Бірлескен кәсіпорын түсінігі және оның даму тарихы

    БК  шетелдік және отандық коммерциялық банктерден несие алған кезде  артықшыларды иеленеді. Өйткені, оның құрылтайшылары өз елінде және аймақта  атақты қаржы институттарының кепілін ұсынып сәйкесті тәжірибені иеленеді. ҚР-дағы БК-ға ұсынған несиелік-қаржылық институттар үшін пайдалы болып табылады. Өйткені, олар еуропалық ставкадан гөрі жоғары пайызбен береді (мысалы: Қазақстанда жылға 20%, ал оның орнына Германияда 12%) және ол бағамның өзгеруінен валюталық тәуекелді төмендететін айналымдағы валютамен ұсынылады. БК-ға берілетін қосымша артықшылық шетел капиталы бар кәсіпорынға мемлекеттің ұсынған салық заңнамасында көрсетілген жеңілдіктер мен артықшылықтар табылады. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

     ІІІ тарау. «ҚазГерМұнай» БК. ЖШС- ны талдау 
 

      «ҚазГерМұнай» БК.ЖШС Қазақстандағы ең ірі мұнай өндіру компанияларының бірі болып табылады. Ол Қызылорда облысындағы Оңтүстік-Торғай ойпатынының Ақшабұлақ, Нұралы және Ақсай кен орнындарында көмірсүтек шикі заттарын барлаумен, қазбалаумен және өндірумен, сондай-ақ оның өнімдерін сатумен айналысады.

      1993 жылы «Южнефтегаз» АҚ мен Feba Oil AG и Erbdol Erdgras Gommern GmbH бір топ неміс компанияларының арасында Қазақстан үкіметінің қатысуымен «Қазгермұнай» БК» ЖШС-ның құрылуына негіз болған құрылтай келісіміне қол қойылды. Өңдеу мақсатында Серіктестікке «Ақшабұлақ», «Нұралы» және «Ақсай» кен орындары берілген болатын. Компания мамандары сейсмикалық барлау мен ұңғыларды бұрғылауды қоса, геологиялық барлау жұмыстарына бірден кірісіп кетті. Бұл жұмыстың нәтижесі ретінде бес мұнай және газ өнеркәсіптік кен орындарының табылуы болды: «Орталық Ақшабұлақ», «Оңтүстік Ақшабұлақ», «Шығыс Ақшабұлақ», «Нұралы» және «Ақсай».     

      Компания  дамуының келесі кезеңі 1996 жылы «ПетроҚазақстан Инк.» компаниясымен, бұдан бұрын Қазақстан Республикасы Басшылығымен бірге жасалған жекешелендіру туралы келісімге сәйкес «ҚазГерМұнай» және «Торғай Петролеум» сияқты екі біріккен кәсіпорындағы 50%-дық үлестерімен қоса «Южнефтегаз» АҚ-на ие  болғанда басталды. 

      2006 жылы «Қазгермұнай»-дың 50% үлес  жиынтығын «ҚазМұнайГаз» Ұлттық компаниясы сатып алды.  

      Бүгінде «ҚазГерМұнай» БК.ЖШС-ның Қазақстанның оңтүстік-орталық бөлігінде орналасқан Оңтүстік-Торғай бассейніндегі 897 шаршы км. аумағында мұнайды барлау және өндіруге лицензиясы бар. 2008 жылы 3 млн. тонна мұнай өндірілді. Қазіргі таңда бұл көрсеткіш 3.100 млн. тоннаны құрап, «Қазгермұнай» БК» ЖШС-не Қызылорда облысының  ірі мұнай өндіруші компанияларының қатарында болуға және Қазақстан Республикасының ірі мұнай өндіруші компанияларының ондығына кіруге мүмкіндік береді.    

