Салықтың экономикалық мәні, мазмұны, атқаратын қызметтері, түрлері және шет елдердің салық салу тәжірибесі

Бұл бөлімнің бастығы өз қызметкерлері және бөлімнің атқаратын қызметтері үшін жауап береді. Бөлім бастығы әр қызметкерге өзінің атқаратын жұмысын тапсырады. Бұл бөлімде төрт бас салық инспекторы, екі жетекші салық инспекторы, бір маман  жұмыс істейді.

              Әрбір салық инспектор өз қызметі және участогы бойынша жауап береді. Мысалы: жетекші салық инспекторы патент берумен айналысады, бас салық инспекторы ауыл шаруашылық  қожалықтары мен өз округі бойынша, басқа бас салық инспекторы тек заңды тұлғалармен жұмыс істейді. Бұл бөлімде салық төлеушіні салық  есебіне бірыңғай тіркейді. Бірақ бұның алдында кәсіпкер мемлекеттік тіркеуден өту үшін алым төлеу керек.

              Салық әкімшілдігін өңдеу және қабылдау бөлімі мемлекеттік қызметкерлерден және заңды тұлғалардан декларация қабылдау, күәлік беру, СТН, патент беру, басқа салық түрінен төлеушілердің тіркелуі және есебі туралы кітап жүргізеді.

2.                              Салық аудиті бөлімі.

Аудит бөлімінің қызметкерлері мыналарға жауап береді: салық заңдарын сақтау, мемлекеттік құпияны, қызмет және салық туралы мәліметтерді жарияламау, лауазымды құрылымға сәйкес бөлімнің ережелерін сақтау. Осы бөлімнің және басқа да бөлім қызметкерлерінің құқықтың және әлеуметтік қорғалуы Қазақстан Республикасы Президентінің «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер» туралы заңымен жүргізіледі.

              Бөлім бастығы кәсіпорындарға, ұйымдарға, мекемелерге және кәсіпкерлік қызметпен айналысатын тұлғаларға сапалы түрде тексерулерді қамтамасыз ету мақсатында  жұмыстарды ұйымдастырады.

Салықтың аудит бөлімінің негізгі қызметі:

                                           құжаттық тексерулер жүргізу;

                                           кәсіпорындардың жабылуына байланысты тексеру жүргізу;

                                           салық комитетіне түскен арыздарды, өтініштерді тексеру;

                                           хронометраждық зерттеу жүргізу арқылы патент құнының дұрыстығын тексеру және т.б.

3.                              Салықты мәжбүрлі түрде өндіріп алу және қосалқы салықтар бөлімі.

Бөлімнің басты қызметі мен функциялары мемлекеттің салық саясатының квалификациялық түсіндірмесін беру, салықтық заңның сұрақтарының дұрыс және бірыңғай қолдануын, кәсіпорындардан төленбеген салықтарды және мемлекет алдында салықтың борыштарын мәжбүрлеп өндіріп алу.

Функциялық тапсырмаларды орындау кезінде Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігінің инструкциясына сәйкес іс жүргізеді.

Бөлім бастығы салықты мәжбүрлеп алудың дұрыс орындалғанын қадағалап, бақылап отырады.

Бөлімнің негізгі  қызметтері:

                                           салық төлеушілердің бюджетке төленбеген қарыздарын анықтау, талдау;

                                           салық төлеушінің есеп шотынан салықты өндіріп алу туралы үкім шығару;

                                           салықтан қарызы бар салық төлеушілердің банктегі шоттарын тексеру;

                                           салық төлеушілердің мүліктерін  тәркілеу;

4.                              Құқықтық қамтамасыз ету немесе заңгер бөлімі.

Негізгі қызметтері:

                                           салық комитетін Заңдармен, нұсқаулармен, өзге де заңнамалық кесімдермен қамтамасыз ету;

                                           соттарда, құқық қорғау органдарында салық комитетінің мүддесін қорғау.

5.                              Есеп жүргізу және ақпараттық технология бөлімі.

Бұл бөлім өз қызметінде Қазақстан Республикасы заңының іс-әрекетімен, Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігінің Салық Комитеті, Алматы облысы бойынша салық комитеті өкілінің бұйрығымен және басқа да нормативтік, құрылымдық және методикалық құжаттармен басқарылады.

