Педагогические идеи А.Кунанбаева и М.Ауезова

№

Педагогикалық  пәндердің  аттары

Пән  бойынша  тақырыптар

Абай Құнанбаев, Мұхтар Әуезов  еңбектерінің  аттары

А.Құнанбаев  пен  М.Әуезовтың  тәлім-тәрбиелік  ой-пікірлері

А.Құнанбаев пен М.Әуезов тағылымдарын  оқу тәрбие  үрдісінде  пайдалану

1

Педагогикалық  мамандыққа  кіріспе 

- Педагогика

лық  мамандық  пайда  болуы;

- Педагогика

лық  іс-әрекетке  кәсіби  дайындық;

- Педагогика  тұлғасы  және  оның  кәсіби  қасиеттері

«Сегіз  аяқ»,  «Жас  өспірім»,  «Замандас», «Қапы  қалма»,  «Әсемпаз  болма  әрнеге»;

«Әдебиет  тарихы»,

«Абай  жолы», «Жетім»

Ұстаздық  еткен  жалықпас үйретуден  балаға;

Білімдіден  шыққан  сөз, талаптыға  болсын  кез, Әсемпаз  болма  әрнеге, өнерпаз  болсаң  арқалан. Сенде  бір  кірпіш дүниеге тетігін тап  та бар  қалан.

Әрбір  ғұламаның  басқан  ізінде  бір-бір  медрессе  жатыр

Эссе  жазу «Мамандығым  мақтанышым», Абай  өлеңдерін  жатқа  айтып,  талдау  жасау;  тезистерді  аяқтау:

Егер  мен  педагогика пәнінің  оқытушысы  болсам...

ХХІ ғасыр  мұғалімі....;

«Қараш-қараш»оқиғасына  талдау  жасау,

2

Жалпы  педагогика

«Тұлға  қалыптастыруға  әсер  ететін  факторлар», «Тәрбие мақсаттары»,  «Эстетикалық,  адамгершілік,  имандылық,  еңбек,  отбасы,  экологиялық  тәрбиесі»,  «ғылым, білім,  оқыту»,  «Ақыл-ой тәрбиесі,  патриоттық  тәрбие»,  «Тәрбие  принциптері»;  «Дидактиканың  принциптері»,  «Отбасы  тәрбиесі».

«Сегіз  аяқ», «Ғылым  таппай  мақтанба», «1,17,18,10,27 қарасөздері», «Қалың  елім,  қазағым», «интернатта  оқып  жүр  талай  қазақ  баласы»,  «Жазғытұрым», «Қыс», «Жаз», «Желсіз  түнде  жарық ай»;  «Ғылым», «Оқу  ісі», «Абай  жолы»

Еңбек  етсең ерінбей,  тояды  қарның  тіленбей;

Ондай  болмақ  қайда  деп  айтпа  ғылым  сүйсеңіз;

Талаптанда білімнен  өнер үйрен;

Білімсіз,  өнерсіз  болады  ақыл  тұл;

Білімдіден  шыққан  сөз  талаптыға  болсын  кез;

Болмасаңда  ұқсап  бақ  бір  ғылымды  көрсеңіз;

Дүниеде  өзі,   мал  да  өзі, ғылымға  көңіл  бөлсеңіз;

Кімнің  ұяты  жоқ  болса  соның  иманы  жоқ.

17, 18, 1 – қарасөздеріне  талдау  жасау,

«ондай  болмақ  қайда  деп  айтпа  ғылым  сүйсеңіз» пікірталас  өткізу

3

Педагогика  тарихы

ХІХ ғасырдың  екінші  жартысындағы ағартушылар  мұраларындағы   педагогикалық  ойлар; Абай Құнанбаев  пен Мұхтар Әуезовтың педагогикалық  ой-пікірлерінің  сабақтасы

«10, 37, 25, 19- шы  қарасөздері»; «Әдебиет  тарихы», «Қилы  заман»

Әкесінің  баласы  адамның  дұшпаны,  адамның  баласы  бауырың;

Құдайдан  қорық,  пендеден  ұял; балаң  бала  болсын  десең –  оқыт,  мал  аяма;

Адам  ата-анадан  туғанда  есті  болмайды:  естіп,  көріп,  ұстап,  татып  адам  болады.

