Бөлім Оқушы темпераментімен санасу

27.Жасаған  ісіңнің кемшілігін көрсең көңілденесің  бе?

28. Отырып  жасайтын жұмыс ұнай ма?

29.Танымайтын  адамдармен сөйлесіп кету қиындыққа  түспей ме?

30. Айтайын  деген ойыңды әуелі таразыға  салып алуды жөн деп санайсың  ба?

31. Сенің  әдеттеріңнің бәрі жақсы ма?

32. Жұмыс  жасағанда қолдарың тез қимылдай  ма?

33.Танымайтын  адамдар арасында көп байланысқа  түспей үнсіздік сақтау дұрыс  па?

34.Тапсырманы  орындауда шешімін табу жолының  бірінен екіншісіне ауысасыз  ба?

35. Жақын  адамдарыңның саған    қарым –қатынастары шамалы ма?

36. Сөзшең  адамсың ба?

37.Тез  әсерленуді талап ететін жұмыс  қиындыққа түспей ме?

38. Сөйлегенде  мүдірмейсіз бе?

39.Сенің  оқуың мен жұмысыңа қатысты  нәрсенің бәрі сені мазасыздандыра  ма?

40. Сенің  кемшіліктеріңді көрсеткен адамға ренжисің бе?

41. Жауапкершілікті  талап ететін жұмыспен айналуға  тілегің мол ма?

42.Барлық  жұмысты асықпай баппен істегенді  ұнатасың ба?

43. Басқа  адамдардан жасырып ойлайтын  ойларың бола ма?

44. Көп  ойланбай–ақ біреудің қытығына  тиетін күрделі сұрақ қоя аласың ба?

45. Тез  қимыл саған ұнай ма?

46.Өзің  айналысып жүрген жұмысыңа байланысты  жаңа идеялар ойлау оңайлыққа  түсе ме?

47.Жауапкершілікті  және маңыздылықты талап ететін  әңгіме мазасыздық туғыза ма?

48.Сен  туралы «Ол барлық берілген  тапсырманы шапшыңдықпен орындайды» –  деп айтуға бола ма?

49.Жұмысты  жеке өзің істегенді ұнатасың  ба?

50. Сенің  бет –әлпетіңе қарап көңіл  күйіңді ажыратуға бола ма?

51.Берген  уәдеңді орындай аласың ба?

52. Айналаңдағылардың  сенімен қарым –қатынасы реніш  туғыза ма?

53.Белгілі уақытта тек бір нәрсемен айналысуды ұнатасың ба?

54.Жылдам  ойындарды ұнатасың ба?

55. Сөйлегенде  үзіліс жасап сөйлейсіз бе?

56.Отырған  ортаңды жандандырып отыруды  ұнатасың ба?

57.Сенде  қандайда бір қиын жұмыспен  айналысуға тілегің және күшің  көп сияқты сезім бола ма?

58.Бір  жұмыстан екінші жұмысқа ауысу  қиынға түсе ме?

59.Жасаған  ісің бір жерден үзіліп қалатын  болса, сол үшін сенің көңіл  –күйің бұзылуы ұзаққа созыла  ма?

60. Ісің  өз ойыңдағыдай жүріп жатпаса,  сол үшін сенің ұйқың бөліне  ме?

61.Үлкен  компанияда отырған ұнай ма?

62. Достарыңмен  ара –қатынасыңд шешуді ұнатасыз  ба?

63. Барлық  күшіңді жұмсауды талап ететін  жұмыс ұнай ма?

64. Сенде  ашулану, өзіңді –өзің ұстай  алмай қалу болып тұра ма?

65.Бір  уақытта бірнеше жұмыспен айналысқанды  ұнатасыз ба?

66.Үлкен  ортада өзіңді еркін сезінесің  бе?

67.Сенде  ойланбай бір нәрсені айтып  қалу көп бола ма?

68. Сенде  өзіңді сенімсіз сезіну сезімі  бола ма?

69.Сен  осы үшін мазаланбайсың ба?

