Инфрақұрылым экономикалық өсімнің мүмкіндіктерін кеңейтуге тиіс

 

(3) Бізге көші-қон мәселелерін кешенді түрде шешу бойынша ел өңірлеріндегі еңбек нарығына ықпал ететін шаралар қабылдау қажет.

 

Шектес елдерден келіп жатқан көші-қон  ағынына бақылауды күшейту керек.

 

Перспективалық міндет ретінде  біздің алдымызда шетелдік еңбек  нарықтарына көптеп кетіп қалмауы үшін отандық білікті мамандарға қолайлы жағдай жасау міндеті тұр.

 

Үкімет  2013 жылы  Көші-қон мәселелерін  шешу жөнінде кешенді жоспар әзірлеп, бекітуі тиіс.

 

Ерекше назарды шекарамен шектес аумақтарға аударған жөн. Олардың әлеуеті  әлі толық ашылған жоқ. Оларды өмір сүруге қолайлы ете түсу қажет. Үкімет облыстардың әкімдерімен бірлесіп, 2013 жылы шекарамен шектес аудандарды дамыту жөнінде қосымша шаралар кешенін әзірлеуі қажет.

 

Төртіншіден, біз еңбекпен қамтуды  қамтамасыз ету және еңбек төлемі саясатын жаңғыртуға тиіспіз.

 

(1) Әлемдік тұрақсыздықтың басты  қатері - жұмыссыздықтың өсуі. Елде  жүзеге асырылып жатқан мемлекеттік  те, салалық та - барлық бағдарламалар,  тек әлдебір бөліктері емес, барлығы  нақты жұмысқа орналастыруды  қамтамасыз етуі тиіс. Сондықтан Үкіметке және әкімдерге 2013 жылдың өзінде-ақ төмендегіні іске асыруды тапсырамын:

 Кәсіпкерлікті дамыту және  бизнесті қолдау жөніндегі бұрын  қабылданған барлық бағдарламаларды  ықпалдастыру.  

 Бюджеттік қаражатты жұмыссыздардың  және кірісі аз адамдардың  көрсеткіші жоғары өңірлерге бөлу тетіктерін әзірлеу.

 

Бұл жаңартылған бағдарламаның  орындалуына жауапты ретінде  мен Премьер-Министрдің жеке өзі  мен әкімдерді бекітемін.

 

(2) Бұдан жарты жыл бұрын,  «Әлеуметтік жаңғырту: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» атты мақалам жарияланған соң Кәсіподақтар және еңбектің реттелуі туралы Заң әзірлене бастады. Біздің мақсатымыз - еңбеккерлер мүддесін ескерген кәсіпкерлік қолдауын қамтитын еңбек қатынастарының түбірімен жаңа үлгісін жасау.

 

Күшіне еніп, барлық еңбеккерлердің мүддесін қорғауы үшін бұл заңның қабылдануын жеделдету қажет.

 

(3) Үкіметке еңбек төлеміне және  ондағы сәйкессіздіктерді қысқартуға  қатысты мүлде жаңа амалдар  табу шараларын қабылдау қажет. 

 

***

 

Жаңа кезеңдегі әлеуметтік саясаттың маңызды құрамдас бөлігі ретінде ана мен баланы қорғауды жариялаймын.

 

Ананы қорғау. Әйелдерге үндеу 

 

Мемлекет үшін және менің жеке өзім үшін де ананы қорғау - ерекше мәселе.

 

Қымбатты ханымдар!

 

Сіздер - отбасының, демек, мемлекеттің  тірегісіздер.

 

Еліміздің болашақта қандай болатыны балаларымыздың бойына өзіміз қандай тәрбиені сіңіретінімізге тікелей  байланысты.

 

Ең алдымен, біз қыздарымыздың  тәрбиесіне көп көңіл бөлуіміз керек. Олар - болашақ жар, болашақ ана, шаңырақтың шырақшылары.

 

Қазақстан - зайырлы мемлекет. Азаматтарды ар-ождан бостандығымен қамтамасыз ете отырып,  мемлекет, дегенмен қоғамға өз бетімен біздің дәстүріміз бен заңдарымызға қайшы келетін әлдебір қоғамдық нормаларды тықпалайтын әрекеттерге өте қатаң қарсы тұратын болады.

 

Біз Қазақстан қыздарының сапалы білім  алып, жақсы жұмысқа ие болуы және тәуелсіз болулары үшін барлық жағдайды жасауымыз қажет. 

