Банктердің несиелік процесі

    Банк  берешегін қайта құрылымдау жоспарын мақұлдау болып табылады. Тиісті тәртіпті аяқтау, Банкінің жаңа ноталарын және облигацияларын шығару қайта құрылымдаудың  келесі және соңғы кезеңі болып табылады.

    2009 жылдың ақпанында Казкоммерцбанк The Banker халықаралық қаржы баспасының версиясы бойынша 500 аса ірі әлемдік қаржы брендтерінің рейтингінде елеулі орынға ие болды.

      «Казкоммерцбанк» АҚ төмендегілерге қатысушы болып табылады:

• Қазақстан Республикасы жеке тұлғаларының салымдарына (депозиттеріне) міндетті ұжымдық кепілдік беру (сақтандыру) қорына;
• Ипотекалық несиелерге кепілдік беру қазақстандық қорына;
• Қазақстан қор биржасына (KASE);
• Қазақстан қаржыгерлерінің қауымдастығына;
• SWIFT және REUTERS телекоммуникациялары халықаралық банкаралық жүйесіне;
• Қазақстан сауда-өнеркәсіптік палатасына;
• VISA International және MasterCard International халықаралық төлем жүйесінің принципиалды мүшесі.

    «Казкоммерцбанк» АҚ зейнеткерлік активтерді басқару жөніндегі компаниялардың, сондай-ақ «Мемлекеттік жинақтаушы зейнетақы қоры» АҚ депозиттерін орналастыру үшін, ақша қаражатына сенім білдіретін ҚР Ұлттық Банкімен белгіленген екінші деңгейдегі банкілер тізбесіне енді.

      «Казкоммерцбанк» АҚ 2010 жылдың ақпан айының басына 973 банкомат, оның ішінде қолма-қол қабылдау функциясымен (cash-in) 322 банкомат, сондай-ақ қолма-қол, ақша беру пункттеріндегі 152 POS-терминал және сауда-сервистік кәсіпорындардағы 342 POS-терминал есептелінетін кең көлемді эквайрингтік құрылғылар желісіне ие.

      «Казкоммерцбанк» АҚ Қазақстан Республикасының 56 қалалық және ауылдық елді мекендерінде 2010 жылдың 1 ақпанына есептелінген 19 филиалы және 115 бөлімшелі тармақталған филиалдық желісі бар.

      Қазақстанда 2010 жылдың 1 қаңтарына 39 екінші деңгейлі банк жұмыс істейді, оның ішінде Алматы қаласында 39 банк, банктердің 34 филиалы және 372 есеп-айырысу кассалық бөлімдер орналасқан.[14, 87 б]

    Бұл қадам ұсынылатын қызметтер санын  кеңейтуге және Банктің барлық карточкалық  жүйелері мен эквайрингтік құрылғылардың  жұмыс сапасын жақсартуға мүмкіндік берді.. Басылым сарапшыларының пікірінше, Банк брендінің құны 121 млн. АҚШ доллары-деңгейінде. Экономиканы қолдауға бағытталған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру аясында «Казкоммерцбанк» АҚ ҚР Үкіметінің шешімімен наурызда шағын және орта бизнесті, үлестік құрылысты және жоғары білімді қолдауға арналған қаражатты игеруші операторлардың бірі болды. Жалпы алғанда, жыл ішінде осы бағдарламалар бойынша Банк мемлекеттік қаражаттың 50 млрд. теңгесін игерді.

