Клиенттің аты-жөні	Сапаров Асқар Азаматұлы
Бірінші байланыс күні	10.03.2010 жыл
Алдын ала квалификация өзкізу күні	11.03.2010 жыл
Клиентпен келісілген өтінішті қарау мерзімі	4 күн
Клиентпен тапсырылған құжаттар пакетінің толықтығы	Тапсырылған құжаттар толық
Алдын ала квалификация қорытындысы	Төлем қабілетін толық тексеріп, несие беруге болады
Е с к е р т у –Алдын ала квалификация бойынша қорытынды жасау негізінде

Сондай-ақ барлық құжаттар заң бөліміне нақтылығын және дұрыс толтырылуын тексеруге беріледі. Заң бөлімі көбінесе мүлікті кепілге беру құжаттарын: мүлік иелерінің нотариалды куәландырылған келісімдерін, табыстар туралы анықтаманың нақтылығын және т.б. тексереді.

Сонымен қатар клиентпен кепіл мүлкін бағалаушылар қызметі үшін ақы кассаға төленіп, мүлікті бағалау уақыты белгіленеді. Бағалаушылар мүліктің кепілдік құнын анықтап, қарыз алушының пәтерін 105 000 Ақш долларына немесе 14 490 000 теңгеге бағалады.

Бір тәуліктен кейін несиелік офицер банктің қауіпсіздік қызметінен және заң бөлімінен сол қарыз алушы бойынша жасаған қорытындыларды алады. Осы қорытындылар оң болған жағдайда, несиелік офицер қарыз алушының өтінішін Несиелік комитеттің алдында қорғау үшін эксперттік қорытынды жасайды. Мұнда қарыз алушының несиелік қабілеті мен төлем қабілеті толық бағаланады.

Келесі кезекте қарыз алушының төлем қабілеті бағаланады. Бұл жерже анкетада көрсетілген табыстар туралы мәліметтер жұмыс орнынан алған табыстар туралы анықтамадағы мәліметтермен салыстырылады. Біздің жағдайымызда бұл екі мәлімет дәл келеді, яғни қарыз алушының айлық табысы 500 000 теңгені құрайды.

Жанұяның шығындары талданғанда ең алдымен айлық ағымды шығындар ескеріледі. Олар категориялар бойынша мақсатына байланысты бөлініп қарастыралады. 9-кестеде Сапаров Асқар Азаматұлы жанұясының айлық және басқа да шығындары берілген.

11-кесте. Қарыз алушының және жанұясының шығындары, мың теңге

Айлық ағымды шығындар
Бірінші қажетті тауарларды сатып алу (киім, тамақ, дәрі-дәрмек, т.б.), әдетте кем дегенде 5 000 тг адамға	15 000
Коммуналдық қызмет және телефон байланысы үшін төлем	10 000
Ұялы байланыс, интернет, кабельдік телеарна үшін төлем	5 000
Автоколікке шығындар	10 000
Жылжымайтын мүлікті жалға алу	-
Білім алу шығындары	-
Демалыс шығындары	-
Басқа бар несиелер бойынша төлем	-
Туысқандарға көмек	-
Жалпы	40 000
Жыл ішінде жасалатын шығындар
Туристтік сапарларға шығындар
Салықтар	5 000
Сақтандыру
Айлық шығындарға жатпайтын басқа шығындар	20 000
Көзі: қарыз алушының анкетасы негізінде

Енді жылдық басқа да шығындардың бір айға келетін сомасын есептеу керек. Ол біздің қарыз алушы үшін бір айға шамамен 2 100 теңгені құрайды, ендеше клиенттің айлық шығындарын осы шамаға арттыру керек: 42 100 теңге болады.

Қарыз алушының табыстарының және шығындарының құрылымын талдағаннан кейін оның нормативті және нақты төлем қабілетін есептеу керек. Ол үшін несие бойынша төленуі мүмкін айлық төлем анықталады:

Ең жоғары мүмкін төлем = Қарыз алушының табыстары / 2 = 500 000 / 2 = 250 000

Бізде ол 250 000 теңге болды.

Бұл арқылы қарыз алушының нормативтік төлем қабілеті есептеледі:

Нормативтік төлем қабілеті = Ең жоғары мүмкін төлем / Есептелген төлемдер = 275 000 / 245 826 = 1,1

Сондай-ақ қарыз алушының айлық бос ақша қаражаттарының шамасын анықтау керек. Ол үшін айлық табыстардан айлық шығындарды алып тастаймыз. Кенесханов Д.Т. айлық бос ақша қаражаттары – 532 900 теңге. Ал осы бос ақша қаражаттарының есептелген төлемдерге қатынасы қарыз алушының нақты төлем қабілетін көрсетеді:

Нақты төлем қабілеті = Айлық бос ақша қаражаттары / Есептелген төлемдер * 100% = 532 900 / 245 826 * 100% = 216%

Осы көрсеткіштің негізінде несиелік офицер қарыз алушының төлем қабілетіне рейтинг береді:

төлем қабілеті жоғары – нақты төлем қабілеті 150%-дан жоғары;
төлем қабілеті қанағаттанарлық – нақты төлем қабілеті 110-150%
төлем қабілеті теріс – нақты төлем қабілеті 110%-дан төмен.

