Аграрлық мәселенің шешімдері

Бұл сөздерді ол көп пікірлерді айтты, кйін ол пікірлерді басқа кедейлікті бейнелейтіндер қолданды «халықтың арқасынан күн көруден, олардың көз жасына қалудан үлкен қылмыстық іс эрекет жоқ. ¥лт, өзінің басшыларын тастап, аристократтық байлыққа құлау керек». Жак Ру халық түтынатын заттармен алып сатарлық жасайтындарды жазалауды талап етті.

Осы уақыттан соң Жак Ру Париждегі кедейлерді алып баратын әйгілі адамға айналды. Оның әсері Гравилье секциясынан өтіп, оның дауысынан астананың басқа кварталдарыда қүлақ асты. 1792 жылдың желтоқсан айында ол Гравилье секциясынан Париж Коммунасына мүше болып сайланды. Ол жиі сөздер айтып, питициялар құрып Конвент алдында сөйледі. Оның күшті сөздері әрі әділетті, талапқа бай сөздері кедейлікті көп айтқан себепті кейбір адамдарды оған дүшпан болып шығуына алып келді.

Бірақ «қүтырғандар»  күресті үздіксіз алып барды. Ру, Леклер, Варле, Лакомб өздерінің шығыстарымен кедейленген қоғам тобының әлеуметтік талаптарын орындауды талап етті. Халықтың түтынатын заттарының жайылуы, өндірістік кризиске орай олар алып сатарлықты жоюды, халықтың жағдайын ойлауды оданда күштірек талап етті.

«Құтырғандар», «аритократты мүліктерге» қарсы үздіксіз күрес алып барды. Бірақ «құтырғандар» да өздерінің сөздерімен жекеменшік жерінде тұрған еді. Олардың барлық сөздері сол бойынша қалып кете берді.

«Құтырғандардың» 1793 жылдың көктемінде жүргізілген Агитациясы Лионда және Парижде Плебейстер арасында үлкен мәнге ие болды. Олардың  талаптары петинцияларда жиі  қайталанды және де халық жиналыстарында, секция шешімдерінде, көшелерде, нан сатылатын лашықтардада қайталанып түрды. 1793 жылдың ақпан -наурыз айларында өндірістік жетіспеушіліктер арқасында Парижде халық   қозғалыстары   болды.   Аш   қалған   әйелдер,   жұмысшылар,

Кәсіпкерлер алып сатарларды жүгендеуді және азық - түліктерде бір келкі баға болуды талап етті.

Жирондистер «құтырғандар» ды жек көрді және барынша зұлымдық жасауға тырысты. Олар олардың талаптарын сөзсіз орындамады. Олар барлық соғыстың шығындарын халықтың бойына қойғысы келді, буржуазияның қызығушылығына түспей - ақ. әлеуметтік талаптарда олар біріншіден жекелікке қол сұқбастық деп білді. Жайғана емес олар ревалюцияның ескі формуласын ауыстырып отырды: «азаттық, теңдік, ағайындық», жаңаға «азаттық, теңдік, жекеменшік».

Якубиндіктерге «құтырғандар»  қарсылықпен қарады және олардың талаптарын орындамады. Буржуазиялық демократияның әріптестері болып, олар оны әр жақтан жүзеге асыруды тырысты, сонымен бірге экономикалық қатынастар да. Жирондықтардан өзгеше Якобтар халықпен байланысты болып, халықтың даусына құлак тұтты.

Негізінде бұл  сол Якубтар тобына (Шометт, Париж  каммунасының әкімі, алғашқы әскери министір Паш Лион Шалье каммунасының әкімі жайлы т.б) олар Санклютаттармен тығыз байланыста болды, олардың қызығуларын қорғады.

Шуметт «кедейлер, байлар сияқты, байлардан жоғары дәрежеде, төңкерісті үйымдастырды» деп айтып жүрді. Және де ол «күндік тапқан ақшадан және алғашқы қажет заттардың арасында әділетті қарым -қатынас жүреді» деген.сол Якобиндер максимум талаптарын орындауга жақындады.

Бірақ Якобиндердің басшылары  Рубеспьер, Марат, Сен - Жюст максимум талаптарына  қарамастан болмас еді. 1793 жылдың наурыз айында Якобиндер «құтырғандар» ға тұшпандық қарым - қатынастарын ашық өзгертті. Кейінгі ішкі саяси және таптық күресте Якобиндер уақытша «қүтырғандар» мен одақ қүруға мәжбүр болды.

