Туристік бизнестегі сапалық менеджмент жүйесін талдау

Бұл өлке тариғи – архитектуралық ескерткіштер: Бекет – ата, Шақпақ – ата, жерасты мешіттері, Есет – батыр мемориалды кешені сақталған. Тек некропольдердің өзі 600 жуық әртүрлі сапарлар «түйе керуені» жолымен Александров үңгірлері, тариғи орындарымен автожүріс ұйымдастырылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 Туристік бизнестегі сапалық менеджмент жүйесін талдау

 

 

2.1 Туристік өнім сапасын құрастыратын, қызмет тиімділігіне әсер ететін факторлардың сипаттары

 

Алматы қаласы туризм департаменті туралы.

Туризм департаменті (әрі қарай мәтін бойынша «Департамент») Алматы қаласы Әкімінің 1999 жылғы 24 маусымдағы 564 шешімімен туризм саласындағы мемлекеттік басқаруды жүзеге асыру мақсатында мемлекеттік мекеме үлгісі ретінде құрылды. Алматы қаласының Туризм департаментінің мекен жайы Алматы қаласы Республика алаңы 4. Қазіргі таңда бұл департамент басқаша аталады: «Алматы қаласының Кәсіпкерлік және өнеркәсіп департаменті туризм бөлімі».

Туризм экспорты және импортымен айналысатын екі негізгі  кәсіпорындар бар, олар: туроператорлар және туристік агенттіктер, мемлекеттің құзырлы органдарымен берілген лицензия негізінде қызмет атқарады. Олар туристік қызметті өндіруші мен тұтынушышың арасындағы әрекетін байланыстырушы болып табылады.

Ал мемлекеттің құзырлы  органдарының бірі болып Алматы қаласы Әкімінің жанындағы кәсіпкерлік және өнеркәсіп департаменті туризм бөлімі табылады. Бұл департамент лицензия берумен ғана шектелмейді, сонымен қоса Алматы қаласындағы барлық туристік ұйымдардың қызметін бақылап, олардың жылдық есеп берулерін қабылдайтын және туристік ұйымдармен тікелей байланыста болатын мемлекеттік мекеме.

Туризм департаментінің  жалпы ережелері.

Туризм департаменті Алматы қаласы Әкімінің 1999 жылғы 24 маусымдағы 564 шешімімен құрылды.

Департамент өз қызметінде Қазақстан Республикасының Конституциясын және заңдарын, Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлықтарын, Қаулыларын және Өкімдерін, Қазақстан Республикасы Үкіметінің Шешімдерін, Алматы қаласы Әкімінің шешімдерін және осы Ережені басшылыққа алады[14, 3 б.].

Департамент Алматы қаласының  аумағында туристік қызметке басшылық етуді жүзеге асырады. Департамент заңды тұлға болып табылады, оның мемлекеттік тілде атауы жазылған мөрі және дөңгелек мөрі, белгіленген үлгідегі бланкілері, сондай-ақ заңдарға сәйкес банкілерде есептері бар.

Департамент өз құзыретіндегі мәселелер бойынша заңдарда белгіленген тәртіпке сәйкес Алматы қаласының аумағында міндетті күші бар актілер (бұйрықтар, шешімдер, өкімдер түрінде) шығарады. Департаменттің құрылымы және шекті штат саны Алматы қаласының Әкімі арқылы бекітіледі. Департаменттің қызметін қаржыландыру тек қана жергілікті бюджеттің есебінен жүзеге асырылады.

Заңды мекен жайы: Алматы қалалық Туризм департаменті, Республика алаңы.

Туризм департаментінің  негізгі міндеттері және қызметі.

Департаменттің негізгі  міндеттері және қызметі мыналар:

• туризм саласындағы мемлекеттік саясатты жүзеге асыру және туризмді одан әрі өркендету;
• туризмнің материалдық-техникалық базасын жасау және нығайту және тиісті инфрақұрылымды дамыту;
• меншік түріне және ведомстволық тиістілігіне қарамастан туристік ұйымдардың қызметтерін үйлестіру;
• Алматы қаласындағы ұйымдар және шет елдік мемлекеттердің туристік фирмалары және Қазақстан Республикасының аймақтары арасындағы туристік байланыстарды дамытуға және нығайтуға жәрдемдесу;
• аймақта туризмді дамыту проблемалары бойынша перспективалық және ағымдағы мақсатты бағдарламаларды әзірлеу және жүзеге асыру;
• Алматы қаласындағы туристік қызметті талдау және болжау;
• Алматы қаласында және одан тысқары жерлерде туристік тасқынды реттеу;
• перспективалық туристік маршруттарды әзірлеу және енгізу;
• заңдарда белгіленген жағдайларға және тәртіпке сәйкес Алматы қаласындағы ұйымдардың туристік қызметтері бойынша лицензиялар және сертификаттар беруге қатысу;
• туристік қызметпен айналысатын ұйымдардың есебін алу және тіркеу;
• көрсетілетін туристік қызметтердің сапасына бақылау жасау;
• туристерге қосалқы және қосымша қызметтер көрсетуді жүзеге асыратын ұйымдармен өзара бірлесіп, іс-әрекет жасау;
• халықаралық және аймақаралық туристік шараларда (жәрмеңкелерде, көрмелерде, конференцияларда және т.б.) қалалық туристік ұйымдардың мүдделерін білдіру;
• Алматы қалалық Туризмді дамыту қорын құру;
• республикада қолданылып жүрген заңдарға және нормативтік актілерге сәйкес туристік ұйымдарға туристердің жол жүру құжаттарын рәсімдеуге жәрдемдесуді жүзеге асыру;
• Қазақстан Республикасында туризм мәселелері бойынша нормативтік-құқықтық актілерді жетілдіру жөніндегі ұсыныстарды дайындауға қатысу;
• туризм саласындағы халықаралық шарттар мен келісімдердің жобаларын әзірлеу және оларды жүзеге асыру;
• Алматы қаласының туристік ұйымдары үшін мамандар даярлауды ұйымдастыру;
• ақпараттық-жарнамалық баспа ісін ұйымдастыру;
• Алматы қаласындағы туристік ұйымдар мен кәсіпорындарының туристік кадрларының біліктілігін көтеру жүйесін ұйымдастыру;
• саланы дамыту үшін инвестициялар мен несие қаржыларын тартуға арналған жағдайлар жасауды қамтамасыз ету.

Туризм департаментінің  мүлкі.

Департамент Алматы қаласының  Әкімі оған берген мүліктің есебінен, негізгі қорлардан және айналым  қаражаттарынан, сондай-ақ құны Департаменттің балансында көрсетілетін басқа да жаңа мүліктерден құралатын оқшауланған мүлікті жедел басқару құқығына ие.

Департаментке бекітілген мүлік коммуналдық меншікке жатады. Департамент өзіне бекітілген мүлікті өз бетімен басқаға беруге немесе ол бойынша басқа да тәсілдермен оған билік жүргізуге құқылы емес.

Туризм департаментінің  жұмысын ұйымдастыру.

Департаментке Алматы қаласының  Әкімі қызметке тағайындайтын және босататын Директор жетекшілік етеді. Директордың Алматы қаласының Әкімімен келісе отырып, заңдарда белгіленген тәртіпке сәйкес Департаменттің Директоры қызметке тағайындайтын және босататын бір орынбасары бар.

Директор:

• департаменттің қызметіне басшылық етеді;
• департаментке жүктелген міндеттер мен қызметтердің орындалуы үшін дербес жауапкершілік жүктеледі;
• өз орынбасарының және Департаменттің құрылымдық бөлімшелерінің міндеттері мен өкілеттіктерін белгілейді;
• департаменттің қызметкерлерін қызметке тағайындайды және қызметтен босатады;
• заңдарда белгіленген тәртіпке сәйкес Департаменттің қызметкерлеріне сөгіс береді;
• департаменттің барлық бөлімшелерінің және қызметкерлерінің орындауы міндетті бұйрықтарды өз құзыреті шеңберінде шығарады, нұсқаулар береді;
• департаменттің бұйрықтарына, өкімдеріне, хаттамаларына қол қояды;
• бекітілген еңбекке ақы төлеу қорының және бюджеттік қаржыландырудың көлемінде Департаменттің штат кестесін және оның аппаратының шығындар сметасын бекітеді;
• заңдарда белгіленген тәртіпке сәйкес басқада өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Директордың шешімдері  бұйрықтар немесе ресми хаттама түрінде рәсімделеді.

Туризм департаментін  қайта ұйымдастыру және тарату.

Департаментті қайта  ұйымдастыру және тарату Қазақстан  Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.

Алматы қаласы мен  Алматы облысындағы туризмнің дамуының табиғи алғышарттары.

