Дипломатиялық хаттама - дипломатияның маңызды құралы

Әдебиеттер: 1,2,3,4,5,7,8,13,16,18.

Тақырып  10. Іскерлік қатынас этикеті және жалпы қабылданған тәртіп ережесі. Дипломат имиджі.

Дәріс мақсаты: Іскерлік қатынас этикеті және жалпы қабылданған тәртіп ережесі. Дипломат имиджі туралы түсінік беру. Студенттердің ой өрісін, танымын кеңейту және саралау, сараптау қабілеттерін жетілдіру.

Тақырып қарастырылатын сұрақтар:

1. Іскерлік қатынас этикеті және жалпы қабылданған тәртіп ережесі.

2. Дипломат имиджі.

Тақырыпқа қысқаша  сипаттама (тезистер):

Дипломатиялық қызметкер, шетел мекемесінде қызмет ету  уақыты ішінде бір реттен артық емес жоғарлауы мүмкін, тек оның шет елде болу уақыты қызмет бабымен ұзартылған жағдайдан басқа. Осындай шартты орнату шетел мекемесіндегі қызмет етуді шектеумен байланысты, себебі, ротацияның қағидаларына байланысты шетелде қызмет етудің толық уақыты 4 жылдан аспауы керек .

Заңның 15 бабында дипломатиялық  қызмет қызметкерлерінің ротациялық қағидалары  бекітілген .

Ротацияның щегінді  дипломатиялық қызметтің персоналы, оның мамандануы ескеріліп  шетелдік дипломатиялық қызмет органдарында немесе  сыртқы істер Министрлігіндегі басқару бөлімдерінде өзінің қызметін іске асырады. Сәйкесінше ротация сыртқы – Сыртқы істер Министрлігінен шетел мекемесіне және керісінше сонымен қатар – ішкі сыртқы істер Министрлігіндегі басқару бөлімдерінің арасында бөлінеді .

Министрліктегі және шетел мекемелеріндегі қызмет мерзімі  арасындағы  дипломатиялық қызмет персоналының   жұмыс мерзімі  екі жылдан кем емес болуы керек. Бұл принцип ротацияның қалыпты  жүруін, шетелдік мекемеде алған  тәжірибені толыққанды пайдалануға жағдай жасайды. Сол сияқты бұл принцип дипломатиялық қызмет органдарына СІМ - де  жаңадан еңген персоналмен қарым қатынасты нығайтуға көмектеседі. Шетел мекемесіне кетер алдындағы  СІМ – дегі жұмыс персоналға қажетті білімді алуға мүмкіндік береді.

Ротацияның басқа бір  принципі, жоғарыда айтылып кеткен бөлімде берілген, Заң шетел мекемелеріндегі қызметтің төрт жылдық қалыпты , үзіліссіз жұмыстан артық болмауын  анықтайды . дегенмен қызметтік қажеттілікпен және тұлғаның келісуімен бұл мерзім Қазақстан Республикасының Сыртқы істер Министрлігімен  ұзартылуы мүмкін . Ротацияның принципінің жұмысы шетел мекемесінің басшысы, жөнелтуші -  кеңесшілер, халықаралық ұйымдарда ҚР – ның өкілдері, сонымен қатар сирек кездесетін тілді білетін дипломатиялық қызмет персоналы  ретіндегі тұлғаларға берілмейді. Ротация сұрағында берілген мемлекетке персоналдың міндетте түрде баруы, яғни өмір сүру деңгейінен немесе тағы басқа шарттарға тәуелсіз кетуі   маңызды орын алады. Бұл мақсатта берілген Заң бабының  5 - ші  пунктімен сәйкес, шетел мекемесіне маңызды себепсіз бара алмаған жағдайда,  дипломатиялық қызмет персоналына тәртіптік айыппұл тағылады. Шетел мекемесіне қызмет етуден бас тартудағы маңызды  себептер тізімін ҚР – ның СІМ - гі  бекітеді.

Жоғарыда берілген шарттармен қоса , бұл бапта дипломатиялық қызметтің персоналына  шетелдік дипломатиялық қызмет органдарына бағытталған кездегі бірінші төлемақысына дейінгі  біруақыттық жәрдемақының төленуі нақтыланады.