«Адамның  баласы - бауырың» (пікірталас),

«Абай Құнанбаев  пен  Мұхтар  Әуезовтың тәлім-тәрбиелік  ойларының  сабақтастығы» (реферат)

4

Әлеуметтік  педагогика

Адамдарды  әлеуметтендіру;

Балаларды  отбасында  тәрбиелеудің  негізгі  шарттары;

Тұлғаны  әлеуметтендірудегі  мектептің  ролі;

Баланы  еңбекке  баулу.

«Сегіз аяқ»,  «Жігіттер  ойын  арзан,  күлкі  қымбат», «Қалың  елім  қазағым,  қайран  жұртым»; «Қазақтың  өзгеше  мінездері», «Адамдық  негізі - әйел»

«түзу  жолға  мәдени  прогрестік  даму  жолына  шығу  қажет», «Адам  баласын  заман  өсіреді», «Кімде-кім  жаман  болса,  оның  өзінің  замандастарының кінәсі», «Атаңның  баласы  болма, адамның  баласы  бол»,  «Жақсы  көпке  ортақ», «Пайдаң  еліңе,  халқыңа  тисін».

«Елдің  сиқын  кімдер  бұзады» (пікірталас) , «Дін  адамгершілік  құралы»; «Абай  жолы»романына (шығарма)

№

Тақырыптары

Жұмыстың  түрі

1

2

3

4

5

«Атымды  Адам  қойған  соң...» 

«Бір  ғылымнан  басқаның...»

«Адамның  баласы-бауырың...»

«Еңлік - Кебек»

«Айман - Шолпан»

«Абай жолы»

• Пікірлесу
• Ұлт  өкілдері мен  кездесу, ашық  әңгіме
• Интерьвю

• Жоба  қорғау

• Сахналық  қойылым

Сұрақтары

                   Жауабы 

1. «Адам»  деп  кімді  айтамыз?

2. Адамда  қандай  қасиеттер  болуы  керек?

3. Адам  еместерге  кімдерді  жатқызар  едің?

Халық  кейбіреулерді  «Адам  емес»  деп  жатады?

1. «Адам»  деген  тіршілік  иесі,  сөйлейді,  ойлайды,  еңбек  етеді.
2. Жақсы  мінез,  еңбекқорлық,  батырлық,  білімділік,  ақылдылық
3. Сатқындар,  жалқаулар,  тәртіптері  нашарлар,  маскүнемдер  адам  еместерге  жатады.

№

Тақырыбы

Мақсаты

Жұмыстың  түрі,  әдіс-тәсілдері

1.

«Адам»  деген  кім?

«Адам»  деген  ұлы  сезімді  түсіну,  өзінің  «адам»  екенін сезіну,  оған  деген  мақтан  сезімдерін  тудыру,  «адам»  болып  өмір  сүрудің  не  екенін  үлгі  ету.

Абай  өлеңдерін  оқу,  сол  бойынша  жүйелі  түрде  әңгіме  жүргізу,  пікір  алмасу.

Сауалнама  жүргізу

«Адам» ұғымына  байланысты  өз  түсініктерінің  негізінде  модель  толтыру.

2.

Абай  және  толық Адам

Абайдың  үш-ақ  нәрсе  адамның  қасиеті:  «ыстық  қайрат,  нұрлы  ақыл, жылы  жүрек» деген  тағлымы  бойынша  студенттердің  толық  адам  туралы  түсініктерін  кеңейту.  Толық  Адам  туралы  өз пікірлерін  қалыптастыруға  еңбектену.

Абайдың  толық  Адам  туралы  тұжырымын,  тағлымын  жазып  қою. Толық  Адам:

1Жылы  жүрек

2Нұрлы  ақыл 

3Ыстық  қайрат

4Бірдей  ұстау

Абайдың  толық  адам  туралы  айтқандары  бойынша  пікірлесу. Сұрақтар:

А) Ақыл  дегенді  қалай  түсінесің,  нұрлы  ақыл  деген  не?

Б)Қайрат  деген  не, ыстық  қайрат  деген  не?

С)Жүрек  туралы не  айтар едің?