Туризм адамның іс-әрекеттерінің  саласының ерекше көріністегі ресурстық кейіпіндегі, өнеркәсіптік, орман шаруашылығы, балық аулау мен ауылшаруашылығымен бағыттас болып келеді. Туризм территориялық тұтынушы ретінде тек ауылшаруашылығы мен орман шаруашылығынан кейінгі орында тұр. Былайша айтқанда табиғатына нұқсан келтірілмеген үлкен аумақтарға талап қоя тұра, өзінің дамуының шектеулі мүмкіндіктерге ие.

Рекреациялық мамандылықтың мөлшеріне байланысты рекреациялық  жер қолданудың үш негізгі типін бөліп көрсетуге болады:

- рекреацияның жоғарғы интенсивті территориялар, бұл жерде басқа жер қолданушылар мүлдем жоқ немесе олар екінші рольге ие (парктер, жағажайлар және басқа да баршалық демалыс орындары.);

- орташа интенсивтілікті территориялар, біркелкі экологиялық және өндірістік функцияларды атқарады (қала маңындағы жасыл желектер, эррозияға қарсы ормандар және тағы басқалар);

- кішігірім рекреациялық маңыздылықты территориялар.

Жер телімдерін бөлудің көптеген альтернативалық жайлары екінші типтегі рекреациялық жер қолдануға жатқызылады. Алматы облысы Жетісу деп аталған территорияны, республиканың оңтүстік шығысын түгелдей алып жатыр. Солтүстікте ол Шығыс Қазақстан облысы мен Орталық Қазақстан облысымен шектеседі де, бұл шекара ірі көлдердің шынжырымен: тұщы–ашы Балқаш көлі; Алакөл, ащы–Жалаңашкөл, тұщы – Сасық көл мен Ұялы көлдерімен жалғасады. Шығысында Қытаймен, Жоңғар Алатау жотасы. Оңтүстігінде Іле Алатау тау жоталары, Күнгей мен Теріскей Алатау жотасымен. Солтүстік және Орталық Тянь-Шань тауларымен, батысында Жамбыл облысымен шектесіп жатыр. Облыстың орталығы құмды шөл дала болып келеді. Облысты ортасынан Жетісудағы ең ірі өзен Іле өзені бөліп тұр. Оның басы Алматы облысында басталып, кейіннен Қытайға бұрылып, қайта Қазақстанға ағады. Ортаңғы ағыс аумағында ең ірі қолдан жасалған су қоймасы Қапшағай су қаймасы орналасқан. Ол гидроэлектро станцияның бөгетімен жабылады да шөл жерлермен ағып барып Балқаш көліне құяды. Өзеннің ұзындығы 1001 шақырым құрайды. Қапшағай су қоймасынан Іле Алатау жотасына дейінгі қашықтық 100 шақырымнан да аз болып келеді, алайда бұл қашықтықта бір сағат ішінде төрт климаттық белдеуде болып қайтуға болады: Қаталаған шөлді жерлерден, мұзды Арктикалық белдеулер [15, 9 б.]

Облыста альпинизм мен таулы туризм үлкен сұранысқа ие. Шыңдар мен асуларға маршруттар 30-жылдары салынған, қазіргі кезде олардың көпшілігімен дүние жүзінің түпкір-түпкірінен келген туристер қолдануда. Ал мемлекеттің ең биік нүктесі Хан Тәңірі шыңында (6 695м.) Халықаралық альпинистік лагерь орналасқан. Бұл лагерьде маусым айлары шыңға 2000-нан астам адам көтеріледі. Ауа-райының бірқалыпты болуы, жазықтардың, Іле Алатауының асулары мен шыңдарының қол жетімді болуы Алматы облысын белсенді туризмнің спорттық, археологиялық және тағы басқа түрлерінің орталығына айналдырды.

Демалыс пен рекреацияны  таңдауда турист негізінен территорияның тартымдылығының бірнеше факторларына көңіл бөледі. Территорияда тарихи, мәдени, қол өнер ескерткіштерінің болуы үлкен маңызға ие болады. Туристер мемлекеттегі немесе демалыс аумағындағы саяси жағдайға өте үлкен көңіл бөледі. Демалушыларды олар демалу аймағының табиғи жағдайлары өте қатты толғандырады. Туристер өздері демалатын жерге қоятын талаптарының бірнеше критерийлері бар:

- мемлекеттің немесе ауданның географиялық орналасуы;

- территорияның рельефі; 

- климаттық жағдайлары;

- қоршаған ортаның  ландшафтық факторы; 

- оның сумен қамтылуы, жанында өзен, көл және тағы  басқа су көздерінің болуы; 

- аймақтың флорасы мен фаунасы;

Алматы облысы бұл табиғи ресурстардың ерекше жиынтығына ие.