Заңының 16 бабымен сәйкес дипломатиялық қызмет персоналы қызметтік аттестациялаудан өтеді. Қызметтік аттестациялаудың мақсаты болып дипломатиялық қызмет персоналының мамандық деңгейін анықтау , өз қызметіне лайықтылығын анықтау,  дарынды, алға жылжи алатын қызметкерлерді анықтау болып табылады .

Сондай – ақ, мамандануды, халықаралық құқық саласында деңгейін жоғарлату, мамандық дайындық пен тәжіртбе жинау, халықаралық өзекті мәселелердің ғылыми зерттемелер сияқты салаларды дипломатиялық қызмет қызметкерлері олардың келісімімен жоғарғы оқу орындарына, ҚР – ның немесе тағы басқа ғылыми мекемелеріне уақытша жөнелтулері мүмкін.  Мұндай жағдайда Заңның 17 бабымен сәйкес олар СІМ – ң кадрлік резервке енеді . 

Стажировка немесе ғылыми сапардың аяқталысымен дипломатиялық  қызмет қызметкері, кадрлық резервте тұрған деңгейінен төмен қызметке тұрғызылмауы тиіс.

Берілген бөлімде СІМ  – не қызметке алу сұрақтарынан басқа, шетел мекемелеріне, жоғарғы оқу орындарына, ғылыми мекемелеріне бағыттамалар және дипломатиялық қызмет персоналының жұмыс қарым – қатынастар шарттары бекітілген.

Осылайша, Заңның 18 бабына сәйкес дипломатиялық органдарда персонал қызметінің тоқтатылуына негіз болады:

1. дипломатиялық қызметтің қызметкері немесе жұмысшысының өз еркімен жұмыстан шығу туралы өтініш беру;
2. еңбек келісімшартының мерзімінің өтіп кетуі немесе ҚР – ның заңымен ескерілген   еңбек келісімшартын бұзу;
3. дипломатиялық қызметтің қызметкерімен немесе жұмысшымен өзінің шығындарымен мүлігі жайлы жалған мағұлмат беру;
4. ҚР – ның азаматтығын жоғалту;
5. Заңмен немесе ҚР – ның өзге де құқықтық нормативті актілерімен бекітілген жауапкершіліктер мен шектеуліктерді ұстанбау;
6. аттестацияның жағымсыз  нәтижесі;
7. ҚР – ның заңымен ескерілген өзге де себептер;

Дипломатиялық қызмет орган  персоналының жұмыстан шығуы соған  негізделген  қызметке орналастыру  құқығына ие тұлғамен іске асырылады.

Қызметкер, дипломатиялық  қызмет органынан  өз еркімен кеткен жағдайда  СІМ – не резервке тұрғызылады. Резерв жайлы жағдай ҚР – ның  СІМ – мен бекітіледі .

Заңның бесінші бөлімімен, құқықтар, дипломатиялық органдардағы қызметпен байланысты  шектеулер,  және дипломатиялық қызметтің жауапкершілігімен мен жеңілдіктері  анықталады .

19 баппен сәйкес дипломатиялық  қызмет персоналы келесі құқықтарға  ие:

1. дипломатиялық қызмет органдары қызметін жақсарту туралы ұсыныстар енгізу;
2. шетелде болған мерзім ішінде халдықаралық құқықтық нормалармен сәйкес ерекшеліктер мен артықшылықтарын пайдалану;
3. ҚР – ның Конституциясымен және ҚР – ның  заңшығарушы актілерімен сәйкес өзге де құқықтар мен бостандықтарды қолдану;

Жоғарыда берілген дипломатиялық  қызмет қызметкерлерінің құқықтарынан басқа Заңмен, ҚР – ның заң шығарушылығымен халықаралық қатынастар саласында іске асырылып, оны ҚР – ның халықаралық – құқықтық жауапкершілікпен сәйкестендіріп олардың мемлекеттің сыртқы істеріне ұсыныстар еңгізілу мүмкіндігі  қарастырылған.

Өзін тексеруге  арналған тапсырмалар:

1. Іскерлік қатынас этикеті және жалпы қабылданған тәртіп ережесі?
2. Дипломат имиджі?

Әдебиеттер: 1,2,3,4,5,14,15,16,22.