Біздің жағдайымызда қарыз алушының нақты төлем қабілеті 216%-ды құрайды, яғни клиенттің төлем қабілеті жоғары.

Енді келесі мысал бойынша «Казкоммерцбанк» АҚ-ның жеке тұлғаны несиелеуде 1 500 000 теңгеге несие желісін ашу туралы несиелік процесінің жүргізілуінің толық барысын көре аламыз. [14, 101 б]

Кесте 12

19% ЖЫЛДЫҚ ҚОЙЫЛЫММЕН 120 АЙ МЕРЗІМГЕ 1 500 000 ТЕҢГҢ КӨЛЕМІНДЕ НЕСИЕЛІК ЖЕЛІ АШУ

1. ҚАРЫЗ АЛУШЫ ЖАЙЛЫ МӘЛІМЕТ

Қарыз алушының аты-жөні	Анаркулов Ержан Жомартович
Негізгі айналысатын кәсібі:	Электотауарларды сату (ВЫКЛЮЧАТЕЛЬ, КАБЕЛДЕР, ОТВЕРТКАЛАР И Т,С.С.)
Жұмыс тәжірибесі	2007 ж.наурыз айынан бастап
Жұмыскерлер саны:	2 адам
Мекеме мекен жайы:	Жезказган қ., Алашахан даңғылы, 26 магазин «Корнэт»
Туған жылы	23.08.1977
Туған жері	Қарағанды обл.
Жеке куәлік номері № :	324565456
Берілген жері/уақыты/жарамдылық мерімі:	Әділет министрлігіКР 24.08.2006
Тіркелген жері:	Сатпаев қ., Сатпаева қ.160, пәтер.25
Тұрғын жері:	Сатпаев қ, Сатпаева 152, пәтер .56
Үй телефоны	76-02-56 ., 72-97-54
Байланыс Телефоны:	8 777 442 14 66
Жанұя жағдайы0:	үйленген, жары – Анаркулова Малика
Жұбайлардын жұмыс орны:	Күйеуінің бизнесіне қатысады
Дети и их возраст:	Қызы 2003 ж.т..
Бірге істейтін компаниялар:	Жоқ

Кесте 13 Несиелік тарих:

Банк/кредитор атауы	Қарыз сомасы	% жылдық қойылым	Қарыз алған күні	Төлем бітіру күні		Жабылмаған қалдық	Қарыз бойыынша салым
				Келісім бойынша	Іс жүзінде
АҚ «Альянс Банк»	100 000	-	10.04.07	10.04.08	10.04.08	0	9000 тг.

Несиелік тарих бойынша сипаттама: клиент 2007 жылдың тамыз айында1 күндік кешіктіруге шықты.

Кесте 14 Банктік шоттар:

Шот иесі

Банк атауы

Счет№

Валюта

анализуақытындағы қалдық

19.11.2008 на қарағандағы шот бойынша айналым

31.12.2008

Орташа айналым

Анаркулов Ержан Жомартович

АҚ «Банк Центр Кредит»

№004715346

KZT

75 995

37 998 тг.

Анаркулова Малика

АҚ «Банк Центр Кредит»

№004715540

KZT

202 485 тг. 01.09.08-31.10.08

645 398 тг.

01.11.08-31.12.08

211 971 тг.

Кесте 15 - Ұсынылған несиелік желі бойынша сипаттама (КЛ) KZT

	1 500 000	ұсынылған лимит НЖ	1 500 000
Сұратылған мерзімНЖ	120 май.	Ұсынылған мерзімНЖ	120 ай.
Сұратылған қойылым	19%	Қол жетімділік уақыты	114 ай.
		Жаңартылатын бөлігінің көлеміНЖ	1 500 000
		Сыйақы қойлылмы	19%

Несиелік желі тұтынушыларға оз айналымдарын толықтыру үшін және қол жетімділігі үшін ашлады.

Кесте 16 - Банктік займ бойынша мәліметтер KZT

Цель займа:

Сұратылған сома	1 500 000	Ұсынылған сома	1 500 000
Сұратылған мерзім	120 ай	Ұсынылған мерзім	120 ай
Сұратылған қойлым	19%	Айлық қойлым	25 127 тг.
		Сыйақы қойлымы	19%

Несие мақсаты: қарыз алушы Жезқазған қаласынан пәтер алып , оны өз бизнесінде склад ретінде қолдануды мақсат түтып отыр .

Кесте 17 - ЖОБАНЫ ҚАРЖЫЛАНДЫРУ ЖОСПАРЫ KZT

Инвестициялар	Жабдықтаушы	Сома	Қарды құралдарының көзі	Мерзімі
Пәтер алу	Жеке тұлға	1 500 000	ЖФ АҚ ККБ несиесі	ақпан 2008 ж.
Пәтер алу	Жеке тұлға	99 000	Жеке қорлары	ақпан 2008 ж.
		1599 000

Қарыз алушы сатып алынатын пәтерге 15% жиналған қаражаттары бар. Пәтер Жезказган, .Анаркулова 15 к орналасқан.