Д) неліктен Абай Құнанбаев  осы  үшеуін  бірдей  ұста  деді?

3.

«Адам  баласына  адам  баласының  бәрі  дос» (Достық,  жолдастық  туралы)

Абай  тағлымы  негізінде  достық,  жолдастық  туралы  ұғымдарын  тереңдету. Сатқындық,  опасыздықтан  жиіркенуге тәрбиелеу.

Абай  өлеңдері  негізінде  достық  туралы  дискуссия  жүргізу.

Абай «адамның  қарызды  ісінің  алды  дос  көбейткен»  дейді. Қалай  ойлайсыңдар,  ұлы   ақын  достыққа  неге  ерекше  мән  берген?

Өз  досыңның  қандай  қасиеттерін  мақтан  етер  едің?

Өзің  өз  досыңмен  ғана  емес,  адам  баласымен  дос  бола  алар  ма  едің?

(ұлы адамдардың  достығы   туралы  мәліметтер  жинау,  қызықты   әңгімелер  тыңдау)

4.

Адамдықтың  басты  қасиеті –  өнер,  білім,  ғылымға  ұмтылу.

«Бір  ғылымнан  басқаның  кеселі  көп  асқанға»  деген  Абай  тағлымы  бойынша  толық Адамның  басты қасиеттерінің  бірі-өнерге,  білімге  ғылымға  ұмтылу  екенін  басты  ұстаным  етіп  оқушылардың  оған  жағымды  көзқарасына  әсер  ету,  дарыны,  қабілеті,  ынтасының  дамуына  түрткі  жасау.

Абайдың  ағартушылық  идеясы,  өнер-білім  туралы  ілімдері  бойынша  пікірталас  жүргізу.

Ғалымдар мен  өнер  қайраткерлерімен  кездесу  өткізу.

5.

«Адамшылықтың  алды – махаббат,  әділет,  сезім» (Еңлік-Кебек)

Толық  Адамның  басты  қасиеті  адамгершілік,  ал  адамгершіліктің  алды  махаббат,  сезім  деген  Абай  тағлымы  негізінде  адамгершілікке  баулу,  махаббат,  әділет  туралы түсініктерін  кеңейту  мақсатында  еңбектену. 

Адамгершілік,  махаббат,  әділет  туралы  Абай  және  басқа  да  даналар пікірі  бойынша  шығармашылық  байқау  өткізу;

Дискуссия  жүргізу;

Сахналық  қойылым  қою.

6.

«Адамзаттың  бәрін  сүй –  бауырым  деп»(адамдарға  деген  сүйіспеншілік)

Адамды  сүю  арқылы  адамзатты  сүю  туралы  ұлы  дана  өсиеті  негізінде  студенттерді  имандылыққа,  ізгілікке адамгершілікке,  гуманизмге  тәрбиелеу.

Абайдың  осы  тақырыптағы  өлеңдері  мен  қарасөздерін  жатқа  оқу  байқауын  өткізу;

Өз  шығармашылық  жұмыстарына  байқау  жүргізу;

«Адамзатты  сүю  Отанды  сүюден  басталады»  тақырыбында шығарма  жазу

7.

Қорытынды  тәрбие  жұмысы. «Абай  толық  Адам  және  Мен»

Жүйелі  түрде  жүргізілген  Абай  тағлымы  негізіндегі  тәлім-тәрбие  жұмыстарын  қорытындылау. Студенттердің  «Мен»  ұғымын Абай  үлгісінде  қалыптастыру  нәтижелерін  байқау.

«Абайдың  толық  Адам  және  Мен»  тақырыбында  сызба  толтыру.

«Мен – Адаммын»  тақырыбында  шығарма  жазу

Кітап  білім  бұлағы

Артық  білім  кітапта,

Ерінбей  оқып көруге.

Кітап  аяулы  досы  бола  бастаған  шақтан  былай  ғана  әрбір  жан  өзін  интелигент  бола  бастадым  деп  санауына  болады.

Дүниеде  өзі,  мал  да  өзі

• Білгені,  көргені  көп  адам  білімді  болады.
• Білім-ғылым  табылса,  дүниенің  бір  қызықты  нәрсесіне  де  керек  болар  еді деп іздемеске  керек.
• Ғылымды  үйренгенде  ақиқат  мақсатпен  білмек  үшін  үйренбек  керек.
• Бір  ғылымнан  басқаның,  бәрі  де  кесел  асқанға.

