Өнімді өткізу және тарату (фирма мысалында)

Қазіргі таңда  мұнай компанияларының арасындағы кәсіби байланыстар мен әріптестік қатынастарды дамыту мақсатында және жақында ғана жасасқан «ҚазақОйл  Ақтөбе» ЖШС-і өкілдерін оқытуға  арналған арнайы қор ұйымдастырып отыр. Бұл серіктестік қызметкерлеріне  батыс компанияларының тәжірибесімен, жаңа идеялармен танысуға мүмкіндік береді. Білімді қалыптастыруға инновациялық бағыт ретінде қор тренингтерге негізделген. Қорды қаржыландыруды 1 баррель мұнай бағасына 2 центті қосу арқылы Гленкор компаниясы өз мойнына алып отыр.

Қазіргі таңда  өткізу саласында Паблик Рилейшиз (ПР) рөлі тұрақты артуда. Кез-келген фирма  өзінің күнделікті тәжірибесінде қоғамның қолдануына ие болуға ұмтылады. Паблик Рилейшиз - өте сыйымды ұғым. Ол өткізуден, тіпті маркетингтен де кең қарастырылады және кәсіпорын қызметінің (сыртқы, ішкі) барлық аспектілерін қамтиды.

ПР табиғатының  нақты анықтамасын келтіру оңай міндет емес. Ортақ  анықтаманың  болмауы бұл құбылыстың күрделілігін және  жан-жақтылығын дәлелдейді. Егер бір сөйлеммен бейнелессе, ПР – бұл ұйым мен қоғам арасындағы толық өзара түсінушілікті орнату мен пайдалану бойынша жоспарлы, әрі тұрақты шаралар кешені.

Байланыс, коммуниациялар құралдары ПР назарының орталығында  тұрады. ПР-дың міндеті – екі  нақты коммуникациялық байланыс орнату. Бұл ортақ негіз іздеу жолымен қақтығыстарды сәтті шешуге мүмкіндік береді. Өткізу қарым-қатынас құралы ретінде үлкен маңызға ие, ал оның потенциалды мүмкіндіктері ПР-дың сәттілікке жетуіне айтарлықтай септігін  тигізеді. ПР ұйымының қалауынан тыс қалыстасады. Фирма туралы пікірлер күнделікті қызметте, қалыптасып отырады. ПР-ң барлық шаралары фирма образына сай жүргізілуі тиіс. Корпорация рухы жұмыста, жоғары басшы қызметінде, қалған барлық қызметкерлерде көрініс алуы тиіс.

ПР міндеттерінің  қатарына төмендегілер жатқызылады:

• фирма жұмысына назар аударту;
• клиенттердің назарын өзіне аудару;
• инвесторларды тарату;
• әріптестерді тарату;
• жұмысқа білікті кадрларды тарту;
• бәсекелестердің артықшылықтарын минимумға жеткізу;
• жаңа нарықтарды игеру;
• айналадағылардың мойындауымен тиісті адамдарды марапаттау. 

ПР міндеті  маркетингтік стратегияның элементі ретінде  қарастырылады. Маркетингтік шаралардың кез-келген сатысында ПР-ды енгізу әбден  болады. Өз қызметі барысында тауар  өндірушілерге халықпен жақындасуға  тура келеді. Тұрғындардың әртүрлі топтарын игеру үшін баспасөзбен қарым-қатынас орнату, семинарлар, жұмыс сапарларын, демонстрациялар, көрмелер өткізу қажет. Сонымен қатар, қоғамдық пікірге, сатылым каналдарына ықпал ететін топтардың қарым-қатынасын ескеру керек. ПР нәтижелерін сандық бағалау қиынға соққанмен, жетістігін өткізу көлемінен анық көруге болады.

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ІІІ тарау. «ҚазақОйл  Ақтөбе» ЖШС-гі өткізу қызметін жетілдіру  жолдары 

1. Кәсіпорынның даму перспективасы

 

«ҚазақОйл Ақтөбе»  ЖШС-нің өз қызметі барысында ұстанатын миссиясы- Қазақстанда мұнай өндіретін компаниялар арасында лидер атану, қоғамның барлық нормаларын сақтайтын, қоршаған ортаны қорғау жөнінде шараларды жүзеге асыратын және компаниямен тығыз байланыста болғандардың мүддесін қорғайтын әлемдік деңгейдегі мұнай өндіретін компанияға айналу. Компанияның алға қойған мақсаттарының арасында жылдан-жылға компанияның тиімділік                                                                                                                        көрсеткіштерін жақсарту, компанияның өнімділігін арттыруға мүмкіндік беретін жылына үш ақпараттық жүйені енгізу, еңбек өнімділігін арттыру, әлемдік класс техникасын қолдану, компания активін өсіру, электронды бизнес бағдарламаларды пайдалану жөнінен Қазақстан компанияларының ішінен лидер атану, қоғамдық ұйымдармен сенімді қарым-қатынас орнату тәріздес басымдылықтар орын алады.

