Қызмет көрсету саласындағы франчайзингтің қалыптасуы және даму бағыттары (Алматы қаласындағы франчайзингтік фирмалардың материалдары

5.         Отандық кәсіпкерлік субъектілерінің франчайзингтік жүйені қолдану арқылы өз қызметтерін жандандыру мен нарықта дамуын сипаттайтын нақты іс-әрекеттер түбегейлі зерттелді. Нәтижесінде Қазақстандағы қызмет көрсету саласындағы франчайзингтік компаниялар іс-әрекетінің табыстылығын айқындау үшін баға берілді. Қазақстан нарығындағы франшизалардың көпшілігінің құны 5000 АҚШ долларынан басталып, 500000 доллар шамасы аралығын қамтитыны белгілі болы.

6.         Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарының франчайзинг негізінде қызмет ету механизмі осы үлгі шеңберінде қолданылатын жағдайлар мен үрдістер тізбектілігімен айқындалады. Зерттеу барысында кәсіпорынның франчайзинг механизмінің негізгі құрамдастары анықталып, оның қоғамдық тамақтандыру саласындағы таралу келешегін қарастыру барысында оңтайлы ұйымдастырылған құрылымының маңыздылығы тұжырымдалды.

7.  Франчайзингтік кәсіпорындардың қызметін талдау және бағалау нәтижесінде оның дамуына қажетті маркетингтік стратегия әзірленді. «РосИнтер Алматы» компаниясының негізгі көрсеткіштерін пайдалану арқылы жасалған «БКГ» матрицасының ұсыныстары осы кәсіпорынның нарықтағы үлесін ұлғайтуға бағытталды, SWOT- талдаудың негізгі қорытындылары ескеріліп, қолданыс тапты.

8.  Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің франчайзинг механизмін қолдануды ынталандыру мақсатында отандық франчайзерлерді корпоративтік табыс салығынан, ал франчайзилерді жер және мүлік салығынан босату қажеттілігі туындап отыр. Сонымен бірге франчайзингтік қатынастарды реттеу мақсатында «Кешенді кәсіпкерлік лицензия (франчайзинг) туралы» Заңның атауын «Франчайзинг туралы» деп ауыстыру және мазмұнын қайта қарау ұсынылды. Франчайзингтік қатынастарды жан жақты зерттеу барысында кәсіпкерліктің бұл түрі еліміздің экономикалық жағдайының өсуіне, кәсіпкерліктің инновациялық нысандарының қалыптасу мен дамуына жағымды ықпал етуі мен жоғары тиімділігі дәйектелінді.

ДИССЕРТАЦИЯ ТАҚЫРЫБЫ БОЙЫНША ЖАРИЯЛАНҒАН ЕҢБЕКТЕР

1     Франчайзингтің әлемдік тәжірибесін Қазақстанда қолдану мүмкіндіктері / «Қазақстанның БСҰ-ға кіруі: жүйелік жағдайларын талдау, оң бағыты, теріс салдары» атты Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары жинағы. Алматы: Экономика, 2004., 184-189 б., 0,37 б.п.

2     Франчайзингтің Қазақстандағы дамуының шарттары және мүмкіндіктері / «Конкурентоспособность национальной экономики в условиях глобализации: проблемы и пути ее повышения» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары жинағы. Алматы: Халықаралық бизнес Университеті, 2004 ж., 254-256 б., 0,25 б.п.

3     Қазақстандағы франчайзингтің артықшылықтары мен кемшіліктері / «Жедел жаңару жолындағы экономикалық бағдарлар» атты халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары жинағы. Алматы: Экономика, 2005 ж., 368-373 б., 0,37 б.п.

4     Қызмет көрсету нарығындағы франчайзингті қазіргі кезде пайдалану жағдайы/ Бірінші Рысқұлов оқулықтары халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары жинағы.2 бөлім. Алматы: Экономика, 2006 ж., 96-98 б., 0,3 б.п.

5     Қызмет көрсету саласындағы франчайзингтік шаруашылық жүргізу моделін (үлгісін) ұйымдастыру ерекшеліктері/ Екінші Рысқұлов оқулықтары халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары жинағы. Алматы: Экономика, 2007ж., 259-261 б., 0,3 б.п.

6     Мейрамхана бизнесіндегі франчайзингті қолдану/ Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары жинағы. Алматы: ҚазҰТУ, 2007 ж., 83-86 б, 0,3 б.п.

7     Кәсіпорынның франчайзингтік механизмі/ КазЭУ хабаршысы, 2007 ж., № 3, 226-229 б., 0,4 б.п.

