Муниципалды меншікті басқару

1.Ірі және бірегей мүліктік кешендерді жеке жобалар бойынша жекешелендіру.

 Оны жузеге асыру келесі әдістермен өтті:

• Келісілген жағдайда белгілі бір инвесторға сату;
• Аукцион немесе конкурс арқылы өткізу;
• Акцияларды ашық сату.

2. Орташа  кәсіпорындарды жаппай жекешелендіру.

Олар  мына әдістер арқылы жүзеге асты:

• Республика тұрғындарына инвестициялық жекешелендіру купондарын беру (ИЖК);
• ИЖК иелері мен кәсіпорындар арасында делдал болып табылатын, коммерциялық инвестициялық жекешелендіру қоры (ИЖҚ) жүйесін құру.

3. Сауданың, каммуналдық шаруашылықтың, тұрмыстық  және Сервистік қызмет көрсету  шағын кәсіпорындарын аукцион және конкурс негізінде жүзеге асыратын шағын жекешелендіру.

 ІІ  кезеңнің негізгі нәтижелерін  келесі жағдайда қорытындылауға  болады: кіші жекешелендіру шеңберінде 11 мың объекті сатылған, бұл кіші  жекешелендіруге жататын , барлық объектілердің 2/3 бөлігін құрады, оның ішінде саудада, қоғамдық тамақтандыру және қызмет көрсету аясында жаппай жекешелендіру негізінен аяқталады.

 Қосымша ақпарат. 5 мыңнан аса адам жұмыс істеген, кәсіпорынды қамтитын жеке жекешелендіру шеңберінде, 5 кәсіпорын сатылған, оның ішінде шетелдік компанияларға 42 кәсіпорын сенімді басқаруға берілген.

 Салалық  құрлымда жеке меншік нысанының  барлығынан аз көбі ауыл шаруашылығында болды – 32,2 пайыз, сауда мен қоғамдық тамақтандыруда – 17 пайыз, өнеркәсіпте – 11,8 пайыз, құрлыста – 8,6 пайыз. Жеке меншік нысанында барлығынан аз кәсіпорындар сақтандыру, геология және жер қойнауын барлау кәсіпорындарында – 0,2 пайыз, жылжымайтын мүлік операциялары аясында – 0,1 пайыз болды.

 Үшінші  кезең Мемлекеттік меншікті қайта  құрлымдау мен жекешелендіру  бағдарламасында әзірленген шеңберде жүзеге асты. Оның негізгі мақсаты – экономикада жеке секторды басым болуын бекіту мен жекешелендірудің негізгі үдерісін аяқтау болатын.

 Кейбір кәсіпорындар жекешелендіру алдында қайта құрылымдалуы тиісті еді. Яғни бұл олардың белгілі бір құрлымдық өзгерістерден өтуі тиістігін білдіреді: мысалы, залалды кәсіпорынды алдын ала қалпына келтіру немесе оның ішінде өз бетімен жұмыс істей алатын құрлымды бөлу.

1996 жылдан  бастап Қазақстанда, мемлекеттік  меншіктегі кез келген жекешелендіру  тек ақшалай қаражаттармен жүзеге асырлады. Бірақ қолданыстағы заң жекешелендірудің екі түрін қарастырады:

1. Саудада сату (аукциондар, тендер).

2. Тікелей  атаулы сату ( заңды тұлғада жалға  алу құқығы немесе мемлекет  акциясының бақылау пакеті болған  жағдайда жүзеге асады, өйткені  соңында сатып алу құқығымен  сенімді басқаруға келісім бекітілген).

 Үкімет жекешелендіруді секторлық бағдарлама бойынша жүзеге асырады. Сөйтіп, мұнай-газ, көлік-өатнастық кешендерде; ҚР Сауда және экономика министрлігіндегі кәсіпорындар жүйесінде, денсаулық сақтау, білім беру, ғылым, мәдениет және спортта жекешелендіру мен қайта құрылымдау бағдарламасы белгіленеді. Онда мемлекеттік меншіктің мена ерекше объектілері жекешелендіруге жатпайтыны көрсетілген: жер, оның қойнауы, су, ауа кеңістігі, өсімдік және жануарлар әлемі, басқа да табиғи ресурстар, тарихи және мәдени ескерткіштер, мемлекеттік бюджет қоры, республикалық сақтандыру мен резервтік қорлар.Өтпелі кезеңде орта және шағын бизнес мемлекеттік тұрақты қолдауды қажет етеді. Тек сол ғана ірі қаржылық және тұрғындардың өндірістік ресурстарын жинақтайды, аралас экономикаға икемділік береді, өзінде монополияға қарсы күшті және тұрғындардың өндірістік ресурстарын жинақтайды, құрлымдық қайта құрудың шынайы факторына қызмет етеді, көп жағдайда жұмыспен қамтамасыз ету мәселесін шешеді.