70. Сен  асықпай жұмыс жасай аласың  ба?

71.Бір  жұмыстан екінші жұмысқа тез  ауыса аласың ба?

72.Дауыстап  тез оқи аласың ба?

73. Өсек  сөздер айтасың ба?

74.Өз  достарыңның ортасында көп сөйлемейсің  бе?

75.Сені  жұбатып, сенім беріп отыратын  кісілер саған қажет пе?

76. Әр  түрлі істі бір мезгілде жасай  аласың ба?

77.Тез  бітіруді талап ететін жұмысты бар ынтаңмен орындайсың ба?

78.Бос  уақытыңда адамдармен араласқанды  ұнатасың ба?

79.Жұмысыңда  кедергілер болса, сол үшін  ұйқың бұзыла ма?

80.Ренжіскенде  қолың дірілдей ме?

81. Өзіңнің  пікіріңді айту үшін ұзақ дайындаласың  ба

82.Өз  таныстарыңның арасында саған мүлдем ұнамайтындар бар ма?

83.Оңай  жұмыспен айналысуды жөн деп  санайсыз ба?

84. Сені  ренжіту оңай ма?

85.Отырған  ортаңа әңгімені бірінші болып  сен бастайсың ба?

86.Адамдар  арасында болу саған ұнай ма?

87.Айтайын  деген ойыңды айту үшін ойлану сенде қалыптасқан ба?

88. Оқуың  және жұмысың туралы уайымдайсың  ба?

89.Транспортта  тексеруден қорыққаннан багажды  өткізу үшін ақша төлер ме  едің?

90. Кештерде  өзіңді ұстамды ұстайсың ба?

91.Жұмысыңда  болған сәтсіздіктерді үлкейтіп  айтуды ұнатасың ба?

92.Тез сөйлегенді ұнатасың ба?

93.Саған  өзіңнің айтайын деген ойыңды  айтпай қалу оңайға түсе ме?

94.Асықпай  жұмыс жасағанды жөн санайсың  ба?

95.Жұмыстағы  келіспеушіліктерді уайымдайсың  ба?

96.Адамдармен  асықпай салмақты сөйлескенді  ұнатасың ба?

97.Жұмыстағы жасаған қателіктерің үшін мазасызданасың ба?

98.Күрделі  және ұзақ жасайтын жұмысқа  икемің бар ма?

99.Ойланбастан  танымайтын кісіден көмек сұрай  аласың ба?

100. Адамдармен  қарым–қатынас жасағанда сенімсіз  сезінесің бе?

101.Өзің  білмейтін жаңа жұмысқа оңайлықпен кірісіп кете аласың ба?

102. Көп  сөйлегенді жаратпайсың ба?

103. Асықпай  қысылмай жұмыс жасау ұнай  ма?

104.Саған  жан –жақты және дәлелдікпен  ықыласты талап ете отырып, бір  істен екінші іске ауысу ұнай  ма?

105.Ұзақ  уақыт жалғыз отырғанды ұнатасың  ба?       

 Төменде  әрбір темперамент  түрлеріне дәл келетін сұрақ нөмірі мен жауаптардың варианттары көрсетілген. Сіздің жауабыңыз шешімімен дәл келсе, онда сіз бұл темперамент түріне байланысты балл жинайсыз. Әр темперамент кезеңі жинаған ұпаймен бағаланады.

 

   Бастапқыда бақылау  сұрақтарына жауап берген сіздің жауаптарыңыз қаншалықты шындық екені  анықталады. Егер сіздің берген жауабыңыз 3 жағдайдан гөрі бақылау сұрақтарының шешімімен дәл келсе онда басқа сұрақтарға жауап бере отырып сіз өзіңізге қолайлы жағдай қарастырасыз. Егер сіздің бекіту сұрақтарыңыз берілген жауаптың 3 сәйкес келетін болса, сіздің мінез- құлқыңызды анықтауға болады. Егер сіздің темпераментіңіз күшті дамыған болса, сіз 9 балдан жоғары жинайсыз, ал егер 4-тен төмен болса, онда сізді жай дамыған деп есептеуге болады. 5-8 аралығында жиналған балл сіздің орташа дамығаныңызды көрсетеді.    