 

Олар банк карточкаларына ие болуға, көлік жүргізіп, қызмет жолын қалыптастыра алуға, заманға сай болуға, сәнденуге  тиіс және біздерде ешқашан киілмеген, салтымызға жат киімдерге оранып-қымтанбауға тиіс. Біздің халқымыздың өз мәдениеті, өз дәстүрі мен салты бар.

 

Халқымыз «Қыздың жолы жіңішке» дегенге ерекше мән беріп айтады. Бойжеткеннің жолы, қыздың жолы - қылдай, оны үзуге болмайды. Бойжеткен, әйел заты әрдайым біздің қоғамның теңқұқылы мүшесі, ал ана - оның ең ардақты тұлғасы болды.

 

Біз әйел затына - анаға, жарға, қызға  деген қапысыз құрметті қайта  оралтуға тиіспіз.

 

Біз ананы қорғап-қолдауымыз керек. Мені отбасында әйелдер мен балаларға тұрмыстық зорлық-зомбылық көрсету жайттарының көбеюі алаңдатады. Әйелді құрметтемеу деген болмау керек. Бірден айтайын, ондай зорлық-зомбылықтың жолы қатаң түрде кесілуі тиіс.

 

Мемлекет әбден асқынған жыныстық құлдыққа, әйелге тауар ретінде қарайтын көзқарасқа айрықша қатаң түрде тыйым салуға тиіс.

 

Біздің елімізде толық емес отбасылар  көп. Мемлекет баланы жалғыз тәрбиелеп  жатқан аналарға көмектесуі керек.  Біз әйелдер үшін икемді еңбек  түрлерін қалыптастырып, үйде жұмыс  жасауларына жағдай туғызуымыз керек. Заң, мемлекет және мен біздің ханымдарымыздың жағындамыз.

 

Біз бұдан әрі де елімізде әйелдердің рөлі артуы үшін барлық жағдайды жасайтын боламыз. Қазіргі замандағы қазақстандық әйел қызмет істеуге ұмтылуы керек.

 

Әйелдерді мемлекеттік және қоғамдық басқару ісіне белсене тартқан жөн, әсіресе, жергілікті деңгейдегі өңірлерде. Олардың бизнес ашып, оны жүргізуіне де қолайлы жағдай жасаған абзал.

 

Баланы қорғау

 

Бейбіт өмірдің өзінде бізде  мыңдаған жетімдер бар - балалар үйлері толы. Бұл, өкінішке қарай, жалпыәлемдік үрдіс және жаһанданудың сынағы. Бірақ біз бұл үрдіспен күресуіміз керек. Мемлекетіміз бен қоғамымыз жетімдерді асырап алуды және отбасы типіндегі балалар үйлері салынуын көтермелеуі қажет.

 

Ерлердің әйелдер мен балаларға  мүлдем жауапсыз көзқарас танытқан оқиғаларының саны өсуде. Бұл біздің дәстүрімізге, мәдениетімізге тіптен жат.

 

Балалар - қоғамымыздың ең әлсіз және қорғансыз бөлігі және олар құқықсыз болуға тиіс емес.

 

Елбасы ретінде мен әрбір  сәбидің құқығы қорғалуын талап  ететін боламын.

 

Біздің топырағымызда туған  кез келген сәби - қазақстандық. Және мемлекет оны қамқорлығына алуға  тиіс.

 

Мен ажырасуға қарсымын, жастарды отбасы құндылығы, ажырасудың қасірет  екендігі рухында тәрбиелеу керек, өйткені, оның салдарынан, ең алдымен, балалар зардап шегеді. «Әкесі қой баға білмегеннің баласы қозы баға білмейді». Бала тәрбиесі - тек ананың емес, ата-ананың екеуінің де міндеті.

 

Ал болған іс болған екен, онда әке  алимент төлеуге тиіс. Мемлекет жалғызбасты  аналарды қолдауы және алимент төлемегені үшін жазаны күшейтуі керек.

 

Бала тәрбиелеу - болашаққа ең үлкен  инвестиция. Біз бұл мәселеге осылай қарап, балаларымызға жақсы білім  беруге ұмтылуымыз керек.

 

Мен өскелең ұрпақтың озық білім  алуы үшін мүмкіндік туғызуға көп  күш жұмсадым: «Балапан» бағдарламасы жүзеге асып, Зияткерлік мектептер, Назарбаев Университеті, «Болашақ» бағдарламасы жұмыс жасап жатыр.

