Халықаралық туризмнің даму тенденциялары

Қазақстан Республикасының  Мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім  министрлігі Қазақстан Республикасының  Туризм және спорт жөніндегі агенттігімен бірлесіп, бұқаралық ақпарат құралдарында туризмді экономиканың басым секторы ретінде насихаттауды қамтамасыз етсін.

Қазақстан Республикасының  Табиғи ресурстар және  қоршаған ортаны қорғау министрлігі: 2001 жылдың 31 қаңтарына дейін ұлттық табиғи саябақтардағы туристік бағыттардың сызбаларын Қазақстан Республикасының Туризм және спорт жөніндегі агенттігімен келіссін, мүдделі министрліктермен және ведомстволармен бірлесіп, туристік ұйымдар үшін шетелдік туристерге саяхатшылық пен балық аулауды жүргізуге қолайлы бағалар бойынша лицензиялар квотасын белгілесін.

2.3 Қазақстан Республикасындағы туризм  саласын талдау

 

2001 жыл ішінде  саяхат қызметін жүзеге асыратын 690 кәсіпорын (оның ішінде туристік  фирмалар саны 531)  есеп берді. Олар жыл бойы 146,9 мың туристер мен экскурсанттарға қызмет көрсеткен (1999 жылы сәйкесінше  425 кәсіпорын есеп берді және олар 228,3 мың адамға қызмет көрсетті)

Саяхатшылар жалпы  саны 1999 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 1.6 есеге қысқарды, соның ішінде жекелеген турист категориялары бойынша қысқару мөлшері әр түрлі болды: бізге келген туристердің саны 2,1 есеге шетке шыққан туристер саны 1,6 есеге, ел ішінде демалғандар саны 1,3 есеге қысқарды. Төменде туризм түрлері бойынша қызмет көрсетілген туристердің саны туралы диаграмма келтірілген.

 

1-123047 Ұлттық туризм 2000жыл.

2-178166 Ұлтық туризм 1999 жыл.

3-91228 Халықаралық  туризм 2000 жыл.

4- 156232 Халықаралық  туризм 1999 жыл.

5-55687 Ішкі туризм 2000 жыл.

6-72088 Ішкі туризм 1999 жыл.

Жұмыс істеп тұрған туристік фирмалардың ең көбі Алматы қаласында (356), Қарағанды облысында (56), Астана қаласында (48) және Шығыс Қазақстан облысында (42) орналасқан. Бұл облыстардың кәсіпорындары барлық туристер мен экскурсанттардың 86 пайызына қызмет көрсетті.

2000-шы жылы  туристердің көп бөлігіне жұмыс  істейтіндер саны 50 адамнан төмен  фирмалар қызмет көрсетті. Олардың  жалпы кәсіпорындар санындағы  үлесі 92,6 пайызды құрады, бұл 1999 жылдың сәйкес кезеңі мен салыстырғанда  4,1 пайызға аз.

Ірі кәсіпорындар санының үлесі артқанымен де,олардың қызмет көрсеткен туристер саны азайып келеді.

Ірі фирмалардың  есептік жылдағы негізгі атқарған қызметі - алыс және таяу шетелдерге шығу визасын дайындау болды.

Қазақстан Республикасының  туристік фирмалар мен агенттіктер қызметінен түскен табысы 2000 жылы 1340,3 млн.теңгені және 277000 АҚШ долларын құрады, бұл өткен жылдың сәйкес кезеңі мен салыстырғанда сәйкесінше 1,4 және 2,9 есеге аз.

Халықаралық туризм адамдардың елдер арасындағы қозғалысын білдіреді. Оның дамуын талдау кезінде оның транспорт индустриясымен өзара байланысын анықтаудың  маңызы зор.

Бей резидент туристердің  көпшілігі сапарға шығу кезінде  әуе транспортын пайдаланады, оның үлесі 85,4 пайыз. Темір жол транспорты мен туристердің  7,2 пайызы, халықаралық  автобустарымен- 3,3 пайыз және тағы басқалары құрлық транспорт құралдарымен-4,1-і сапар шеккен.

Резидент- туристер де көбінесе әуе транспортын таңдайды. Халықаралық автобустарды олардың 21,9 пайызы, темір жол транспортын  –6,8 пайызы, басқа да құрлық транспорт құралдарын - 1,1 пайызы қолданған.

Жыл ішінде бейрезидент-туристердің  негізгі бөлігі республикаға Германиядан -11194 адам (46,9 пайыз), Ресейден –1628 адам (6,8 пайыз), АҚШ-тан –1730 адам (7,2 пайыз), Ұлыбританиядан-1659 адам (70 пайыз) және Қытайдан – 309 адам  (1,3 пайыз) келді.

ҚОРЫТЫНДЫ

Қазіргі кезде  Қазақстанда 270 лицензия алған туристік фирмалар жұмыс істейді. Оның 83 % халықаралық  туризммен шұғылданады. Соған қарамастан Қазақстан кәсіпкерлері туризмді қазірше  жоғарғы табысты қызмет сферасы деп қарамайды. Олар  қаржы шығаруға жүрексінеді. Себебі өндіріс саласындағы салық салудың жеңілдіктеріне, жоғарғы табысқа қызығады.

