"Тамғалы" қонақ үйі

 

    Бұл кестеден біз «МОНТ ltd» ЖШС қаржылық тұрақтылықтың бірініші типіне жататындығын, яғни қаржылық жағдайы абсолютті  тұрақты екенін көреміз.    

Қаржылық  тұрақтылық – бұл тұрақты төлеу  қабілеттілігін кепілдейтін белгілі  жағдай. Қандай да бір шаруашылық операцияны жүзеге асыру нәтижесінде қонақ үй шаруашылығының қаржылық жағдай жақсаруы я нашарлануы, немесе өзгеріссіз қалуы мүмкін.    

Қаржылық  жағдайды сипаттайтын көрсеткіштердің  бірі, оның төлеу қабілеттілігі, басқаша  айтқанда өзінің төлемдік міндеттерін уақытында ақшалай жаба алу мүмкіндігі.     

Төлеу қабілеттілігін бағалау оның ағымды активтерінің сипаты  және олардың  өтімділігі, яғни оларды ақшаға айналдыруға  кететін уақыты негізінде жүзеге асады. Төлеу қабілеттілік пен өтімділік  өте ұқсас түсініктер, бірақ өтімділік ауқымдырақ түсінік. Баланс өтімділігінің дәрежесіне төлеу     

Өндірістік  қорлар мен аяқталмаған өндірістердің  дайын өнімге, ал кейін ақша қаражатына айналу әлдеқайда көп уақытты  талап етеді.     

Активтерді  келесі топтарға бөлуге болады:     

А1 – аса өтімді активтер – ақша қаражаты мен қысқа мерзімді қаржылық салымдар (бағалы қағаздар);    

А2 – тез өткізілетін активтер –  дебиторлық қарыздар мен басқа да активтер;    

А3 – жай өткізілетін активтер –  активтің 2-бөлімінің баптары «Қорлар  мен шығындар» ( болашақ кезеңдер шығындарын есепке алмағанда), сонымен қатар баланс активінің 1-бөлімінің баптары «ұзақ мерзімді қаржылық салымдар» (басқа кәсіпорындардың жарғы қорларына салынған салымдардың шамасына кемітілген) және «ұйымдастырушылармен есеп айырысу».     

А4 – қиын өткізілетін активтер – баланс активінің 1-бөлімінің баптары «негізгі қаражаттар мен басқа да айналмайтын активтер».     

Баланс  пассивтері оларды төлеу жылдамдығы дәрежесіне сай топтастырылады:    

П1 – аса шұғыл міндеттемелер  – оларға кредиторлық борыштар (баланс пассивінің 2-бөлімінің баптары «есептесу және басқа пассивтер»), сонымен қатар мерзімінде төленбеген ссудалар жатады.    

П2 – қысқа мерзімді пассивтер –  қысқа мерзімді несиелер мен қарыздық қаражаттар;    

П3 – ұзақ мерзімді пассивтер –  ұзақ мерзімді несиелер мен қарыздық қаражаттар;    

П4 – тұрақты пассивтер – баланс пассивінің 3-бөлімінің баптары «меншікті  қаражат көздері» актив пен пассив балансының сақталуы үшін берілген топтың қорытындысы баланс активінің 2-бөлімнің баптары бойынша айналым қаражатының  иммобилизация сомасына және активтің 2-бөлімінің «болашақ кезеңдер шығындары» бабына сай шамаға кемітіледі.    

Баланс  өтімділігін анықтау үшін актив  пен пассив бойынша берілген топтардың  қорытындыларын салыстыру қажет. Баланс абсолютті өтемді болып саналады, егер келесі теңсіздіктер орындалса: A1>П1, A2>П2 A3>П3, А4>П4.    

Бірақ практикада абсолютті өтімді баланстар  өте сирек кездеседі. «МОНТ ltd» ЖШС балансының өтімділік анализі төменгі кестеде көрсетілген.     