     ҚазГерМұнай өндіру көлемі бойынша 8-ші қазақстандық мұнай компаниясы. ҚазГерМұнайдың дәлелденген және мүмкін болатын қорлары 2006 жылдың қыркүйегінің аяғындағы жағдай бойынша 40,7 млн. тоннаға (310 млн. баррельге) жуықты, өндіру 2006 жылы – 3 млн. тоннаға (тәулігіне 60 мың баррельге) жуықты құрайды. 2007 жылдың 5 наурызында ҚМГ БӨ ҚМГ ҰК-дан мүмкін болатын түзетулерімен 133,3 млрд. теңгеге ҚазГерМұнай-дағы 50%-дық үлесін сатып алу келісімі туралы мәлімдеді. ҚазГерМұнайдың екінші қатысушысы PetroKazakhstan Kumkol Resources компаниясы болып табылады.

     «Қазгермұнай» – Қазақстанның минералдық-шикізат кешеніндегі серіктес кәсіпорындардың бірі, мұнай-газ бірлескен кәсіпорны. 1993 жылы 9 қарашада ЖШС нысанында құрылған, шетел капиталының қатысу үлесі 50%, яғни акциялар пакетінің 25%-ы РВЕ-ДЕА-ның (неміс мұнай компаниясы), 17,5%-ы ЭЭГ-нің (неміс мұнай компаниясы), 7,5%-ы Халықар. Қаржы Корпорациясының (Дүниежүзілік банктің бөлімшесі), 50%-ы қазақстандық «Харрикейн Құмкөл Мұнай» заңды тұлғасына (бұрынғы «Оңтүстікмұнайгаз АҚ») тиесілі. Бүгін таңда жұмсалған шығын 150 млн. долларға жуық. Мұнай кеніштерін дамыту үшін тағы да 100 млн. долларға жуық қаржы жұмсалмақ. Бірлескен кәсіпорын Ақшабұлақ,Нұралы, Ақсай (Оңтүстік Торғай ойпаңы) кеніштерін барлау, олардан көмірсутекті өнім өндіру, тасымалдау және одан әрі Германияға экспортқа шығару жұмыстарын орындайды. Бірлескен кәсіпорындарды Құрылтайшылар жиналысы, Қадағалау кеңесі басқарады, Бақылау кеңесінің атқарушы комитеті үш жерде жұмыс істейді: Басқармасы Қызылордақаласында, Ақшабұлақ кәсіпшілігі, Өкілдік Алматы қаласында (маркетинг, компанияның орталық идаралардағы өкілдігі). Қазіргі кезде 8 игеру оқпаны іске қосылды. Мұнай дайындайтын ұшқыштық және орталық станциялары, Ақшабұлақ кенішінен ұзындығы 60 км екі желілі мұнай құбыры, Құмкөл – Қарақойын – ШМОС (Шымкент мұнай-органикалық синтез) құбыр желісі, қызметкерлерге арналған вахталық қыстақ салынып, пайдалануға берілді. Құрылысқа халықаралық компаниялармен қатар, қазақстандық фирмалар да қатысты. Ақшабұлақ кенішінде мұнай коммерциялық жолмен 1998 жылы қазанда өндіріліп, Қарақойын-Құмкөл магистраліне беріле бастады. Бірлескен кәсіпорын мұнайды фонтандық әдіспен, қабаттық қысым есебінен өндіреді. Қазіргі кезде оның өндірістік қуаты жылына жарты миллион т-ға жуық, кенішті игеру жобасы бойынша жылына 1 – 1,3 млн. т. мұнай өндіру көзделіп отыр. 2000 жылдан тәжірибелік-өнеркәсіптік игерудің екінші кезеңі басталды. Бүкіл өндірілген мұнайдың шамамен 70%-ы экспортқа шығарылады, 30%-ы ішкі нарықта қалады. Алынған пайданың жартысына жуығы салықтар мен роялти төлемдері түрінде Қазақстан жағына түседі. Бүгін таңда «Қазгермұнай» Бірлескен кәсіпорнының бүкіл мұнай өндіруші нарықтағы үлесі 1,51%. 