Қазақстан әлемде туристік бағытта әлі де болса  белгісіз ел. Сондықтанда Қазақстанның туристік бейнесін көтеру үшін бірқатар кең көлемде шаралар қажет. Негізгі шаралардың бірі туристік негізгі шаралардың бірі туристік фирмалар мен агентсволардың халықаралық туристік жәрмеңке, көрме конференция т.б. әлемдік деңгейдегі шараларға қатысуы және  Қазақстан жерінде де өткізу.

Қазақстанда Еуразияның қоғамдық және мәдениет орталығын жасау үшін конгрестік туризмді дамыту маңызды. Туризм саласында халықаралық ынтымақтастық жұмыстарын жүргізудің ЮНЕСКО және БЭСҰ -бағдарламаларына қатысу, екі сондай-ақ көп жақты шет елдік мемлекеттермен келісім жасау.

Туристік бет-бейнені  қалыптастыру үшін туристік хабарлама  орталықтарын ұйымдастыру, сондай-ақ шет  елдердегі Қазақстан елшілігіндегі  өкілетті тұлғаларды араластыру жұмыстарына  көңіл бөлуі керек. Еліміздің  туристік қуатын жарнамалауда ұлттық әуе қатынасын және басқа да транспорттық кәсіпорындарда пайдалана білу.

Шет елдерде  Қазақстан туралы жоғары сапалы полиграфиялық  үнтаспаларды уағыздау жұмысына көңіл  бөлуі.

Сонымен  бірге  Қазақстанда әлемдік деңгейде әр түрлі мәдениет, спорт, туристік шараларды өткізу қажет.

Қазақстаннның туристік бет-бейнесін көтеруде Республика территориясына келіп  кету тәртібін жеңілдетуі, кедендік шараларды біртұтас компьютерлендіру жүйесін енгізу. 2002-2003 жылдар аралығындағы Қазақстанның туристік бет-бейнесін көтеруде қабылданған үкімет қаулысы 2000 жыл 26 қазанында (16-04) Қазақстанға туристерді тартудың қызметін және елдердің халықаралық туристік нарыққа қатысуын қарастырған. Қорыта айтқанда Қазақстан Республикасында туризмді дамыту мақсаты:

• туризмді экономиканың табысты салаларының біріне айналдыру.
• Республиканың туристік потенциалын дамыту.
• Мәдениет тарихын және табиғи байлықтарымызды сақтау және ұтымды пайдалану.
• Туристік ресурстарды барлық халықтық қол жеткізу мүмкіншілігіне көңіл бөлу, тұтынушыларды максималды қанағаттандыру.
• Халықты ынталандыру
• Мемлекеттік және жеке меншіктік туризм сферасының тиімділігін арттыру.
• Орта және шағын кәсіпкерлерді дамыту.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

 

1. Қазақстан Республикасы Президенті мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің Актілер жинағы.-2000.- №12.-38-39б.

2. Қазақстан Республикасы Президенті мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің Актілер жинағы.-  2001.-№3.-  10-33

3. Нормативтік құқықтық актілер бюллетені   2000,  2

4. Авдокушин Е.Ф. Международные экономические отношения: Учеб. Пособие.-М.: ИВЦ Маркетинг, 1996.

5. Байгісиев М. Халықаралық экономикалық қатынастар: Оқу құралы - Алматы: Санат, 1998.-192б.

6. Бабин Э.П. Основы внешнеэкономической политики.-Учеб. Пособие.-М.: ОАО Экономика, АОЗТ МИКО, 1997.

7. Буглай В.Б., Ливенцев Н.Н. Международные экономические отношения - Учеб. Пособие. - М.: Финансы и статистика, 1996.

8. Доғалова Г.Н. Халықаралық экономика: Оқу құралы - Алматы: Экономика, 2000. - 88б.

9. Друкер, Питер Ф. Нарық: топ жарып, алға шығу: Практика мен принциптер. / Орыс тілінен аударғандар  Р.Шаймерденов, Н. Бөлекбаев.-Алматы: Білім, 1994-320б.

10. Көшенова Б.А.  Ақша, несие, банктер, валюта  қатынастары: Оқу құралы.-Алматы: Экономика, 2000-328б.

11. Алрисаков М.Б.’Введение в туризм’  1999ж

12. Азар В.И.’Экономика и организация туризма’ М.,1972ж

13. Азар В.И.,Туманов С.Ю.’Экономика туристского рынка’ М.,1998ж

14. Гуляев В.Г.’Туристские перевозки’ М.,1998ж

15. Дурович А.П.,Копанев А.С ’Маркетинг в туризме: Учебное пособие’ Минск:1998ж

16. Долматов Г.М.’Правовые основы туристского бизнеса: Учебное пособие’ М.;1997ж