Қазіргі таңда  компания кенорынды жайғастыру бойынша үлкен жұмыс көлемін атқаруда. Айталық жақын арада Әлібекмола кенорында зиянды заттардың қоршаған ортаға шығарымдыларын кеміту мақсатында ілеспе газды жағуды тоқтатпақ ниетте Газды қойнауқатқа айдау жүйесі бойынша жобалық жұмыстар басталды. 2011 жылдан бастап компания қауіпсіздік техникасы мен қоршаған ортаны қорғау жөнінде қазіргі заманғы талаптарға сай келетін мұнай дайындау жөніндегі жаңа блокты қондырғыларды пайдалануға беруді жоспарлауда. Қондырғылардың жиынтық өнімділігі тәулігіне 8000 тонна болмақ. Жақын арада қойнауқат қысымын қолдау үшін су айдау жүйесі объектілерін пайдалануға беру көзделген. Бұл бағытта да батыстың озат технологиялары қолданылмақшы. Компанияның кенорнының инфрақұрылымы, инженерлік коммуникациялар, т.б. дамыту жөніндегі жоспарлары да қомақты.

Осы жылы Қожасай  кенорнында күрделі жөңдеуден кейін  бірнеше барлау ұңғымасы сынама пайдалануға берілмекші. Кенорында 3D көлемді сейсмиқалық зерттеулер бойынша далалық жұмыстар аяқталды, қазір мағлұматтар өңделіп, пайымдалуда. 2010 жылғы маусым айының соңында Энергетика және минералдық ресурстар министрлігінің игеру жөніндегі орталық комиссиясы бұл кенорнын сынамалы пайдалану жобасын бекітті. 2011 жылы толық масштабты бұрғылау жұмыстарын жүргізудің жобасы жасалды.

Әлібекмола  кенорында орындалған жұмыстар арқасында  мұнай өндіру көлемі 2009 жылғы 120 мың тоннадан 2010 жылы 450 мың тоннаға жеткізілді. Компания мамандарының есептеуінше 2012 жылы  Әлібекмола мен Қожасай кенорындарында 1 млн. тоннадан астам мұнай өндіріледі (10- кесте). Ал 2011 жылға таман- 3,5 млн. тонна мұнай өндіру болжамдануда (5- сурет).

 

 

 

 

10-кесте. «ҚазақОйл Ақтөбе» ЖШС бойынша 2012 жылға жоспарланған мұнай өндіру мен айдау көлемі

Көрсеткіштер	Мұнай өндіру			Мұнай айдау
	Әлібекмола,      тонна	Қожасай,    тонна	Компания бойынша    мұнай   өндіру,    тонна	Әлібекмола,       тонна	Қожасай,    тонна	Компания  бойынша    мұнай    айдау,    тонна
қаңтар	67279	2945	70224	67090	2932	70022
ақпан	69347	2755	72105	69156	2742	71898
наурыз	77718	2945	80663	77507	2932	80439
І тоқсан	214344	8645	222989	213753	8606	222359
Сәуір	80050	2850	82900	79718	2847	82565
мамыр	95103	2945	98048	94556	2942	97498
маусым	93437	2850	96287	93312	2846	96158
ІІ тоқсан	268590	8645	277235	267586	8635	276221
1 жартыжылдық	482934	17290	500224	481339	17241	498580
шілде	96869	2945	99814	96670	2942	99612
тамыз	102300	2945	105245	102026	2941	104967
қыркүйек	92728	2990	95718	92588	2917	95505
ІІІ  тоқсан	291897	8880	300777	291284	8800	300084
қазан	96410	4418	100828	96187	4402	100589
қараша	96423	4275	100698	96269	4260	100529
желтоқсан	102300	4427	106727	102001	4412	106413
ІV тоқсан	295133	13120	308253	294457	13074	307531
2 жартыжылдық	587030	22000	609030	585741	21874	607615
2011 жыл	1069964	39290	1109254	1067080	39115	1106195

5-сурет. «ҚазақОйлАқтөбе»  ЖШС бойынша

2011 дейінгі мұнай  өндірудің болжамы

 