       2010 жыл 10 ақпанда «Казкоммерцбанк»  АҚ өз қаражаты есебінен шағын және орта бизнеске (ШОБ) кредит беруді қайта жаңғыртқанын хабарлайды. Осы мақсаттарға Банк 15 миллиард теңге бөлді.30 наурызда «Казкоммерцбанк» АҚ берешекке қайта құрылымдау жүргізу аяқталғаны туралы хабарлады. Альянс Банк берешекті қайта құрылымдау жоспары бойынша барлық іс-шараларды орындау нәтижесінде тұтастай 547,9 млрд. теңгеге қосымша капиталдандырылды, ал оның меншікті капиталы 50 млрд. теңгені құрды. Қайта құрылымдау нәтижесінде борыш көлемі 4,5 млрд. АҚШ долларынан (есептелген пайызды қосқанда) 1 млрд. 80 млн. АҚШ долларына дейін қысқарды, соның ішінде: 850 млн. АҚШ доллары – еуробондтар бойынша алғы борыш, 85 млн. – нақты саудалық қаржыландыру, 145 млн. – субординирленген 20-жылдық облигациялар.

    Осылайша, барлық іс-шаралардың аяқталуы бойынша 67% жай және артықшылықты акциялар «Самұрық-Қазына»  меншігінде қалды, 33% кредит берушілерге  өтті. Осы 33% 2 мыңнан астам миноритарлық акционерлер арасында бөлінді, олардың  ішінен еш қайсысында 3 % акциядан артық  үлесі жоқ. [16]

    Несие алушы мен оның ипотекалық несиесін қайта қаржыландыру үшін қарастырылатын міндетті талаптар тізімі:

• Несие алушы – жеке тұлға, ҚР резиденті;
• Несиені алу мақсаты – Тұрғын үйді алу;
• Несие алушы, оның жұбайы мен кәмелетке толмаған балалары үшін жалғыз болуы шарт;
• Үйдің тұрғын ауданы 120 ш.м. аспауы тиіс;
• Қайта қаржыландыру өтінішін берген күніне несиені өтеу мерзімінің кешіктірілмеуі;

Мемлекеттік бағдарлама бойынша ипотекалық несиені  қайта қаржыландыруға өтінішті берген күніне Қарыз алушының, оның жұбайының және олардың кәмелетке толмаған балаларының кепілдікке салынған меншіктің орналасқан орны бойынша басқа тұрғын үйге меншік құқығының болмауы.

    Өзге  екінші деңгейлі банктерден және Ипотекалық компаниялардан ипотекалық несие алған  азаматтардың «Мемлекеттік бағдарлама бойынша ипотекалық несиелерді қайта  қаржыландыру» бағдарламасына қатысуы  үшін қажетті құжаттар тізімі: Тұрғын үй – Қарыз алушының, оның жұбайы мен кәмелетке толмаған балаларының  тұрақты тұру мақсатында пайдаланылатын пәтер, жеке тұрғын үй.

      Ипотекалық несиелерді қайта  қаржыландыру шарттары: Мақсатты  нысаны Банктің Несие алушыға  тұрғын үйді сатып алуға берілген  ипотекалық қарызын қайта қаржыландыру. Әлеуметтік несиелер бойынша  үстемақы мөлшерлемесі Жылдық 9%; Қатардағы несиелер бойынша үстемақы  мөлшер-лемесі Жылдық 11%; Несие мерзімі  240 айға дейін; Несие валютасы KZT, USD, EUR.

    «Казкоммерцанк» АҚ өз несие алушыларына қолдау көрсетеді және оларға қарыздық жүктемені төмендетудің бірқатар мүмкіндіктерін ұсынады.

      Осы мақсатта жылжымайтын мүлікпен  қамсыздандырылған ипотекалық несие  немесе шұғыл мұқтаждықтарға  несие алған клиенттерге жәрдем  көрсету жөніндегі бағдарлама  әрекет етеді.[13, 84 б]

      Бағдарламаны енгізу екі кезеңге  бөлінген. 2010 жылғы қаңтардан басталған  Бағдарламаның екінші кезеңінде,  банктің стандартты қарыз алушылары  санаты үшін көмек бағдарламасы  жүзеге асырылды. Қарыз алушылардың  осы санатына, берешекті қайта  құрылымдаудың ұтымды шарттары  ұсынылады.

    Казкоммерцбанк депозитті кепілдікке салып, салым бойынша тиесілі пайыздарды сақтап қалып, тұтынушылық мақсаттарға кредит алуды ұсынады.

