Меншілті капитал аудиті

2010 жылғы 12 шілдеде бекітілген  заң тәртібінде ҚМГ ҰК-мен ҚМГ  БӨ «Қазахойл Ақтөбе» (КОА)  ЖШС-да 50% үлесін, «Қазақтүрікмұнай»  ЖШС-да (КТМ) 51% үлесін және «Маңғыстаумұнайгаз»  АҚ 100% акциялар пакетін иеленуші Mangistau Investments B.V-да (“MIBV”) 50% үлесін сатып  алу туралы келісімге қол қойылды.

2010 жылғы 25 мамырда «ҚазМұнайГаз»  ҰК АҚ еншілес ұйымы - «PSA»  жауапкершілігі шектеулі серіктестігі  құрылды.

30.11.2010 ж. Маңғыстау облысының  Бейнеу ауылында Маңғыстау облысының  Толқын және Боранкөл кен орындарында  үздіксіз технологиялық үдерістерді  қамтамасыз ету мақсатында келісім-шарт  аумағын және мүлкін уақытша  иеленуге және пайдалануға беру  үшін «БейнеуМұнайГаз» ЖШС жаңа  жер қойнауын пайдаланушыға уақытында  беруге дейін тіркелді.[11]

 

 

2.2 Ұйымдағы меншіктік капиталды есепке алу

 

 

Капитал бұл-пассивтер, болашақта  жойылмайтын. Капитал мекеменің меншігі, мекемегеде болатын.

Капитал баланса топтараға бөлініп жазылуы керек. Мысылы, жарлық капитал, эмиссиялық кіріс, қосымша салынған капитал, қайта бағалау қоры, қор капиталы, үлестірілмеген кіріс баланста бөлек көрсетілуі мүмкін. Мұндай жіктеу қаржылық есептеме туралы шешім қабылдағанда пайдаланушыны қанағаттандыру керек. Ол сонымен қатар, РД дивидент және  өтелетін капилада үлесі бар пайдаланушыларға қамтып көрсетуі мүмкін.

Соңғы залалдандан қорғалғану үшін РД – ның кридиторлары белгілі бір дәрежеде қосымша қорды құру, кейде заң бойынша немесе нормативтік актілерге сай жасауды талап етеді .

Жалпы есептік  принциптер. Капитал. Жіктеу және топтау.

РД-да барлық есептерді құру келесідей жіктелім бойынша құрылады, қаржылық есептіліктің белгілі бір деңгейі бойынша.

Жарлық капитал 

Жарлық капитал  акцияның кесімді құнынан құралады (жай  және артық) немесе үлестік қатысудан (қарапайым және артық) есептелінген бережақ төлем төлеу, жарлық капитал өзіндік құн , меншіктік акцияларлар акционермен сатып алған.

Эмиссиялық табыс

Бұл қосымша табыс  бағаның  көтерілу нәтижесінде алынған  орналастырылған  үлестік қатысу  бойынша капиталда  белгіленген баға үлесі.

Қосымша салынған капитал  – активтардың құны, РД ға үшінші жақтан берілген, құрылтайшы болып  табылатын, ақысыз түрде немесе болашақ  эмиссиялық акция арқылы берілген, қазіргі активтармен қамтамасыз етілген.

Қайта бағалану қоры - инвестициялық әділ құнның қайта бағалану қорытындысы тұрады және негізгі қаражаттың қайта бағалану қорытындысынан.

Басқалай қорлар

Тиімді хиджерлеуден және басқалай қорлардан тұрады , капитал бабы бойынша көрінеді.

Қор капиталы

РД - да қаржы есеп беруiнiң мақсаттары үшiн резервтегi капиталмен байланысты, сол ерекшелейдi. Оның құрастыруы не заңның талаптары немесе құрылтай құжаттарымен сәйкес iске асады, сонымен қатар оны пайдалануға шектеу қойылады.