Тарихы 
 

Компания  тарихының негізгі кезеңдері 
 

1988 ж.  – Ақшабұлақ кен орнында барлау жұмыстары басталды

1993 ж.  – «Қазгермұнай» БК» ЖШС құрылды

1994 ж.  – Құзыретті орган Ақшабұлақ, Нұралы және Ақсай кен орындарында барлау жүргізуге лицензия берді

1995 ж.  – РВЭ-ДЭА АГ Компанияның жаңа құрылтайшысы болды

1996 ж.  – «Харрикейн Құмкөл Мұнай»  АҚ «Южнефтегаз» АҚ-ын жекешелендірді

1997 ж.  – Халықаралық қаржы корпорациясы  Компанияның жаңа құрылтайшысы  болды

1999 ж.  – тұңғыш 100 000 тонна мұнай өндірілді

2001 ж.  – тұңғыш 1 000 000 тонна мұнай өндірілді

2003 ж.  – «Харрикейн Құмкөл Мұнай»  АҚ атауын «ПетроҚазақстан Құмкөл Ресорсиз» АҚ-на ауыстырды

2003 ж.  – Газ өңдеу қондырғысын (ГӨҚ)  сатып алу, жеткізу, құрастыру  және орнату бойынша толық  жоспар энергетика және минералды  қорлар Вице-министріне ұсынылды

2005 ж.  – газды кәдеге жарату бағдарламасының  орындалуы және Газ өңдеу қондырғысының іске қосылуы арқасында Қызылорда қаласына газ берілді

2006 ж.  – «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ РВЭ-ДЭА, ЭЭГ, ХҚК-нан «Қазгермұнай» БК» ЖШС жарғылық капиталының 50% үлесін сатып алды

2010 ж.  – ГӨҚ-2 іске қосылды 
 
 

Мұраты  мен мақсаттары 
 

      «Қазгермұнай» БК.ЖШС-ның міндеті - өндірістің тиімділігін, табиғи ресурстарды ұқыпты пайдалануды және әлеуметтік капиталдың дамуын қамтамасыз ете отырып,  аймақтық дамудың басым мәселелерін шешетін, жоғары технологиялық, тиімді, әрі динамикалық түрде дамитын мұнай өндіруші компания қатарына қосылу.   

      Біздің  мақсатымыз - Қазақстанның мұнай-газ  саласында көмірсутек ресурстарын  жеткізушілердің ішіндегі ең тиімді мұнай компаниясы және сенімді мойындалған  көшбасшы болу.

      Біздің  компания табиғи ресурстар энергиясын адам мен қоғам игілігіне айналдыру мақсатында аймақта ұзақ мерзімді экономикалық даму, әлеуметтік тұрақтылық, гүлдену мен ілгерілеушілік, қоршаған ортаның қолайлы жағдайларын сақтау мен жер қойнауын тиімді пайдалануды қамтамасыз ету үшін құрылды. 

      Біздің  компания бизнестің тұрақты дамуына жауапкершілікпен қоса әлеуметтік және экономикалық жүйелерін қамтитын бизнестің корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік қағидаларын ұстана отырып өз қызметі мен даму стратегиясын жүргізеді.    

      Бизнесті  жүргізуде «Қазгермұнай» БК.ЖШС кәсіпорынның қызметімен байланысты акционерлер, қызметкерлер, тұтынушылар, компанияның іскер әріптестерін, аймақтық бірлестіктер мен барлық әлеуметтік топтардың қызығушылықтар балансын қамтамасыз етуге ұмтылады. Біздің қызметіміз – отандастарымыздың экономикалық және әлеуметтік жағдайын дамытуға бағытталған. 
 

Әлеуметтік  саясат 
 

      «Қазгермұнай» БК.ЖШС - бизнестің әлеуметтік жауапкершілігін өз қызметінің басым бағыттарының бірі ретінде қарайтын Қызылорда облысындағы көшбасшы мұнай компанияларының бірі.

Компанияның әлеуметтік саясатының құрамдас бөліктерінің бірі - Серіктестік пен Әкімдік  арасындағы облыстың әлеуметтік-экономикалық дамуы туралы меморандумдар жасау  дәстүрге айналды.

