Сынаудың жіктелуі. Сынау бағдарламасы

 

 

 

 

 

 

 

 

2 ҰЯШЫҚТЫ БЕТОННЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ

 

Бетон - қатудың нәтижесiнде және тып-тығыз (цемент немесе басқалар) байлаушы затқа араластыруға ұтымды жинақтап алынатын жасанды тас материалының толтырғыштарының құрылыс материалы. Кейбір жағдайларда арнайы қосымшалар ретінде бола алады. Бетон 6000 жылдан астам белгiлi, Ежелгi Римде кең қолданылды. Мың жылдарда бетонның жасауынның рецепін Римдiк империясының құлауларынан кейiн ұмытылған еді. Қазiргi бетон 1844 жылдан бастап белгiлi цемент байлаушы зат болып табылды, 1824 жылы портландцементке патенттікті Джозеп Аспендин алды, ал 1796 жылы римдiк цементке патенттiкті Паркер Джеймстің қалауы бойынша алынды. Бетонды өндiруде дүниежүзі бойынша жетекшiлер ретінде Қытай және АҚШ болып табылады. 2008 жылы Ресейде бетонның 52 миллионын текше метрлерi жасалды.

 Байлаушы заттың түрi бойынша цементтік, силикаттық, гипстік, күйiндi сiлтеуші, асфальтобетон, (полимербетон ) жұмсақ бетондар болып табылады. Тағайындауы бойынша бетондар бөлінеді: кәдімгі (өнеркәсiптiк және азаматтық ғимараттар үшiн), арнайы-су техникалық, жол, жылуды оқшаулайтынатын, сәндiк, сонымен бiрге (ядролық шығарулардан қорғау үшiн тағы басқалар дыбыс жұтатын химиялық жолмен табанды, ыстыққа төзiмдi) арнайы тағайындаудың бетондары болып келеді. Бетондарды көлемдi масса бойынша: ерекше ауыр (артық тығыздық  2500 кг/м³) барит, магнеттік, лимониттік; ауыр (тығыздығы 1800 ден 2500 кг/м³)- гравийдік, щебёндік (базальтік, әктік, граниттік); жеңіл (тығыздығы 500 ден 1800 кг/м³) — керамзитобетон, пенобетон, газобетон, арболит, вермикулиттік, перлиттік; жеңілдеу (тығызыдығы 500 кг/м³ кем емес). Ыңғайлы жиналатындықтар бойынша бетондарды: аса қаттылық (қаттылығы 50 секундтан астам); қатты (қаттылығы 5 пен 50 секунд аралығындағы); жылжымалы (қаттылығы 4 секундтен кем емес конустың шөгуi бойынша бөлшектенедi). Байлаушы заттың мазмұны бойынша: жұқасы (байлаушы заттың төмендетiлген мазмұны және iрi толтырғыштың үлкен мазмұнымен); жуан (байлаушы заттың жоғарылатын мазмұны және iрi толтырғыштың үлкен мазмұнымен); тауарлы (үйреншiктi рецептура бойынша толтырғыштар және байлаушы заттың байланысымен).

Бетонның бір түріне келетін болсақ, ұяшықты бетон ол жасанды кеуектi материал негiзінде минералды тұтастырғыш және кремнезем толтырғышы болып табылады. Негізінде құрылыс жылу изоляциясы үшiн арналған: аражабындар және шатырдағы аражабындардың темiр бетон тақталарына арналған жылыту; әр түрлi мақсаттағы ғимараттарының көп қабатты қабырғалық конструкциялары қабаттай ретiнде жылуды оқшаулау үшін; 400°С температура кезінде жылу құбырлардың және жабдықтардың беттерін жылу қорғағышы; 700°С температураға дейін ыстыққа төзімді ұяшық бетондар үшін жылу изоляциясының жабдығы;

Соңғы жылдары ұяшықты бетоннан блоктер ретiнде конструкциялық қабырғалық материалдың ең таралғаны болып табылады. Коттедждер және ұяшықты бетоннан салынған көп қабатты үйлермен салыстырғанда кiрпiш жақсы жылулық мiнездемесi болады.  Қазiргi дұрыс геометриялық блоктердiң арқасында бұл көпшiлiгiнде жетедi. Айқын өлшемдердiң арқасында (2 мм)  блоктерi желiмдейтiн жiгi бар арнайы желiмге 3 мм аспайтын жинақтауға болады, және суықтың көпiрiмен қызмет көрсететiн цементтiң ерiтiндiсiнiң жiгiне емес.

