Кәсіпорынның қаржылық ресурстарын қалыптастыру және оларды пайдалану

 

Кесте 6.

«Барлау Өндіру «ҚазМұнайГаз»  АҚ-ның мұнайды жеткізуінің негізгі  бағыттары

	2008ж	2009ж
КТК арқылы экспорт
Шикі мұнай көлемі (млн. тонна)	1,5	1,7
шикі мұнайды сатудың жалпы  көлемінен %	17 %	18 %
мұнай және өңдеу өнімдерін сатудан жалпы түсім %	22 %	23 %
ӨАС арқылы экспорт
Шикі мұнай көлемі (млн. тонна)	5,0	5,1
шикі мұнайды сатудың жалпы  көлемінен %	54 %	55 %
мұнай және өңдеу өнімдерін сатудан  жалпы түсім %	66 %	66 %
Басқалар
Шикі мұнай көлемі (млн. тонна)	2,7	2,5
шикі мұнайды сатудың жалпы көлемінен %	29 %	27 %
мұнай және өңдеу өнімдерін сатудан  жалпы түсім %	12 %	11 %

Ескертпе – 2008-2009 жылдар аралығында «Барлау Өндіру ҚазМұнайГаз» АҚ қаржылық есептемесінен алынды.

 

Компания мұнайды ҚазТрансОйл  АҚ-ның құбыры ӨАС және КТК-ның құбыры арқылы экспорттайды. Бұл екі экспорттық бағыттың салыстырмалы табыстылығы Компания жүктейтін мұнайдың сапасына, халықаралық нарықтағы бағаларға және қолданылатын құбырлық тарифтерге тәуелді.

7 кестеде 2008-2009 жылдарға сату көлемдері мен өткізу бағалары туралы мәліметтер берілген.

2009 жылы ӨАС құбырлары арқылы экспорттық және ішкі жеткізулердің сомалық көлемдері тұрақты болып қалды. Осы уақытта КТК құбырлары арқылы экспорттық көлемдер артты. 2009 жылы ӨАС құбыры арқылы шикі мұнайды сатудан түсім 39,6 миллиард теңгеге немесе 17,5%-ға өсті. 2008 жылмен салыстырғанда 2009 жылғы түсімнің жоғарылауы өткізу көлемі мен бағалардың өсімімен түсіндіріледі.

 

Кесте 7

Сату көлемдері мен  өткізу бағалары

 

Көрсеткіштер	2008ж.,басқаша көрсетілмесе, мың теңгемен	2009ж., басқаша көрсетілмесе, мың теңгемен
Шикі мұнайды экспорттық сатурлар
ӨАС құбыры
Өткізу	226798166	266395404
Көлем (мың тонна)	4953	5076
Орташа баға (1 тоннаға теңге)	45790	52487
Орташа баға (АҚШ доллар/баррель)	44,66	57,57
КТК құбыры
Өткізу	75690507	92991304
Көлем (мың тонна)	1536	1663
Орташа баға (1 тоннаға теңге)	49284	55902
Орташа баға (АҚШ доллар/баррель)	51,30	61,32
Шикі мұнайдың экспорты барлығы	302488673	359386708
Шикі мұнай мен өңдеу  өнімдерінің басқа сатулары
7-Кестенің жалғасы
Ішкі нарықта шикі мұнай мен  өңдеу өнімдерін өткізу	40394425	44705552
Көлем (мың тонна)	2733	2551
Орташа баға (1 тоннаға теңге)	14780	17525
Орташа баға (АҚШ доллар/баррель)	15,38	19,22
Ішкі нарықта өткізу барлығы	40394425	44705552
Шикі мұнай мен өңдеу өнімдерінің Сомалық сатулары
Шикі мұнай мен өңдеу өнімдерін  өткізу	342883098	404092260
Сомалық көлем (мың тонна)	9222	9290
Орташа баға (1 тоннаға теңге)	37182	43428
Орташа баға (АҚШ долл./барр.)	38,21	46,99
Басқа сатулар	6004722	8115527
Табыс барлығы	348887820	412207787

     Ескертпе – 2008-2009 жылдар аралығында «Барлау Өндіру ҚазМұнайГаз» АҚ қаржылық есептемесінен алынды.

