Алматы – Медеу – Шымбұлақ – Үлкен Талғар асуы – Багдонович мұздығы – Кіші Талғар асуы – Солтүстік Талғар шатқалы – Солнечная поляна – Б

   10.Таңертең жолға шығу

   11.Аяқты жара мен үсіп қалудан  сақтау

      Туристік жорықтардағы алғашқы  медициналық көмек:

Жорықтар  және оқу-жаттығу сабақтары кезінде  туристік топ мүшелерінің ауырып қалуы.Бұндай жағдайлар дұрыс көмек  көрсетілмесе ауырып қалуы мүмкін.Туристік жорықтар көп жағдайларда елді мекендерде, алыс жерлерде ұйымдастырылады.Сондықтан  әрбір турист өзіне, жолдасына алғашқы  медициналық көмек көрсетуі керек. Медициналық алғашқы көмек жарақатталған  адамды емдеу орнына жеткізгенге  дейін көрсетілетін көмек.Уақытында  және дұрыс көрсетілген көмек  туритің одан кейін болатын емдеу  сапасы мен нәтижесіне әсер етеді.Алғашқы  медициналық көмек зақымдалған  адамның жағдайына қарай көрсетіледі.Егер де адам нашарлай бастаса,оны мүмкінінше тез уақыт ішінді тасымалдау ережелерін сақтай отырып,ең жақын емдеу орнына жеткізу керек.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ІІ. Белсенді туризмде жорықтарды ұйымдастыру.

II.I Маршруттың жібі.

Маршрут жібі: - Алматы – Медеу – Шымбұлақ – Үлкен Талғар асуы – Багдонович мұздығы – Кіші Талғар асуы – Солтүстік Талғар шатқалы – Солнечная поляна – Бутоковка асуы – поляна мечта туриста – Бутаковка шатқалы – Алматы.Маршрут жалғасы : (3түн – 4күн)

Маршруттың  объектілеріне сипаттама.

     

       Алматы қаласы -      Іле Алатауының қар басқан асқар шыңдары, жасыл саябақтар мен гүлбақтар, су бұрқақтар, көз шығылыстырыр жаңа үйлер – бұлар Қазақстан мен Орта Азиядағы ең көрікті қалалардың бірі Алматының қазіргі заманғы келбеті.Белсенді саяси, қаржылық, ғылыми тынысы бар бұл қала мәдениет, ғылым, саясат, дін қайраткерлерінің ғана емес,туристердің де назарын өзіне тартады.Оның археологиялық,тарихи, сәулет ескерткіштері туристердің қызығушылығын арттырады.Алматы маңындағы табиғи саябақтар оңтүстік астананың туристік инфрақұрылымының ажырамас бөлігі.Қайтып құлпырып жасарған,ғасырлар бойы өз келбетін сақтаған Алматының әрқашанда келем деушілер үшін айқара ашық.      Алматыды 179 жылжымайтын ескерткіш – 99-сәулеттік, 52-монументалдық өнердің, 28-археология ескерткіштері бар. Мәдени құндылықты құрайтын объектілерді анықтау, мелекеттік есепке алу жұмыстары жүргізіліп жатыр, соңғы екі жылда тарих пен мәдениеттің 33ескерткішіне жөндеу жұмыстары жүргізіледі. [2]

       

 Сурет-1-Алматы                                           Сурет-2-Алматы

      