 Ең  жақсы дамыған темперамент түріне жасалатын қорытынды көрсеткіштерді салыстыруға байланысты жасалады, типтік ұқсастықтары бар темперамент түрлерінен алынған.   

Сангвиник- мінез-құлықтары орташа.   

Холерик – энергиялы, эмоционалды жоғары дамыған, ширақ, жоғары қалыпты адамдар.    

Флегматик - мінез-құлықтары төмен адамдар.   

Меланхолик  –барлық жағынан төмен дамыған.    

Бұл төрт темперамент мінез-құлықтарының сәйкес келген адам, сол темперамент иесі болып табылған. Сәйкес келмеген жағдайда оларда аралас темперамент болады. Адамның темпераменті жұмыс істегенде және адамдармен қарым –қатынас жасағанда өзгеше болады.   

Қобалжудың  бағасы       

 Адамдарда  көп нәрселерге байланысты мазасыздану  болады, осы қасиет олардың өмірге  деген қарым –қатынасының жай  көзқараста емес екенінің себебі  сізде бұл мазасыздану қасиеті кей жағдайда себепсіз болады: өмірдің кейбір жағдайларын дұрыс қабылдамай сіз қобалжып өзіңізді мазасыз күйде сезінесіз. Бұл жағдайда психологтар мазасыздану қасиетін жеке адамның сипаты деп айтқан. Егер бұлай болатын болса, онда бұл қасиет құбылмалы екі жағдайда болады: әрқашан барлық жерде немесе белгілі бір жерде, немесе типтік жағдайларда. Бірінші жағдайда бұл жеке қобалжуға байланысты, ал екінші –ситуациялық қобалжу. Соңғысы көпшілігінде бөтен адамдармен қарым –қатынаста, ресми кездесуде, жоғары шенді адамдармен қарым –қатынаста, жұмысқа байланысты телефон арқылы сөйлескенде, емтихан уақытында. Мұндай қасиетті білу керек және одан құтылудың амалын іздеу керек. Берілген әдіс адамның жеке адам ретінде қалай дамығанын байқауға мүмкіндік береді және ситуациялық қобалжуларда. Бұл әдісте екі бақылау бағаны бар. Біріншісі –жеке адам ретінде, екіншісі – ситуациялық қобалжу. Әр баған 20 мәліметтен тұрады. Төмендегі 6-7 кестелерде осы екі баған орналасқан. Әрбір мәліметтен берілген 4 жауаптың ішінен біреуін белгілейсіз. Әрі қарай осыған арналған шешімінің көмегімен сіздің берген жауабыңызға байланысты сіздегі қобалжудың 2 түрін қандай кезеңде екенін анықтайды. 8 кестеде осы әдістің жауаптарының шешімі көрсетілген. Мұнда балдың мөлшері және мәліметтің рет саны көрсетілген. Әрбір бағанда балдың мөлшері бөлек көрсетіледі.    

Қорытындылау    

Егер  ұпайдың жинағы 45 және одан да жоғары болса жағдаяттық және жеке қобалжу  деңгейі жоғары, ал ұпайдың жинағы 31-44 дейін болса, жағдаяттық және жеке қобалжу деңгейі орташа, ал 20-30 дейін болса, төмен болады. Ұпайдың жоғары болуы ол адамның мазасыз екенін білдіреді және құтылу амалын іздеуін айтады. Ал ұпайдың жинағы орташа болса, сіздің жұмысыңыз жартылай орындалған болады. Егер сіздің қобалжу төмен болса, жұмысыңызды жақсы деңгейде атқардыңыз, бірақ осыған сүйене отырып, өмірдегі жағдайларға байланысты эмоциялық ынтаңызды немесе қызу сезімдеріңізді ұстамаңыз.  
  
  
  
  
  
    

1-кесте