Орталық банктер

Мұндай  реттеу саясаттарына ақша-несие және бюжеттiк-салық саясаттары жатады.

Орталық банктің ақша-несие саясатындағы негізгі мақсаты ретінде бағаның тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін өзінің алдағы уақыттардағы саясаттарын алдағы жылдарға белгіленген шамалар негізінде қатаң түрде жүргізуге бағытталып отыр. Осы саясат негізінде инфляцияның мақсатты көрсеткіштерін және Орталық банк инфляциялық таргеттеу бойынша Еуропалық кеңістіктің стандарттарына өту барысындағы шараларын айтып кетуге болады.

Бірінші тарауда көрсетілгендей, Орталық Банк ― бұл ақшалай резервтерді құрайтын, оған қоса меншікті алтын валюта резервтерден, басқа да материалдық бағалықтардан тұратын мүліктерге ие болып табылатын заңды тұлға болып табылады. Оның негізгі қызметтері мыналар:

• Айналыстағы ақша массасының көлемін реттеу жолымен мемлекеттің ақша ― несие саясатын жүргізу;
• Ақша эмиссиялау;
• Банктерге, ұйымдарға несие беру;
• Республикада қолма ― қолсыз есеп айырыуды іске асыру;
• Инвестициялық қызмет;
• Екінші деңгейдегі банктер қызметін бақылау және қадағалау ;
• Валюталық реттеу және валюталық резервін сақтау және т.б

          Орталық банктің құрылымы мен басқару органдары ― өзінің қызметтерін орындау үшін басқарма, директорат, бас аумақтық және облыстық басқармаларымен қатар, басқа да жергілікті бөлімшелрінен тұратын екінші тарауда жекелей тоқтатылып анықтадым.

Біріншіден, 1931 жылғы несиелік реформаның жүргізілуіне дейінгі кезеңдері КСРО-ның банктік  жүйесі неміс банктік тәжірибесіне сай  қалыптасып және реформадан кейін  социалистік принципке негізделген  жолмен кеткендігін ескерсек , онда бүгінгі банктік жүйені қайта  құруда және қайта қалпына келтіруде, Германия тәжірибесінің  біздің банк ісінің   алға басуына қосар  үлесі және маңызы зор.

Екіншіден, бізге Германия тәжірибесін есепке алу орынды, себебі бүгінгі таңдағы  өнеркәсібі жағынан дамыған барлық елдердің банктік жүйелері әмбебаптануға  бетбұрыс жасаған.

Бүгінде ҚР-дағы көптеген экономикалық қаржылық және құқықтық құбылыстардың ішінен айрықша қарқынмен дамып келе жатқан банк жүйесінің негізі банктік құқұық қоғамдық – мемлекеттік , корпаративтік – жекеше және халықаралық тиіті талаптарға айтарлықтай бейімделген.

Шет елдердің тәжірибесіне сүйене отырып Қазақстандағы  банк жүйесі, оның жұмыс істеуін  қамтамасыз ететін банктік құқық, банк жүйесінің  жоғарғы және төменгі  деңгейлердегі банктердің құқықтық жағдайлары, олардың қазақстан экономикасының мемлекеттік және жеке меншік секторларында  атқаратын рөлі банктік құқық  қатынастар жүйесінің тиімділігіне қол жеткізуге . сондай-ақ ақша-кредит, қаржы жүйесінің, ұлттық валюталық  жүйенің мемлекет және корпоративтік  ая мүддесіне сай жұмыс істеуіне  мүмкіндік береді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

 

1. С.Б Мақыш Коммерциялық банктер операциялары: оқу құралы – Алматы: Қазақ университеті 2002-229б.
2. Жуков «Деньги , кредиты банки» учебник
3. Роджер Лерой Миллер, Дэвид Д. Вом – Хуз. Современные деньги и банковское дело: Пер. с англ – Москва:ИНФРА-М, 2000.-XXIV, 856с.
4. «Банки и банковские операции» под ред. Проф чл-корр. РАЕН Е.Ф.Жукова. Москва «Банки и биржы» издательское объединение «ЮНИТИ» 1997.
5. «Понятие Банковской системы»; www.google.ru
6. «Международные банки и банковские операции»; www.mail.ru
7. «ҚР-ң банк жүйесі»;www.kazref.kz
8. Найманбаев С.М. Банктік құқық: Оқу құралы Алматы: Жеті жарғы, 2005.152б.
9. Заң термидерінің сөздігі-Құрастырушылар: Оразалинов С., Айымбетов М.,- Алматы: Жеті жарғы,20047-656бет.
10. С.Б. Мақыш, Оқу құралы  “Ақша айналысы және несие” – Алматы,    Қазақ университетi,  2004 ж. – 248 бет.
11. «Деньги,  кредит,  банки»   Учебник    Под. Ред.  О.И Лаврушина,  Изд. 2-е,  - Москва: 1999г.
12. Абрамова М.А.,   Александрова Л.С.  Финансы,  денежные обращение и кредит.   Учебние пособие – Москва , 1996г.
13. Баян Көшенова, Оқу құралы   Ақша,  несие,  банктер,  валюта қатынастары, - Алматы: “Экономика” 2000ж.
14. Сайденов А.Г. «О перспективах развития денежно-кредитной политики и других направлениях деятельности Национального Банка» // Банки Қазахстана, №12, - 2004  г. 2-4 стр.
15. Мырзабеков Ш.  Қазақстанның банк жүйесi ТМД көлемiнде бiрiншi орында: “Центркредит” банкiнiң директорымен сұхбат // Дала мен қала. – 2004.-1 қазан (№39).-13 бет.
16. «О международных резервах и денежной базе» // (Национальный Банк РК Пресс-релиз №33 от 17 октября 2005 года)  Банки Казахстан, 2005 г. №10. 65стр
17. Статистический ежегодник. Алматы. – 2007г.- 446 с.
18. Национальный Банк Республики Казахстан Пресс-релиз №33 от 7 сентября 2009 года.