3.2. Якобиншілер диктатурасының ең жоғарғы кезеңі.

1793 жылдың 31 майынан 2 июньге дейінгі халық көтерілісі. Неғүрлым революцияшыл буржуазияның және санкюлоттар бұқарасының якобиншілдер мен Париж Коммунасының төңірегіне топтасуы жирондистердің конвенттегі үстемдігіне қарсы халық көтерілісін тездетті. «Таулар», Якоб клубы, секциялардың көпшілігі жэне Париж Коммунасының Советі, астананық шығыс бөлігінің ¥лттық гвардиясының революцияшыл отрядтары рево-люцияны қорғау жолында бірікті.

31 майда Париждің түрлі  аудандарында халық бұқарасының бас көтеруі басталды. Коммуна Советінде Марат көтеріліске шақырып сөз сөйледі (параграфтың соңындағы 1 -документті қара). Лиондағы контрреволюциялық бүлік және патриоттарды жаппай қырғынға ұшырату жөніндегі сұмдық хабар астанаға келгенде ашу-ыза шегіне жетті.

2 июнь күні түнде  ¥лттық гвардияның отрядтары  якобинші Анрионың басқаруымен  Конвентті қоршап алды. Артиллеристер  білтелерін лаулатып өз зеңбіректерін Конвентке бағыттады. Көршілес көшелер мен алаңдарда оңдаған мың қарулы адамдар жиналды. Жирондистер жалған уэдемен халықты алдауға әрекеттенген кезде, Анрио «Канонирлер, зеңбіректерге!» деп бүйрық берді. Осыдан кейін жирондистер Конвенттен қуылып, бірсыпырасы қамалды.

Якобин диктатурасының орнауы. Елдегі жағдай. 1733 ж. 31 маидан 2 
июньге дейінгі халық көтерілісі революциясының үшінші кезеңінің — 
якобиншілдердің буржуазиялық революциялық-демократиялық

диктатурасының ең күшті  өрлеу кезеңінің бастамасы болды. Өкімет билігі демократиялық күштерге — халықтың қалың бүқарасына қала халқының кедейлері мен шаруаларға сүйенген буржуазияның неқұрлым революцияшыл топтарының қолына өтті.

Якобин диктатурасы  революцияға үлкен қауіп төнген кезде орнады. Революцияшыл Франция  жау мемлекеттердің қоршауына түсті, ішкі контрреволюция   бас   көтерді.   Контрреволюциялық   одақтың   әскерлері

сырттан шабуыл жасады. Ағылшын флоты сатқындардың көмегімен Тулонды басып алды. Елдің оңтүстігі мен батысында жирондистер мен роялистер (король билігін жақтаушылар) контрреволюциялық бүлік шығарды. Ірі сауда-өнеркәсіпті қалалар Лион, Вордо, Марсель бүлікшілердің қолында қалды. Вандеяда дворяндар мен дін басылары бүлік шығарып, қараңғы, надан шаруаларды соңына ертіп алды. Бүлікшілер патриоттарды айуандықпен өлтірді, әйелдер мен балаларды да аямады, семьяларды түгелдей қырғынға үшыратты. Оларға теңізден ағылшын флоты көмектесті.Одақтастардың тықшылары мен диверсанттары бүкіл елді жайлап кетті. 83 департаменттің алпысы якобиншілдерге қарсы бас көтерді. 1793 ж. жазында жирондистерге ниеттес контрреволюционер әйел Мараттың үйіне кіріп, оны қанжар сүғып өлтірді. Оның өлімі революция үшін орны толмас қаза болды.

Енді батыл шаралар  ғана республиканы және революцияның жеңістерін кұтқара алатын еді.

1793 ж. июньде Конвент жаңа конституция қабылдады, ол халықтың үстемдігін және адамдардың право жағынан тендігін жариялады. Франция біртұтас жэне бөлінбейтін республика деп жарияланды. Мүліктік жағдайына қарамай жасы 21-ге жеткен ерлерге сайлау правосы берілді. Басқыншылық соғыстар сыналды. Якобин конституциясы 1791 ж. самарқау конституцияны әлдеқайда артына қалдырып, көп елдердің буржуазиялық революционерлері үшін үлгі болды. Алайда конституция ірі меншік иелеріне ешқандай шектеу енгізген жоқ, бұл оның буржуазиялық сипатын көрсетті.

Конституцияны өмірге жедел  енгізу мүмкін болмады. Контр-революциямен және интервенттермен күресу үшін революциялық, диктатураның төтенше тәртібі (қатал  тежеусіз өкімет билігі) керек болды.