БИЗНЕС ЖАЙЛЫ МӘЛІМЕТ:

Анаркулов Ержан Жомартович –заңи білімі жоқ жеке кәсіпкер. Өз қызметін декларация арқылы салық төлеу арқылы жүргізеді

Бастапқы капиталы 400 000 теңгеніқұрады.Клиент білімі жоғары, мамандығы бойынша биолог.

Қазіргі таңда клиент 2007 ж. наурызынанбері : г. Жезказган, ул. Алашахана 26 к.пәтер жалдайды. магазин «Корнэт», жалға алу құны 40 000 теғге, отдел көлемі 30 кв.м.

Тауар ассортименті-электротауарлар (қосқыштар, розеткалар, шлейфомашинкалар, шуруптарт.с.с.). барлық құралдар бар (стеллаждар, витриналар, компьютер, жұмыс столдары .т.с.с.). жұмыс істеу уақыты 10.00 нан 20.00 үзіліссіз. Клиент сатушыларды жалдамайды.магазинде клиенттің өзі сатушы қызметін атқарады

Тауарды сатып алу Карагандықаласында іске асады(ресейлік тауар) аптасына рет 40 000 тг сомаға., Алматы қ.(қытай және түрік тауарлары) аптасына 1 рет 70 000 тг. -120 000 тг. Соңғы сатыпалу 19.01.2008 ж. 140 000 тг. Сомаға теғ боды..

Қамтамассыз етушілер: Қарағанды - «Добрая Рать», «Сэл Энергия», «Центр Электрокомплект», Алматы-«Мастернэт Трэйд Алматы», «Тэк Сан», «Хамер», «Арк-Техникс Казахстан», «Светозар».

Тұтынушылар – жергілікті тұрғындар, ИП, Корпорация Казахмыс, Жезқазған қаласыдағы АҚ Казкоммерцбанк

Несие мақсаты: клиент Жезқазған қаласынан өз бинесінде қолдану үшін пәтер сатып алу мақсатымен несие алғысы келді.

Кесте 18 - ҚАРЖЫЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ

БАЛАНС

«23» қаңтар 2009 ж.

АКТИВ	23.01.09	ПАССИВ	23.01.09
Ақша қаражаттары	7400
Дебиторлық қарыз	58 000
Қорлары	40 000
ТМҚ	1 377 201
Айналым қаражаттары	1482 601	Кредиторлық қарыз	0
Құрал жабдықтар	618 000
Негізгі қаражаттары қорытындысы	618 000	Меншік қаражаттар	2 100 601
ҚОРТЫНДЫ:	2 100 601	ҚОРЫТЫНДЫ:	2 100 601

Анализ уақытындағы кассадағы қаражат 7 400 тенге.
Анализ уақытындағы дебиторлық қарыз 58 000 тг.
Анализ уақытына қарсы қор көлемі 40 000 тг..

№	Атауы	Қарыз сомасы	Құрылған мерзімі	Төлем біту мерзімі
1	ТОО «Корпорация Казахмыс»	43 000 тг.	20.01.09	05.02.09
2	ИП Алимбаев Д.М.	15 000 тг.	17.01.09	24.01.09
	Қорытынды	58 000 тг.

Анализ уақытына ТМҚ 1 377 201 тг.
Құрал жабдықтар:

№	Атауы	Санау бірлігі.	Шығарылған уақыты	көлемі	Баға
1	Жұмыс столы 120*60	Шт.	2008	1	8 000 тг.
2	Жұмыс столы 100*60	Шт.	2008	1	7 000 тг.
3	Факс «Панасоник»	Шт.	2008	1	15 000 тг.
4	Принтер 3 в 1	Шт.	2008	1	31 000 тг.
5	Ноутбук «ASUS»	Шт.	2008	1	78 000 тг.
6	Компьютер	Шт.	2008	1	49 000 тг.
7	Сауда құрал жабдықтары: Витриналар 20001000450-5 шт. Витриналар 20000800450-2 шт. Витрина 2 000500450-1 шт. Витрина 10001000450-1 шт. Стеллаждар 2000900450-5 шт. Ағаш стеллаждар 5001100500-2 шт.	Шт.	2008	1	430 000 тг.
	Қорытынды				618 000 тг.

5. анализ уақытына қарсы клиентте қарыздар жоқ.

Жоғарыда талдап өткен жеке тұлғаларға несие желісін ашу туралы несиелік процестен көретініміз банктің жеке тұлғаларды несиелеу процесінің біршама кезеңдерден тұратындығын және оны жүргізілу барысының толық қанды талдауды қажет ететіндігін көре аламыз. Сондай-ақ несиелік процесс ұзақтығы қарастырылып отырған несие желісінің күрделілігіне байланысты әр түрлі уақыт деңгейінде іске асады.

3. НЕСИЕЛІК ПРОЦЕСТЕРДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ ДАМУ БОЛАШАҒЫ

3.1 Екiншi деңгейдегi банктердiң несиелiк процесiнiң даму болашағы

Шетелде клиенттердің несиелік қабілеті туралы ақпараттар жинауға маманданған және олар туралы анықтамалар беретін арнайы фирмалар немесе агенттіктер жұмыс жасайды. Бұл тәуелсіз ұйымдар банктерге келісімшарт негізінде қызмет көрсетеді. Мысалға, фирма “Dan & Bred ford” 3 млн-ға жуық АҚШ-ң, Канаданың, Данияның фирмалары туралы ақпараттар жинақтап, жалпы ұлттық және аймақтық анықтамаларда жариялайды.