 Кәсіпкерлікті  мемлекттік реттеу жүйесінің  қалыптасуы көптеген бағыттар  бойынша жүреді. Солардың кейбірін қарастырайық.

1. Кәсіпкерліктің  қызмет етуі мен дамуын құқықтық  қамтамасыз ету жүйесін қалыптастыру. Осы кезеңде заң актілерінің жоғарғы сапасын – олардың арасындағы қарама-қайшылықты жою, мүмкіндігінше оларды тікелей ықпал ететін заң актілеріне айналдыру керек, оларды өткізу тетіктерін қарастыру, кәсіпкерлердің құқығына кепілдік беру, оларды бұзған кездегі жауапкершіліктің экономикалық және басқа жақтарын қамтамасыз ету маңызды.

2. Қазіргі  заманғы кәсіпкерлікті қолдау  мен қаржылықты қамтамасыз етуді маңызды.Мұндай жүйе салық салу, кредиттеу, сақтандыру, қаржыландыру, өтемақы және т.б. туралы саясатты сапалы жетілдіруді талап етеді.

3.Кәсіпкерлікті,  кадрларды даялау бойынша жүйелерді,  маркетингтік орталықтарды, бизнес  орталықтарын және бизнес инкубаторларын, кәсіпкерлікті ақпараттық қамтамысыз  етуді қалыптастыру. Кәсіпкерлік барлық өнеркәсібі дамығын елдерде үкіметтік қолдауға ие. Оның мәні үш бағытта нақты шараларды әзірлеуге әкеледі:

1. Кеңес беру (әсіресе, алғашқы кезеңде ). АҚШ-та, мысалы Шағын бизнес бойынша үкіметтік агенттіктің аймақтық бөлімі жұмыс істейді.

2. Қаржылық  қолдау көрсету.

3. Қаржылық  қатнастарда күші аз кәсіпкер құрлымдарға ғылыми-техникалық немесе технологиялық көмек көрсету.

    Кейбір экономистер осы уақытта кәсіпкерлер кездесетін негізгі қиыншылықтарды мыналар деп есептейді: 

• кәсіпкерлік құрлымының қызметі туралы заң базасының  тұрақсыздығы мен жетілдірілмеуі;
• қатал салық прессингі (салмағы) және салық салудың күрделенген жүйесі;
• алғашқы капитал мен өзінің айналымдық қаржысының жетіспеушілігі;
• банк кредиттерін алдағы қиындық;
• криминалдық құрлымдардың қысымы;
• ғимраттың және оны жалға алу бағасының жоғарлығы;
• лизингтік қызмет көрсетудің шектеулі мүмкіндігі.

        Кәсіпкердің әлеуметтік жауапкершілігі бүгінгі күні пайдасын әлеуметтік жобаларға инвестициялау және қайырымдылық жасаумен шектелмейді. Одан туған өлкесінің келешек жоспары мен проблемаларын, тұрмыстық қатынастарын түсінуді және өз аймағын дамытуға қомақты үлес қосқанын күтеді.Әр түрлі эканомикалық жүйе шеңберінде меншіктің басқа түрінің басым болуы, оның басқа түрінің мейлі бұрынғы, мейлі қазіргі түрінің болуына жаққа шығармайды. Меншіктің барлық түрінің араласуы мен өзара іс-әрекеті, эканомикаға және барлық қоғамның дамуына оң әсер етеді.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

3-тарау. Мемлекеттік муниципалды меншіктің жауапкершілігін арттыру және тиімді пайдалану Оңтүстік Қазақстандағы муниципалды меншіктің ағымдық жағдайы және мемлекет тарапынан реттеу мысалында