Якобиншілдер  революциялық басқару орнатуды жариялады, оның міндеті революцияны құтқару болды. 1793 ж. жазда бүкіл өкімет билігі Конвент сайлаған Қоғамдық құтқару комитетіне көшті. Оны Робеспьер басқарды.

Әрқашан ұстамды әрі байсалды, ұқыпты киінетін Ройеспьер революция жауларымен куресте және халық мүддесі үшін революциялық шараларды жүргізуде қажымайтын еді. Робеспьерді әділеттілігі жэне адалдығы үшін Сатылмайтын кісі деп атап кетті. Оның сөэдері қисынды, әрі көкейге ерекше қонымды еді, олар дворяндар мен дүниеқор бай буржуазияға бағытталған болатын. Оның ықыласы үсақ меншік иелері, қалың халық бұқарасы жағында болатын.

Контрреволюционерлермен күресу және оларды жазалау үшін Жалпы  қауіпсіздік комитеті құрылды, революциялық трибуналдың қызметі кеңейтілді. Алыпсатарларды өлім жазасына кесу жөнінде заң қабылданды. [12]

3.3. Якобиншілердің  агаралық саясаты.

Якобиншілдердің аса  маңызды қызметінің бірі шаруалардың  қажетті талаптарын қанағаттандыруда еді. Эмигранттардың жерлерін шағын  учаске түрінде бөліп-бөліп төлейтін етіп сатуға рүқсат етілді. Революция  алдында сеньорлар басып алған қауымдық жерлердің бір бөлігі шаруаларға қайтарылды.

Барлық феодалдық  төлемдер мен міндеткерліктерді  толық және өтеусіз жою жөніндегі 1793 ж. июльде қабылданған декрет басты роль атқарды. Шаруалар өз үлестерінің түгелдей ерікті және тәуелсіз иесі болды. Сөйтіп, якобин диктатурасы деревняда феодалдың тәртіптерді біржолата жойып, XVIII ғасырдағы француз революциясы шаруалар пайдаланып келген жерлерге феодалдық меншікті жою туралы негізгі мәселені шешті. Бұл декрет шаруаларды тәуелді пайдаланушыдан жердің толық меншік иесіне айналдырды. Алайда жерсіз кедейлер үлес ала алмады. Жерді қайтадан тең бөлуді жақтағандар бұрынғысынша өлім жазасына кесілетін болды. Помещиктердің иелігіндегі замоктар, парктер мен орман өздерінде қалдырылды. Осының бәрінен якобиншілдердің аграрлық декреттерінің буржуазиялық сипаты көрінді.

Реаолюциялық календарь  енгізілді. Республика жарияланған  күн— 1792 ж. 22 сентябрь жыл санаудың басы деп қабылданды. Айлар он күндікке бөлінді және оларға тән ауа райына немесе ауылшаруашылық жұмыстарына қарай жаңаша аталды, мысалы: брюмер — түман айы, жерминаль — егін себу айы, прериаль — шөп айы, термидор — ыстық ай және т.б.

1793 ж. күзде санкюлоттар  бүқарасы мен Париж Коммунасы  Советінің демонстрациясы алыпсатарлармен,  қымбатшылықпен күресті күшейтуге мәжбүр етті. Көпшілік қолды заттарға баға максимумы енгізілді. Байларды тінту және астық қорларын алу шарасы жүргізілді. Революцияшыл секциялар мен Париж Коммунасының Советі халық өкіметінің тарихтағы тұңғыш бастамасы болды.

Корольдің әйелі Мария — Антуанета, Вандея мен Лион контрревалюционерлерінің басшылары өлтірілді. Ревалюциялық террор жағдайдың ерекшелігіне байланысты және жаулардың эрекеттеріне жауап ретінде ревалюция жауларына қарсы орынды әрі қажетті болды. Халық бұқарасы контрревалюционерлерге қарсы террор жүргізуді талап етті. Бірақ ірі байлыққа шек қоюды талап етіп, бас көтерген кедейлер мен халық үгітшілеріне қарсы якобиншілердің террор қолдану әрекеті де жиілеи түсті. Бұл якобин диктатурасының буржуазиялық сипатын туды. Якобин диктатурасы кезінде мүліктерді теңестіру жолында еңбектенген үгітшілер де болды, мысалы бұрынғы священник Жак Ру. Буржуазия оларды кекетіп «құтырғандар» деп атады.