Әлібекмола  мен Қожасай кенорындарын толық  масштабты игеру Ақтөбе облысының  әлеуметтік – экономикалық  дамуына, оның бүкіл инфрақұрылымының жетілуіне, өндірістік потенциалының және инвестициялардың салымдардың кеңеюіне, сондай-ақ жергілікті сервистік компаниялардың пайда болуына, жаңа жұмыс орындарының ашылуына игі әсер етері сөзсіз. Қызметі басталғалы бері Жем қаласының және жалпы Ақтөбе аймағының әлеуметтік дамуына лайықты үлес қосып келе жатқан «ҚазақОйл Ақтөбе» ЖШС-гі игі дәстурді алдағы кезеңде де жалғастыра бермек. Ақтөбе жеріндегі бизнесінің бес жылын артқа тастап, компания бүгінде өзін әлеуетті, іскер кәсіпорын ретінде кеңінен танытып үлгерді. Ұжым мүшелері өздерінің мүмкіншіліктері мен біліктілігінің атқаратын міндеттерінің күрделене түсуіне парапар өсетіндігіне көз жеткізіп, еселі еңбекке жұмылып, табыстан-табысқа жете беру ниетінде. Істі білікті жүргізудің нәтижесінде персонал да, акционерлер де, әріптестер де ұтты, ең бастысы-компания имиджі көтерілді. Алға-жақын да ұзақ мерзімді перспективаға қойылған мақсат-жинақталған тәжірибе мен оң жетістіктердің негізінде облыстағы өндіріс саласының көшбастаушысы орнын мүлт жібермей, аймақ пен бүкіл егемен Қазақстанның мұнай-газ секторының қарышты қадаммен дами түсуіне барынша мол үлес қоса түсу болып табылады.

    

3.2. Өнімді өткізуді жетілдірудің негізгі бағыттары

 

Қазіргі таңда  маркетингтің өткізу жүйесіне оның органикалық  құрамдас бөлігі ретінде кіргізілуі өткізу қызметін жетілдірудің тиімді жолдарының бірі ретінде орын алады. Кәсіпорында маркетинг концепциясын барлық бөлім қызметтерінің коммерциялық ұйымдастырылуын қамтитын бизнес философиясы және өткізу нарығын зерттеуге, баға саясатын қалыптастыруға, өндірілген өнім жарнамасын ұйымдастыруға, т.б. маманданған бөлімнің функционалдық қызметі ретінде қарастырады. Маркетинг қызметінің ең маңыздыларына нарықты зерттеу мен идентификациялау, нарықты сұраныс пен ұсыныс арақатынасы бойынша бөлу,бәсекелестерге қарағанда фирма өнімінің артықшылықтарын қамтамасыз ету, маркетингтік ұсыныс дайындау жатады. Маркетингтің орталық функциясы фирманың нақты өткізу қызметінің варианттары бойынша маркетингтік ұсыныс жасақтау. Алайда оны жасақтауға дейін, фирмалар тауар нарығын зерттеу бойынша үлкен жұмыс жүргізу тиіс.

Нарықты зерттеу-индустриалды дамыған елдердегі өнеркәсіптік фирмалар тауарларын өткізуді ұйымдастырудың басты алғышарттарының бірі. Бұл  процесс ішкі фирмалық қызметтің  дербес саласына айналып үлгерді. Нарықты зерттеу рөлі әсіресе фирмалардың нақты тауар нарығына бағытталуына байланысты арта түсті. Өндіруші фирмалардың олармен шығарылатын өнім нарығы және тұтынушылық сұраныстағы барлық өзгерістер туралы ақпаратқа қажеттілігі артуда. Өткізу бөлімі қызметкерлерінен түсетін мәліметтер өнім өндірісі мен оны өткізу бойынша білікті шешім қабылдауға жеткіліксіз болып қалды. Нарық конъюнктурасының аз ғана өзгерісіне дереу жауап беру өмірлік қажеттілікке айналды. Мұнай тез бейімделу ақпараттық тасқын мен ақпараттық логистика жүйесінің тиімді қызмет етуі кезінде мүмкін болады. Егер бұрын тауар қозғалысында физикалық процестердің өтуіне назар бөлінген болса, қазір мамандану, кәсіпорындардың кооперативтік байланыстары жағдайында өндірістік процесті шапшаң, әрі шынайы ақпаратсыз елестету мүмкін емес. Ақпаратты жеке ресурс ретінде қолдану соңғы жылдары сәтті кәсіпкерлік қызметті жүргізудің негізіне айналды. 1970 жылдардың ортасынан бастап Батыс елдерінің өнеркәсіптік фирмаларында тауар нарығы мен тұтынушыларды зерттеу бойынша арнайы аппарат құрыла бастады. Өндірістің материалды-техникалық қамтамасыз етілуің орталықтан басқару жағдайында нарықты зерттеу бойынша бөлімдер әдетте маркетингпен айналысатын қызметтерге кіреді. Әртүрлі қызметтер дербестікке ие, децентрализацияланған басқаруда нарықты зерттеу әр кәсіпорында немесе әр бөлімде жүргізіледі. Қазіргі таңда өткізу нарығын зерттеу бойынша өнеркәсіптік фирмалар қызметі қалыптасқан өндіріс өткізілімін талдауға емес, жаңа тауарлар өндіру мен өткізуге негізделеді. Нарықты зерттеудің басты міндеті өнімге қажеттілікті және оны өткізу шарттарын анықтау болып табылады. Соның негізінде максималды пайдаға қол жеткізу жолдары талданады. Нарықты зерттеу процесі келесі негізгі сұрақтарды қамтиды: нарық сыйымдылығы, тауар номенклатурасы, бәсекелестер сипаттамасы, т.б. Әдетте ең алдымен нарық сыйымдылығы анықталады. Оның астарында елдегі немесе аймақтағы нақты тауар түрлерінің осындай тауарлар импортына артылған және экспортымен кеміген өнеркәсіптік өндіріс көлемі жатыр. Сонымен қатар тұтыным көлемінің потенциалды тұтынушылар арасында бөлінуін зерттеуге үлкен көңіл бөлінеді.

