Шағын және орта кәсіпкерлікті несиелендіру және дамыту жолдары

    Жұмысшыларда   әлеуметтік  жағынан  қорғау   серіктестіктің   негізгі  мақсаты.  Серіктестік  жұмысшыларын  ынталандыру  барысында  қосымша  жалақы  төлеу,  қиын  жағдай  туындаса  сол  жұмысшының  отбасына  көмек   беру  сияқты   шараларды   жүзеге  асырады.

    Бұл  шаралар еңбек  өнімділігінің  артуына,  жұмысшылардың  отбасылық  жағдайын көрсетуге,  табыстылықтың,  отбасылықтың  артуына  зор  ықпалын  тигізеді.

    «Сұлтан»  ЖШС – ның  қаржылық жағдайын  талдау.  Серіктестік өзінің  6 жылдық  ғұмырында  өзіндік  құралдарының  көлемін  тұрақты  өсіріп  отырды. Өзіндік  құралдарының өсуі  серіктестіктің  қаржылық  тұрақтылығын  арттыруда. 2009 өзіндік  құралдар  28,06% - ға  өсті, немесе  бұл 1435  миллион теңгені құрады. 2009 жылдың  таза  табысы 396  миллион теігенің шамасында болды. 

    Енді  бұны  графикте  көрсетейік.

       І - өзіндік  капитал                               ІІ – таза  пайда

    2.1.1 сурет. Өзіндік  құралдар мен   таза  пайда  көлемінің  динамикасы. (млн. тг.)

    Қазіргі  күнде «Сұлтан» ЖШС – інің қаржылық  қоры  10 000 000  теңгені құрайды.  Серіктестіктің  қаржылық  құралдарының  түсімі ауыл  шаруашылығы  өнімдерін  өткізуден  түседі. Жалпы бұл  түсімдер серіктестіктің  негізгі  қызметінен  түседі десе  де  болады. Себебі  жылда  егілген өнім  жыл  аяғында  міндетті  түрде  өткізіліп  отырады.

    Осы  жағдайды  келесі  кестеден  көруге  болады.

 

    2.1.6. кесте. «Сұлтан» ЖШС – ның  5 жылдық  негізгі  көрсеткіштері.  ¹⁷ 

    _________________________________

    ¹⁷Серіктестіктің  мәліметтері  бойынша

 

    

       Негізгі  көрсеткіштер  кестеден  көргеніміздей   жылдан – жылға  артып  отыр. Бұл  серіктестіктің   тұрақты,  әрі  тиімді жұмыс  істеуінің  жемісі  болып  саналады. Серіктестіктің  жер  көлеміне,  мал  басының, нан, сүт  өнімдерінің өсуі  қаржылық  тұрақтылықты арттырып   тиімді жұмыс істеуге  мүмкіндік  беруде.

    Серіктестіктің  таза  табысы  келесі  қорларды  құруға   пайдаланылады.

• резевтік (сақтандыру)
• өндірісті  дамыту;
• әлеуметтік  дамытуға;
• тұтынуға;
• премиялар  төлеуге.

    Және  басқа  да  қорлар  құрылтайшылардың  шешімінен  құрылады.

    2.1.7. кесте. Жалпы  капитал мен   айналым құралының  көлемі  мен құрылымы. 

     

    Айналым  құралдары өзіндік  жеке  көздерден өткізу  түсімдерінен  құрылады.

    Серіктестіктің  шығыс  пен  табыс көздері 2005 жылы  жалпы табыс 59% - ға және 17011 мың теңгені құрады.

    Жалпы бұл  көрсеткіш  келесі  кестеде  берілген:

    2.1.8. кесте.  Серіктестіктің шығыс   пен  табыс көздері. 

 

    2009 жылы ауыл  шаруашылығы өнімдерін өткізу  қызметтерінен түскен  табыс мөлшері 1% - ға  өсіп  отыр.

    2009 жылы «Сұлтан»  серіктестігі үшін  дамуында  табысты  жыл  болып  табылады. Табыстың  көп  бөлігін  егінді  өткізуден түскен түсімдер  құрайды. Соның ішінде  бидайды өткізу 11836  млн. тг  құрайды.