 

2008 жылмен салыстырғанда  2009 жылы КТК құбыры арқылы мұнайды сату 17,3 миллиард теңгеге немесе 22,9%-ға өсті. Түсімнің артуы өткізу көлемдері және бағалармен байланысты.

Өткен жылмен салыстырғанда 2009 жылы ішкі нарықта шикі мұнай мен өңдеу өнімдерінің басқа сатулар 4,3 миллиард теңгеге немесе 10,7%-ға өсті. 2009 жылы ішкі нарықта мұнай және өңдеу өнімдерін жеткізу көлемдері 182 мың тоннаға төмендесе де, 1 тоннаға орташа бағалар 2008 жылғы 14780 теңгеден 17525 теңгеге дейін өсіп, сатудан түсімнің 40,4 миллиард теңгеде 44,7 миллиард теңгеге дейін артқанына әкелді.

8 кестеде 2008-2009 жылдарда мұнай және өңдеу өнімдерінің көліктік және басқа да шығындарды есепке алынған өткізу бағалары берілген.

 

Кесте 8. 

2008-2009 жылдар аралығында мұнай және өңдеу өнімдерінің өткізу бағалары

Көрсеткіштер	(АҚШ доллары/баррель)
2009 жыл		КТК	ӨАС	Басқалар
Бенчмарк бағасы		65,23	60,99	-
Өткізу бағасы (БК шығындарына және баррелизация коэффициенті бойынша айырмашылыққы дейін)		62,86	-	-
БК бойынша шығындадан және баррелизация коэффициенті бойынша айырмашылықтан таза тиімділік		(1,54)	-	-
Өткізу бағасы		61,32	57,57	19,22
Көлік шығындары		(5,93)	(6,16)	(0,80)
Сатулар бойынша комиссия		(0,07)	(0,07)	(0,02)
Өңдеу шығыстары		-	-	(0,55)
Өткізудің түзетілген бағасы		55,32	51,34	17,85
2008 жыл		(АҚШ доллары/баррель)
8-Кестенің жалғасы
Бенчмарк бағасы		53,50	50,52	-
Өткізу бағасы (БК шығындарына және баррелизация коэффициенті бойынша айырмашылыққы дейін)		52,25	-	-
БК бойынша шығындадан және баррелизация коэффициенті бойынша айырмашылықтан таза тиімділік		(0,95)	-	-
Өткізу бағасы		51,30	47,66	15,38
Көлік шығындары		(5,25)	(5,82)	(0,73)
Сатулар бойынша комиссия		(0,7)	(0,07)	(0,09)
Өңдеу шығыстары		-	-	(2,54)
Өткізудің түзетілген бағасы		45,98	41,77	12,02

Ескертпе – 2008-2009 жылдар аралығында «Барлау Өндіру ҚазМұнайГаз» АҚ қаржылық есептемесінен алынды.

 

Бенчмарк және КТК  бойынша өткізу бағаларының айырмашылығы негізінен сапа банкісі бойынша шығындардан, порттық және кедендік жинақтардан, сатулар және орташаландыру эффектілері бойынша комиссия-лардан тұрады. Бенчмарк және ӨАС бойынша өткізу бағаларының айырма-шылығы негізінен порттық және кедендік жинақтардан, сатулардан комиссиялардан тұрады. Мұнай және мұнай өнімдерінің басқа сатуларының бағасы ҚМГ ҰК келсімінің артықшылығы бойынша анықталады және ол баға нарықтық бағадан төмен.

Компанияның операциялық  шығындары мұнай өндіру құнымен байланысты. 9 кестеде Компания операциялық шығындарының құрамы берілген.

 

Кесте 9.

Операциялық шығындар (мың теңге)

 

Көрсеткіштер	2009ж.	2008ж.	2008ж. түзетілген	Өзгеріс
Көлік шығындары	44060096	40106224	40106224	3953872
Жұмысшыларға төлемдер	37512548	37116032	36537043	975505
Тозу, амортизация	27758826	24362896	24083651	3675175
Жөндеу және қызмет көрсету	18988262	16845303	16637232	2351030
Роялти	15850891	15180580	15180580	670311
Шикізаттар мен материалдар	11661063	21658853	17539543	(5878480)
Басқа салықтар	9666804	7103491	7103491	2563313
Әлеуметтік жобалар	7850402	1791551	1791551	6058851
Басқарушылық гонорар және сатулар  бойынша комиссиялар	7678179	11976634	11976634	(4298455)
Электроқуат	6563701	5824741	5824741	738960
Айыппұлдар мен Штрафтар	363994	4056539	4056539	(3692545)
Экологиялық штрафтар	(11427595)	11427595	11427595	(22855190)
Басқалар	18002909	9583488	9443041	8559868
Операциялық шығындар барлығы	194530080	207033927	201707865	(7177785)

  Ескертпе – 2008-2009 жылдар аралығында «Барлау Өндіру ҚазМұнайГаз» АҚ қаржылық есептемесінен алынды.

Жыл бойына Компанияның  операциялық шығындары резервтерді өзге және профильді емес кәсіпорындарды сату нәтижесінде төмендеді. Маңызды сомалар мен қозғалыстар келесідей түсіндіріледі(теңестіру мақсатында 2008 жылы Атыраулық мұнай өңдеу зауытында жолай мұнайын өңдеуімен байланысты шығындар  алынып тасталған):

Көлік шығындары жыл бойына 1%-ға жеткізілетін мұнайдың жалпы көлемінің өсуі және жеткізудң жалпы көлеміндегі экспорт үлесінің өсуі нәтижесінде 9%-ға өсті.

2009 жылы жұмысшыларға төлемдердің сомалық шығындар 2008 жылғы деңгейде сақталды, алайда орташа еңбекақы 4%-ға өсті және орталық аппаратқа Компанияны бірігу сферасында күшейту, ішкі бақылау жүйесін жетілдіру, есептілік нысанының халықаралық стандартына сәйкес қаржылық есептілікті дайындау және инвесторлармен байланыс үшін жұмысқа бірқатар жұмысшылар алынды. Бұл жұмышылар бойынша шығындар персоналдар санының 2%-ға төмендеуімен өтелді(жыл бойына профильді емес кәсіпорынды сатумен байланысты).

2009 жылы негізгі құралдарға инвистициялардың  өсімі және 2008 жылы Лиман блогында барлауға лицензияларды алу бойынша шығындар амортизациясы нәтижесінде тозу және амортизация 13%-ға артты. Компанияның дәлелденген қорларын жоғары жаққа қарай қайта қарау нәтижесінде Компания бойынша тозудың орташа мөлшерлемесі 2009 жылы шамамен 10%-ға дейін төмендеді (2008 жылы 11%).

2009 жылы профильді емес кәсіпорындарды өткізумен байланысты шикізаттар мен материалдарға шығындар төмендеді.

Басқарушылық гонорар  мен сатулар бойынша комиссиялар ҚМГ ҰК-сымен басқарушылық қызметпен жаңа Келісімге отыру нәтижесінде төмендеді.

Салық салуға дейін пайда 34%-ға 217,2 миллиард теңгеге дейін жоғарылатады, осы уақытта табыс салығы бойынша шығындар 4,5 миллиард теңгеге төмендеп, 94,7 миллиард теңге құрады. Компанияның салықтың жалпы тиімді мөлшерлемесі 2008 жылғы 69%-дан 2009 жылы 44%-ға дейін төмендеді. 10 кестеде табыс салығы бойынша шығындар берілген.

 

Кесте 10.

Табыс салығы бойынша  шығындар (мың теңге)

 

	2008ж.	2009ж.
Салық салуға дейінгі пайда	217234038	142948461
Корпоративтік табыс салығы	94672821	99192639
Салықтың тиімді салығы	44%	69%
	табыс салығына дейінгі пайда %
Заңмен бекітілген табыс салығы мөлшерлемесі нәтижесінде жоғарылауы (төмендеуі)	30	30
Үстеме табысқа салық	20	32
Алдыңғы жылдардағы үстеме табысқа салық	(9)	−
Резервтерде өзгеріс	(2)	−
саылқ салу мақсатында салуға жатпайтын  табыстар немесе алып тастауға жатпайтын  шығындардың салық эффектісі	5	7
Салықтың тиімді мөлшерлемесі	44	69