      Серіктестік облыстың медицина мекемелерінің заманға  сай жабдықталуын; орта, арнайы орта және жоғары оқу орындарының материалдық-техникалық базасын нығайту және жаңғыртуын қаржыландырып, аймақтың әлеуметтік салаларын дамытуға өз үлесін қосады. Сонымен қатар біздің компания мәдениет пен спорттың дамуына қаржы бөлу арқылы қоғамның рухани дамуына және салауатты өмір салтын ұстануына қолайлы жағдайлар жасауда.

      «Қазгермұнай» БК» ЖШС азаматтарды әлеуметтік қорғау мен қолдау бойынша іс-шаралар  деңгейін уақытылы көтеру мақсатында қоғамда болып жатқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістердің тұрақты мониторингін жүргізіп отырады. Серіктестік жағдайы төмен отбасыларға, батыр аналарға, Ұлы Отан Соғысы ардагерлері мен олардың жесірлеріне, мүгедектерге, сонымен қатар тұрғындардың қорғалмаған бөлігін қолдаумен айналысатын қоғамдық қорлар мен мекемелерге жәрдем көрсетеді.

      Серіктестік облыс тұрғындарын республикада болмаған төмен бағалы «көгілдір  отынмен» қамтамасыз ету бағдарламасын  жүзеге асыруда.  

      Серіктестік басшылығы әрдайым өз қызметкерлерінің әлеуметтік қорғалуының маңыздылығын сезініп, еңбек ұжымына лайықты еңбек жағдайлары мен әлеуметтік қолдауды қамтамасыз етуді табысқа жетудің қажетті шарты деп санайды.

      2010 жылы «Қазгермұнай» БК.ЖШС «Үздік әлеуметтік жауапты кәсіпорын» номинация бойынша III орын алып, жасаған қызметіне лайық Парыз сыйлығына ие болды.

         «ҚазГерМұнай» БК. ЖШСқауымдасқан кәсіпорындарының өндіруіндегі жалпы үлесі 2010 жылы 4 519 мың тоннаны (тәулігіне 93 мың баррель) құрады.

2011 жылы  «Өзенмұнайгаз» ПФ және «Ембімұнай-газ»  ПФ 9 100 мың тонна (тәулігіне 183 мың баррель)деңгейінде жоспарланды. Бұл көлемнің 1 900 мың тоннасы Атырау МӨЗ одан әрі қайта өңдеу үшін ішкі рынокқа жеткізілетін болады.

 «ҚазГерМұнай» БК.ЖШС қызметінің негізгі көрсеткіштері (100%)¹

 

 «ҚазГерМұнай» БК. ЖШСжобалары

      «ҚазГерМұнай» БК.ЖШС әлеуметтік саясатының құрамдас бөлігінің бірі – бұл облыс әкімдігімен әлеуметтік-экономикалық даму Меморандумына қол қоюы.

2010 жылдың  мамыр айында «Қазгермұнай» «Игілік»  корпоративтік қорына аймақтың  экономикасы мен әлеуметтік аясын  дамыту үшін 2 млн. АҚШ доллары көлеміндегі соманы бөлді.

Бұған қоса, компания облыс әкімдігінің келісімі бойынша жыл ішінде білім беру, денсаулық сақтау, спортты дамыту салаларына әлеуметтік қолдау ретінде, мәдени мұралар нысандарын қолдауға, барлық топтағы мүгедектерге, мүмкіндігі шектеулі балаларға, Қызылорда облысы халқының әл-ауқаты төмен топтарына демеушілік көмек ретінде 1 млн. АҚШ долларын бөлді. Жалпы өткен жылы облыс халқының әлеуметтік мұқтаждығына 600 млн. теңгеден аса (4,1 млн. АҚШ доллары) қаржы бөлінді. 

«ҚазГерМұнай» БК. ЖШС бүгінгі таңда қаланың қажеттілігін 2010 жылы облыс әкімдігімен келісілген текше метрі 20 теңге мөлшерінде белгіленген бағамен жеткізілетін құрғақ газбен 100% қамтамасыз ететін облыстағы жалғыз компания болып саналады.