Жалпы мемлекеттік-жеке меншік әріптестік –  бұл ірі, әдетте, инфрақұрылымдық  жобаларды әзірлеу, жоспарлау, қаржыландыру, құрылысын салу және пайдалану мақсатында жария билік пен жеке меншік бизнестің  арасындағы ынтымақтастық нысаны. Егер тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығындағы мемлекеттік-жеке меншік әріптестік туралы айтар болсақ, ол мемлекеттік және муниципалдық билік органдарының коммуналдық инфрақұрылымды жаңғырту жөніндегі жобаларды қаржыландыру мәселелеріндегі мүмкіндіктерін кеңейтеді. Қазіргі кезде ТКШ жаңғырту тұжырымдамасы шеңберінде коммуналдық секторға жеке меншік инвестициялар тарту мүмкіндігі көзделуде. Яғни мемлекет жеке меншік сектор қатысатын кірісті бизнесті игеруге ұмтылмайды, қайта жеке меншік секторды дәстүрлі түрде мемлекетке бекітілген салаларға тартады. Бұл жеке меншік компания шығыстарын оңтайландыра және инновацияларды енгізе отырып, біздің экономикамыздың ең күрделі салаларының бірінің жұмыс тиімділігін арттыруы үшін жасалуда. Біз бұл мәселеде әлемдік тәжірибені белсенді түрде пайдаланып отырғанымызды айту қажет. Мысалы, ЕО мүше елдерде, атап айтқанда, Францияда, Италияда және Испанияда көптеген жылдар бойы концессияға негізделген коммуналдық шаруашылық саласында жобалар бар. Бұл жағдайда мемлекеттік-жеке меншік әріптестік мемлекеттік және муниципалдық меншіктің стратегиялық маңызы бар объектілерін жекешелендірудің баламасын білдіреді. Елімізде коммуналдық салаға көптеген объектілер кіреді. Бұл электр және жылу энергиясын өндіру, беру және бөлу объектілері, коммуналдық инфрақұрылым жүйелері және сумен, жылумен, газбен және энергиямен жабдықтау, тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу мен кәдеге жарату объектілері және басқалары. Қағидатында олардың бәрі мемлекеттік-жеке меншік әріптестікке берілуі мүмкін. Бұл ретте ол ақырғы қызметтің сапасына, яғни үдеріске емес, түпкі нәтижеге: берілетін судың сапасына, оны беру үзіліссіздігіне, ағынының күшіне және т.б. бірқатар талаптар қалыптастырады. Бұлардың бәрі үнемдеуші технологияларды да қамтитын қолданыстағы техникалық регламенттермен анықталады. Сапалық талаптардан басқа, әкімдіктер инвестормен өзара іс-қимыл жасаудың институционалдық схемасын белгілейді: ол концессия, сенімгерлік басқару, жалға беру. Одан әрі ашық конкурста үздік басқарушы компания іріктеледі. Әрі қазақстандық немесе шетелдік инвестордың болуы бәрібір. Мәні бойынша бұл компаниялардың конкурсы емес, жобалардың жарысы: суқұбыры жүйесіне кім көп инвестиция береді, кімде аз тариф болады, кім кідіріссіз жұмысқа көбірек кепілдік береді және т.б. Тиісінше үздік жобаны ұсынған компания конкурста жеңіске жетеді. Жеңіске жеткен компаниямен жасалған келісім-шартта оның негізгі міндеттемелері белгіленеді: келісім объектісін құру немесе қайта жаңарту, инвестиция көлемі міндетті түрде көрсетіле отырып, мерзімі, келісімде көзделген қызметті жүзеге асыру жөніндегі міндеттемелер, тауарлар шығару немесе жұмыстар атқару көлемі, өндірілетін тауарлар мен қызметтерге арналған тарифтерді белгілеу мен өзгерту тәртібі. Мұндай шарттарда сондай-ақ инвестордың келісім бойынша міндеттемелерді орындауды қамтамасыз ету тәсілдері, оның ішінде концессиялық келісім объектісінің жоғалуын немесе бүлінуін сақтандыру мәселелері келісіледі. Кейбір елдерде осындай келісім-шарттарда жыл ішіндегі авариялар саны да тіркеледі.