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

        Медеу – мекен, шұрат.  Алматының  оңтүстігінде,  Іле  Алатауының  биіктігі  1520 – 1750  метрлік  бөктерінде,  Кіші  Алматы  өзенінің  аңғары  бойында.  Мекен  аумағында   палеозойдың  сұр  және  қызыл  граниті  кездеседі.  Тау  бөктеріне  тән  климат  қалыптасқан.  Қысы  қоңыржай  жылы,  жазы  қоңыр  салқын.  Жылына  843 – 863  мм  жауын – шашын  ( негізінен  көктемде )  түседі.  Өңірі  орманды – шалғынды  белдеудің  солтүстік  беткейі  болып  табылады,  мұнда  тянь – шань  шыршасы  басым  өскен,  қара  топырақты  келеді,  гумустік горизонттың  қалыңдығы  35 – 65 см ( гумус мөлшері 25%).  Медеудің  төменгі бөлігінде қайың,  көктерек,  шаған,  үйеңкі, мойыл араласа өседі.  Жеміс ағаштары  мен бұталары  ( алма, зерек,  итмұрын, қарақат т. б. )  кездеседі.  Ағаш  арасы,  беткейлері – шалғын.  Медеу – қала  еңбекшілерінің  демалыс орындарының бірі.  Туризм  және  спорт түрлерінің  дамуына барық жағдай  жасалған.  Әлемге  әйгілі  « Медеу » спорт комплексі ( Медеу мұз айдыны ),  Медеу плотинасы осында. Медеу - жасанды мұз айдыны бар, дуние жүзіндегі ең ірі қыстық спорт комплексі. Кіші Алматы  өңірінің Медеу қнысына иек артқан жерінде Алматыдан 18 км, теңіз деңгейінен 1691,2 м.биіктікте орналасқан. Табиғи мұз айдыны ретінде 1951 жылдан жарыстар өткізіле бастады. Тау суының мөлдір мұзы, айдынның жарыс өткізілуге қолайлы, жел өтінен қаға беріс әрі ауа қысымы сирек жерге орналасуы. Айдыннын ортанғы бөлігі хоккей ойны және мәнерлеп сыранау сполтымен шқғылданушыларға арналған. Жасанды мұз айдыны жылына 8-9 ай жұмыс істейді. Стадион трибунасы – 12,5 мың орындық, мұнда 2 жұзу бассейні, спорт залы, миманхана, асхана, кино залы, кітапхана, пресса орталығы, прокат станциясы жұммыс істейді. Медеу мұз айдыны стадионында конкишіледің ірі халықтар және одақтық жарстар өткізіліп тұрады. 1974 жылы конкишілердің әйелдер арасындағы Еуропа чемпионаты өтті.Медеу мекен шыраты Алматының оңтүстігінде Іле Алатауының 1520-1750 м-лік бөктерінде, Кіші Алматы өзенінің аңғарында, бойында. Мекен аумағында полеозойдың сұр және қызыл граниті кездеседі. Тау бөктеріне тән климат қалыптасқан қысы қоңыр жай жылы, жазы қоңыр салқын. Жылына 843-863 мм.жауын-шашын түседі. Өңірі орманды-шалғынды белдеудің солтүстік бөлігі болып табылады. Мұнда Тянь-Шань шыршасы басым өскен. Медеудің төменгі бөлігінде қайың, көктерек, шағын үйенкі, мойыл аралас өседі. Жеміс ағаштары мен бұталары кездеседі. Ағаш арасы, беткейлері-шалғын. Медеу- қала еңбекшілері демалыс орындарының бірі. Туризм және спорт түрлерінің дамуына барлық жағдай жасалған.[2]            

  Сурет-3-Медеу                                        Сурет-4-Медеу

      

        Шымбұлақ мекені Алматының оңтүстігінде, Кіші Алматы өзенінің жоғары жағын ала Талғар асуының етегінде 2200-2500 метр биіктікте орналасқан. Жер бедері мұздық әрекетінен қалыптасқан үстірт тәрізді, мекенді оңтүстігінен Школьник шыңы, шығысынан Шымбұлақ шыңы, батысынан Құмбел тауы қоршаған. Антропоген кезеңінде мекенді көрші беткейлерден және Талғар асуының кезеңі арқылы Богданович мұздығынан жылжып түскен мұз қабаты жапты. Жылжыған мұздықтар қазіргі мореналық төбелерді, үстірт тәрізді релефьке ұласатын астау пішінді кең аңғарды қалыптастырды. Аңғар табаны делювийлік ұсақ түиірлі жыныстармен жабылған антропогеннің ірі кесекті мұздық шөгінділерімен толған. Түп жыныстардан полеозой граниттері кездеседі. Қысы жұмсақ, желтоқсан айының орташа температурасы -6,3 C.  Рташа қалыңдығы 45 см, тұрақты қар жамылғысы қараша-сәуір бойы жатады.

Биіктік орташа таулық орманды шалғынды ландшафт тән. Солтүстік беткейлері мен шатқалдарындағы  баяу күлгінденген таулық ормандық қара топырақта тянь шань шыршасы басымырақ  келген орман өскен. Орман іші  шөбі шүйгін шалғынды шабындық жайылым. Шымбұлақ тау шаңғысы спортының  одақтық орталығы, дүние жүзі жарыстары  да өткізіледі. [2]

 