8     Қазақстандағы франчайзингтік қатынастарды реттеу бойынша іс-шаралар/ Қаржы-қаражат, 2007 ж., № 5, 74-78 б., 0,3 б.п.

9     Формирование и развитие франчайзинговых отношений в Казахстане / «Реформа» международный ежеквартальный научный экономический журнал, г.Бишкек, 2007 ж., № 3, 42-44 б., 0,38 б.п.

10 Франчайзингтің жіктелуі/ Вестник КазГУ им. Аль-Фараби, 2007 ж., № 5, 105- 108 б., 0,3 б.п.

11 Франчайзингтік қатынастар жүйесінің ерекшеліктері/ Ізденістер, нәтижелер, 2007 ж., № 4, 246-250 б., 0,3 б.п.

РЕЗЮМЕ

Манап Алмагул Сериккаликызы

Формирование и направления развития франчайзинга в сфере услуг

(на материалах франчайзинговых фирм г.Алматы)

на автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата экономических наук по специальности

08.00.05 –Экономика и управление народным хозяйством   (по отраслям и сферам деятельности)

Актуальность темы исследования. Одним из инновационных форм развития предпринимательства, основанный на договорных отношениях между известной компанией и получателем франшизы, является франчайзинг. Он представляет собой особую форму организации бизнеса, которая позволяет развивать производство товаров и услуг и расширять сеть филиалов без вливания собственных средств с целью сохранения конкурентных преимуществ фирмы.

Франчайзинг – это форма долгосрочных деловых отношений и является наиболее эффективным направлением организации  предпринимательства на основе обеспечения стабильной прибыли при низком уровне риска. Использование системы франчайзинга позволяет полностью удовлетворять потребности потребителей и быстро реагировать на их изменения. Франчайзинговые отношения привлекательны вследствие наличия ряда преимуществ для всех участников системы. В частности, для вновь образуемых предпринимателей – это  возможность организации собственного бизнеса  при поддержке высокодоходного уже состоявшегося бизнеса, для крупных, известных компаний – возможность расширения сферы деятельности на рынке и укрепления бизнеса, для государства – способ поддержки развития предпринимательства.

По данным Казахстанской Ассоциации франчайзинга в стране представлены порядка 120 франчайзинговых систем и функционируют 1000 франчайзинговых предприятий. В 2007 году в данном секторе было занято 14 тыс. человек. Устойчивое развитие экономики, рост доли малого и среднего бизнеса в валовом внутреннем продукте страны, повышение спроса на передовые бизнес технологии, недостаточная заполненность рыночной ниши франчайзинга и прочие факторы, позволяют прогнозировать значительное расширение данного сектора в ближайшем будущем.

Однако, нельзя не отметить наличие ряда факторов, препятствующих развитию франчайзинга в Казахстане. К ним можно отнести отсутствие механизма государственной поддержки франчайзинга в виде специальных льгот и преференций, отсутствие эффективных механизмов защиты интеллектуальной собственности, низкий уровень финансовых  возможностей у предпринимателей, недостаточность информации о франчайзинге как эффективной форме  развития предпринимательских отношений,  высокие темпы роста цен на недвижимость, имевшие место в последние годы.

В связи с вышеизложенным, исследование теоретических и практических аспектов, связанных с формированием и развитием системы франчайзинга как особой формы развития предпринимательства является своевременным и актуальным.

В современных научных исследованиях нашли отражение различные аспекты развития франчайзинга за рубежом и в Казахстане. Вместе с тем, практически отсутствуют  специальные исследования, посвященные вопросам развития франчайзинга в сфере услуг, в том числе  в сфере общественного питания. Между тем, именно в данной  сфере имеются реальные предпосылки для наиболее активного развития франчайзинговых отношений и, именно здесь можно в полной мере выявить факторы, способствующие или  препятствующие развитию франчайзинга в Казахстане.

Целью диссертационной работы является разработка научно-обоснованных рекомендаций по развитию франчайзинга в сфере услуг Казахстана на основе комплексного анализа теоретических и практических аспектов исследуемой проблемы.

Предметом исследования является совокупность экономических отношений, возникающих в процессе формирования и развития франчайзинга.

Объектом исследования являются франчайзинговые предприятия сферы услуг города Алматы.

Теоретическую и методологическую основу исследования составили труды отечественных и зарубежных ученых и экономистов в области экономической теории, франчайзинговых отношений, маркетинга, Законы Республики Казахстан, Указы Президента, Постановления Правительства, а также другие нормативные документы, регулирующие франчайзинговые отношения в Казахстане.