    Жеке меншік бизнестің жасалаған келісімді орындауын бақылау жергілікті атқарушы органдарға жүктеледі, олар түпкі қорытындысында мысалы сумен жабдықтау қызметтерінің сапалы және үзіліссіз болуы үшін тұрғындардың алдында жауап береді. Алайда маңызды бақылаушы буын тұтынушылардың өздері болады, олар қызметтердің сапасына талап қоюы мүмкін. Тұжырымдаманы дайындау кезінде жеке инвесторларға басқаруға берілуі мүмкін объектілердің санын белгілеу мақсаты қойылған жоқ. Біз саладағы жалпы көріністі зерделеуге ұмтылдық. Мысалы, республикада 412 сумен жабдықтаушы кәсіпорын бар, олар 998 су құбырына және 416 жеке су құбыры желілеріне иелік етеді. 14,9 мың км көше су құбырларының 47,7%-ы ауыстыруды қажет етеді. Олар қай жағынан – мемлекет жағынан ба, немесе жеке меншік жағынан ба – бұл нарықтың мәселесі, жеке инвестор қандай да бір жобаға өз күші мен қаражатын салуға қаншалықты дайын екендігіне байланысты. Қазіргі практикаға және белгіленген рәсімдерге сәйкес әрбір МЖӘ жобасын жеке және заңды тұлғалардың ұсынысы бойынша мемлекеттік органдар қалыптастырады. Және жеке сектордың мүдделілігі болған және тәуекел мен жауапкершілікті теңгермелі бөлген жағдайда кейбір жобалар МЖӘ схемасы бойынша іске асырылуы мүмкін. «Жол картасы» іс-шараларын орындау нәтижесінде ТКШ объектілерінің жағдайы жақсарады, олардың тозу дәрежесі азаяды және маңыздысы босаған жұмыс ресурстарының жұмыспен қамтылуы қамтамасыз етілетін болады. Бірақ, әрине толық жаңғырту жүрмейді.  «Жол картасы» дағдарысты кезеңде экономикалық дамуды қолдау құралы ретінде ойластырылған. Және оны әзірлеушілер ол жоспарланған мерзімде ТКШ инфрақұрылымын толығымен жаңарту мүмкін еместігін жақсы түсінді. Сондықтан «жол картасы» іс-шаралары іске асырылғаннан кейін де ТКШ инфрақұрылымын жаңартудың көптеген мәселелері шешілмейді.