            Талғар асулары – Талғар шыңы мен Талғар аралығындағы асу. Биіктігі 4263 метр. Соқпақ жол Орта Талғар өзенінің арнасын бойлап келіп, асу арқылы Іле Алатауының оңтүстік беткейіндегі Шелек өзенінің бастауына өзенінің бастауына өтеді. Талғар шыңының батысындығы сол Талғрдың бастауынан Кіші Алматы  өзені аңғарына өтетін  асу. Биіктігі - 3200 метр. Бұл асудың өзіне екі жол арқылы өтуге болады. Оның бірі Медеу, Куйгенсай арқылы Шымбұлақ үстіртіне аспалы жолмен көтеріліп, одан әрі сол Талғар шатқалы өтеді. Жолдың оң жағында Школьник, сол жағында Шымбұлақ шыңдары бар. Келесі жол Үлкен Алматы шатқалын өрлей Туристер, Тоғызық асуларынан асып сол Талғар өзенінің бастауының сол жағына шығады.Үлкен Талғар асуы «Шымбұлақ» атты таулы-спорттық базаның үстінде орналасқан.Бұл асу екі шыңның Шымбұлақ (3460м) және Школьник(3650м) ортасында жатқан өте кең сай.Асуға Шымбұлақтан көтерілу өте қиын емес. 3сағатта жүріп шығуға болады.Асудың басынан шығысқа қарай жүргенде алдыңызда Талғар өзенінің сол жақ қосыоуы өте жарқырап көрінеді, ал оңтүстіктен Багдонович мұздығы көрінеді.Асудан шығысқа төмен түсу үшін соқпақ жолмен (жалғыз аяқ жол) жүру керек.Жүріп отырып (20минуттан кейін) Саурықешт бастауына келесің.Бұл бастау басын Багдонович мұздығына алады. Одан кейін соқпақпен Укалов шыңының беткейіне көтерілеміз.Бұл жер Кіші Талғар  асуы деп аталады(3100м). Бір бағыттан кейін төмен жүріп отырып (тіктеу жерден) Талғар өзеніне шығамыз.Үлкен Талғар асуының қосатын шатқалдар :Кіші Алматы өзені және Науырықсай өзені.Астын жолмен көтерілу солтүстік жақтан бастауға болады.Асудан Кіші Талғар өзеніне шығуға болады. Асудан соқпақ жолмен батысқа жүресіз. Одан кейін соқпақпен Кіші Талғар өзенінің көрінісі көрініп отырғанын білеміз.[3],[4]

   

 

 

  Сурет-5-Үлкен Талғар асуы                 Сурет-6-Солтүстік Талғар шатқалы

 

        

          Богданович  - Кіші Алматы мен Комсомолдың қиылысындағы ең үлкен мұздық болып саналады. Бұл мұздық бөлінген түрге жатады, және ашық жері 3 км жерді алып жатыр. Бұл мұздық батысында Амангелді және шығысында Қарлытау шыңдарын байланыстырады.

Мұздық  екі бөліктен тұрады. Ең негізгісі  оң жақ бөлігі, ол Қарлытаудың сол  жақ беткейінен және Комсомол шыңының  батыс беткейінен басталады. Бұл  мұздықта Комсомол асуы ( 2А ), Героев- панфиловцев (2А), Учитель (1Б), орналасқан.

Сол жақ мұздық Амангелді шыңының  солтүстік -батысынан бастап ағып, Пионер асуынан аяқталады. Ағыстың орта жағында мұздықтың екі шатқалы  қосылып Саурықсай өзеніне бастау береді.

Абай  асуынан Богданович мұздығына түсу техникалық жағынан оңай болып табылады. Бұл жол қысқа ( 60-70м ) және де биік емес жермен өтеді, кететін уақыты он бес минут.

Бұл жерде түнеуді ұйымдастыру үшін, 10 минуттық жерден өткеннен кейін төмен  түсіп, солтүстік жағындағы жазық  жерге палатка құрамыз. Жорықтың келесі күнінде. Комсомол асуынан өтеміз. [4]

             

               Сурет-7-Богданович мұздығы

 

 

 

        «Солнечная поляна» турбазасы – осы аймаққа кіре берісімен сіз, ауаның тазалығын және де тыныштықты сезінесіз. Сол сәтте бұны бағалау қиын. Бірақ бір-екі күннен кейін, 5-6 сағат ұйқыға үйренгеннен кейін қаланың шет жағында тұруды түсінесің. Территорияның аймағындағы үлкен және биік шыршалар сізді тыныштандырып, ішкі күшіңізді нығайтады. Осы аймақтың, комплекстің ішінде орналасқан коттедж үйлер әр түрлі пландағы және өлшемдегі, сізге әр түрлі құрамдағы адамдармен орналасуға мүмкіндік береді. Бірақ ең бастысы, жанұяның әр мүшесіне өзіне лайықты және де ұнайтын жұмыс пен ойын-сауық табылатыны сөзсіз.

• Катамаранмен серуендеуге мүмкіндік бар;
• Бассейнде шмылуға болады;
• Бильярд ойнауға рұқсат.

