Соттылық және рақымшылық ұғымы

Қазақстан Республикасының  білім және ғылым министрлігі

Қарағанды маңызды білім  беру "Болашақ "колледжі

 

 

 

 

 

 

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

 

Пәні: Қ.Р Қылмыстық құқығы

Тақырыбы: "Соттылық және рақымшылық ұғымы"

 

                                                                Орындаған:Сағынжанов Бауыржан  ҚҚ-21

                                                            Ғылыми жетекші: Абельдинова А.А.

 

 

 

Тіркеу номері:

Бағасы:

Қолы:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қарағанды-2012жыл

Мазмұны

Кіріспе..................................................................... 3

1. Соттылықтың  теориялық аспектілері

1.1 Соттылық институтының  дамуының қазіргі және тарихи  аспектілері...........................................................6

1.2 Қазақстан  Республикасындағы соттылық институтының  түсінгі, құқықтық табиғаты және  қылмыстық құқықтық мағынасы.......................................................11

2. Қазақстан Республикасында соттылық институтының өзекті мәселелері

2.1 Қылмыстардың  қайталану жүйесіндегі соттылық  институты.....................................................................17

2.2 Рақымшылық  немесе кешірім жасау актісі  негізінде соттылықтан арылудың  өзекті мәселелері....................................................................20

Қорытынды..............................................................26

Пайдаланылған әдебиетттер  тізімі............................. 29

Косымша................................................................. 31

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

 

 Қазақстан  Республикасы егемен мемлекет  ретінде халықаралық құқықтың  дербес субъектісіне айналғанына  он бес жылға жетер жетпес  уақыт ғана өткен. Мыңдаған  жылдарға созылатын адамзат тарихы  үшін бұл мерзім теңіздегі  тамшыдай ғана болсада біздің  еліміз үшін өміршең маңызы  бар жасампаз өзгерістер мен  қайта құруларға толы жылдар  болғандығы белгілі. Қоғамдық  қатынастарды түбегейлі қайта  құруды жүзеге асыру барысындағы  мемлекеттің ең басты міндеттерінің  бірі ол өзгерістердің құқықтық  базасын жасақтау болып табылады.

Тақырыптың өзектілігі. Қылмыстық юститция жүйесі қызметінің жоғары дәрежеде қарқынды қызметін қаматамасыз  етудің ішкі жағдайлары оның ұйымдастырылуын  жетілдіру болып табылады.

Аталған жүйе қоғамда  болған өзгерістерге төзе білетін, жаңа міндеттерді орындай алатын, қылмыстылықпен күрес жүргізе білетін және заңда  көрсетілген негізде қызмет нысаны, әдісі және мақсаттары бойынша тұрақты  болып қала беруі керек.

Соттылық институты  қазақстанның қазіргі қылмыстық  юстиция саласында ең күрделі  мәселе болып тұр ,ол Қазақстан Республикасы Қылмыстық Кодексі қабылдағаннан  бері қаншама рет өзгеріске түскендігімен  дәлеледенеді.

Бұл мәселеге жауапты  ең алдымен отандық қылмыстық  заңды реформалаудың қазіргі  кезеңімен және қылмыстық жауаптылық мәселесінің бір соттлық ұғымын қарстыруда кезедесетін қиындықтармен  түсіндіруге болады.Соттылық кінәлі адамның қылмыс істегені үшін қандай да бір жазаға сотталып, соған байланысты белгілі бір құқылық шектеуге душар болуын белгілейді. Қылмыстық  құқық ғылымында соттылық институтының мәні, оның мазмұны және мақсаттары  және соттылықтан арылға байланысты түсінігі жоқ.

 Осы бағытта  Қазақстан Республикасында мемлекеттік  маңызы бар көптеген шаралар  жасақталып жүзеге асырылды. Құқықтану  тарихының дәлелдеуі бойынша  қоғамдық құбылыс ретіндегі құқықтың  қайнар көздері болып: өзінің  мақсаттары, қажеттіліктері және  іс-әрекеттерімен адам және тұлғаның  көрініс беру өрісі ретінде  қоғам танылады. Адам өмірінің  барлық үрдісінде құқық нормалары  адамдар, қоғам мен мемлекет  арасындағы әртүрлі қатынастарды  реттейді белгілі бір құқықтар мен міндеттерді орната отырып ,олардың мүдделерін ажыратады.

Мемлекеттің жоғары заң шығарушы органымен қабылданған  құқықтық акт, қылмыстық заң қылмыстық  құқықтың бірден-бір бастауы болып  табылады. Басқа заңдардан оның айырмашылығы ол қылмыстылық пен қоғамдық-қауіпті  іс-әрекеттердің жазаланушылығын анықтайды. Жекелеген қылмыстық-құқылық нормалардың  болуының өзі ескертпелік маңызға  ие болады, яғни позитивтік сипатқа  ие. Қылмыстық құқықтық нормалар өзінің әлеуметтік функциясын орындауы үшін ол жүзеге асырылуы тиіс. Сонымен қатар құқық қолданудың тек соған өкілетті мемлекеттік органдар арқылы орындалатын құқықты жүзеге асырудың ерекше формасы екендігін біз білеміз. Ендеше қылмыстық құқықтық нормаларды жүзеге асыру үшін оларды дұрыс қолдана білудің маңызы жоғары екендігі айтпасада түсінікті.