Бірақ якобиндер тек  қана жалғыз конституциямен халықты  Конвент айналасында тотастыруға, және халықты ішкі жэне сыртқы контреволюцияға күреске шығаруға болмауын түсінді. Халыққа тәжірибе жүзінде 30 мамыр 2 маусым айында өткен көтерілістің нәтижесін көрсету, олардың әлеуметтік талаптарын орындау қажет еді.

Алдымен көп үлтты  шаруалардың талаптарын қанағаттандыру қажет еді жэне оларды ревалюциямен байланыстыру керек еді. 3 маусым күні Конвент эмигранттар жерлерін сату жайлы декрет шығарды. Жарлы шаруаларға жерлерді сатып алу мүмкіндігін тудыру үшін, 3 июндағы декреттер жердің 10 жылға дейін ақшасын төлеуге болуы жайлы жазды.

10 маусым күні Конвент  екінші жер туралы заңның бөлігін  қабылдады, бірдей жерді эр  адамға бөліп беру жайлы соңғы  шешімді қабылдады.

17 шілде күні қабылданған  декрет толық және соңғы феодалдық  заңдарды ауылдардан жою. Бұл декретке сай барлық феодалдық заңды толығымен жойды.

Барлық соттық жүмыстар феодалдық заңдарға байланысты тоқтатылды.

Феодалдық акттер және басқа құжаттар жағылып жіберді, оларды сақтау үлкен жаза немесе қылмыс блып саналды, сақтағандарды каторгода жазалады. 4 жылдың ішіндегі төңкеріс, Құрылыс және Әділет жиналыстары, жирондық Конвент шеше алмаған мәселелерді якобиндер мемлекет басына келгенде екі ай ішінде шешті. Төңкеріс күші мен және бір қалыптылығымен олар ауылшаруашылықтар феодализмнің түбін жойды және жолды капиталдық дамуға тазалап берді. Бірақ, шаруалар өздері қалаған жердің мөлшерін алмаса да олар феодалдық қамаудан, оларға бағынышты болудан босатылды.

Ленини жазды: «ерлікті патриотизмге және әскери кереметке 1792 -1793 жылдары француздар ерлікке жер аударды. Бірақ олар материалдық жағдайды, үмытады. Бұл жағдайлар осы кереметті бар еткен еді. Шынында да тірі қалған феодализмге төңкеріс шарасы, барлық елдің тез, шешімді, энергия мен революцияны - демократиямен көшуі, өндірісітің мол пайда көруі, экономикалық жағдайлар францияны құтқарған «керемет» еді, ауылшаруашылық негізін тазалап, жаңалады».

Якобиндер аз уақыт ішінде революцияның күрделі мәселесі - аграрлы  мәселені шешті. Расында, кеше ғана жиронда  және горонның арасында қалып түрып, якобиндердің әділеттілігін, феодализмді жоюдағы күшін көріп, көпшілігі бір шешіммен якобиндердің қатарына қосылды немесе олардың жағын алды.

Шаруашылық якобиндер  мемлекетінің негізін қалап, олардың  басқа әскери инвенттерінен күресудің  басты күші еді. Шаруа - әскер, республика, отан үшін күрес, оның өзінің жеке қызығушылығының күресі екенін түсінді.

Шілде - тамыз айында республиканың  жағдайы нашарлап кетті. Сыртқы фронтта  француз әскерлері басқа елдерден келген әскери интервенттерден жеңіле бастады. Вандейлік бүлікшілер жеңіске жете бастады. Жирондықтардың қарсы тұруы құлаған сайын қорқынышты және аяусыз болды.

Экономикалық және өндірістік кризис күшейе түсті. Ассигнаттар шапшаң бағалардан қүлады. 4 мамыр күні шығарылған максимум заңы жоспардағыдайорындалмады. Санкюлоттар ашқалып жатты. Кешке нан пісіретін жерлерде және лашықтардың алдында лық тола адамдар кезекте тұрды. Қолдарында жіп ұстап өз орындарынан айрылып қалмау үшін әйелдер мен қарт кісілер азанға дейін, кезекте тұрды, түнімен түрған адамдардың ең соңындағы адамдарға кей кезде нан жетіспеді. Қымбатшылық, ашаршылық, соғыстың шығындары клебеистердің желкесіне қойылды санкюлоттар 31 мамыр - 2 маусым күні болған көтерілістің белсенді қатысушылары болған еді. Олар өмірдің, жақсаруын, өзгеруін, күтті. Бірақ уақыт өтіп олардың жетіспеушіліктері тарқалмады, қымбатталудың нәтижесінде оларды жүзеге асыру қиын еді.