Экономикалық тәрбие

     Экономикалық бағыттағы колледждегі математика курсының мазмұнына байланысты мәселелерге қатысты түрлі ғылыми көзқарастарды талдау барысы студенттерге аса қажетті экономикалық мамандықтарды табысты меңгеру үшін олардың математикалық дайындығының іргетасын бекітетін оқу материалын таңдап алу керектігін көрсетіп отыр. Экономикалық бағыттағы мектептер мен сыныптарда экономикаға байланысты іс-әрекеттерге оқушыларда пайда болған алғашқы қызығуларын қалыптастыру қажеттілігі туады.

     Мысалы, Г.Дорофеев “Экономикалық бағытты таңдаған оқушылар үшін математика қажетті пән болып табылады, өйткені, ол іс-әрекеттердің экономикалық заңдылықтарын зерттеуге арналған айрықша құралдың рөлін атқарады" деп тұжырымдаған.

     Ю.Колягиннің, Г.Луканкиннің, Н.Федорованың, Е.Никованың және АҚШ, Канада, Жапония сияқты елдердегі бизнес саласының менеджерлері мен басқа қайраткерлерді даярлауға арналған орта оқу орындарының, XX ғасырдың 20-жылдарының соңындағы Ресейдің солтүстік-батысында болған инженерлік-экономикалық бағыттағы мектептің, Қазан төңкерісіне дейінгі Ресейдегі коммерциялық оқу орындарының жұмыстарының тәжірибесіне жүргізген мұқият зерттеулер көрсеткеніндей, математикалық моделдеудің (нақты және басқа формада) элементтері алгебра және анализ бастамалары курсында міндетті түрде кәрсетілуі тиіс және оны математикалық анализ, сызықтық алгебра, матрицалық алгебра элементтеріне қосып кеңейту керек. Бұл сұрақтардың мазмұны, баяндалу деңгейі оқушылар үшін қолайлы әрі қызықты болуы шарт.

     Жоғарыда  аталған авторлардың зерттеулері  орта мектепте алгебра және анализ бастамаларын оқытудың әдістері мен мазмұның жетілдіруге айтарлықтай үлес қосты. Алайда, олар мектептегі білім берудің математиканы экономикада қолданудың байланысындағы басты бағыттарды анықтауға қол жеткізгенімен, оларға қажетті оқулықтар, бағдарламалар құрастыру жолдары толық шешілген жоқ.

     Сонымен біз жүргізілген педагогикалық  тәжірибелердің нәтижелері мен әдебиеттерді талдау барысында колледждегі экономикалық топтарға арналған математикалық материалдарды іріктеу басты бес шартқа негізделінуі керек деген қорытындыға келдік.

1. Оқу материалының мазмұнын іріктеуде экономикалық бағыттағы оқытуды таңдап алған оқушының психофизиологиялық ерекшеліктері ескерілуі тиіс.
2. Оқу материалының құрылымдық мазмұны және дидактикалық мақсаты кәсіптік шеберліктер мен дағдыларға жетуге сай әрі жалпы орта білімдегі математика курсымен бірізді болуы керек.
3. Жоғары сыныптардың оқушыларына арналып іріктелген материалдардың мазмұнында пәнаралық баиланыс пен математиканы оқытудағы тәжірибелік бағыт бір арнаға тоқайласуы шарт.
4. Шетелдік және отандық мектептерде сынақтан өткен және әлемдік математикалық білімнің осы заманғы даму тенденцияларына тән зерттеулердің маңызды мазмұндағы тарауларын енгізу қажет.
5. Математикадан алынған білімді маман экономист жұмысында кеңінен қолданып, оның ғылыми-техникалық прогрестегі мүмкіндігіне жете білуге міндеттіміз.

     ҚОРЫТЫНДЫ 

     Адамзат баласы болғаннан бастап, тәрбие үрдісі бірге келеді. Әрбір ұлт өкілі, әрбір адамзат ұрпағының болашағы туралы ойлағанда оның тәрбиеге байланысты болатынын түсінді.

     Тәрбие  үрдісі – жеке адамды мақсатты бағытта  жүйелі түрде қалыптастыру. Талай  ғасырлар бойы өмір сүрген ата бабаларымыздың өмірдегі іс -тәжірибесін, әдет ғұрыптарын тіршілік болмасын кәсібін игеру және өзіне тән ұлттық сананы, ұлттық идеяны қалыптастыру болып табылады.