    Ал  шығын  бөлігі келесі  кестеде  көрініс  тапқан. 

 

    2.1.9. кесте. «Сұлтан» ЖШС – ның  2009жылғы  шығындар  тізбегі. 

 

 

    

    2007 жыл бойынша шығын көлемі  табыс көлемінен неғұрлым  төмен болып серіктестікке пайда әкеледі.

    Жалпы  2007 жылғы шығын құрылымына  қарағанда 2008 жылдың шығын құрылымы анағұрлым пайдамен шықты.  Бұл келесі кестеден  орын  тапқан.

    2.1.10. кесте. Шаруашылық  қызметтер   бойынша  шығындар. 

     

    Жалпы бұл  кестеде  серіктестіктің  2008 жылға қарағанда табысты аяқтағанын көреміз. Оған себеп егін, мал шаруашылығындағы  өнімнің жоғары  беруі болып   табылады.

    Серіктестік  қызметінде  қаржылық  экономикалық  ахуал  жылдан – жылға  жақсаруда. Бұл  жыл  аяғындағы  2495,0 мың  теңге  табыспен аяқтағанын  себебі  ретінде  көрініс  табады. Егін  шаруашылығы  өнімдері  сапалы  әрі қуаттылығы  жоғары  бидай алуға мүмкіндік туғызады.

    Серіктестіктің  экономикалық  шаруашылығы  қызметін  келесі  диаграммадан  көре  аламыз.(%  шамасымен) 

      

2.1.1. сурет. Серіктестіктің   экономикалық  шаруашылық  қызметінің  бағыттары. 

     Осы  диаграммадан  көріп  отырғанымыздай   серіктестіктің  негізгі  қызметін  егін  шаруашылығы  құрайды.  Бұл  серіктестіктің  табысының  56% - ын  құрап  өзге  қызметтерді  жүргізуге  себепші  саналады.

     Жалпы «Сұлтан»  ЖШС – сы егінді  800га  жерге  егіп,  одан  жылына  1500тн бидай алады.

     «Сұлтан»ЖШС – інің  негізгі  қызметінің жартысынан астамын  бидай  (егін шаруашылығы) құрайтындықтан, одан  түсетін  түсімдер  де  2003 жылғы  көрсеткіш бойынша  жоғары  болды. Атап  айтар болсақ оның  шамасы 2 млн теңгеге тең болды. Енді  бұны  келесі  суреттегі   графиктермен  көре  аламыз.

       

2.1.3. сурет.  Егін  шаруашылығынан  түскен  түсімдердің  динамикасы.

Ал  серіктестіктің  өзге  қызмет  түрлерінен түсетін түсім,  яғни  мал шаруашылығы, наубайханалық, сүт өнімдерін дайындау  мен өсімдік өсіру сияқты  қызметтерден  түсетін түсім келесі  графикте  бейнеленген. 

 

2.1.4. сурет. Негізгі   қызмет  түрлерінен  түсетін  түсімдердің  динамикасы.

Ауыл  шаруашылығы   саласындағы  «Сұлтан»  ЖШС – інің пайда  мен  залал  динамикасы  келесі  суретте  орын  алады.

 

                                   І – залал                     ІІ – пайда

          2.1.5. сурет. Пайда  мен  залал   динамикасы (млн тг)

 

Серіктестік  қазіргі  күнде  табысты  жұмыс  істеп, өндірілен өнімді  тиімді  бағамен  өткізуге   аса  зор  мән  беруде. Бұл  2008 жыл серіктестіктің  өмір  сүру  уақыттағы табысты  жыл  болды  десе де  болады.

    Бұны  «Сұлтан» ЖШС – інің  2008жыл  және 2009 жылдарға  жасалған  күтілетін  есебінен  көрсетуге  болады. Жалпы бұл  көрсеткіштер  бойынша  табысты  аяқтауға  мүмкіндік беріп  отырады. Төмендегі  кестелерде  2008 – 2009 жылғы  күтілетін  есептерді  салыстырсақ. 
 

    2.1.11 кесте. «Сұлтан» ЖШС – ның 2010 жылғы күтілетін есебі.