«МОНТ ltd» ЖШС балансының өтімділік анализі 

актив	жыл		пассив	жыл		Төлемдік  артықшылық н/е жеткіліксіздік
	басы	аяғы		басы	аяғы	басы	аяғы
А1	4683	11210236	П1	590620	7922	-585937	11202314
А2	32768218	75592187	П2	0	0	32768218	75592187
А3	177862	12728398	П3	52500000	177902605	-52322138	-165174207
А4	17073685	54997448	П4	-3044820	-23360906	20118505	78358354
Баланс	50024448	154528269	Баланс	50045800	154549621	-21352	-21352

 

  
     

Кәсіпорын активтерінің өтімділігі мен оның төлеу  қабілеттілігін бағалау үшін баланс өтімділігін есептеуден басқа бірқатар көрсеткіштер мен коэффициенттердің жүйесі қолданылады. Кәсіпорын төлеу қабілеттілігін сипаттайтын аса маңызды көрсеткіштер өтімділік коэффициенттері болып табылады. Бұндай көрсеткіштердің бірі, түрлі коэффициенттерді есептегенде жиі қолданылатын және жеке аналитикалық мәні бар көрсеткіш – кәсіпорын меншікті айналым қаражаттар көрсеткіші болып табылады. Ол ағымды активтерден ағымды пассивтерді алып тастағандағы шамаға тең.     

Ағымды  өтімділік коэффициенті. Бұл коэффициент  ағымды активтердің ағымды пассивтерге  қатынасын білдіреді. Бұл өтімділік коэффициентінің сандық мәні, ағымды активтердің құндық бағасы сол уақыттағы қысқа мерзімді міндеттемелер бағасынан қаншалықты жоғары екендігін көрсетеді.     

Абсолютті өтімділік коэффициенті. Ол жоғарыда қарастырылған екі коэффициенті толықтырады. Бұл коэффициент ағымды активтердің ең өтімді формасының, яғни ақша қаражаттарының ағымды пассивтерге қатынасын білдіреді.     

Кәсіпорын өтімділігі мен төлеу қабілеттілігінің деңгейі туралы толығырақ көрініс  алу үшін бұл коэффициенттер бірқатар басқа коэффициентермен толықтырылады.     

Меншікті  айналым қаражаттарының ептілік  коэффициенті. Бұл коэффициент меншікті айналым қаражат көлемінің қандай бөлігі ақша қаражаттарына сәйкес келетінін  көрсетеді. Ол ақша қаражаттары көлемі шамасының меншікті айналым қаражаттарының шамасына қатынасы арқылы есептеледі.    

Меншікті  айналым қаражаттарымен қамтамасыздық  коэффициенті. Ағымды активтер жалпы  көлемдегі меншікті айналым қаражат 

үлесі төлеу қабілеттілік деңгейінің жақсы сипаттамасы болып табылады. Меншікті айналым капиталының көлемінің айтарлықтай жоғары өсу қарқынынмен қатар бұл көрсеткіштің өсуі кәсіпорын интенсивті дамуын көрсетеді.     

Жоғарыда  қарастырылған көрсеткіштерінің  «МОНТ ltd» ЖШС үшін мәндері төмендегі  кестеде көрсетілген.     

«МОНТ ltd» ЖШС төлеу қабілеттілігі  мен өтімділігін бағалау коэффиенттері 

 

Көрсеткіштер	Жыл
	басы	соңы
Меншікті  айналым қаражаттарының шамасы	32336295	99499051
Меншікті  айналым қаражаттарының ептілігі	0,000145	0,1127
Ағымды  өтімділік коэффициенті	55,7	12560,8
Шапшаң  өтімділік коэффициенті	55,5	10959,1
Абсолютті өтімділік коэффициенті	0,0079	1415
Ағымды  активтер жалпы көлеміндегі меншікті айналым қаражаттарының үлесі	0,98206	0,99992

3.2. «Тамғалы» қонақ үйінің қызметінің рентабельділік көрсеткіштері.

 

 

    Нарықтық  экономика жағдайында қонақ үй кешенінің шаруашылық қызметінің нәтижелерін бағалаудың негізгі көрсеткіштері пайда мен рентабельділік болып табылады.     

Пайда экономикалық категория ретінде  кәсіпкерлік қарекет үрдісінде  құрылған таза табыс болып табылады.    

