Балабақша мен отбасы арақатынастарының қазіргі заман проблемалары

      «Балабақша мен отбасы  арақатынастарының қазіргі заман         проблемалары» 

     «Мектепке дейінгі балалық шақ» - жеке тұлғаның  денсаулығы және дамуы қалыптасатын адам өміріндегі ерекше кезең.

      Бұл  кезеңде бала айналасындағы ересек адамдарға (ата-ана, педагог) тәуелді болады. Осы жаста дұрыс көрсетілмеген күтім, әлеуметтік, эмоцияналдық проблемалар келешекте қиындықтарға әкеліп соқтырады.

      «Білім  туралы» Заң мен мектепке дейінгі білім беру мекемесінің Типтік ережесіне сәйкес, балабақшаның алдында тұратын ең негізгі міндет -«Баланың толыққанды дамуын қамтамасыз ету үшін отбасымен қарым-қатынасқа түсу».

        Сондықтан баланың дамуына отбасында  да, балабақшада да бірдей жағдай  жасалуы керек. 

Мектепке дейінгі мекеме педагогы ата-аналар төмендегі міндеттерді орындай алатындай жұмыс жасауы қажет:

• Өктемшілдікті жеңу және қоршаған ортаны бала деңгейінде көру;
• Баланы басқа балалармен салыстыруға болмайтынын түсіну;
• Бала дамуының күшті және әлсіз жақтарын білу, оларды ескеру;
• Балаға эмоцияналдық қолдау көрсету.

 

           Адамзат тарихында  өсіп келе  жатқан ұрпақты тәрбиелеуде екі  бағыт қалыптасқан: отбасылық  және қоғамдық. Баяғы заманнан  келе жатқан өзекті мәселе - тұлғаның қалыптасуына үлкен әсерін тигізетін отбасы ма, әлде қоғамдық тәрбие ме?

Кей ұлы педагогтардың  отбасы десе, басқалары қоғамдық мекемелер деп санаған.

Сонымен қатар қазіргі кездегі ғылым отбасы тәрбиесін тіпті жоғары дәрежедегі балабақша мен мектеп тәрбиесі алмастыра алмайтынын айтады. Бала тәрбиесіне қолайлы жағдай жасау, үйлесімді тұлғаның қалыптастыру үшін балабақша мен отбасы арасындағы қарым-қатынасты нығайту және дамыту керек.  

      Отбасылық және қоғамдық тәрбие идеялары нормативтік  – құқықтық құжаттарда, «Мектепке  дейінгі тәрбие мен оқыту тұжырымдамасында», «Білім туралы» Заңда орын тапты.

        «Білім туралы» Заңда «Ата-ана бірінші педагог болып табылады. Олар баланың ерте жастан денсаулық, адамгершілік, ақыл-ой дамуына негіз салулары керек» - деп жазылған.

      Осыған  сәйкес мектепке дейінгі мекеменің  отбасымен жұмыс жасаудағы  ұстанымы  да  өзгереді. Әрбір мектепке дейінгі  мекеме балаға тәрбие беріп қана қоймайды, сонымен  қатар ата-аналарға бала тәрбиесі жөнінде кеңес береді. Мектепке дейінгі мекеменің педагогы тек балалардың тәрбиешісі ғана емес, ол ата-ананың бала тәрбиесіндегі серіктесі. 
 

      Н. К. Крупская өзінің «Педагогикалық шығармаларында: «Ата-анамен жұмыс – бұл өте үлкен жұмыс. Мұнда ата-ананың білім деңгейін көтеру қажет, оларға өзіндік білім көтеруге жағдай жасап, балабақша өміріне араластыру керек. Балабақша - «ұйымдастыру орталығы», «және отбасы тәрбиесіне әсер етеді...», сондықтан да отбасы мен балабақша арасындағы қарым-қатынасты одан әрі дамыту қажет. Сонымен қатар баланы қалай тәрбиелеу керектігін білмейтін ата-аналарға көмектесу керек» - деп жазған. 