    Бағдарлама  шарттары:

• қарыз сомасы: депозит сомасынан 95% артық емес;
• сыйақы мөлшерлемесі: депозит бойынша белгіленген сыйақы мөлшерлемесінен 3% жоғары;
• кредит мерзімі: клиенттің қалауы бойынша, бірақ бұнда қарыздың максималды аяқталу мерзімі, депозиттің аяқталу мерзімінен бір ай бұрын.
• кредит валютасы: KZT, USD, EUR салым валютасында беріледі.
• қамтамасыз етілуі: Банкіде рәсімделген, депозит-Салым кепілдігі. Кірістерін дәлелдеу қажет етіледі. [16]

      Енді  келесі кестеден Казкоммерцбанктің  еліміздің банк жүйесіндегі оны  мен оның қаржылық дамуындағы активтерін және несиелік портфелі бойынша қалыптасқан  провизмяларын келесі кестеден көре аламыз. Кесте 1. 
 

Кесте 1 – ҚР екінші деңгейлі банктерінің  жалпы құрамы мен олардың активтері

мың теңге

Дерек көзі: ҚР Қаржы нарығын және қаржы  ұйымдарын реттеу мен қадағалау  агенттігі

    Жоғарыдағы  кестеден көретініміз ҚР-да екінші деңгейлі банктердің жалпы санының 39 банк екендігін көре аламыз, ал оның ішінде Казкоммерцбанктің екінші деңгейлі банктердің ішінде бірінші рейтингте  тұрғандығын көре аламыз.Онда Казкоммерцбанктің активтері2 363 188 645 мың теңгені құрап отыр.  

    

Сурет-2 – Казкоммерцбанктің  активтері 

          

Банктердің активтер құрылымында   банктік  заемдар   және   «кері РЕПО» операциялары (77,6%), қолма-қол ақшалар, аффинирленген  бағалы металлдар және корреспонденттік шоттардағы қалдықтар (6,9%), бағалы қағаздар портфелі (7,5%), басқа банктерде орналастырылған  салымдар (4,8%) алады. 2008 жылдың басынан  бастап банктік заемдар және «кері  РЕПО» операциялары 370,1 млрд. теңгеге  немесе 4,2%- ға ұлғайды , қолма-қол ақшалар, аффинирленген бағалы металлдар  және корреспонденттік шоттардағы қалдықтар 192,9 млрд. теңгеге немесе 19,9%-ға кеміді , бағалы қағаздар – 100,4 млрд. теңгеге  немесе 12,7 %-ға өсті, басқа банктерде  орналастырылған салымдар – 65,7 млрд. теңгеге немесе 10,2%-ға көбейді, капиталға  инвестициялар – 96,3 млрд теңгеге  немесе 43,3 %-ға көбейді.

    

 Жыл басынан  баланс бойынша мерзімі өткен  борыш 100,5 млрд. теңгеден 159,5 млрд. теңгеге  (2,6 есе) көбейді және есеп беру  күніне 260,0 млрд. теңгені құрады.

          

Екінші деңгейдегі банктердің несие портфелі бір жыл  ішінде 394,4 млрд. теңгеге немесе 4,3%-ға көбейді. Стандартты займдар 1 527,9 млрд. теңгеге (-38,4%), күмəнділер – 623,1 млрд. теңгеге (-12,8%) азайды, үмітсіздер – 2 545,4 млрд. теңгеге (7,3 есе) өсті. Екінші деңгейдегі банктерге  берілген займдар бойынша провизиялар 2 605,4 млрд. теңгеге (3,5 есе) көбейді.

      

Келесі кестеден «Казкоммерцбанк» АҚ-ның корпоративтік  секторға заемдар нарығын көре аламыз.  
 

Кесте 2 - «Казкоммерцбанк» АҚ-ның корпоративтік секторға заемдар  нарығы

С

у

р

е

т-3

–

 

К

ә

с

і

п

к

<