Негізгі қызметтері:

                                           бюджетке түскен салықтардың есебін жүргізу;

                                           салық төлеушілердің жеке шотын ашу және жүргізу;

                                           1-Н есебін жинақтап, жасау;

                                           болжама  мәліметтердің орындалу есебін тұрақты жүргізу.

6.                              Ұйымдастыру-бақылау қызметінің бөлімі:

Негізгі қызметі:

                                           салық комитетінің іс-жоспарын жасау және оны іске асыру;

                                           2-Н есебін жинақтап, жасау;

                                           жоғарғы органдарға мәлімет беру;

                                           мәліметтер алмасу және т.б.[17]

Кесте -11  2002 жылы Көксу ауданының бюджетіне төленетін салықтар және басқа да міндетті төлемдер.

Диаграмма №7

Көксу ауданы бойынша 2002 жылғы есебі бойынша 2001 жылмен салыстырғанда бюджетке түсетін салықтар және басқа да міндетті төлемдер көлемі артты. Көксу ауданының бюджетіне түсетін салықтар және басқа да міндетті төлемдердің түсу көлемін 11-ші кестеден көруге болады.

Бюджетке түсетін салықтар және міндетті төлемдерді жинау жоспары 119,1%-ға орындалды, болжам бойынша бюджетке 134022мың теңге түсуі керек, ал нақты түскен ақша қаражаттар көлемі 157896мың теңгені құрады.

Республикалық бюджет кірісіне 22915мың теңге болжам жасалды, ал нақты түскен сома 27891,1 теңгені құрады немесе 121,4%-ды құрады. Республикалық бюджетке түсетін түсімдердің негізгі кіріс бөлігін ҚҚС-ғы алып тұр.

ҚҚС-ғы бойынша бюджетке 17924мың теңге болжам жасалса, нақты түскені 22738,7мың теңге болып, 126,9%-ды құрап отыр.

Жергілікті бюджет бойынша болжам 111107мың теңгені құрады, ал нақты түскені 130004,9мың теңге, яғни өсім көрсеткіші118,7% болды.

Жергілікті бюджетке түсетін әлеуметтік салық болжам бойынша 72975мың теңге болды, ал нақты түскен ақша 85176,5 мың теңге болып, 116,7%-ды құрады, яғни жоспар артық орындалды.

Төлем көзінен ұсталатын жеке табыс салығы болжам бойынша 20908мың теңге, ал нақты түскені 23108 мың теңге болды, яғни өсім көрсеткіші 121,4 %-ға артық орындалды.

Кесте-12 2003 жылы Көксу ауданының бюджетіне төленетін салықтар және басқа да міндетті төлемдер.

Диаграмма №8

Көксу ауданы бойынша 2003жылы бюджетке төленетін салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің түсу көлемін 12-ші кестеден көруге болады.

2003 жылғы кестеде бейнеленген көрсеткіштерді 2002 жылмен салыстырсақ өсім темпі байқалады.

              Бюджетке түсетін салықтар және төлемдерді жинау жоспары 106,3%-ға орындалды, болжам бойынша бюджетке 273085мың теңге, ал түскен ақша қаражаттар көлемі 289161,4мың теңге болды. 2002жылы бұл көрсеткіш 157896мың теңге болды, яғни 2003жылы бюджетке түскен салықтар мен басқа да міндетті төлемдер 131265,4 мың теңгеге өскен.

Республикалық бюджет кірісіне 115970мың теңге болжам жасалды, ал нақты түскені 119522,3 мың теңге болды, ол 103,2%-ға орындалды. Республикалық бюджетке түскен ҚҚС-ғы 2003 жылы-103959,9мың теңге болды, өсім  көрсеткіші 102,2%-ға артық орындалды.Яғни, өткен жылмен салыстырғанда 81221,2 мың теңге артық түсті.

Жергілікті бюджет бойынша болжам 157115мың теңгені құрады, ал нақты түскені 169639,1 мың теңге, яғни болжам 108,4%-ға артық орындалды.

Кесте -13 2004 жылы Көксу ауданының бюджетіне төленетін салықтар және басқа да міндетті төлемдер.