• Халықпен  халықты,  адам  мен  адамды теңестіретін  нәрсе  білім.
• Адамшылықты  тез  жүргізу үшін көп  ой  керек, ойлау  үшін  оқу  керек.
• Осы  күнгі  біздің  көп  мақтанышымыздың  ең  ірісі  ғылым.
• Білім  бақтың  жібермейтін  қазығы,  білімсіз  бақ  әлдекімнің  азығы.

Өнер, мәдениет пен әдебиет

• Мал  жұтайды,  өнер  жұтамайды.
• Өзге  түгіл  өзіңе  пайдасы  жоқ, Есіл өнер  қор  болып  кетер түзге.

• Өнерпаз  болсаң,  өр  бол.
• Ешбір  өнерді  құрғақ  тілек, құрғақ  бұйрық  туғызбайды.

Ұстаздық  еткен  жалықпас

• Адамның  адамшылығы  жақсы ұстаздан болады.
• Ұстаздық  еткен  жалықпас  үйретуден  балаға.

• Алдыңғы  жақсы  артқы жасқа тәлім  айтпаса, ел  болғаның  қайсы?
• Мұғалімнің  ұдайы  жақсы  оқитын  балаларға  ғана  сүйсініп,  ылғи  соларды  ғана  оқытуы  дұрыс  емес.

Мақтаншақтық  пен  тәкаппарлық 

Өзі  өзгеше  боламын  демектің түбі – мақтан. әрбір  мақтан біреуден асамын деген күншілдікті бітіреді, күншілдік  күншілдікті  қозғайды.

Тумай жатып  толдым  деме, толмай жатып  болдым  деме.

Мақсаткерлік пен жігерлік

Әрбір ақиқатқа  тырысып,  ыждаһатың  мен  көрзің  жетсе,  соны тұт,  өлсең  айрылма. Өзің  құрметтемеген  нәрсеге   өзгеден  қайтіп  құрмет  күтесің.

Тартыс  пен  түскен,  бейнетпен  келген  жақсылық  қана – шын  мәнінде  қымбат  табыс.

Әділдік,  ар-ұят

• Кімнің   қяты  жоқ болса, оның  иманы жоқ.
• Кімде кімнің әділеті  жоқ  болса,  оның  ұятыда  жоқ
• Ұят  деген  адамның өз  бойындағы  адамшылығы.

• Ар жазасы – бар  жазадан  ауыр  жаза.
• Әділет тілесе,  атаңның  басып  айыбын  айт.
• Жалған  намыс  қасиет  емес,  ар  сақтаған  қасиет.

Еңбек – бәрін де  жеңбек

• Еңбексіз мал  дәметкен  қайыршылық.
• ...еңбек қылмас  еріншек адам  болмас.
• Еңбек  қуаныш,  жалқаулық  айрылмас азап.

• Күшіңе  сенбе,  адал  ісіңе  сен.
• Еңбексіз  өмір  кешуге  жол  жоқ.
• Қай  істің  болсын  өнуіне  үш түрлі  шарт  керек: ең әуелі  ниет, одан  соң  күш, одан соң  тәртіп  керек.

Сөз  өнері, тіл мәдениеті 

• Шын  сөз  қайсы  біле  алмай  әр  нәрседен  құр  қалма.

• Бұл  дәуірде өз  тілін, әдебиетін  білмеген,  қадірлемеген  адам  толық  мәнді  интеллиген  емес.

Махаббат,  семья,  бала

• Махаббат - әуелі  адамның адамдығы,  ғылым  деген нәрселермен  байланысты.
• Баланың  жақсы – қызық,  жаманы  күйік.
• Адамшылықтың  алды- махаббат,  ғаделет  сезім.

• Жаңа ғашық болған  шағыңда  ойда  жаңғырған тәрізденеді.
• Сүйген  шақта  біздің  ақылсызданып, ақымақ  болып кететініміз  де  болады.
• Әнге  әуес,  күйге  құмар  бала  жаны  сұлу,  өмірге  ғашық  болып  келеді.