Бөлінбеген пайда 

(жабылмаған шығын) бөлiнбеген  пайда өспелi жиынтық қалыптасады  серiктестiктiң қызметi бастады. Мысалы  қолдануы бөлiнбеген пайда: ҚК  резервтiк қорды толықтыру, дивидендтердi төлеу, толықтыруы, үлкею арқасында  (бөлiнбеген пайда ) акционерлердiң жалпы жиналысының ерекше айрықша құзыретi болып табылады.

Жалпы есепке алуы принциптер

Капитал

Есепке алуы принциптер

Жарлық капиталдың есепке алуы

Iске асырудан (пайда мен  шығын) шығарылым немесе сатып алған меншiктi акциялардың (өтеу ) жоюы, шығынмен пайда туралы ақпарда танылмағанында емес, меншiктi капиталдағы өзгерiс сияқты қаржы есеп беруiнде көрiнеді. Сонымен бiрге ЖК - на жарналары бойынша құрылтайшыларының қарызы жататын акциялардың номиналды құнына қарыздың бiр бөлiгiндегi жарлық капиталының шамасын азайтады.

(үлестік) акциялардың орналастыруында РД-да шығын пайда бола алады. Мысалы, орналастыруға шығындармен шығын қай (үлестік) акцияларының эмиссиялары тiкелей жататын және басқа жағдайда құтылуға болатын , мысалы:

эмиссияның даңғылының әзiрлеуi;

- бланктер жасау немесе алу;

- бағалы қағаздардың тiркеуiн;

- төлеу бойынша заңды тұлғалар шығындары,басқалай кәсiби қызмет;

- бағалы қағаздардың шығарылымының  басқада шығындары.

(салық пайдаларының шегермесiне) орналастыруға таза шығындар РД-да капиталдан шегерме сияқты есепке алынуы керек. Егер (құя түс ) акцияларының орналастыруы бағы ашылмаған мойындалса, онда орналастыру бойынша шығын тиiстi мерзiмнiң шығындары сияқты көшiрiлiп жазылады. Орналастыруға шығындар құрамдарға есепке алынбайды:

- егер олар бағалы қағаздардың  алғашқы шығарылымымен байланбаса, кез келген шығындар, акционер  сатып алған акция сатуға қатысты  кез келген шығындарды жеке  алғанда; 

- орналастыруға араласу қабылдаған серiктестiктердiң меншiктi қызметкерлерiнiң еңбекақысы.

Мұндай шығындар оларға жататын  мерзiмiндегi шығындар есептерiнде шағылысады.

Жарналар есебiнен  қаржылармен немесе басқа дүниемен жарлық капиталдың үлкеюi.

Осы жағдайда құрылтайшылардың жарналарының бағасының жанында  келесi ерекшелiктер бар болады:

1. Шетелдiк валюта енгiзiлген жарғылық капитал түсу датасына нарықтық курс бойынша теңгеге қайта оқиды. Сонымен бiрге пайда болатын курс бойынша айырмашылығы "Қосымша енгiзiлген капитал" бөлiм, арқасында қалған (бөлiнбеген пайда ) резервтердiң жарлық капиталының үлкеюi.

Акциялардың осы жағдайда қосымша эмиссиясы пропорционалдық  қатысу еншiсiне қазiргi акционерлерiнiң (қосымша эмиссияның өткiзуiне дейiн) жарлық капиталындағы арасында қосымша  төлеусiз жiктеледi.

2. Жарғылық капиталға құрылтайшылармен үлес ретiнде енгiзiлген қалған дүние 1.2-шi бөлiм смның анықтауы әдiл құн бойынша есепке алуға қабылданады. «Негiзгi қолданылатын анықтауларда 2.9.3.5 суреттеп айтылған ретпен сәйкес есепке алынады.

Қосымша аналитикалық белгiлердiң  жиынтығы ақпараттық жүйеден меншiктi капиталдың есептерi бойынша келесi мәлiметтiң алуы қамтамасыз етуi керек:

- Материалдық емес активтермен үлкею жарналар есебiнен;

- Негiзгi құралдармен үлкею жарналар есебiнен;

- Үлкею дүниемен жарналар есебiнен жоримыз;

- ЖК - ы үлкею арқасында бөлiнбеген пайда;

- Қаржылармен ЖК үлкею жарналар есебiнен;

- Қатысу еншiсi және акциялардың пакеттерiмен ЖК үлкею жарналар есебiнен.