Функционалдық тағайындауы бойынша: жылуды оқшаулайтын - көлемдi масса 200 кг/м³ дейін; жылуды оқшаулайтын – конструкциялық (қоршаушы құралымдар үшiн бетон) – көлемді массасы 300—500 кг/м³ ; конструкциялық(тұрғын және ауылшаруашылық ғимараттардың конструкциялық элементтерi үшiн бетон) – көлемді массасы 1000—1400 кг/м³; Поризациялау әдiс бойынша:  газ жасау (газобетондар, газосиликаттар); көбiкті жасау (көбiктi бетондар, көбiктi силикаттар); ауа алмастыру (желдетiлген кеуек силикаттық желдетiлген ұяшықты бетон). Поризациялау әдiстердiң түрлендiрулерiне жатады: вакуумдағы газ жасауды массаның кебуi (ептеген сиретiлу).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3 ҰЯШЫҚТЫ БЕТОНҒА ҚОЙЫЛАТЫН ТЕХНИКАЛЫҚ ТАЛАПТАР

 

3.1 Техникалық талаптар

Бетондарды ГОСТ 25192 бекітілген талаптары бойынша қанағаттандыруы керек және анықтаған ретте бекiтiлген технологиялық құжаттама бойынша осы стандарттың талаптарымен сәйкес әзiрлеу керек.  Негiзгi параметрлер; Бетондар ұсақтайды:

- тағайындауы бойынша;

- қасаңдаулар шарттары бойынша; саңылауланулар әдiс бойынша;  - - тұтастырғыш және кремнезем компоненттерi түрлерi бойынша.  Бетондар тағайындауы бойынша ұсақтайды:

- конструкциялығы;

- конструкциялық - жылуды оқшаулайтындығы;

- жылуды оқшаулауы.

Бетондар қасаңдаулар шарттар бойынша ұсақтайды:

- ортасында пара қысым қаныққан жоғары атмосфералық қататын автоклав(синтез қасаңдауы)  ;

- автоклавтық емес - қататын пара атмосфералық қысым қаныққан табиғи шарттарда, ортасында электр жылтқыш (суды қосып алған қасаңдаулар).

Бетондар саңылаулану әдiсі бойынша ұсақтайды:

- газобетондарға;

- көбiктi бетондарға;

- көбiктi бетондарға.

Тұтастырғыш және кремнезем компоненттерiнiң  бетондары түрi бойынша ұсақтайды: негiзгi тұтастырғыш түрi бойынша;

- әктас тұтастырғыш, тұратыны iзбестерiне - масса бойынша кипелка 50, масса бойынша күйiндi және гипс немесе цементтiң қосымшасы 15 % дейiн;

- 50 % портландцементтiң  мазмұнынына және масса бойынша көп цементке тұтастырғыш;

- масса бойынша аралас тұтастырғыш, тұратыны портландцементтерге 15-50% аралығындағы, iзбестер немесе күйiндi, немесе күйiндi - әктас араластырғыш;

- масса бойынша күйiндi тұтастырғыш, тұратыны күйiндiлерiне 50%  iзбеспен қатар, гипспен немесе сiлтiмен;

- 50 % биiк тұғырлы күлдердiң мазмұнына және масса бойынша көп күлдiге тұтастырғыш;

кремнезем компонентiнiң  түрi бойынша:

- табиғи материалдарға - жақсы майдаланған кварц тағы басқа құмдары;

- екiншi өнiмдердiң өнеркәсiптерiне - күлге - тағы басқалар жэс, сумен алып тастауды күлге, әр түрлi кендердiң сөндiруiнiң екiншi өнiмдерi,

- ферро ерітінділердің қалдықтарын алып кету.

Ерекше белгiлері де, негiзi де бетондардың аттары қосуы керек қасаңдаудың тағайындауы, шарттары, түрiнiң және кремнезем компоненттерінің тұтастырғыш саңылаулануы әдiстері. Автоклав және автоклавтық емес бетондарды берiктiгін СТ СЭВ 1406 сәйкес қысуға берiктiк бойынша сыныптармен мiнездейдi. Бетондар үшiн келесi сыныптар орнатылған: В0,5; В0,75; В1; В1,5; В2; В2,5; В3,5; В5; В7,5; В10; В12.5; В15.  Қысуға есепке алу СТ СЭВ 1406  талаптардың жобалап қойылған конструкциялардың бетонның берiктiгiнiң көрсеткiштерi үшiн келесі маркалармен бейнеленедi: М7,5; М10; М15; М25; М35; М50; М75; М100; М150; М200.

Орташа тығыздықтың көрсеткiштерi бойынша бетондардың қурғап қалған күйiндегi келесi маркаларын тағайындайды: D300; D350; D400; D500; D600; D700; D800; D900; D1000; D1100; D1200.

Кезектескен мұздатуға және ерiту ұшыраған конструкциялардың бетондары аязға төзiмдiлiгі үшiн арналған бетонның келесi маркалары тағайындап тексередi: F15; F25; F35; F50; F75; F100.

Аязға төзiмдiлiгі үшін бетонның маркасының тағайындауына арналған конструкцияның пайдалануын тәртiп және сыртқы ауаның есептiң қысқы температураларына байланысты құрылыс аудандарында өткiзедi.

Бетонның физико-механикалық  қасиеттері 1-кестеде келтірілген.

 

1-кесте бетонның физико-механикалық қасиеттері

Бетонның түрлері	Орташа тығыздық бойынша  бетонның маркасы	Автоклавты бетон		Автоклавты емес бетон
		қысуға берiктiк бойынша сынып	аязға төзiмдiлiк үшін арналған марка	қысуға берiктiк бойынша сынып	аязға төзiмдiлiк үшін арналған марка
Жылу өткізбейтін	D300	В0,75	мөлшерле мейдi	¾
		В0,5
	D350	В1
		В0,75
	D400	В1,5		В0,75	мөлшерле мейдi
		В1		В0,5
	D500	¾	¾	В1
				В0,75
Конструкциялық жылуды оқшаулаушы	D500	В2,5	F15 - F35	¾	¾
		В2
		В1,5
		В1
	D600	В3,5	F15 - F75	В2	F15 - F35
		B2,5		В1
		В2

 

 

 

 

              1-кестенің жалғасы

		B1,5
	D700	В5	F15 - F100	В2,5	F15 -F50
		В3,5		В2
		В2,5		В1,5
		В2
	D800	В7,5		В3,5	F15 -F75
		В5		В2,5
		В3,5		В2
		В2,5
	D900	В10	F15 - F75	В5
		В7,5		В3,5
		В5		В2,5
		В3,5
Конструкциялық	D1000	В12,5	F15 - F50	В7,5	F15 - F50
		В10		В5
		В7,5
		В15		В10
	D1100	В12,5		В7,5
		В10
	D1200	В15		В12,5
		В12,5		В10

 

 

3.2 Ұяшықты бетонды сынауға жататын сапа көрсеткіштері

Ұяшықты бетонның сапасын анықтау үшін бірнеше сынау кезеңдерінен өткізу қажет. Қысу және созылуға беріктігін, орташа тығыздығын, ылғалдылығын, жылу өткізгіштігін, сорбциондық ылғалдылығын, бу өткізу кедергілерін, призмалық беріктікті анықтау.

Қысу және созылуға беріктігін анықтауда остік созылу, жарылу кезіндегі созылу және қысылу кезіндегі созылу жолымен бетонның дайындалған үлгісін бұзышы қысқа мерзімде анықтайды.

Орташа тығыздығын стандарт талаптарына  сай анықтайды.

Ылғалдылық – климаттық  факторлардың ең қауіпті әсерлерінің  бірі. Ол металдың тат басуын жылдамдатады, диэлектрлердің электрлік сипаттамасын өзгертеді, материалдардың жылулық ыдырауын, көгеруіне әкеп соқтырады. Ылғалдылықтың өзгеруі материалдардың физика-механикалық және химиялық құрамының өзгеруіне әкеледі. Ылғалды атмосферада жұмыс істеген бұйымды ылғалдылық жауып, оның ішіне енеді. Бұдан материал коррозияға ұшырап, бөлшектің, құрылым элементтері мен тізбектері өзгеріп, жалпы бөлшектер мен бұйымдардың механикалық беріктігін төмендетеді.

Жылу өткізгіштігін анықтау  кезінде құрылыс материалдар және бұйымдар, сонымен бiрге жылу оқшаулағыш материалдар және өнеркәсiптiк жабдықтар мен құбырлар үшiн қолайлы бұйымдарға таратылады, олардың жылу өткiзгіштігін анықтау әдiсінде минус 40 плюс 300 градусқа дейінгі үлгiнiң орташа температурасында орнатады.

Сорбциондық ылғалдылығын, анықтау  барысында құрылыс ерiтiндiге, табиғи және жасанды күйген және күйдiрiлмеген тас материалдарға, ағашқа, ағаш талшықтарға, шыны талшықтарға және минералды мақта материалдарға, пенопласттарға таратылады. Материалдың сорбционды ылғалдылығын анықтау әдісінде белгіленген, қоршаған ауадан су буын жұту қабілеті оның мінездемесі бола алады. Ол сандық булардың оларға материалдың ылғалдылығын жұту кезінде процесстiң аяқтауынан кейiн теңеледi және материалдың жылу техникалық қасиеттерi және ғимаратты қоршайтын құрылымдардың олардың пайдалану процессiнде негiзiнде анықтайды.

Бу өткізу кедергілерін анықтау барысында құрылыс материалдары, бұйым және лак бояу жамылғыларына таралады және жапырақ пен пленкалы құрылыс материалдары мен бұйымдар, лак бояу жамылғыларын бу өткiзуге, сонымен бiрге (20 ± 2) °С температурада бу өткiзгiштiк кедергiсін анықтайды.

Призмалық беріктігін анықтау кезінде  бетонның қасиеттін анықтауда көрсеткіштерді сынауда призмалық үлгілер немесе цилиндрлік үлгілерді біртіндеп қою арқылы салмақ түсіреді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4 ҰЯШЫҚТЫ БЕТОННЫҢ СЫНАУ ӘДІСТЕМЕСІН ҚҰРУ

 

4.1 Сынаудың  жіктелуі. Сынау бағдарламасы.

Сынау бағдарламасы –  бұл ұйымдылық әдістеселік құжат. Бұл құжатта объект, мақсаттары мен  міндеттері, өнімнің сынау есептеулері, тексеру кезеңдері, сынау түрі мен сапа көрсеткіштері, сынау өткізу мерзімі мен өткізілетін орны, мемлекеттік стандарттар мен нормативтік құжаттар тізілімі кіреді.

Бетон - қатудың нәтижесiнде  және тып-тығыз (цемент немесе басқалар) байлаушы затқа араластыруға ұтымды жинақтап алынатын жасанды тас материалының толтырғыштарының құрылыс материалы. Кейбір жағдайларда арнайы қосымшалар ретінде бола алады. Ұяшықты бетон - ол жасанды кеуектi материал негiзінде минералды тұтастырғыш және кремнезем толтырғышы болып табылады.

 

4.2 Сынауға  арналған құрылғылар мен аспаптар. Өлшеу құралдары

          ГОСТ 10180-90 талаптарына сәйкес қысу және созылу кезіндегі беріктігін анықтау үшін қондырма мен қақпақтар формасы, зертханалық діріл алаңы 435 А типті, зертханалық булаушы камера, нормалы қосаңдаулы камера, таразы, болат сызғаш, 2 кластаға ШД-П штангенциркуль, 2 кластағы сүңгілер, сынау тақталары, сынау бұрыштары, сынау машиналары, сынау престері сияқты құралдарды қолданады.