В качестве информационной и аналитической базы в работе использованы официальные данные Управления статистики по г.Алматы, Агентства Республики Казахстан по статистике, материалы отчетов франчайзинговых предприятий, а также результаты проведенных автором маркетинговых исследований.

Научную новизну представляют следующие результаты исследования:

-      предложена авторская трактовка понятия «франчайзинг» как инновационной формы бизнеса, основанной на договорных отношениях между франчайзером и франчайзи;

-      систематизированы виды франчайзинга, теоретически обоснованы признаки их классификации и охарактеризованы сферы применения в Казахстане;

-      определены периоды и особенности развития франчайзинга в Казахстане, дана оценка его современного состояния;

-      выявлены факторы, влияющие на выбор потребителями предприятий общественного питания; 

-      рекомендованы предложения по улучшению франчайзинговых отношений в сфере услуг на основе совершенствования нормативно-правовой базы, налоговой системы и информационного обеспечения заинтересованных хозяйствующих субъектов.

Основные положения выносимые на защиту:

-      определение франчайзинга и особенности его развития в Казахстане;

-      методика маркетинговых исследований для выявления предпочтений потребителей на рынке франчайзинговых услуг сферы ресторанного бизнеса;

-      рекомендации по дальнейшему развитию франчайзинга в сфере услуг Казахстана;

-      периодизация процессов формирования и развития рынка франчайзинговых услуг.

Научно практическая значимость исследования заключается в том, что достигнутые в работе научные и практические результаты вносят определенный вклад в практику развития франчайзинга на предприятиях сферы услуг в целом и системы общественного питания Казахстана в частности. Теоретические и методические материалы исследования могут быть использованы в экономических вузах республики для преподавания дисциплин по специальности «Маркетинг», «Бытовое обслуживание и сервис».

Апробация основных результатов исследования. Основные результаты проведенных научных исследований и предложения автора докладывались и обсуждались на  международных и региональных научно-практических конференциях. Отдельные результаты диссертационного исследования получили апробацию и внедрение в практику работы Казахстанской Ассоциации франчайзинга и Казахстанской Туристической Ассоциации.

Публикации. По теме исследования автором опубликовано 11 научных работ общим объемом  3,57  п.л.

RESUME

Manap    Almagul     Serikkalikyzy

Formaftion and development prospects of franchising in service business

(on materials of franchising firms of Almaty city)

Thesis paper for the academic degree of the economic sciences’ candidate

08.00. 05 - Economics and national economics management

(branches and field of activities)

Topical character of research. Franchising is one of the enterprise development innovative forms. It is a special business organization form   which allows to put into  full production and expand the branch network without internal funds injection and it demands at the same time continual innovations of given systems’ relations from all participants in order to reserve competitive advantages.

Franchising is the long – term business relations form and it is the most effective trend of the enterprise organization on the basis of stable profit maintenance at a low risk level.  Using of franchising system allows completely satisfying consumption requirements and reacting quickly to their changes. Franchising relations are attractive because of their advantages for all systems’ participants.  In particular, for start – up businesspeople this is a good chance to  set up own business supported by highly profitable successful business and for well – known, big companies it is an opportunity of business activity expansion on the market and strengthening  of business, for government – the way of enterprise development backing. According to the data of Kazakhstan Franchising Association there are about 120 franchising systems and 1000 franchising enterprises. In 2007 14000 people were engaged in this sector. The steady development of the economics  increase of SME share in country’s Gross domestic product (GDP), demand increase on advanced business technologies, insufficient occupation of franchising market niche and other factors allowing to predict the significant expansion of given sector in the future.

However, it is necessary to point out the existence of many factors, franchising backing mechanism as special privileges and preferences, the lack of effective intellectual property protection mechanisms, business people’s low level of financial opportunities, the lack of information about franchising as in effective enterprise development form, high growth rate of real estate prices which took place in last years. As afore – mentioned, the research of theoretical – and practical aspects connected with franchising system forming and development as a special form of enterprise development is opportunely and urgent.

There are different aspects of franchising development problems. At the same time, there is no special research devoted to franchising development in service business, especially in public catering sphere. Meanwhile, to be exact, this sphere has the real preconditions for more active development of franchising relations and we can here in full measures reveal the factors, which facilitate or prevent the franchising development in Kazakhstan.

The aim of the thesis is the development and research of scientific – based recommendations on franchising development in Kazakhstan in service business on the basis of theoretical – and practical aspects complex analysis of franchising development.