    Мемлекеттік-жеке меншік әріптестік тетіктеріне келетін болсақ, ТКШ объектілері қайта жаңарту мен пайдалану үшін де, және жаңа объектілердің құрылысын салу үшін де жеке меншік компанияларға басқаруға берілуі мүмкін. Оның үстіне тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық инфрақұрылымы саласындағы жобалар тиісті басқарылған және шығындарды азайтқан кезде коммерциялық жағынан пайдалы болып табылады. Мәселен, Ресейде сумен жабдықтау саласында «Росводоканал» және «Ресей коммуналдық жүйелері» (РКС) сияқты ірі жеке меншік операторлар жұмыс істейді. Әрқайсысы 2 миллионнан астам жалпы халқы бар алты қалада сумен жабдықтау жүйелерін басқарады. Бұл ретте мемлекеттің жобалардағы рөлі барлық тараптар, оның ішінде тұтынушылар мүдделерінің теңгерімін қамтамасыз етуден көрінеді. Шындығында ТКШ дамыту және жаңғырту тұжырымдамасы ТКШ дамытудың ұзақ мерзімді перспективадағы проблемаларын шешу үшін әзірленді. Оны іске асыру үшін 2010-2014 жылдарға арналған кешендік жоспар бекітілді. Тұжырымдамадағы ТКШ дамыту және жаңғырту тетіктерінің бірі ретінде мемлекеттік-жеке меншік әріптестік көзделеді. МЖӘ - бұл ұзақ мерзімді құрал, ол 30 жылға дейінгі ұзақ мерзімді кезеңде инфрақұрылымның жағдайын ұстап тұруды және жақсартуды қамтамасыз етеді. Оның негізгі артықшылықтарының бірі ТКШ-қа жекеменшік инвестицияларды, оның ішінде «жол картасын» іске асыру аяқталғаннан кейін де тарту болып табылады. Сондай-ақ жоба жөніндегі тәуекелдерді жеке меншік сектордың мемлекетпен бөлісуі. МЖӘ тетіктерін қазір қолдануға келсек, ол үшін барлық мүмкіндіктер бар. Оның ішінде заңнамалық та. Өзіңіз білесіз, бірнеше жыл бұрын «Концессиялар туралы» заң қабылданды, ал өткен жылдың жазында оған бірқатар түзетулер енгізілді. Осы заңның шеңберінде Қазақстанда көлік саласындағы концессия негізінде бірқатар жобалар іске асырылып та жатыр. Қағидатында, концессия тетіктерін коммуналдық саладағы муниципалдық деңгейде де пайдалану үшін бұл құжаттың мүмкіндіктері жеткілікті түрде кең. ТКШ мәселесін шешу әрекеті бұрын да тіпті біршама қолайлы экономикалық жағдайда да қабылданған. Қаржы дағдарысы кезеңінде отандық бизнес үшін жеткілікті дәрежеде жаңа тетікті қабылдау қауіпті емес пе? Оның үстіне мемлекетпен серіктестікке де аса қатты сене бермейді.Шын мәнінде, тәуелсіздіктің бүкіл кезеңі ішінде Қазақстанда тұрғын үй-коммуналдық саланы реформалаудың бірнеше үлгісі сыналды. Оның ішінде коммуналдық шаруашылық объектілерін шетелдік және отандық компаниялардың басқаруына беру де болды. Қорытындысында қазақстандық тұрғын ү шаруашылық кешені тозу пайызы жаңғырту пайызынан мәніне қарай артып кеткенде біршама күрделі жағдайда қалды. Соңғы екі жылда біз бірнеше мәрте айттық: егер дағдарыс болмағанда, оны ойластыруға болатын еді. Екі жылғы сілку мәніне қарай біздің экономикалық жүйенің барлық ауыратын нүктелерін анықтады, банктік саясатты қайта қарау талап етілді және мәніне қарай тұтастай елдің экономикасын жаңғырту және әртараптандыру үдерісін жылдамдатты. Бұл жағдайда коммуналдық шаруашылық жағдайы жалпы даму үшін өзіндік тежеуіш болатын еді. МЖӘ тетігіне келетін болсақ, онда саясат көрсеткендей дәл осындай тәсілдеме бизнес үшін барынша пайдалы әрі қолайлы болады. Әлемдік тәжірибе мұны көптеген табысты жобалармен дәлелдеп қойды. ТКШ дамыту және жаңғырту тұжырымдамасы жеке секторды тарту арқылы осы секторда жұмыстың тиімділігін арттыруға бағытталған; отандық, сонымен қатар шетелдік компаниялар тең жағдайларда. Яғни, берудің мемлекеттік керек-жарағын емес, көмірдің негізіне сапа мен жақсы тәжірибені қояды. Осындай тең тәсілдеме түпкі нәтижеге жағымды әсер етуі қажет. Ашық конкурстар ашықтықты, демек МЖӘ жобаларын іске асыру тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Және де жобаға бәсекелестік көп болған сайын, осы жобаның табысты іске асырылуына ықтималдық көп болады. Басқа жағынан қарағанда, шетелдік компаниялардың тарапынан болатын бәсекелестік отандық компаниялардың сапасының өсуіне мәжбүрлейді. Егер біздің «жеке компаниялар» туралы айтатын болсақ, біздің елде 90-шы жылдардың басындағы жабайы нарыққа қарағанда біршама жақсарғанына сеніңіз. Бизнесмендер ойын ережесін жақсы түсінеді және жұмыс істеуге дайын. Соңғы жылдары «ойын ережесі» бизнесті қатыстыра отырып құрылады. Мемлекеттің жеке инвестицияларға мүддесі болған кезде инвестициялық ахуал, оның ішінде мемлекет белгілейтін ереже тиісінше мүдделер теңгерімін ескере отырып, жетілдірілетін болады. Ереже - қасаң қағида емес, өйткені барлық мүдделі тараптардың пікірлерін ескеретін жүйе бар, мұнда бұл ереже ауыстырылуы мүмкін. Ал егер компаниялардың мемлекетпен жұмыс істеуге дайындығы туралы айтар болсақ, онда жаңа мысал келтіремін. Концессиялық жобалар бойынша соңғы конкурстар компаниялардың үлкен қызығушылық танытқанын көрсетті. Мәселен, Астана – Қарағанды, Алматы – Қапшағай, Алматы – Қорғас автомобиль жолдарын салу мен жаңғыртуға өткізілетін конкурстар бойынша конкурстық құжаттама шетелдік, сонымен қатар отандық 70-ке жуық компаниялардан талап етілді. Әлеуетті өнім берушілермен талқылаудан кейін конкурстық құжаттамаларға жеке компаниялардың ескертулері мен ұсыныстары ескерілетін өзгерістер енгізілді. Барлық кепілдіктер заңнамада анық тіркелген. Және де Қазақстанда бизнесті жүргізу еркіндігі мен инвесторлардың мүдделерін қорғауға қатысты санаттар бойынша барлық халықаралық рейтингтерде біршама жеткілікті жоғары көрсеткіштер екенін атап өткен жөн. Бұл Қазақстанның заңнамалық базасының мазмұны, сондай-ақ заңдарды орындау ретінде сапаны көрсетеді. Мысалы, «Инвестициялар туралы» заң инвесторға құқықтары мен мүдделерін толық әрі шүбәсіз қорғауды ұсынады. Оның ішінде заңнамаға сәйкес келмейтін актілерді мемлекеттік органдар шығару нәтижесінде, сондай-ақ осы органдардың лауазымды тұлғаларының заңсыз әрекеттері (немесе әрекетсіздігі) нәтижесінде оған келтірілген зиянды өтеуге құқық.