Нарықты зерттеудегі  маңызды саты-бұл бәсекелестер туралы ақпаратты талдау. Ол шынайы, уақытылы болуы және мүмкіндікке қарай  бәсекелестердің экономикалық және қаржылық жағдайы туралы мәліметті, олармен дайындалатын және жаңадан өткізілуге арналған өнімінің техникалық-экономикалық сипаттамасын, сонымен қатар бәсекелес фирмалардың өткізу қызметіне қатысты бірқатар мәліметтерді қамтуы тиіс. Мұнай мәліметтер қатарына әдетте өткізу бөлімі жұмысының сапа көрсеткіштері (жеткізілімдердің уақыттылығы және ырғақтылығы, тауарды жеткізу жылдамдығы, олардың сақталуы, т.б.) кіреді.

Өнімге қажеттілікті зерттеу потенциалды сатып алушылардың  әртүрлі топтарын анықтаумен және тауарды сатып алу туралы олармен қабылданатын шешім механизмін талдаумен шектелмейді. Мұндағы мәселе сатып алушылар қажеттілігін, ең алдымен олардың төлем қабілеттігін анықтау болып табылады. Сондықтан өндірістік-техникалық бағыттағы өнім жеткізіп берушілері сонымен қатар тұтынушылардың қаржылық жағдайын талдаумен айналысады.

Бәсекелестер  өнімінің техникалық-экономикалық сипаттамасы  туралы ақпарат атрықшылықтар немесе кемшіліктер табу мақсатында өз өнімімен салыстыру үшін қолданады. Соның  негізінде нарыққа қандай тауармен шығу туралы шешім қабылданады. Осы мақсатта әртүрлі өнім өндірісінің тиімділігін талдау жүргізіледі. Соның негізінде оны өткізу мен өндірісті материалдық қамтамасыз ету мүмкіндігі анықталып, өндіріс және айналым шығындары есептеледі, өнім шығару жоспары қалыптасады, кейін өнім үлгілері әртүрлі жағдайларда сынамадан өткізіледі. Тауар нарығы және ол туралы аналитикалық зерттеулердің кең ақпаратын иемдене отырып, фирмалар қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді болжамдар дайындайды. Олар әртүрлі бөлімдердің ішкі фирмалық және өндірістік қызметінде пайдаланылады. Болжам нәтижелері өндіріс қажеттіліктерінің материалдық қамтылуын жоспарлауда, капиталдық салымдарда, фирманың шаруашылық қызметін талдауда назарға алынады.

Маркетингтік  ұсыныс нарықтың қандай да бір сегментінде тұтынушыға ұсынатын тауарларды үйлестіру ретінде анықталады. Ол тауар туралы ақпаратты, бағалар туралы мәліметті қоса сатылымдарды өткізуді ынталандыру әдістерін, тауарды тұтынушыға жеткізу нысандарын қамтиды. Өз кезегінде тауар ұсынымы тауар сипаттамасын, оның сапасын, құрамын т.б. кіргізеді. Баға туралы мәлімет баға диапазонымен, төлем шартымен, несиелеу тәртібімен көрсетіледі. Өткізуді ынталандыру әдістері маркетингтік ұсынымның ең күрделі бөлігі. Өткізуді ынталандыру әдістерінің ең танымалдарына жарнама, сатып алушылар үшін қызмет көлемін кеңейту мен оның сапасын арттыру, қысқа мерзімді жеңілдіктер, т.б. жатады. Өткізу бөлімінің көптеген басшылары жарнамаға кеткен шығындарды ақшаны бос жұмсау деп есптейді. Олардың ойынша, тұтынушы жарнама құрбанына өте сирек айналады, әсіресе егер клиент кәсіпорын болса. Сондықтан оған кеткен қаражатты сауда персоналына жұмсауды жөн көреді. Соған қарамастан мұнай көзқарастың қателігін куәландыратын мәліметтер көбеюде. Бұл тұтыну нарығы мен өнеркәсіптік тауарларына да қатысты. Өнеркәсіптік маркетингте жарнама келесі функцияларды орындайды: