Қазақстандағы банктік қызметті дамытудың негізгі бағыттары

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сурет 2. ҚР-ның 2005-2008 жылдардағы екінші деңгейлі банктердің берілген несиелерінің үлес салмағы

 

Жоғары  2-суреттен көріп отырғанымыздай коммерциялық банктердің экономиканы несиелендіру үлесі 2007 жылға дейін өскендігімен, 2007 жылдың соңғы кезеңдерінен бастап күрт азайғандығын білеміз. Осының салдарынан коммерциялық банктердің несиелері кему диаграммасын көрсетіп отыр. Оның басты себебі, орын алып отырған әлемдік дағдарыс, айналымдағы қаржылардың құнының азаюы және шетелдік ірі банктердің дағдарыстық жағдайы салдарынан олардың қарыз қаражаттарын біздің екінші деңгейлі банктерден талап етуінің жоғарлауы болып табылады.  Бұл жердегі ұлттық экономикада туындап отырған басты мәселе сыртқы қарыздар мәселесі болып табылады.

 

2.2. Қазақстандағы «Темірбанк» коммерциялық банкінің қалыптасу кезеңдері   мен қызметін  жағдайын талдау

"Темірбанк"  акционерлік қоғам 1992 жылы 26 наурызда  құрылды. Бас офис Алматы қаласында  орналасқан. Банктің филиалдық желісі 120 сату нүктесі бар. Олар Қазақстанның 10000 халқы бар орталықтарда және  қалаларында өз қызметтерін атқарады. "Қазақстан Темірбанк "  филиалы  тікелей басқаруды жүзеге асырады  және оған жүктелген міндеттерді  орындайды және жұмысшылардың   қызметінің тиімділігін қамтамасыз  етеді. филиалдың жұмыс  жағдайына  персоналды жауапкершілікті алады  және оған қарайтын филиал  жұмысшыларының қызметінде, сонымен  бірге, банк оның әкелген зиянына  да  жауапты болады. Өз қызмет  бабына сәйкес филиалдың өзінің  қызметінің  сұрақтары, мәселері  бойынша бұйрықтар мен  басқа  да талаптама құжаттарын  шығарады. Филиал туралы есеп берулердің  уақытылы берулеріне, банк басқармасы  мен  банктің құрылымдық  бөлімшесінің  барлық тапсырмаларының орындауына бақылау жүргізеді.      "Темірбанк"ашық акционерлік қоғам құрылымдық бөлімшесі бойынша жалпы ереже. Құрылымдық бөлімше операциалық жұмыс басқармасының құрылымдық бөлімшесі өз қызметін жалпы заңға сәйкес жүргізеді.

Әкімшілік қатынаста  өз қызмкетінде ол функционалды түрде  операциалық жұмыс басқармасына бағынады. Мақсаты мен міндеттері:

• банк клиенттеріне банк қызметін сату,
• операциалық жұмысты дұрыс ұйымдастыру,
• клиент іздеу ,клиенттерге қызмет көрсету ді дамыту бойынша шаралар жүргізу,
• құрылымдық бөлімше келесі банк қызметтерін  орындайды.
• заңды тұлғалардан депорт қабылдау;
• жеке тұлғалардан депорт қабылдау;
• жеке  тұлғаларға банк шоттарын ашу, жүргізу.

1. шетел валютамен операция;

2. кассалық операциялар, банкнот пен монеталарды     қабылдау, санау, айырбастау, сақтау;
3. коммуналдық төлемдер мен бюджетке төлемдер қабылдау;
4. чектерді сату және алу;
5. Қазақстан территориясында және одан тыс жерлерге аудару
6. жасау;
7. мемлекет бюджетіне заңды тұлғалардан төлем қабылдау.

       Меншік иесі болғандықтан мүліктері де болады, өз мүліктері бойынша өз  мүлкіне, жауап береді және мүліктік  емес  құқықтар мен міндеттерді сатып алып жүзеге асыра алады,сотта арыз беруші және жауап беруші бола алады.  Банктің ресми статусы Қазақстан  Республикасының Әділет органына банк ретінде заңды тұлға мемлекеттік тіркеумен және банктің операцияларды жүргізуге Қазақстан Республикасының Ұлттық банктің лицензиясының болуымен анықтайды. Банктің меншік формасы- мекеме. Банк операцияларын шетелдік  валютада жүргізуге Қазақстан Ұлттық Банкінің  лицензиясы бар болғанда, банк операциялары Ұлттық  әрі шетелдік валютада жүргізеді. Банк Қазақстан Республикасының тиым салмаған барлық қызмет түрлерін жүргізуге  құқы бар. Банк Қазақстан Республикасында әрекет ететін заңдарға сәйкес Қазақстан Республикасының территориясында және одан тыс жерлерде басқа заңды тұлғалардың жарғы капиталдарын қатысуға құқылы. Банк өз қызметінде конститутцияны Қазақстан Республикасының заңын, сондай-ақ аталмыш жарғыны басшылыққа алады.