Сондықтан да, бұл  аталған міндеттерді шешуде ең алдымен  соттылық ұғымына басты назар  аударылуы қажет, себебі осы қылмыстық  құқық институты ғана кінәлі адамды қылмыс істегені үшін қандайда бір  ажазға сотталып, соған байланысты белгілі бір құқылық шектеуе  душар етеді.

Жаза қолданатын айыптау үкімі ерекше қылмыстық-құқықтық зардап соттылықты туындатады. Ол қылмыс жасағаны үшін айыпты деп тауып және қылмыстық жазалауға жататын  адамның айырықша құқықтық жағдайын белгілейді. Соттылықтың қылмыстық  құқықтық мән- мағынасы сотталған адам үшін жаңа қылмыс жасағанда пайда  болады.Соттылық сотталған адам үшін жалпықұқықтық тұрғыдағы жағдайсыз  зардаптарды туындатады.

Мамандардың айтуынша, қылмыстық құқық ғылымындағы  соттылық институтын реттейтін нормативтік  құқықтық база жеткіліксіз.

Қазақстан Республикасының  қылмыстық заңының 2020жыл кезеңіне дейін жетілдіру Концепциясында: «қылмыстардың бірнеше мәрте  жасалуы, қылмыстардың қайталануы және қылмыстардың жиынтығы ұғымдарының  өзара байланыстылығы қылмыстық  заңды өзертуге байланысты ұсыныстар  енгізуде нақты зерттеуді қажет  етеді»деп атап көрсетілген.[1].

Осыған байланысты курстық жұмыстың өзектілгі күмән  туғызбайды.

Курстық жұмыстың мақсаты соттылық түсінігі мен мазмұның және оның қылмыстық құқықтың мәнін  қарастыру.

Бұл мақсаттарды  жүзеге асыруда мынадай міндеттер  қойылды:

1.соттылық институтының  әлеуметтік құқықтық мәнін зерттеп,  оның отандық қылмыстық құқықта  дамуының негізгі кезеңдерін  қарастыру;

2.соттылық институтын  жою тәртібі мен негіздеріне  қатысты құқықтық жағдайлар мәселелеріне  қатысты қылмыстық және қылмыстық  атқару заңдарының қолданыстағы  нормаларын және оның бағыттарына  талдау жасау.

3. Қазақстан Республикасының  Қылмыстық Кодексінің кейбір  ережелерін жетілдіру туралы  ұсыныстар енгізу.

Зерттеу обьектіс отандық қылмыстық құқық бойынша  соттылық салдары.

Зерттеу пәні: Қазақстан  Республикасының соттылық институты.

Зерттеу жұмысының  әдістемелік негізі. Жұмыстың нормативтік  негізі Қазақстан Республикасы Конституциясының ережелері, қылмыстық заң, қылмыстық  іс жүргізу заңы, қылмыстық атқару заңдары болып табылады.

Зерттеу жұмысының  эмпирикалық базасын: Қазақстан  Республикасы құқықтық статистика комитетінің 2008-2011жылдар аралығындағы есебі, басқа  да зерттеу материалдары, монографиялар, ғылыми мақалалар құрайды.

Зерттеу жұмысында  түрлі ғылыми зерттеу әдістері, яғни диалектикалық, жүйелі-құрылымдық, салыстырма-құқықтық, статистикалық анализ, заңды-қисынды  әдіс және басқалары қолданылды.

Зерттеу жұмысын  жазу барысында мына төмендегі отандық  және шетелдік ғалымдар: И:И.Рогов, Г.И.Баймурзина, Е.А.Шынарбаев, Г.Ф.Поленов, Л.Л.Кругликов, В.Н. Кудрявцев, Г.Л.Минакова, Ю.И.Бытко, В.В.Голина, В.И.Горовцов, М.П.Евтеев, В.В.Ераскин, А.Ф.Зелинский, С.И.Зельдов, К.И.Игошов, И.И.Карпец, В.П.Малков, И.Л.Маргулов, А.С.Михлин, Б.С. Никифиров, Л.Ф.Помчалов, А.Л.Ременсон, С.Н.Сабанин, Р.А.Сабитов, В.Д. Филимонв, О.В.Филимонв, И.В.Шмаров, А.М.Яковлев  және тағы басқалар еңбектері зерттелді.

Курстық жұмыстың нормативтік негізін Қазақстан  Республикасының Конституциясы, Қылмыстық  Кодекс, Қылмыстық іс жүргізу кодексі, Қылмыстық атқару кодексі құрайды.

Қорғауға мына негізгі ережелер ұсынылады:

1.Соттылық немесе  оның жеке элементтері негізінен  шетел мемлекеттерінің қылмыстық  заңдарына тән, ең алдымен романа-германдық  (контитнентальдық) құқықтық семьяға  жататын елдер заңына тән болып  табылады. Бірақта шет мемлекеттердің  қылмыстық кодексінде соттылық  жеке құқықтық институт ретінде  заңды түрде бектілмеген. Оның  мәні, ең алдымен қылмыстардың  қайталануын тану негізі ретінде,  немесе қылмыстарға әсер етееді  немесе қылмыстық жазаны ауырлататын  мән жай реніде қарастырылады.