Несиелер бойынша банктердің зиянға ұшырауының өсуіне біршама әсер ететін факторларға жасалған талдау, батыстың банкирлеріне мынадай қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Дүниежүзілік банктің мәліметтеріне сәйкес, несиелер бойынша банктердің зиян шегуінің басты себебіне 67%-ішкі факторлар, ал 33%-ы сыртқы факторлар үлесіне тиеді.[24, 5 б]

20-кесте . Несиелеудің барысындағы банктің зиян шегуіне әкелетін факторлар, % - бен

Ішкі факторлар	67	Сыртқы факторлар	33
Қамтамасыз етудің жетіспеушілігі	22	Компанияның банкроттығы	12
Несиеге деген өтінішті оқып үйрену барысында ақпаратты дұрыс бағалау	21	Кредиторлық қарызды қайтаруын талап етуі	11
Алдын ала ескерту белгісіне кеш көңіл бөлуі және операциялық бақылаудың әлсіздігі	18	Жұмыссыздық / Отбасы мәселелері	6
Қамтамасыз етілудің сапасының нашарлығы	5	Ұрлық / Алдау	4

Несие бойынша банктердің зиян шегуіне себеп болатын сыртқы факторлар қатарында бірінші орында компаниялардың банкроттығының тұруы тегін емес. Банктің кез келген несие алушысы мұндай факторларды басынан кешуі мүмкін. Сондықтан да несие алушының несиелік қабілетін талдай отырып, банк қызметкерлері міндетті түрде оның қаржылық жағдайын толық анықтап білуге тиіс. Банкроттықтың басты себептеріне басқарудағы жетіспеушілік, тиімді басқаратын ақпараттар жүйесінің болмауы, нарық жағдайындағы өзгерістер мен бәсекеге төселе алмауы, мүмкіндіктерінің шамадан тыс көбейіп кетуі, яғни ресурстардың жоқтығына қарамастан компанияның жылдам кеңеюі, акционерлік капиталдың жетіспеушілігі және заемдық қаражаттардың үлесінің жоғарылығы жатады.

Несие алушының сәтсіздікке ұшырауын куәландыратын белгілерге: шоттағы айналым қаражатының қысқаруы, алдында мерзімі ұзартылған несиелер бойынша төлемдердің уақытын созуын өтінуі (екінші рет мерзімі ұзартылғаннан кейін несие проблемалық несиелер қатарына жатқызылады) және басқаларды жатқыуға болады.

Несиелерді қамтамасыз ету құнына, барлық несиелік құжаттардың дұрыстығына байланысты несиелерді мынадай тәуекел кластарына жіктейді:

Ең төменгі тәуекелі бар несиелер (жіктеуге жатпайтын несиелер);
Ең жоғарғы тәуекелі бар несиелер;
Шектеулі тәуекелі бар несиелер;
Ережеден шығу барысында берілген несиелер (стандартты емес несиелер)

Әр тәуекел кластарына өтелмеген тәуекелдер үшін, өтелмеген несиелердің өзіндік үлесі белгіленеді.

Несиелік тәуекелді төмендетудің ең басты тәсіліне – потенциалды несие алушыларды таңдау жатады. Несие алушының қаржылық жағдайын талдауда және оның алған қарызды банкке уақытылы қайтаруына байланысты сенімділігін бағалауда көптеген әдістер қолданылуда.

Несие алушыға кандидатты бағалау жүйесінде ағылшынның клирингтік банктерінде кеңінен пайдаланып келетін әдістердің біріне PARSER немесе CAMPARI әдістерін жатқызуға болады.

PARSER:

P – Person – потенциалды несие алушы туралы ақпарат, оның беделі;

A – Amount – сұрайтын немесе сомасының негіздемесі;

R – Repayment – несиені қайтару мүмкіндігі;

S – Security – қамтамасыз ету құралы;

E – Expediency – несиенің мақсаттылығы;

R – Remuneration – несиені беру тәуекелі үшін банктің пайыз мөлшерлемесі.

CAMPARI:

C – Character – несие алушының беделі;

A – Ability – несие алушының беделін бағалау;

M – Means – несиеге деген қажеттілігін талдау;

P – Porous – несиенің мақсаты;

A – Amount – несие сомасының негізделуі;

R – Repayment – несиені қайтару мүмкіндігі;

I – Insurance – несиелік тәуекелден сақтандыру әдісі.[25, 6 б]

Несие алушының қаржылық жағдайы оның несиені қайтару қабілетін сипаттайды. Ол оның кірістері мен шығыстары және олардың алдағы уақыттардағы өзгеру перспективаларын нақты талдау көмегімен анықталады.

Ақшалай қаражаты. Жалпы қарыз алушының алған несиені қайтаруының үш көзі болады:

Нақты ақшалар тасқыны;
Активтерді сату;
Қаржыларды тарту.