 

Өздеріңіз білесіздер, оған тек дайындығы  бар және дарынды балалар ғана өте алады. Баланы білім мен еңбекке  дайындау - ата-ананың борышы.

 

«Бар жақсылық балаларға» ұраны барлық ата-ана үшін қағидаға айналуы қажет.

 

Үкіметке:

 ана мен баланы қорғау, сондай-ақ, отбасы және неке саласында  заңнаманы түбегейлі қайта қарауды; 

 ана мен балаға қарсы бағытталған  қылмыс үшін, сондай-ақ,осы саладағы  ең ұсақ деген заңбұзушылықтар үшін жазаны күшейтуді; 

 туу мен көп балалы болуды  ынталандыру жүйесін реформалауды - жеңілдетілген салық, медициналық  және әлеуметтік қызмет, еңбек  нарығында жаңа мүмкіндіктер  беру және сол сияқты материалдық  және материалдық емес ынталандыруларды қамтитын шаралар кешенін әзірлеуді;

 елде жыныстық ерекшелігі  бойынша кемсітушілікке жол бермеу  және іс жүзінде гендерлік  теңдік пен әйелдерге ерлермен  тең мүмкіндіктерді қамтамасыз  етуді тапсырамын. Бұл орайда  мен сөзімді ең бірінші жұмыс берушілерге арнаймын.

 

 

 

Ұлт денсаулығы - біздің табысты болашағымыздың негізі

 

 

 

Денсаулық сақтаудың ұлттық жүйесін  ұзақмерзімді жаңғырту аясында біз  елдің барлық аумағында медициналық  қызметтер сапасының бірыңғай стандарттарын  енгізуге, сондай-ақ медицина мекемелерінің материалдық-техникалық жабдықталуын бірыңғайландыруға тиіспіз.

 

Негізгі басымдықтар:

 Сапалы және қолжетімді медициналық  қызметтер көрсетумен қамтамасыз  ету. 

 Аурулар түрінің барынша  кең спектрін диагностикалау  және емдеумен қамтамасыз ету.

 Профилактикалық медицина аурудың  алдын алудағы басты құралға  айналуы тиіс. Халықпен ақпараттық-түсіндірмелік  жұмыс жүргізуге баса ден қою.  

 «Смарт-медицина», қашықтан  профилактика және емдеу, «электрондық  медицина» қызметтерін енгізу. Медицина қызметтерінің бұл жаңа түрлері біздікі сияқты аумағы үлкен, кең байтақ елде ерекше сұранысқа ие.  

 Біз балаларымыздың денсаулығын  қамтамасыз етуге жаңа тәсілдер  енгізу мәселесімен жұмыс жүргізуіміз  қажет. Барлық 16 жасқа дейінгі  балаларды медициналық қызметтің барлық спектрімен қамту қажет деп ойлаймын. Оны ең төменгі өмір стандарттарына заңнамалық тұрғыдан бекіту қажет. Бұл қадам ұлт денсаулығын қамтамасыз етуде маңызды үлес болады. 

 Медициналық білім беру жүйесін  түбірімен жақсарту. Медициналық  жоғары оқу орындары жүйесі мамандандырылған орта деңгейдегі білім беру мекемелері желісі арқылы нығайтылуы тиіс.

 

Күнделікті тәжірибе оқу процесімен барынша ықпалдастырылуы тиіс.

 Медициналық жоғары оқу орындары  жұмысының тәжірибелік ғылыми-зерттеушілік  бөлігіне басты маңыз беру. Адамзаттың жаңа білімдері мен технологиялық жетістіктерін шоғырландыратын жоғары оқу орындары болуы тиіс. Мысал ретінде, ірі және тиімділігі жоғары медициналық орталықтар болып саналатын АҚШ-тағы университеттік госпитальдерді келтіруге болады. Бұл бағытта да мемлекеттік-жекеменшік әріптестігін дамыту керек.

 Жеке медицинаның дамуына  жағдай жасау. Барлық дамыған  әлемде медициналық қызметтердің  айтарлықтай бөлігін жеке сектор  көрсетеді. Біз жеке ауруханалар  мен емханаларға тезірек көшуге жағдай туғызуға тиіспіз.

 Заңнамалық деңгейде медициналық  жоғары оқу орындары мен мекемелердің  халықаралық аккредитациясын өткізуді  бекіту.

 

Қазірге дейін ауылдағы медициналық  қызметтердің сапасы жөнінде көп  сын айтылады. Ал ауыл тұрғындары бізде  бүкіл халықтың 43%-ын құрайды.