Пайданың  құрылу көзі өнімді (жұмыстарды, қызметтерді) өткізуден түскен түсімнен басталады. Өнім мен қызметтерге баға белгілеп, қонақ үй кәсіпорны оларды тұтынушыға өткізіп, ақша түсімін алады, бірақ бұл пайда алуды білдірмейді. Кәсіпорын қызметінің белгілі кезеңіндегі қаржылық нәтижесін анықтау үшін өнім (жұмыстар, қызметтер) өткізуден түскен түсімді сол өнімнің өндірісіне кеткен шығындармен  (өзіндік құнымен салыстыру керек).    

Пайданың  негізгі экономикалық көрсеткіштері:

жалпы пайда;

салық салынатын пайда;

таза пайда.   

Жалпы пайда өнімді (жұмыстарды, қызметтерді) өткізуден, қаржылық қызметтен түскен табыстардың (шығындардың) және басқа да өткізуден тыс операциялардан түскен табыстардың сомасы болып табылады.    

Жалпы пайда мен өткізуден тыс шығындар арасындағы айырма ағымды жылдың пайдасын, салық салынатын пайданы құрайды. Ағымды жылдың пайдасы (салық салынатын пайда) пайдаға салынатын салық шамасына кемітіледі.     

Таза  пайда – бұл пайдаға салынатын  салық пен бюджетке және бюджеттен  тыс қорларға төленетін басқа  міндетті төлемдер мен алымдарды  төлегеннен ке”інгі қалатын пайда. Таза пайда кәсіпорын қарамағында қалады. «МОНТ ltd» ЖШС-ң табыстары мен шығындар көрсеткіштері төмендегі кестеде көрсетілген .    

«МОНТ ltd» ЖШС табыстары мен шығындар есебі. 

коды	Көрсеткіштер	Табыстар	Шығындар
1	Өнім (жұмыстар, қызметтер)өткізуден түскен түсім	5831577
2	Өткізілген  өнімнің (жұмыстардың, қызметтердің) өзіндік  құны		-305834
3	Жалпы табыс (1+2)	5525743
4	Жалпы және әкімшілік  шығындар		-9254668
5	Негізгі қызметтен  табыс (шығын) (3+4)		-3728925
6	Негізгі емес қызметтен  табыс (шығын)		-16341446
7	Салық салынатын  пайда (5-6)		-20070371
8	Таза табыс		-20070371

 

   Кәсіпорын қызметінің соңғы қаржылық нәтижелерін  көрсететін экономикалық эффективтілігінің  өте маңызды көрсеткіші рентабельділік болып табылады.Кәсіпорын рентабельдігі оған салынған капиталдың қандай пайызын әкелетіні туралы айтуға мүмкіндік береді. Жалпы түрде рентабельділік (Р) көрсеткіші пайданың (жалпы немесе таза пайда болуы мүмкін) (П) шығындарға (Z) қатынасы арқылы есептеледі:    

Р=П/Z     

Берілген  формулада бөлімі ретінде түрлі  шығындар қолданыла алады. Осыған байланысты рентабельділіктің бірнеше түрлері  бар.

Сату (өткізу) рентабельдігі: 

 

Рр=(Пр/Vp)*100 

мұндағы,  

Пр - өнім (жұмыстар, қызметтер) өткізуден  пайда;

Vp - өнім (жұмыстар, қызметтер) өткізуден түсім;

Капиталдың жалпы рентабельдігі:  

 

Ро=((П+%з.к.)/(Кс+Кз))*100%     

мұндағы,

Кс, Кз – сәйкесінше кәсіпорын меншікті және қарыз капиталы;

%з.к. – қарыз капиталына пайыз.     

«МОНТ ltd» ЖШС рентабельдігі көрсеткіштері  төмендегі кестеде көрсетілген .    

«МОНТ ltd» ЖШС рентабельдігі көрсеткіштері 

Көрсеткіштер	Формуласы	%
Жалпы түрдегі рентабельділік	Р=П/Z	21
Өткізу  рентабельділігі	Рр=(Пр/Vp)*100%	95
Капиталдың  жалпы рентабельділігі	Ро=((П+%з.к.)/(Кс+Кз))*100%	18,5

Қорытынды 

 

Мен осы дипломдық есебімді қорытындылай келе, әр тарауға қорытындылап тоқтала кетсем.