Бұндай ыңғайлы коттедждерде үйге керектің бәрі бар, сонымен осы керектің барлығы ыңғайлылықты сезіндіреді. Бізде 2,3 және 4 орынды номерлер бар. 1қабатта 4 қабатты нағыз үй тамағын жеп-ішуге  болады.Демалыс күндері сіз ресторан, кинотеатр, дискотека және баняға кіріп-шығуыңызға болады. Таза ауа жұтып, тыныштықты сезініп, биік шыршаларды көріп қайтуға  асығыңыз.[4]

 

      

     «Поляна мечта туриста» - бұл жолдың өзі туристер өзені мен солтүстік Талғар өзенінен басталады. Батыс жағынан жолы жақсырақ келген.Туристің арманы деген жер осы болары айдан анық. Өйткені бұл жер жай ғана турбаза емес, ғажап аймақты территория. Демалуға арналған барлық жағдайлар жасалынған. Бұл жерден табиғаттың әсем көріністері көрінеді. Біздің байтақ еліміздің көркем табиғатын көріп, тамашалап, жақсы әсер алып, рухани ляззат аламыз. Мен өзімнің тобымен осы жерде түнеу өткіземін.Келесі күні Бутаковка шатқалына жетіп те қаламыз.[5]

 

 

       Бутаковка шатқалы – Алматыға жақын жерде, Іле Алатауында, кішірек келген Бутаковка шатқалы орналасқан. Бұл шатқал Іле Алатауының ең көрікті жерлерінің бірі. Бутаковка шатқалының ең көрікті құндылығы – сарқырамалар.

      Олар екеу : төменгі сарқырама шатқалдың жанында орналасқан, оның биіктігі 15метр, ол туристердің арасындағы ең әйгілісі, ең тартымдысы,ең көп келетін туристік сарқырама. Жоғарғы сарқырама төменгіден кішірек, ол шатқалдың жоғарғы жағында, төменгі сарқырамадан 2км ара қашықтықта орналасқан. Бұл шатқаладың өсімдік дүниесімен байланысты. Шатқалдың бөктері Тянь-Шань шыршасымен, барбарис және т.б. жамылған. Шатқалдың астында Бутаковка өзені ағып жатыр.[6]

 

 

 

 

 

 

II.II Маршрут схемасы.

 

Шартты белгілер:     тау шыңы;

        асу;

        мұздық; 

     \

   демалыс үйі;

        өзен;

        арқанды жол;

    

        қонақүй;

 

 

ІІ.III. Құрал-жабдықтардың тізімі.

 

1-кесте - Жеке құрал-жабдықтардың  тізімі:

№	Жорыққа қажетті саймандардың тізімі	Салмағы, кг	Саны	Жалпы орташа салмағы, кг	Ескертулер
1	Мамық, түбітті мақталы кеудеше	1,3-1,6	1	1,6
2	Желетке (түбітті н/е синт-қ) және қалың жемпір	0,4-0,9	1	0,7
3	Жұқа жемпір	0,3	1	0,3
4	Жеңі ұзын футболка	0,2	3	0,6
5	Шалбар	0,4	1	0,4
6	Шолақ шалбар	0,3	1	0,3
7	Ішкі киім	0,1	2	0,2
8	Нәски	0,06	3	0,18
9	Қалың нәски	0,15	2	0,3
10	Бәтеңке	2,6	1 жұп	2,6
11	Кросовки	1	1 жұп	1
12	Жылы бас киім	0,2	1	0,2
13	Кепка	0,1	1	0,1
14	Күнге қарсы маска (марлы-ның кішкене  бөлігі жетеді)	0,05	1	0,05
15	Күнге қарсы көзілдірік	0,1	1	0,1
16	Күнге қарсы крем	0,1	1	0,1
17	Жаңбырлы күнге кеудеше	0,3	1	0,3
18	Қолбақтар	0,1	1 жұп	0,1
19	Табақ, кружка, қасық, пышақ, құты	0,3	комплект	0,3
20	Туалетке қажетті құралдар	0,3	комплект	0,3
21	Документтер, блокнот, қалам	0,1	комплект	0,1
22	Жол дорба	0,9-1,6	1	1,6
23	Жатаржай қап	1,6-2,1	1	2,1
24	Пенополиуретандық алаша	0,5	1	0,5
25	Репшнур (5 метрлік)	0,2	1	0,2
26	Карабиндер (титан, дюраль)	0,08	2-3*	0,25	Муфтамен
27	Өрден жіппен түсуге арналған құралдар	0,08	1	0,08