 

Ортақ есептiк  қағидалар

Капитал

Есептiк қағидалар

Қайта бағалау  бойынша резервтi есепке алуы

Дүниенiң қайта бағалауын  нәтиженiң есепке алуы

РД-ды активтердi қайта бағалаудың нәтижелерi қайта бағалауды резерв есепте қамтып көрсетедi.

Қайта бағалауды резерв РД-ға негiзгi құралдардың қайта бағалауын негiзде жасалады. Активтер тәуелсiз бағаның негiзi, керектi мөлшерде квалификациялы сарапшы өткiзiлген амортизацияға шегермеге қалпына келтiргiш құнның қолдануымен қайта бағалайды.

Қайта бағалау бойынша  резервтiң амортизациясы қайта  бағаланған негiзгi құралдардың пайдалы  қызметтiң мерзiмiнен сүйене есеп айырысады, есеп беру жыл iшiнде кеткен қайта бағалау бойынша резервтердiң  амортизациялалған сома қалғанырақ.

Ортақ есептiк  қағидалар

Капитал

Есептiк қағидалар

Резервтегi капиталды  есепке алу

РД заңмен, iшкi серiктестiктер сәйкес серiктестiктiң шығындарды жабулауы үшiн резервтегi капитал қалыптастыра алады.

Ортақ есептiк  қағидалар

Капитал

Есептiк қағидалар

Қалған резервтердiң есепке алуы

РД тиiмдi қажылыққа барудың резерв қалған нәтижелерi бұл бап бойынша есепке алады, жататын капиталды бөлiмдегi жататын шағылысулары.

Капитал

Есептiк қағидалар

 (Жабылмаған шығын) бөлiнбеген пайда

(Жабылмаған шығын) бөлiнбеген пайда өткен жыл және осы пайданы үлестiрiлу бөлiнбеген пайдасы РД - ға ағымдағы мерзiм iшiнде кiретiн серiктестiктердiң қызметтiң таза қаржы нәтижесiнiң қосуы өспелi жиынтық жолымен қалыптасады.

Қолдануы бөлiнбеген пайда  арқасында болады:

- дивидендтердiң есептеп шығарулары;

- резервтегi капиталға бөлiп шығарулары;

- қатысушылардың шешiмi бойынша жарлық капиталға қосулар;

- шығынды сомадағы кiшiрейтулерi, орналастыруға қатысты (эмиссиялық табыстың жеткiлiксiздiгiнiң жағдайында) капиталдары;

- аса эмиссиялық табыстың сатып алған (құя түс ) меншiктi акцияларының қайта сатуынанғы шығындардың сомасындағы кiшiрейтулерi;

- құрылтайшылар қалған бөлiп шығарулардың резервтерiнде шешiмдер негiзiнде.

Ағымдағы есептi мерзiмге  қаржы есеп беруiнiң құрастырулары  процессте бұл мерзiмдердiң қаржы  есеп беруi сенiмдi оның шығарылымының  датасына көп сияқты қарала алмайтын алдыңғы мерзiмдердiң қаржы есеп беруiне мұндай маңызды ықпал болатын  қате бiлiне алады. Мұндай қателер (1.2 Негiзгi қолданылатын анықтаулар бөлiм сонымен бiрге ) алдыңғы мерзiмдердiң маңызды қателерiмен танылады.

Қателердiң түзетудi қаржы  есеп беруiнде осы қатенi iске асыруды  мерзiмде болады. Қатенiң түзетуiн ахуал толығырақ 1.1.5.3 Қатенi түзету бөлiмiнде сипатталған. Қолдануы бөлiнбеген пайда акционерлердiң жалпы жиналысында шешiм негiзiнде болады.

Қосымша аналитикалық белгiлердiң  жиынтығы ақпараттық жүйеден меншiктi капиталдың есептерi бойынша келесi мәлiметтiң алуы қамтамасыз етуi керек:

- Дивидендтердiң төлеуiне;

- ЖК үлкеюге;

- Алдыңғы мерзiмдердiң маңызды қателерi.