     Адам  тәрбиесі мен даму бірлігінің өзара  байланыстылығы – тәрбие үрдісінің  заңдылықтарының бірі. Тәрбие мазмұны формалары мен әдістері көбіне баланың жалпы дамуы деңгейінде жүргізіледі және оған тәуелді. Ал олардың дамуы – ең алдымен тәрбие берудің нәтижесі. Жеке адам тәрбиелене, үйрене отырып дамиды.

     Экономикалық  тәрбие экономикалық сана, экономикалық ойлау ұғымдарымен тікелей байланысты. Экономикалық сананы— нарықтық экономиканың негізгі заңдарын, өндірістің тиімділігін көтеру, оның құрылымын қайта құру, өндірістік қатынастарды жетілдіру, шаруашылықты басқару әдістері мен жүйесі туралы білімдер құрайды. Экономикалық сана: ағартушылық, тәрбиелік, ұйымдастырушылық, эстетикалық, болжамдық (жоспарлауды жетілдіру, болжам жасау жүзеге асады) қызметтерді атқарады.

     Қорыта  келгенде: мектеп оқушыларына жалпы  орта білімді қамтамасыз ететін пәндік білімдермен қоса экономикалық білім қаржы сауаттылығын беру нәтижесінде мектеп бітірген соң өз орнын тауып, өздігінше дами алатын жеке тұлға тәрбиелеу мақсатын орындауды педагог мамандар өз мойындарына алып отыр. Ол үшін барлық жағдайды жасап, оқытудың әдістемелік құралдарымен, оқулықтарды жеткілікті қылып, материалдық техникалық базаны күшейту керек секілді.

     Ыбырай  Алтынсариннің: «бала жас шыбық  сияқты қалай исең солай иіледі» - деуінің өзі үлкен жауапкершілікке  шақырады. Баланың қиялын шыңдап, үлкен  адам болып шығуына ұстазы мен ата-анасының рөлі зор екені нақтылай түседі.

     «Жаңа онжылдық - жаңа экономикалық өрлеу - Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері», - атты Қазақстан  Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы кім-кімге болсын үлкен ойланарлықтай ой салады. Ендеше, жаңа онжылдықта жарқын болашаққа апаратын, келешекті бастайтын жас ұрпаққа саналы тәрбие, сапалы білім беріп жетелей берейік! 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

     ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ: 

1. Р.М.Қоянбаев. «Педагогика әдіснамасы және педагогикалық зерттеулердің әдістері»/Алматы.-2007жыл
2. Жарықпаев Қ. Қалиев С. Қазақ тәлім-тәрбиесі. Алматы, Санат.1995.
3. Жамин В.А. «Экономика образования» М.,1969.
4. Нисимчук А.С. «Экономические образованиие школьников»М.,1991.
5. Мүсілімов Ә. Оқушыларды еңбекке тәрбиелеуде экономикалық білім берудің маңызы. «XXI ғасыр - жастарға білім беру мен тәрбиелеудіңжаңа дәуірі» халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары, Алматы, 2003.
6. Саудабаева Г.С. Экономическое воспитание учащихся в современных условиях.Материалы научно-практ, конференции. Алматы, 2003.
7. Ә.Қалдыбаев «Экономикалық білім қажеттіліктері»//Қазақстан мектебі-2009ж,№9
8. М. Жанбөбекова. «Экономикалық тәрбиенің педагогикалық негізі» //Қазақстан мектебі-2001ж,№10
9. М.Тұрлыханова «Экономикалық тәрбие- күрделі құбылыс» //Қазақстанмектебі-2002ж,№7
10. Б.Иманбекова. «Қазақстан Республикасы тәрбиесінің кешенді бағдарламасы» //Бала тәрбиесі-2008,№10
11. Қ. Алмағамбетов. «Оқушыларға экономикалың тәрбие беру бүгінгі заман талабы»// Педагогика мәселелері-2010,№1
12. Г.Жолдыбаева. «Нарықтық экономика негізі-математикалық сауаттылық» //Қазақстан мектебі-2008,№6
13. С.Сейітова. «Экономикалық бағыттағы оқу орындарындағы математика курсы» //Қазақстан мектебі-2008,№6
14. Л.Сағымбаева. «Экономика сабағында ойын элементтерін қолдану» //Қазақстан мектебі-2008,№6