Бұдан басқа инвестордың мүддесін «Концессиялар  туралы» заң ескереді. Осы құжатқа сәйкес концессионер концессия шартында көзделген жағдайларда концессия объектісіне қатысты құқықтарды жүзеге асыруға, инвестициялар туралы қазақстандық заңнамаға сәйкес берілетін инвестициялық пұрсаттықтардың субъектісі болуға, сондай-ақ концессия шартын орындауға байланысты келтірілген шығындарға өтем алуға құқылы. Оңтүстік Қазақстан облысының коммуналдық меншігінде 2006 жылдың              1 қаңтарына 5 акционерлік қоғамның мемлекеттік пакет акциясы және                     58 жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің қатысу үлестері бар.                             5 акционерлік қоғамдардың ішінде екеуі жұмыс істейді, бұл - «Аэропорт Шымкент» акционерлік қоғамы және «3-Энергоорталық» акционерлік қоғамы.

«3-Энергоорталық» акционерлік қоғамының жарғылық капиталының 100% көлеміндегі мемлекеттік  пакет акциясы инвестициялық  компанияға сенімгерлік басқаруға берілген.

«Аэропорт Шымкент» акционерлік қоғамында 2005 жылдан бастап экономиканың мемлекеттік емес секторындағы инвестицияларды тарту жолымен аэропортты кеңейту және қайта қалпына келтіру бойынша инвестициялық жобаларды іске асыру жұмыстары басталды.

Сонымен қатар, 2006 жылдан бастап Қазақстан Республикасы аумақтық аэропорттарының инфрақұрылымын дамытудың 2006-2015 жылдарға арналған бағдарламасымен қарастырылған республикалық бюджеттен қаражат бөліну жоспарланған.

58 жауапкершілігі  шектеулі серіктестіктердің ішінде 45-і облыс әкімдігіне қарасты, 2-і Шымкент қаласына, 4-і Түркістан  қаласына 2-і Арыс қаласына, 3-і Кентау қаласына және біреуден Сайрам мен Отырар аудандарына қарасты серіктестіктер.

58 серіктестіктер  ішінде 16-ы қаржы шаруашылық қызметін  газеттік басылымдар шығару бойынша  қызмет атқарады, 12-і мал дәрігерлік қызмет саласында, 5-і муниципалдық базар, 5-і коммуналдық шаруашылық саласында және басқа да салаларда жұмыс істейді.

Серіктестіктердің жарғылық капиталы жалпы сомада 2 015 980 мың теңгені құрайды.

2005 жылды  58 серіктестіктердің ішінен 16-ы шаруашылық  қызмет атқармады, 14 мемлекеттік  кәсіпорындардан қайта құрылды және 2005 жылдың аяғында жаңадан құрылды.

2006 жылы 32 жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің  мемлекеттік акция пакеттері аудандық және қалалық әкімдіктерге берілген.