Қосымша енгiзiлген капитал

• Олардың құнын (активтер соның iшiнде билiк правосысыз) тегiн негiзде активтердiң акционерлерiнен РД алу кезiнде тиiстi активтiң есепке алуы және қосымша енгiзiлген капиталды есеп қарызы бойынша есептiң дебетi шағылысады.

• Сонымен бiрге олардың құнының акциялардың келесi эмиссиясының есебiне активтерiнiң РД алу кезiнде тиiстi активтiң есебiнiң дебетi және қосымша енгiзiлген капиталды есеп қарызы бойынша шағылысады. Дегенмен, реклассифицируетсяның алған қосымша енгiзiлген капитал соманың акциялардың тиiстi эмиссияның шығарылымынан кейiн, яғни жарлық капиталдың есебiне қосымша енгiзiлген капиталды есептен көшiрiлiп жазылады.

РД кiретiн серiктестiктердiң (осы жағдайда - баланс) қаржы есеп беруi формаларындағы, әрбiр меншiктi капиталдың 2.9.2 классификация және топтау бөлiм суреттеп айтылған әрбiр дәрежесi бөлек ашылады.

(қатысушылар ) акционер  сатып алған (еншi ) меншiктi акциялар  сонымен бiрге меншiктi капиталдағы  өзгерiстерi және қаржы есеп беруiне  ескертулерiндегi туралы тек қана  есептеу нәтижелерiнде ашылады.

РД келесi мәлiметтiң ашылуын қамтамасыз етедi:

Меншiктi капиталдағы өзгерiстерi туралы есептеу нәтижесiнде:

1) келесi баптардың (2-шi iшкi бап сәйкес әрбiр өзгерiстiң жеке ашылуымен) есептi мерзiмi баланстық құнның аралығында байланыстыру бас аяғы:

- жарлық капитал болып табыллатын  эмиссиялық табыс;

- қосымша енгiзiлген капитал;

- резервтегi капитал;

- қалған резервтер;

- (жабылмаған шығын) бөлiнбеген пайда;

- (өспелi жиынтық үшiн есепке алуды рет өзгеретiн операциялардың пайда болуды моментiнен) есеп саясаттың өзгерiстерiнiң нәтижесi;

- өткенi мерзiмдердiң маңызды қателерiнiң мойындауын нәтиже;

- мерзiмге таза пайда немесе шығын;

- дивидендтер пайданың үлестiрiлуi бойынша операциялар;

- акция шығару капиталға араласу бойынша операциялар;

Бұдан басқа, есеп берулерге  ескертулердегi келесi мәлiметтi тура келедi:

• бос тұрулар және ерекше құқықты акция) жарлық капиталдың әрбiр сыныбы бойынша:

- акциялардың номиналды  құны,

- құқықтар, артықшылық және  тиiстi сыныппен сабақтас шектеулер,  соның iшiнде дивидендтердiң үлестiрiлуiне  шектеу және қоғамның жоюының  жанында құралдарының қайтаруы,

- шығарылым шешiлген акциялардың саны,

- босатылған және толық төлелген босатылған акциялардың саны, бiрақ жартылай төлелген, сонымен бiрге,

- есептi мерзiм акциялардың (шегермесiне босатылған акциялары сатып алған) үндеуiндегi сан бас-аяғы,

- алдыңғы ұстаушыларда  оның iшкi немесе тәуелдi серiктестiк  тәуелдi сатып алған серiктестiктер (қатысу еншiсi ) акциялар;

- шарт және соманы қоса  опцион немесе сатудың келiсiм  шарттары бойынша шығарылым үшiн  кейiнге сақталған акциялары сипаттың сипаттамасы және резервтегi капитал және дүниенiң қайта бағалауын нәтиженiң үлестiрiлуiне шектеулерi өндiрiп алады;

- дивидендтер ұсыныс жасағанда жағдайда, бiрақ төлеуге ресми нығайтылмай, (немесе қосылмаған) қосылған мiндеттемелерде сомалары ресми көлбеңдеген болмады.