Казақстан территориясын туризмді дамыту жөніндегі қолайлылығы бойынша аудандастыру кезінде Алматы облысының ауқымды территориясына ең жоғарғы бал қойылған. Ауданды бұндай категорияға жатқызу үшін ол келесідей мінезділіктікке ие болуы керек: Ұзақ жазғы жылу, сулы беттердің болуы, әдемі таулы рельефтің ауқымды орманды массивтермен аралас болуы, экскурсиялық обьектердің болуы керек.   Бұл жағына келетін болсақ табиғат Алматы облысына жақсы сый еткен.

Алматы облысы бірнеше сағатта барлық ландшафтты зоналарды өтіп шығуға болатын (тропикалық және экваторлық зоналардан басқа) жер шарындағы аздаған жерлердің бірі болып табылады. Түріне қарай облыс территориясы екі түрлі күрт ерекше бөлікке бөлінген, оңтүстік-таулы және солтүстік жазықты. Облыстың оңтүстік пен оңтүстік-шығысында күшті Солтүстік Тянь-Шань тау жүйесі созылып жатыр. Ал солтүстік пен солтүстік батысын Балқаш маңының шөлдері алып жатыр. Солтүстік батыстан оңтүстік шығысқа қарай қозғалған адам шөлді, шөлейт пен жазықты (500-ден 1000 м-ге дейінгі абсолюттік белгі), орманды дала мен орманды (1 000 нан 1 400 м-ге дейін), Тянь-Шань шыршасының орманы (1 400-2 700 м.), альпілік және субальпілік жазықтар (2 770-3 500 м.), мәңгі тоң мен мұздықтар (3 500 м-ден жоғары).

Таулы сипатқа ие климаттық  және ландшафтық факторлар жақсы психофизикалық регенерация болып табылады, сонымен қатар белсенді және белсенсіз туризмнің дамуына жақсы алғышарттар болып табылады.

Табиғи алғышарттардың екінші маңызды элементі климат. Оның жалпы мінездемесімен қатар, территорияның рекреациялық жарамдылық деңгейіне топо-климаттық, тіпті микроклиматтық ерекшеліктері де әсер етеді. Ең маңызды болып ауаның тазалығы, температураның ауытқулары мен ылғалдылығы, тұмандардың сирек болуы мен желдерден қорғаныстың болуы болып табылады. Алматы облысының климаты күрт континенталдылығымен ерекшеленеді, бұл оның материктің орталығында орналасуымен, соған байланысты ашық теңіздер мен мұхиттардан алшақ орналасуына байланысты. Облыстың ең суық кезеңі қаңтар айы болып табылады, ал ең ыстық кезең шілде айы болып табылады. Қаңтар айының орташа айлық температурасы жазық жерлерде -12,3 С-тан -14,1С-қа тең. Балқаш маңындағы суық кезеңнің ұзақтығы 5-айға жуық болып келеді. Тау етегінде орташа температура 5,6С-тан 6,6С. Бұл жерлерде қыс қысқа болып келеді. Жаз айлары жазық жерлермен тау бөктерінде әдетте өте ыстық болып келеді. Шілденің орташа температурасы 20С-тан 25,1С . Алматы облысына қатты күн радияциясы тән болып келеді. Оның вегетациялық периоды 205-тен 225 күнге дейін, температуралардың жалпы қосындысы 4 000 -қа тең. Таулы жерлердің климаты жазық жерлердікінен күрт ерекше болып келеді. Таулы жерлерде ауа температурасы әр-бір 100 мертр биіктікке көтерілген сайын орташа есеппен 0,6 С қа төмендеп отырады. 4 500 метрден жоғарғы биіктіктерде тіпті жылы ай кездерінің өзінде теріс болып табылады. Алматы облысының территориясы бойынша жауын-шашын түсуі әркелкі болып келеді. Жазық жерлерге түсетін жауын-шашын көлемі 125 тен 300 мм-ге дейін, тау бөктерінде 400 ден 500 мм-ге дейін және тауда 700 ден 1 000 мм-ге дейін түседі. Ең құрғақ аумақ болып Балқаш аумағы болып табылады. Бұл жердің климаты шөлейтті болып келеді. Территорияның максимум жауын-шашын деңгейі көктем жаз айларында байқалады.