 

Денешынықтыру мен спорт мемлекеттің айрықша  назарында болуы тиіс. Нақ сол  саламатты өмір салты ұлт денсаулығының  кілті болып саналады. Алайда елде барлығы үшін қолжетімді спорт нысандары, спорт құрал-жабдықтары жетіспейді. Осыған байланысты Үкімет және жергілікті органдар дене шынықтыруды, бұқаралық спортты дамыту және типтік жобадағы денешынықтыру-сауықтыру нысандары, соның ішінде, аула нысандары құрылысы бойынша шаралар қабылдау қажет. Бұл жұмысты келесі жылы-ақ бастау керек.

 

 

 

4. БІЛІМ ЖӘНЕ КӘСІБИ МАШЫҚ  - ЗАМАНАУИ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ,  КАДР ДАЯРЛАУ МЕН ҚАЙТА ДАЯРЛАУДЫҢ  НЕГІЗГІ БАҒДАРЫ

 

 

 

Бәсекеге қабілетті дамыған  мемлекет болу үшін біз сауаттылығы  жоғары елге айналуымыз керек.

 

Қазіргі әлемде жай ғана жаппай сауаттылық жеткіліксіз болып қалғалы қашан. Біздің азаматтарымыз үнемі ең озық жабдықтармен және ең заманауи өндірістерде жұмыс жасау машығын меңгеруге дайын болуға тиіс.

 

Сондай-ақ балаларымыздың, жалпы барлық жеткіншек ұрпақтың функционалдық  сауаттылығына да зор көңіл бөлу қажет. Балаларымыз қазіргі заманға бейімделген болуы үшін бұл аса маңызды.

 

Біздің жұмыстарымыздың білім  беру саласындағы басымдықтары

 

(1) Бүкіл әлемдегі сияқты, Қазақстан  мектепке дейінгі білім берудің  жаңа әдістеріне көшу керек.

 

Сіздер білесіздер, мен басты міндеті балаларымыздың бастапқы мүмкіндіктерін теңестіру болған «Балапан» бағдарламасы бастамасын көтердім.

 

Ол жүзеге асырыла бастаған сәттен бері 3 956 жаңа балабақша мен шағын  орталықтар іске қосылды.

 

Туу көрсеткішінің жоғарылығын, жалғасып жатқан демографиялық өсімді ескере келе, мен «Балапан» бағдарламасын 2020 жылға дейін ұзартуға шешім қабылдадым. Үкімет пен әкімдердің алдына балаларды мектепке дейінгі білім беру және тәрбиемен 100% қамтуға қол жеткізу міндетін қоямын.

 

(2) «Қазақстан-2050» Жаңа бағытын ескере отырып, Үкіметке 2013 жылдан бастап халықаралық үлгідегі куәліктер беру арқылы инженерлік білім беруді және заманауи техникалық мамандықтар жүйесін дамытуды қамтамасыз етуді тапсырамын.

 

Кәсіби-техникалық және жоғары білім  ең бірінші кезекте ұлттық экономиканың мамандарға деген қазіргі және келешектегі сұранысын барынша өтеуге бағдар ұстауы керек. Көп жағынан бұл халықты еңбекпен қамту мәселесін шешіп береді.

 

Жоғары оқу орындары білім беру қызметімен шектеліп қалмауы тиіс. Олар қолданбалы және ғылыми-зерттеушілік бөлімшелерін құруы және дамытуы қажет.

 

Біз академиялық  автономия кепілдігін берген жоғары оқу орындары тек оқу бағдарламаларын  жетілдірумен шектелмей, өздерінің  ғылыми-зерттеушілік қызметін де белсенді дамытуы тиіс.

 

(3) Жеке бизнестің, үкіметтік емес және қайырымдылық ұйымдарының, жеке адамдардың әлеуметтік жауапкершілігі білім беру саласында айрықша көрінуі керек. Бұл ең бірінші кезекте лайықты білім алуда оқу ақысын өз бетінше төлей алмайтын жастарға көмек беруге қатысты.

 

Ол үшін қажетті шаралар:

Жоғары  және орта білім беру жүйесін дамыту үшін мемлекеттік-жекеменшік әріптестігі  желісін құру. 

Көпсатылы оқу гранттары жүйесін әзірлеу.

Бүкіл ел бойынша  ғылыми-зерттеушілік және қолданбалы білім берудің өңірлік мамандықтарды ескеретін мамандандырылған оқу орындары жүйесін құру.