Көрсетілген көздердің кез келгені несиені қайтаруға арналған қаражаттың қалдық сомасын қамтамасыз ете алады. Бірақ та банктер несиені қайтарудың негізгі көзі ретінде нақты ақшалар тасқынын маңызды санайды. Себебі, активтерді сату қарыз алушының балансын нашарлатып жіберуі мүмкін деп санаса, ал қосымша қаражат тарту банктің кредитор ретіндегі позициясын бәсеңдетеді. [29, 189 б]

Нақты ақшалардың жетіспеуі несие алушының қаржылық жағдайының нашарлығын сипаттайтын басты көрсеткіш болып табылады.

Нақты ақшалар тасқыны мынандай түрде анықталады:

Нақты ақшалар = Таза пайда + Амортизация тасқыны + Кредиторлық қарыз – Тауарлы-материалды құндылықтар қоры және дебиторлық қарыз.

Бұл формуланың артықшылығы – оның көмегімен несиелік қызметкер несие алушының менеджерлерінің біліктілігін және тәжірибесін, сол сияқты несие алушының жұмыс жасайтын нарығының жағдайын анықтай алады.

Қамтамасыз етуі. Сондай-ақ банк қарыздың қамтамасыз етілуі, яғни оның жеткіліктілігіне, сапасына және қарыздың қайтарылмау жағдайында оның өтімділік дәрежесіне мән береді.

Экономикаылық жағдай. Несиеге деген өтінішті қарау барысында банк жалпы шарт ретінде елдегі іскерлік жағдай және оның банк жұмысына, сол сияқты несие алушының жағдайына тигізер ықпалын сипаттайтын экономикалық конъюктуралық жағдай, бәсекелестерінің болуы, салық, баға және т.б. қарасытырады.

Несие берудің неғұрлым сирек ұшырасатын түрі ұзақ мерзімді несиелер болып табылады. Мұндай несиелерді екiншi деңгейдегi банктердің бәрі бірдей бермейді. Оларға жаңадан құрылған компаниялардың, қызмет тиімділігі төмен компаниялардың қол жеткізуі қиынға соғады, өйткені ұзақ мерзімді несие берген кезде қарыз алушы борышын таза пайдадан өтеуге тиісті болады. Сондай-ақ қаржыландыруды беру жөніндегі қызметтердің қосымша түрлері де болады: олар – құжаттамалық несие операциялары - шағын және орта бизнес субъектілері барған сайын барынша кеңінен қолданылып отырған банк кепілдіктері аккредитивтер, вексельдер.

Банктер ролі бөлшекті және корпоративті тапсырыскерлер депозиттерін қабылдау және шоғырландырумен, жәнеде осы қаражаттармен қауіпсіз және тиімді операциялар атқарумен қортындыланады. Соңғысының негізі шағын және орта бизнес өркендеуі үшін арналған қаржылық ресурстар қаражатты қажет ететін тапсырыскерлер үшін қамтамасыз етілуінен тұрады. Шағын және орта бизнестің жоспарлануының және біркелкі өркендеуінің кепілі болып қатаң жағдайлардағы ұзақ мерзімді несие табылады. Шағын және орта бизнесті несиелендіру – отандық банктердің несиелік саясатының ең маңызды және келешекті бағыты: ол өндірістік жұмыстың және қызмет көрсету аймағының өркендеуі мен кеңеюіне, рентабельді кәсіпорындарды қолдауға, халықты жұмыспен қамтудың өсуін қамтамасыз етуге, оның әлеуметтік проблемаларын шешуге және еңбектену белсенділігін өркендетуге ықпал етеді. Шағын кәсіпкерлікті қаржыландыру алдыңғы шептегі технологиялардың жаңа технологиялық жабдықтарын енгізуді жүзеге асыруға мүмкіндік береді, сол арқылы тұтынушы рыногін сапалы тауарлар мен қызмет көрсетудің кең ассортиментімен толықтырады.

Банктерге шағын және орта кәсіпорындарды қолдаушы арнайы бағдарламалар әзірлеу, оларға өзіндік қызметтер көрсету тиімді болар еді .

Микронесиелендіруді кеңейту үшін, өз ісін ашу үшін алғашқы капиталы жоқ, әлуеттік бизнесмендер банкісімен, Қазақстанда лизингтік қатынастың кеңінен өркендеуі маңызды орын алады. Банк қызметіндегі келешекті бағыт болып олардың тауарлық биржалармен бірігіп тапсырыскермен өнімді өндіруге және оны өткізуге фьючерлік және форвардтық өзара шарттар жасасу табылады. Дәстүрлі банктік қызмет көрсетуден өзге банкілер, өздерінің торабталған филиалдық торларын қолдана отырып, сонымен қатар банк – корреспондент торын қолдана отырып, шағын және орта бизнестегі өз тапсырыскерлеріне олардың өнімдеріне сұранысты зерттеуде, әлуетті серіктес таңдауда, бизнес – жоспар әзірлеуде, олардың сенімділік дәрежесін бағалауда, рынокты және оның сигментациясын зерттеу бойынша ақпараттық – кеңес және колсалтингтік қызмет көрсетуде көмек көрсете алады. Сонымен, шағын және орта бизнесті қолдаудың, жүзеге асырылатын үкіметтік бағдарламаларының жеңіске жетуі, көп жағдайда Қазақстанның барлық банкілік жүйесінің тиімді жұмысымен анықталады.[30, 144 б]