Бағалы  қағаздар рыногында банк кәсіби  қызметтің келесі түрлерін орындай  алады;

• брокерлік;
• -мемлекеттік бағалы қағаздар;
• дилерлік -мемлекеттік бағалы қағаздармен  сонымен қатар, жарғыда
• көрсетілген басқада бағалы қағаздар;
• касмидиалды;
• клирингтік.

  «Темірбанк» акционерлік қоғамның ақща аударымдары. Ақша аударым түрлері:

1. Қазақстан аумағандағы «Темірбанк» банкінің филиалдық желісі бойынша ақша аударымдарын жіберу/алу
2. филиаларалық аударымдар;
3. ағымдағы шотты аштырмай-ақ -«Жедел аударым»;
4. ағымдағы шотты аштыру арқылы ақша аударымдарды жүзеге   асыру;
5. Қазақстан Республикасы бойынша банктер арасындағы ақша аударымдары, ағымдағы;
6. шотты арқылы банкаралық ақша аударымды жүзеге асыру.
7. халықаралық ақша аударымдар.

• «SWIFT» жүйесі бойынша ағымдағы шотты аштыру және аштырмау   арқылы;

• «Western Union» арқылы ақша аудару;

Қазіргі таңда, банк мынадай  ұйымдардың қатысушысы болып  табылады:

• Қазақстан Республакасының жеке тұлғаларының салымдарын депозиттерін міндетті сақтандыру қоры;
• Қазақстанның ипотекалық несиелерді сақтандыру қоры;
• Қазақстан қор биржасы;
• Қазақстан қаржыгерлерінің ассоциациясы;
• Халықаралық банкаралық  S.W.I.F.T  ЖӘНЕ   REUTER телекоммуникация жүйесі;
• Қазақстанның сауда-өндіріс палатасы;
• VIZA International.

Сонымен қатар, банктің стратегиялық маңызды  әріптестерінің бірі болып «Қазақстан ипотекалық компаниясы » табылады. Қазақстандағы ипотекалық несиелендіру нарығының белсенді қатысушысы. «Темірбанк»  акционерлік қоғамның несилендіру  бағдарламалары түрлері:

Төмендегі 2-ші кестеде  «Темірбанк»  қызметіне  шолу    2007 жылы 17 наурыздағы   жеке тұлғаларға тездетілген депозитті   беру шарттары туралы мәліметтер жазылған.

 

2 кесте.   «Темірбанк» қызметіне шолу   2009 жылы 17 наурыздағы

жеке тұлғаларға тездетілген депозитті   беру шарттары*

		Пайыз
Депозит түрі	мерзімі	KZT	Шетел валютасы	Депозитті жүргізу шарты
«Темір жедел»	1ай	3.8	2.3	Ағымдық шотқа ай сайынғы түсім  пайыз бойынша
	2ай	4.8	2.8	Салымнан бөліктеп алуға, салым салуға рұқсат етіледі,автоматты түрде  айдың аяғы юойынша көшіріледі.
	3 ай	5.8	3.8
	7 ай	8.8	4.8
	13 ай	9.6	6.1
	24 ай	9.7	6.2
	36 айдан жоғары	10.8	7.3
	Min summ	7000 теңге	50 y.e

 

* Ескертпе-деректер «Темірбанк» АҚ-ның мәліметтерінен алынған

 

Бөліктеп  алу кезінде 25000 теңгеден аспауы тиіс.

«Авто-депозит», «Авто -депозит», «Авто -универсал»

Максималды  мерзімі:10 жылға

Максималды  суммасы :кепілдіктің нарық құнынан 55 %;

Минималды суммасы: шексіз

Кепілдік:Алматы қаласындағы жылжымайтын мүлік

Пайыздық  мөлшер: 3 жылға 19 % ,3 жылдан жоғары 22  % ;

Банк  комиссиясы: қарастырғаны үшін 5000 теңге, несие суммасынан ұйымға 2,5 % :min   28000теңге, max 280000 теңге ,әрбір траншқа 1,5 % , min 5000 теңге , max 10000 теңге.

