Кәсіпорын есебі

align="center">Кәспіорын балансының өтімділік  көрсеткіштерін  талдау 
 

 

 Ағымдық     өтімділік    коэффициенті    берілген    кәсіпорында   талданушы мерзім ішінде 0,88-ден   0,82 –ге дейін қысқарды. Басты  себепші болып ағымдық пассивтердің  ағымдық активтерден басым болуы  болды. Ал қатерлі өтімділік  көрсеткіштері бұл мерзім ішінде  біршама төмендеп кетті. Себебі  дебиторлық қарыз көлемінің осы  мерзім ішінде төмендеп кетуі  болды. Ал    абсолюттік    өтімділік   коэффициентінің    мәні    кішкене өскен, бұл  ақшалай қаражат мөлшерінің өсуімен  байланысты болған.  

    Кәсіпорынның   төлемдік   қабілеті    оның   несиелік   қабілетінің    ұғымымен   тығыз    байланысты.     

Кесте   3.3.2. 

Төлемдік   қабілеті   мен   несиелік  қабілеті  белгісі  бойынша  топтау

 

    Несиелік   қабілеті  -  бұл   несие   алуға    мүмкіндік   беретін    және  оны   өз   уақытында   қайтара   алу   мүмкіндігі    бар    кәсіпорынның   қаржылық    жағдайы.    

    Кәсіпорынның    төлемдік    қабілеті    мен   несиелік    қабілетін    бағалау   барысында   қатерлі   өтімділік   коэффициенті   0,5-тен   төмен    түспеу   керек,   ал   жалпы    коэффициент   1,5-нен    төмен   болмау    керек.   Ағымдық   өтімділік    коэффициенті    <1  кіші    болса,   онда   кәсіпорын  1  класқа,  егер   1-1,5   болса,    онда   2   класс,   ал   >1,5   жоғары   болса    3   класқа   жатқызамыз.   

    Егер     кәсіпорын   1   класқа    жатса,   онда    банк    несиеге   қабілетті    емес     кәсіпорынмен   жұмыс   жүргізіп   жатыр   деп   есептейміз.  

    Банк    бұл    жағдайда   тек    ерекше    шарттармен    үлкен    процентке    ғана   несие    бере    алады   (3.3.2. кестеде     көрсетілген). 

2.4   Кәсіпорынның   төлемдік   тұрақтылығын   бағалау  

 

      Кәсіпорынның    қаржылық     тұрақтылық    ұғымы   болашақ   төлемдік    қабілетімен    тығыз    байланысты. Қаржылық    тұрақтылықты    бағалау    сыртқы     талдау   субъектілеріне    кәсіпорынның    қаржылық     мүмкіндіктерін    ұзақ    болашаққа    (1   жылдан    жоғары)    анықтауға     мүмкіндік    береді.     Себебі    нарықтық    экономика     жағдайында      өндіріс    процесін     жүзеге    асыру,    оны   ұлғайту,    кәсіпорынның      әлеуметтік    және    басқа    қажеттіліктерін    қанағаттандыру    өзін  -  өзі   қаржыландыру    есебінен,    яғни    өзіндік    қаржылық     көздері    есебінен,   ал  олардың    жеткіліксіздігі     жағдайында     қарыздық    көздері    есебінен    жүргізілетін    болғандықтан,    сыртқы    қарыздық      қаржылық    көздерден    қаржылық      тәуелсіздігінің     үлкен    маңызы     бар,     бірақ    оларсыз,     оларды    кірістірмей     қызмет    жүргізу     көбіне    мүмкін    емес.     Сондықтан    қарыздық ,    өзіндік     және    жалпы    капитал    қатынастары    әр   түрлі    позицияларда     зерттеледі.

      Қарыздық    қаржылар     ағымдық    пассивтер,    ұзақ    мерзімдік    пассивтер,    басқа    пассивтер    сомасы    түрінде    кәсіпорынның    қарызын    білдіреді.

      Жалпы   капитал  -  бұл   меншіктік    капитал    ( жарғылық   қор,  арнайы   қорлар,   резервтік    капитал ,    бөлінбеген    пайда,     мақсаттық    қаржыландыру     қорлары ),    акционерлік    капитал,  қарыздық      капитал      сомасы,    яғни    баланс    жиыны.

      Қарыздық     капиталдың       жалпы    капитал    сомасындағы     үлесі    неғұрлым     жоғары     болса,     соғұрлым     кәсіпорынның сыртқы   қаржыландыру    көздеріне      тәуелділігі    өсе    бастайды.  