Отбасымен қарым-қатынастың негізгі  бағыттары:

1. Білімдік қызмет көрсетудегі ата-аналардың қажеттіліктерін зерттеу;
2. Ата-ананың педагогикалық және құқықтық мәдениетін көтеру мақсатында ағарту жұмыстарын жүргізу.

 

Осы бағыттарды басшылыққа ала отырып, тәрбиеленушілердің отбасымен жұмыс жүргізіледі.

Мекеменің  даму деңгейін, отбасымен жұмыс мазмұнын  анықтау үшін ата-аналардан сауалнама алынады.  

Ата-аналар сауалнамалары талданып, келесі нәтижелер  шықты: 

Ата-аналардың  ақпараттарды іздеуі:

60% - ата-ана өздеріне сенеді

46% - педагогикалық, психологиялық әдебиеттерді пайдаланады

40% - тәрбиешілерден ақпарат алады 

Балабақшадан  нені алғысы келеді:

86% -ақпаратты баладан алу

48% - баламен қалай сөйлесу керектігі жайлы кеңес

22% - психолог кеңесі 

Ата-аналардың  бала тәрбиесінде  кездестіретін қиындықтарын анықтадық: 

31% - бала нашар тамақтанады

20% - ата – анасын тыңдамайды

13% - ата - ана өздеріне сенімсіз, қорқыныш сезімдері басым. 

Бірақ балабақша педагогтарына  35% ата-ана көмек сұрайды, ал 58% - ы көмек сұрамайды, өйткені:

33% - қиындықты өзіміз жоямыз деп санайды;

17%  - бұл қиындықтарға көп мағына бермейді;

13%  - кеңес беру педагогтың жұмысына кірмейді деп санайды. 

Әрине, осындай көптеген қиын сұрақтар өздігінен шешілмейді. Ол үшін күнделікті жұмыс жүйелі және  мақсатты болуы керек. Екінші бағыт бұл отбасымен байланыс - ата-ананың  педагогикалық және құқықтық мәдениетін көтеру мақсатында ағарту жұмыстарын жүргізу.

Ата-аналардың  құқықтық білімдерін көтеру үшін қандай нормативтік құжаттармен таныстыру  керек.

Ең бірінші  рет бала құқығын қорғауды жүзеге асыратын  Біріккен Ұлттық Ұйымында «ЮНИСЭФ» балалар фонды құрылған. Бұл фонд бірқатар құжаттар енгізді. 

 
 
 

 

 
 

Мына  бағыттарда  жүзеге асырылады. 

 

                  

 
 

ІІ. «Іскерлік ойын». 

Мақсаты: Ата-анамен жұмысты дифференциалдық тұрғыдан ұйымдастыра білуге; жасау қабілетін қалыптастыру; жағымсыз мәселелерді оңтайлы жолмен шешу; ата-аналармен тығыз қарым-қатынаста болу үшін, жаңа жобаларды зерттеу; педагогикалық ұжымда тәжірибе алмасу, пікір бөлісу.

Ұйымдастыру кезеңі: екі жұмыс тобы, бір эксперт тобы.

Ойын  барысы.

І бөлім: Теориялық  бөлім. 

Бірінші топқа қойылатын сұрақтар:

1. Ата-аналармен жұмыс дегенді қалай түсінесіз?

2. Ата-аналармен жүргізілетін жұмыс формасын атаңыз.

3. Тәрбиеленушінің үйіне бару. Қандай жағдайларда мақсатты түрде үйлеріне бару қажет?

4. Қиын  отбасылармен жұмыс. Қандай отбасын  сіз қиын деп санайсыз? Қиын  отбасылармен қандай жұмыс жүргізу  қажет? 

Екінші  топқа арналған сұрақтар:

1. Ата-аналармен жұмыс жасауда мектепке дейінгі мекеменің алдында қандай негізгі мәселелер тұр?
2. Сауалнама жүргізу. Ол не? Сауалнама жүргізудің жағымда және жағымсыз жақтарын атаңыз.
3. Ашық есіктер күні, газет шығару, ашық сабақтар сияқты ата-аналармен жұмыс түрлерін тиімді деп ойлайсыз ба? Олар ата-аналар мен педагогтарға не береді? 
4. Қандай жағдайларда баланың жаман іс-әрекеті талқыланады?

