Ұйымдарда еңбекті нормалау

Жергілікті  нормативтік материалдар жұмыстардың  жекелеген түрлеріне ұйымда тиісті салааралық немесе салалық нормативтік  материалдар болмаған жағдайда, сондай-ақ ұйымда еңбекті нормалауға арналған қолданыстағы салааралық және салалық  нормативтік материалдарды әзірлеген  кезде ескерілгенмен салыстырғанда  едәуір прогрессивті  ұйымдық-техникалық жағдай жасаған кезде әзірленеді. 
 
 
 
 
 
 
 
 

ҚОРЫТЫНДЫ

   Мен   Сиғуатов Мақсат осы пратикалық  жұмысынан мынадай  түсініктерді  түсіндім.

   Еңбекті нормалау әдісі деп еңбек нормаларын белгілеу тәсілдерінің жиынтығын түсінеміз, ол еңбек процессін талдауды; еңбекті оңтайлы ұйымдастыруды жобалауды; нормаларды есептеуді қамтиды.

   Еңбекті нормалау үшін тәжірибелік-статистикалық (жинақтау) және талдау әдістері пайдаланылады.

   Тәжірибелік-статистикалық (жинақтау) әдіс кезінде еңбек нормалары  еңбек процессін элементтерге бөлмей белгіленеді. Тәжірибелік-статистикалық (жинақтау) әдістің түрлері: нормалаушының жеке тәжірибесін пайдалануға негізделген тәжірибелік әдіс; ұқсас жұмыстарды орындағаны туралы статистикалық деректердің негізіндегі статистикалық әдіс.

   Талдау әдісі нақты еңбек процессін талдауды, оны элементтерге бөлуді, жұмысты орындаудың оңтайлы тәсілдері мен ұйымдық-техникалық жағдайларын жобалауды, еңбек процессінің элементтері бойынша қажетті уақыт шығындарын есептеуді еңбек нормаларын белгілеуді болжайды.  Талдау әдісі ғылыми негізделген нормалар мен еңбек шығындары нормативтерін әзірлеуді қамтамасыз етеді.

    Еңбек нормаларын белгілеудің талдау әдісінің екі түрі бар: талдау-есептеу және талдау-зерттеу.

   Талдау-есептеу әдісі жабдық жұмысы режимінің бар нормативтерінің, еңбек процессі элементтерінің техникалық сипаты мен уақыт нормативтерінің негізінде нақты еңбек нормаларын белгілеуді көздейді. Еңбек процесстерінің саралану деңгейіне байланысты нормаларды есептеу микроэлементті, сараланған немесе ірілендірілген нормативтер бойынша жүргізіледі.

   Талдау-зерттеу әдісі кезінде еңбек нормалары еңбек процессін оның құрамдас бөліктеріне бөлген кезде жұмысшылардың еңбек шығындарын тікелей зерттеу нәтижесі және жабдықты пайдалану уақыты бойынша белгіленеді. 

Пайдаланылған әдебиеттер 
 

• Еңбек құқығы және әлеуметтік қамсыздандыру құқығы  -  Айымханова Н. - Алматы : Жеті жарғы, 2002.
• Қазақстан Республикасының еңбек құқығы және әлеуметтік қамсыздандыру  - Алматы : Юрист, 2010
• Қазақстан Республикасының «Халықты еңбекпен қамту» туралызаңына өзгерістер енгізу туралы заңы, 1999ж.
• К.Б. Бердалиев «Басқару негіздері» А: Экономика 2001г.
• Қазақстан Республикасының «Еңбек туралы заңы», 2001ж