ҚР-сы ЕДБ-нің ресурстық базасының қазіргі жағдайын сипаттай келе, банктерде «қысқа мерзімді ақшалар» жинақталып қалғанын атап өту керек. Ал, экономиканың нақты секторына 3 жыл және одан да ұзақ мерзімге несие қажет. Сонымен қатар, ҚР-ның коммерциялық банктері беретін несиелерінің валюталық құрылымы мен мұнай бағалары арасындағы байланыстылықты көруге болады. Мұнай бағасы төмендегенде шетел валютасындағы несиелердің үлес салмағы өседі.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің, Ұлттық Банкінің және Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын ретте және қадағалау агенттігінің Экономиканы және қаржы жүйесін тұрақтандыру жөніндегі 2011 – 2010 жылдарға арналған бірлескен іс-қимыл жоспары (бұдан әрі – Жоспар) Қазақстан Республикасы Президентінің тапсырмаларын орындау үшін әзірленді және жаһандық дағдарыстың Қазақстандағы әлеуметтік-экономикалық ахуалға теріс салдарын жұмсартуға және болашақтағы сапалы экономикалық өсу үшін қажетті негізді қамтамасыз етуге бағытталған шаралар кешенін айқындайды. [33]

Банк жүйесін жетілдіріп отыру жалпы экономикалық тиімді өсудің кепілі болып табылады. Себебі, экономиканың қызме тетіп отырған барлық салалары мен құрылымдары негізінен әр түрлі деңгейдегі қаржылар арқылы қызмет етеді. Ал осы қаржыларды шоғырландыратын, оларды тиімді салаларға бағыттайтын, бос ақша қаражаттарды айналысқа жіберіп, ұлттық экономиканы жалпы қаржылық реттеп отыратын осы банк жүйесі болып табылады. Ал бүгінде экономикасы қарқынды дамып келе жатқан, ұлттық экономиканы шикізаттық бағыттан индустриялы бағытқа бет бұруға кіріскен және аз арада БСҰ-на кіргелі отырған Қазақстан үшін банк жүйесін тиімді жетілдірудің маңызы зор болып табылады. Мұны кезекті Жолдауында елбасымызда нақты атап өтті.

Қазақстанда интернет-банкингтің дамуы революциялық емес, өздігінен оның процесс ретіндегі, дәстүрлі қызметті ұсынудың ежелгі формасын тек алмастыратын ғана процесс болып табылады. Көптеген Қазақстандық банктер оларды 2000 жылы қолдана бастады, бірақ өтімділік туралы айту әлі ерте. Кәсіпкерлік құрылымдар өте баяу және тілексіз түрде электрондық төлемдер жағына айналуда. Қазақстандық банктер өз күшінің өлшемінде сыртан кірудің қорғаныс жүйелерінен тіреуіш қоюға тырысады. Әдетте, шетелдік мамандардың жасалып шығарылған әдістері қолданылады.

Несиеліккарточкаларкөмегіменжүзегеасырылатыноперацияларғажатады: товарлардысатыпалу, қызметтітөлеу, қолма-қолақшаныссуданемесеаванстүріндеалу. Несиеліккарточкалардыңкөбісінелішіндежәнешетелдебанкоматтаранықталадықолма-қолақшаалуүшіндепайдалануғаболады. Мысалы, американдықRІGGS және CіtіbankбанктерініңнесиеліккарточкаларыАҚШаумағында 40-50 мыңавтоматтардаақшаалуғамүмкіндікбереді, бірақтанкөптегенбонкаматтардаалынатынқолма-қолақшақаражаттарыныңсомасыкүнделіктілимитпеншектеледі. Несиеліккарточкабойыншаақшабереотырыпбанкклиенттінесиелейді. Бірақбанкоматбанккеқарағандаклиенттердіңтөлемқабілеттілігіменоныңнесиелендірулимитінтезарадатексереалмайды. Мұндайшектеулертекмагниттікарточкаларғақатысты, себебімикропроцессорлыкарточкаларөзжадындабарлыққажеттіақпараттысақтайды. [32]

Банк жүйесін жетілдіріп отыру жалпы экономикалық тиімді өсудің кепілі Әлемдік қаржылық дағдарысты қалпына келтіру үшін ендігі жерде ұлттық экономиканы әлемдік экономикаға бағыныштылығын азайту, отандық инвестициялардың тартылуын ынталандыру, экономиканың шикізаттық бағытынан арылу, өңдеу өнеркәсібін дамыту, банк жүйесін одан әрі жетілдіру және Ұлттық Банк пен еліміздің екінші деңгейлі банктердің өзара ықпалдастықпен қызмет етуін ұйымдастыру болып табылады.

ҚОРЫТЫНДЫ

Жұмыс нәтижесін шығара отырып, банктік несиелеудің міндетті субъектілері болып банк және заемшы табылады. Банк үшін несиелеу – бұл кәсіби кәсіперлік қызметтің бір түрі, пайданың қалыптасуының негізгі қайнар көзі болып табылады. Несиелеудің өзі өзімен бірге тұрақты жүзеге асырылатын қызметі, яғни пайда табу болып табылатын бір мақсатқа біріккен, кезекті және іске асырылып тұратын әрекеттердің жиынтығын білдіреді. Заемшылар ретінде заңды тұлғалар мен олардың құрылымдық бөлімшелері, азаматтар, мемлекет болуы мүмкін. Қазіргі күнде Қазақстан Республикасында потенциалды заемшылардың саны өте үлкен және көбінесе, бұл өз ісін ұйымдастыру үшін қажетті болатын алғашқы капиталға деген қажеттілігі жоғары экономиканың дамуының өтпелі кезеңімен шартталады.