Керекті құжаттар:

1. Мәлімдеушінің  жеке куәлігі;

2. СТН;

3. Үй  кітабы,

4. Кепілдеме  құжаттары;

5.  Неке  туралы құжат ,балалар куәлігі;

6. Кепілдеге   отбасының келісімі,

 

  3 кесте. «Темірбанк» акционерлік қоғамның    іскеркерлік   белсенділігінің коэффициенті*

№	К Көрсеткіштер	2007	2008	2009	өсу темпі
1	2	3	4	5	6
1	Баланс бойынша табыс мың теңге	193663	407486	339935	175,5
2	Активтер суммасы мың теңге	103399672	116319900	128799450	125
3	Актив рентабельділіг і	0,2	0,4	0,3	150
4	Шығыстар мың теңге	12730801	10576141	14538051	114
5	Жалпы рентабельділік %	1,5	3,9	2,3	155

*Ескертпе-деректер «Темірбанк» АҚ-ның мәліметтерінен алынған  

   

        «Темірбанк» акционерлік қоғамның  3-ші кестеде көріп отырғанымыздай,  банктің қаржылық жағдайы жақсаруда. Кіріс 175,5 % өсті, ал актив суммасы 125  %  өсті.

        Рентабельділік көрсеткіштер негізгі менеджменттің тиімділігін көрсетеді,  рационалдау  ресурстарды қолдануға жауап береді. Алынған көрсеткіштер  әрбір теңге активінен қанша кіріс алатының бағалай алады. Біздің жағдайда, рентабельділік белсеңділік көрсеткіштері  2004 жылмен  2006 жылды салыстырғанда 50 %  өскенін көреміз, қаржылық жағдайы жағымды.

        Жалпы рентабельділік қанша  кіріс кіргенің, қанша  шығыс  кеткенің білуге болады.  Қазіргі жағдайда, рентебельділік 2004 жылы 1,5%   өссе, ал 2006 жылы 2,3% көбейді, яғни  55 %  артқаның көреміз.

        Қорытындылай  келе, осындай өсу темпі  «Темірбанк» акционерлік қоғамның  қаржылық жағдайының жақсаруына әкеледі. Пайда табу үшін өзіндік құнға ықпал етеді, шығыстар, кәсіпорында    пайда табу үшін  алып келеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

III. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ БАНК ҚЫЗМЕТІН ТАЛДАУ ЖӘНЕ БАҒАЛАУ ҚАЗАҚСТАНДА БАНКТІК ҚЫЗМЕТТІ ЖЕТІЛДІРУДІҢ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ

 

3.1 Банктік  қызметті жетілдірудегі мәселелер  және оны шешу жолдары

Банк  жүйесін жетілдіріп отыру жалпы  экономикалық тиімді өсудің кепілі болып  табылады. Себебі, экономиканың қызме  тетіп отырған барлық салалары мен  құрылымдары негізінен әр түрлі  деңгейдегі қаржылар арқылы қызмет етеді. Ал осы қаржыларды шоғырландыратын, оларды тиімді салаларға бағыттайтын, бос ақша қаражаттарды айналысқа  жіберіп, ұлттық экономиканы жалпы  қаржылық реттеп отыратын осы банк жүйесі болып табылады. Ал бүгінде  экономикасы қарқынды дамып келе жатқан, ұлттық экономиканы шикізаттық бағыттан индустриялы бағытқа бет  бұруға кіріскен және аз арада БСҰ-на кіргелі отырған Қазақстан үшін банк жүйесін тиімді жетілдірудің маңызы зор болып табылады. Мұны 2006 жылғы  Қазақстан әлемнің дамыған 50 елінің қатарына қосылу Жолдауында Елбасымызда  нақты атап өтті.

Келімбетов  Қ. ішкі қаржы рыногындағы қордаланып қалған мәселелерді ашып айтты. Банктер  ішкі рынокты қанша жерден тарсынғанымен, шынтуайтқа келгенде ұлттық экономиканы  әртараптандыруда қаржыға деген  сұраныс қанағаттандырылып отырған  жоқ, соның нәтижесінде сырттан  инвестиция тартуға мәжбүрміз. Осы  арада банктердің қаржылық делдалдық  рөлі зор болар еді. Өкінішке қарай, олай болып отырған жоқ. Ал енді осы  мәселені қалай шешуге болады? Келімбетов Қ. "Самұрық-Қазынаның" атынан қандай жолдарды ұсынады?  Біріншіден, дейді "Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат  қоры басшысы, біз ынтымақтаса жұмыс  істеудің екінші варианты ретінде банктерге  инвестициялық жобаларды Қазақстан  даму банкіне қайта қаржыландыруға берулерін ұсынамыз. Сонымен қатар, бұл ынтымақтастықтың негізгі параметрлерін  басынан бастап айқындап алған жөн. Біз инвестициялық жобаларды  ең аз дегенде 7 жылға қаржыландыруға мүдделіміз. Оған орта есеппен 20 миллионнан кем емес ақша керек. Екіншіден, инвестициялық  жобалар "стандарттық" деген секілді  топтастырып, ол бойынша ешқандай провизия құруды жоспарламауы керек. Үшіншіден, біз шағын және орта бизнесті несиелеу үшін шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры бойынша "Айтулы орналастырулар" бағдарламасы арқылы қаражаттарды коммерциялық банктер арқылы іске қосқалы отырмыз.