 

• Оның көзінше
• Ол қатыстырылмайды
• Барлық отбасы мүшелерінің қатысуымен

 

2 бөлім.

Сіздердің педагогикалық диктанттарыңызға қарағанда, педагогтардың 75% отбасы балабақшаның күнделікті өміріне белсенді араласып, оның мағынасын түсінуі қажет деп санайды. Ал ата-аналар сауалнамасы оларға арнайы педагогикалық білімнің жетпейтіндігін көрсетеді.

Сондықтан да ата-аналармен жұмысты екі  бөлікке бөлеміз: ата-аналармен педагогикалық  тұрғыдан ағарту жұмыстарын жүргізу  және оларды балабақша өміріне араластыру.

Педагогтардың міндеттері:   бірінші және екінші бөліктегі негізгі мәселелерді шешуде қандай жұмыс формаларын пайдалану қажеттігін анықтау. Оларды жазыңыздар. 

 

3-бөлім. 

«Қазіргі  заман талабына сай отбасы-қандай ол?» ойын жаттығуы.

Мақсаты: педагогтардың қазіргі заманға сай отбасы туралы түсініктерін тексеру, олардың ең үлгілі дегендегі жағдайлары қандай болу керектігін талдау.

Жүргізілу барысы: 

• Әр топқа  журналдар, желім, қағаз және қайшылар таратылады. Педагогтардың тапсырмасы: кез-келген иллюстрациялар арқылы қазіргі заман отбасын бейнелеу.
• Эксперттік топ өз түсініктері бойынша ең үздік жанұяны бейнелейді.
• 20-25 минут бірге жұмыс жасағаннан кейін педагогтардың әрбір тобы отбасы жайлы өз түсініктерін айтады.
• (Педагогикалық кеңестің жүргізушісі әр кіші топтардағы бағалы әрі ерекше елестетулерін көрсете отырып істелген жұмысты қорытындылайды.)

 

4-бөлім.  Педагогикалық жағдаяттарды шешу

Мақсаты:

Тәрбиеші  мен ата-аналар арасында туындаған  келіспеушілікті шешу жағдайындағы педагогтың әрекетінің түрлеріне ойын тұрғысынан қарау.

1. Кезекті серуенге дайындалып жатқанда бір тәрбиеленушінің қалтасынан хат шығады. Бұл хатта баланың анасы тәрбиешіге баласын түскі ұйқыдан кейін шынықтыру шараларына қатыстырмауын өтініпті. Себебі көрсетілмеген. Сіз ата-ананың өтінішін орындайсыз ба? Сіздің іс-әрекетіңіз қандай болады?
2. Тәрбиеші бес жасар баланың сотқарлығы жайында анасымен сөйлеспекші болады. Әңгімені қалай бастар едіңіз?
3. Тәрбиеші топқа хабарландыру ілу арқылы барлық ата-аналарды сенбілікке шақырады. Екі ата-ана ғана келеді. Тәрбиешінің көңілі толмайды. Сенбілікті басқа күнге ауыстыруға тура келеді. Осы істі қалай түсіндіруге болады? Алдағы уақытта қалай әрекет етер едіңіз?
4. Күндіз балабақшаға құм таситын көлік құм әкеледі. Құмды қақпаның алдына түсіреді. Меңгеруші: «Ата-аналарға кешкісін құмды тасытып алыңыздар» деген ұсыныс айтады. Сіз ата-анадан қалай көмек сұрар едіңіз? Егер олар келісім бермесе сіз не істер едіңіз?

 

5-бөлім.  «Логикалық жалғасын тап».

Білімдік тапсырмасы: педагогтың ата-аналар тобымен кездескендегі іс-әрекеттерінің оңтайлы жүргізілу жақтарын анықтау.

Жаттығудың  барысы.