      Ал    қарыздық    капиталдың     меншіктік    капиталға    қатынасы      коэффициенті    1    теңге      өзіндік     капиталға     қанша     қарыздық       қаржы     келетінін,      кірістірілетін     және    қарыздың      әрбір    теңгесі        қаншалықты      қаржы     келетіндігін,    кірістірілетіндігін       бекітілгенін     көрсетеді.

      Қарыздың    және    меншіктік    қаржылар    қатынасы     коэффициентінің      өсуі,    кәсіпорынның    сыртқы     көздерге   тәуелділігін     күшеюі     жөнінде,     қаржылық     тұрақтылықты      жоғалтуы     жөнінде     куә    болады.     Егер     бұл    коэффициенттің    мәні    1   ден     жоғары     болса,    онда     бұл    тұрақтылықтың      жоғалуы    және     қатерлі    нүктеге    жетуі    жөнінде    куә    болады.     Бірақ   бұл   -  барлық    кәсіпорындар    үшін    міндетті    емес.     Бұл    коэффициенттің    мәнін    бағалау – шаруашылық     қызмет    сипатына,     айналым     құралдарының  айналым    жылдамдығына     байланысты.    

      Меншіктік     қаржыларды      жұмылдыру     коэффициенті    кәсіпорынның    меншіктік     қаржыларды     пайдалануды       жұмылдыру     деңгейін       сипаттайды.

    3.4.1.  кестенің  мәліметтері  бойынша   талдау  жүргізетін болсақ      қарыздық  және жалпы капитал   қатынасы коэффициенті   талданушы  мерзім ішінде кішкене төмендеу тенденциясына ие болғанын көреміз, қарыздық    және  меншіктік капитал қатынасы коэффициенті  де біршама азайған, бірақ меншікті капиталдың жалпы капитал құрамындағы ұлесі көрсеткіші кішкене өскенмен, оның үлесі өте төмен.

1. Қарыздық   және   жалпы  капитал   қатынасы   коэффициенті 

                         К₁ = Ағымдық пассивтар / Жалпы капитал    

2008  ж.К₁  =   102108   мың теңге/133759  мың теңге =  0,76

                                                  

2007 ж.К₁  =   114232  мың теңге/155230  мың теңге =  0,73    

      Талданушы кәсіпорында бұл көрсеткіштің төмендеу себебі осы мерзім ішінде жалпы капитал  көлемінің өсуі ықпал еткен. 

Кесте   3.4.1 

Қаржылық   тұрақтылық    көрсеткіштерін    талдау 

 
 
 
 

 

2.  Қарыздық  және   меншіктік  капитал   қатынасы  коэффициенті 

К₂  =   қарыздық   капитал/ меншіктік капитал 

2008 ж. К₂   =102108  мың теңге/ 31653   мың теңге =  3,22 

                                                  

2009ж.  К₂  = 114232  мың теңге/ 40998   мың теңге =  2,78 

      Талданушы кәсіпорында қарыздық  және   меншіктік  капитал  қатынасы  коэффициентінің төмендеу себебі меншікті капиталдың өсуі ықпал еткен. 

3. Меншікті  капиталдың жалпы капитал құрамындағы  үлесі

 

К₂  =   меншіктік капитал/ жалпы капитал 

2008 ж. К₃   =31653   мың теңге/ 133759  мың теңге =  0,23

                                                  

2009ж.  К₃ = 40998   мың теңге/ 155230  мың теңге =   0,26  

      Талданушы кәсіпорында меншікті капиталдың жалпы  капитал құрамындағы үлесі коэффициентінің  арту себебі жалпы капиталдың өсуі ықпал еткен. 

4. ²àðûçäûº  êàïèòàëäû ½çຠìåðçiìäiê êiðiñòiðó êîýôôèöèåíòi

 
 

    Кәсіпорында ұзақмерзімді қаржылық міндеттемелер  талданушы мерзім ішінде кірістірілмеген, сондықтан бұл көрсеткіш есептелінбеді. 
 

5. Ìåíøiêòiê  капиталды æ½ìûëäûðó êîýôôèöèåíòi 

 

    Ì½íäà¹û: ìåíøiêòiê àéíàëûì ºàðæûëàðû =áàëàíñ ïàññèâi I á¼ëiì –áàëàíñ àêòèâi I á¼ëiì.

    

     5. ʸñiïîðûííûң æàëïû ºàðæû ñоìàñûíäà¹û íåãiçãi ºîðëàðäûң íàºòû º½íû êîýôôèöèåíòi