Несиелендіру ұйымдастыруда банк үшін тиімді жобалауды талап ететіні туралы қорытынды жасауға болады. Бұл мақсатта, өз аппаратында білікті, кәсіби банк қызметкерлері жұмыс істейтін банктер, несиелендіру ережелерін, қарызгердің несие төлеуқабілеттілігін есептеудің ұтымды әдістеме түрлерін іздестіруге аса назар аударады. Несиелендіру ұйымы несиенің қайтарылуын, оларды пайдаланудың мақсаттық сипатын, өсуді ынталандыруды, қоғамның қажеттілігін қанағаттандыратын өнім өндірісінің көлемін, болашағы зор аса тиімді салалардың инвестициялық жобаларына бағытталған несие салымдарының үлесін арттыруды қамтамасыз ету керек. Жалпы бағдарлар мен кепілдемелер несие келісім-шарттардың талаптарын дайындау және нақты несие жобаларын іріктеумен айналысатын, тәжірибелі қызметкерлердің ынталы жұмыстарына мүмкіндік беру қажет.

Өткізілген зерттеу барысында келесі қорытындылар жасалды:

1. Банктік несиелендіру қағидалары анықталды. Оларды тәжірибеде міндетті пайдалану маңызы несие қатынастарының ұзақ тарихынынан бастау алады. Бұл қағидалар несие мәнісін, банк пен қарызгер үшін оның маңызын ашады. Несиелендірудің түрлі әдістерін пайдалану, сәйкесінше, несие есепшоттарының формаларының түрлерін пайдалану түрлі қарызгерлерге банктің несиелендірудің түрлі шарттарын ұсынуымен байланысты. Бұл факт қарызгерлерді олардың сенімділігі бойынша, несие төлеуқабілеттігі, алдыңғы несие қатынастары тәжірибесі бойынша, яғни қарызгерге банк артатын сенім деңгейі бойынша саралау қажеттілігімен түсіндіріледі..

Айта кететін жәйт, несие желісін ашу әдісі Қазақстанда жеткілікті таралмаған. Бұл елдегі экономикалық жағдайдың тұрақсыздығына байланысты-қаржылық жағдайы тұрақты жоғары дәрежелі қарызгерлердің аздығымен түсіндіріледі.

2. Қарызгердің несие төлеу қабілеттілігін бағалау әдістемесіне оның теориялық аспектісімен қатар, «Казкоммерцбанк» АҚ тікелей пайдалану бойынша талдау жасалды. Бұл проблема көпфакторлы және жеткілікті өңделмеген. Оны анықтау кезінде қарызгердің несие мәмілелерін жасау әрекетқабілеттілігін және құқыққабілеттілігін, оның моралдық бейнесін, беделін назарға алу қажет. Қарызгердің кіріс алу қабілеті. Маңызды аналитикалық жұмыссыз қарызгердің төлеуге қабілетті және несиеқабілетті болып табыла ма, жоқ деген сұраққа жауап беру мүмкін емес. Кәсіпорын балансының көрсеткіші негізінде жүргізілетін есеп, баланс пен коэффицент-қарызгер несиеқабілеттілігіне талдау жүргізу үшін қажетті негізгі құжатты зерттеуге аса назар аударады.

Банк пен қарызгер арасындағы қатынасты реттейтін, негізгі құжат ретінде қазақстандық банк тәжірибесінде несие келісім-шартын құру ерекшелігі зерттелді, несие келісім-шартының мазмұны мен мәнісі анықталды.

Сонымен қатар, жұмыста қарызгердің ағымдағы қаржылық жағдайына талдау жүргізуге және алынған несие қаражатын мақсаттық пайдалануын бақылауға арналған. Бұл жұмыс банкке несиені өтемеу тәуекелі минимумына жеткізуге мүмкіндік береді.

3. Несие қарызын қамтамасыз етуменж ұмыс технологиясына талдау жасалды. Кепіл бойынша жұмыс нақты қарастырылды (кепіл заттың алдын ала сараптамасы, кепіл туралы келісім-шартты рәсімдеу және тіркеу тәртібі, сақтауды қамтамасыз ету, кепіл затты айналымнан өтеп алу тәртібі, кепілге берілген мүлікті сату).

Жоғарыда атап өтілген қорытындыларға байланысты келесі ұсыныстар енгізуге болады:

1. Кепілдің несиені қайтарудың нақты кепілдігі болуы үшін, бірқатар заңды және экономикалық талаптарды сақтау қажет. Біріншісіне- кепіл нысанын дұрыс таңдау, оның құнын бағалау, кепіл затының сақталуын бақылауды ұйымдастыру жатады. Екіншісіне-кепіл беруші мен кепіл ұстаушының міндеттері мен құқықтарын анықтау, кепіл түріне сәйкес кепіл операцияларын дұрыс рәсімдеу, кепіл құжаттарын сақтау және тіркеу тәртібі жатады.

2. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын анықтау үшін біртұтас нормативтік базаны құру мен кәсіпорынның несиеқабілеттілігі мен сенімділік рейтингісінің мерзімді жариялану жүйесі, коммерциялық банктердің кәсіпорынның несиеқабілеттілігін анықтау проблемасы мен банк қызметіндегі тәуекелді азайту мәселесін шешер еді.

3. Түрлендіру критериялары негізінде қарызгердің несиеқабілеттілігінің интегралды көрсеткішінің есебі үшін әрекетті әдістемесін құру мақсатында несиеқабілеттілік көрсеткіш жүйесін жетілдіру қажет. Несиеқабілеттілік көрсеткіш жүйесіне салыстырмалы түрде сапалы мағлұматтардың көмегімен жеңіл есептелінетін мөлшерлер ғана емес, сонымен қатар бағалау пікірлерінің көмегімен сипатталуы мүмкін мөлшерлер де кіру керек(мысалға, бақылау көрсеткіші, қарызгердің мінез-құлқы не беделі).

Соңғы уақытта қазақстандық банкілері несиелендіру барысында қамсыздандыруға аса мән берді, бұл өз кезгінде коммерциялық құрылымдар бизнесінің айқынсыздығы мен экономиканың мемлекеттік секторындағы көптеген кәсіпорындардың қанағаттанбаушылық қаржылық жағдайымен түсіндіріледі.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Назарбаев Н.Ә. Қазақстан Республикасының Преидентінің Қазақстан халқына Жолдауы «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан». Астана, 2007ж. 28 ақпан //Егемен Қазақстан, 1 наурыз 2007ж.
1995 жылдың 31 тамызындағы «Қазақстан Республикасындағы Банктер мен банк қызметi туралы» ҚР заңы (соңғы өзгерiстер 2005 жылғы 8 шiлдедегi Қазақстан Республикасы заңымен).
«Микронесиелік мекемелер туралы» Қазақстан Республикасының заңы. 2003жылы 6 наурыз №392
№ 327 от 31.12.2000 жылғы Екінші деңгейлі банктерді несиелендіру бойынша құжатты енгізу ережі.
Мақыш С.Б. Коммерциялық банктер операциялары. – Алматы: ИздатМаркет, 2004.
Мақыш С.Б., Нияс А..Ә. – Банк ісі. Оқу құралы, Алматы, 2004 ж
Мақыш С.Б. – Банк операциялары. Алматы, 2005ж.
Банковское дело / Под редакцией Сейткасимова Г.С. – Алматы: Қаржы-қаражат, 2006.
Банковское дело / Под редакцией Колесникова В.И. – Москва: Финансы и статистика, 2007.
Хамитов Н.Н, Банк iсi, оқу құралы Алматы – Экономика - 2006
Сейтқасымов Г. С. «Банк ісі» Алматы: Қаржы - қаражат 2004 жыл
Свиридов О. Ю. «Деньги, кредит, банки» Ростов-на-Дону, Феникс 2008г
Внутрибанковские инструкции АО «Казкоммерцбанк». - Астана.-2009.-101с.
Методика проведения финансовой оценки заемщика за 2009 год: Внутрибанковская инструкция АО «Казкоммерцбанк».-Астана.-2010.-105с.
Общие сведения о банковской системе//Вестник НБК.-2010.-№ 3.-9с.
Положение о Кредитном Комитете АО «Казкоммерцбанк» за 2010 год. - Алматы.- 2010.147с.
Банковская среда в РК//»Предприниматель и право». №12, 2009.
Бастер Н. Банковское дело: Стратегическое руководство/ Н. Бакстер, Т. Бэрелл.- М.:ЮНИТИ, 2007. –356с.
Воробьев В. Залоговое кредитование: зарубежный опыт и действительность / В. Воробьев // Вопросы Экономики. – 2007.- № 11.-С. 135-145.
Долан Э.Дж., Кэмпбелл К.Д., Кэмпбелл Р.Дж. Деньги, банковское дело и денежно-кредитная политика. М.-Л., 2001.
Жуков Е.Ф. Жуков.- М.: Банки и биржи, 2002.-346с.
Ильясов С. Управление рисками со стороны банка – неотъемлемая часть кредитования предприятий/С. Ильясов // Бизнес и академия-2001.-№2.-С. 11-13.
Утеулин Е. Система кредитования в банках / Е. Утеулин,М. Кенжеханов // Банки Казахстана. - 2008. - №5. - С. 26-27.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің, Ұлттық Банкінің және Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау агенттігінің Экономиканы және қаржы жүйесін тұрақтандыру жөніндегі 2009 – 2011 жылдарға арналған бірлескен іс-қимыл жоспары
Ілиясов А.А., Гилимов А.К. «Дағдарыстың ұлттық экономикаға әсері //«Вестник КазНУ» журналы. Экономикалық серия. №4(26). 2010г.Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің 2009 – 2011 жылдарға арналған стратегиялық жоспары.
«Казкоммерцбанк» АҚ 2007-2010 жылдардағы жылдық есебі.
www.nationalbank.kz.
www.afn.kz

Информация о работе Банктердің несиелік процесі