Жүк тасымалдау курстық жұмыс

 to – автобус айналым уақыты, to= 1,62 сағ

qн – автобустың номинальды сыйымдылығы, qн – 190 адам

6.2 Автобус қозғалысының  интервалын анықтау 

Қозғалқыш интервалы  деп маршруттағы белгілі бір  пунктан бірінен соң бірі өткен  автобустың аралық уақыты аталады және айналым ръес уақытының маршрутта  жұмыс істейтін автобустар санын  қатынасымен анықталады.

I=(tоб /Am) *60, мин

I= (1,29/11) * 60=7,03=7мин

 

6.3. Автобус қозғалысының жиілігін анықтау

Қозғалыс жиілігі деп 1 сағ ішінде маршруттық 1 пунктынан  өткен автобус саны аталады және төмеңгі формула бойынша анықталады.

Ач=Aм/to

Мұндағы Ач – қозғалыс жиілігі (авт/сағ)

Aм = маршруттағы жұмыс істейтін автомобильдер саны

Toб = айналым уақыты  н/е  Na=Qmax/qн 

Мұндағы  Qmax – мах  жолаушы ағымның мағаттық көрсеткіші

Qн – автомобильдің  номинальды сыйымдылығы 

Ач = 11/1,29 = 8 авт/сағ

Na= 1700/190=8 авт/сағ

 

6.4 Жанар жағармай шыңындарын  анықтау

Отын шығынын анықтау  үшін аталған тиіпті автобус отын шығының және 1 жыл ішндегі барлық автобустардың жалпы жүрісін  білу қажет.

 

Ртоп= Lжыл/100*qтоп, л

Мұндағы   qтоп – 100 км жүріске шығындылатын отын көлемі (33л МАЗ-105 автобустың техникалық сипаттамасы бойынша

Ртоп= 426835,2/100*33=140855,616л

1 жыл ішіндегі отын  шығының анықтау үшін керекті  көрсеткіштерді табуға арналған  аралық есептерді орындау қажет

1 автобустың 1 күндегі жүрісін анықтаймыз

Lавт=Zp*Lм,км

Мұндағы  Zp – 1 автомобильдің 1 күндегі ръес саны

 

Lм -  маршруттың  ұзындығы, км

Lавт = 8*17,2=137,6

 

1 күндегі барлық автобустың  жалпы жүрісін анықтаймыз 

Lобщ=Lавт*Ам, км

Lобщ=137,6*11=1513,6

 

1 жыл ішіндегі барлық автомобильдің жалпы жүрісін анықтаймыз

Lжыл=Lобщ*Дрд ,  км

Мұндағы Дрд- жұмыс күндегі  саны

Lжыл= 1513,6*282=426835,2 км1 жыл  ішіндегі отын шығынын анықтаймыз

 

Зт=Ртоп*Цт , теңге

Мұндағы Зт-дизельдік  отынның орташа жылдық бағасы

Зт=140855,616л *80=11268449,28тг

 

Барлық есептерге техникалық пайдалану көрсеткішін келесі кестеге  түсіреміз.

Кесте 6.2 Автобус жұмысының  технико пайдалану көрсеткіштері

 

Көрсеткіш	Өлшемі	Мәні	Көрсеткіш	Өлшемі	Мәні
tдв	мин	18	I	мин	7
tпр	мин	10,8	Na	Авт/сағ	8
tс	мин	28,8	Pтоп	л	140855,616
tр	мин	38,8	Lавт	км	154,4
tоб	мин	77,6	Lобщ	км	1513,6
Vт	Км/сағ	58	Lжыл	км	426835,2
Vс	Км/сағ	36	Зт	теңге	11268449,28
Vэ	Км/сағ	27	Lм	Км		17,2
Qсут	жолаушы	1700	Lм	бірлік		11

 

 

VI бөлімге қорытынды.

Мен тасымалға қажетті  автобус санын анықтау бөлімінде маршрутта жүретін автобус типін таңдау үшін маршруттағы «қарбалас сағат» ішіндегі жолаушы ағымның санын басшылыққа алып, автобустың наминалды сиымдылығы бойынша ПАЗ 4234 автобусын таңдадым және сол автобус арқылы автобус

қозғалысының интервалын, қозғалыстың жиелішін, жанар – жағармай шығының формула арқылы анықтап, автобус жұмысының технико пайдалану көрсеткіштері кестесіне түсірдім.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

VII. Автобус қозғалысының  кестесін құру

 

7.1 Қозғалыс кестесіне қоиылатын талаптар

Қозғалыс кестесі маршруттағы  автобус қозғалысын ұиымдастыру  дың негізі болып табылады , сонымен  бірге жолаушы  автомобиль  колігінде  барлық жолдық қызметкерлер міндетті түрде бұлжытпай орындауды  қажететі. Қозғалыс кестесі маршруттағы рейс саны мен аялдамалық  пункттар арасындағы қозғалыс уақытына және т.б анықтамды.

Қозғалыс кестесі  мынадай жағдайлары қамтамасыз ететіндей  болып құрылуы қажет:

-әрбір маршрут бойынша  халықтың қажеттілігін;

-қабылданған нормаларға  сәйкес автобустың сыйымдылығын пайдалану;

-жолаушының тасмалға  кеткен уақытының минималдылығын;

-жол бойында жолаушыларға  ыңғайлылық жағдаиларын жасалуын;

-<<Еңбек  Заңына >> жүргізушілер мен кондукторлардың  жұмыс режимдері мен жағдайларының   сәйкестігін;

-автобустарды тиімді пайдалануды қамтамсыз ету керек.

Жолаушы тасмалына қатысты  автокөлік мекемелермен  ұжымдар  қозғалыс кестесін қолданыстағы нормативтік  құжаттардың шартарына сай жасауы керек.

Автобустық тасымалдың  барлық түрінде ( қалалық, қаламаңындық, қалааралық ) қозғалыс кестесінмаршруттың әрбір этапвнда жол белгілері мен  жол қозғалысы ережелері бойынша  рұқсат етіген нормативтік  қозғалыс  жылдамдығын сәйкес жасалуы тиіс.

Автобустық тасмалдың  барлық түрінде  ( қалалық ,қаламаңындық, қалааралық) қозғалыс кестесі маршруттың әрбір этапында жол белгілері мен  жол қозғалысы ережелері бойынша  рұқсат етілген нормативтік қозғалыс жылдамдығына сәйкес жасалу тиіс.

Жылжымалы құоамды пайдалану  шрттарына орай маршруттағы максималды қозғалыс жылдамдығы жол қозғалысы  ережелерінде көрсетілген шектен төмен қабылдануы мүмкін.

Қалалық ,қаламаңындық ,қалааралық және ауланішілік  маршруттар үшін автобус маршруттың қозғалыс кестесі  жыл сайын қала немесе аудан әкімшілігінің  келісіммен жолаушылар тасмалына тапсырыс беруші мемлекеттік тұлуғмен бекітіледі.

Маршруттық кесте АКМ-нің  пайдалану болімінің негізгі  құжаты болып табылады  және оның тәртібін, жылжымалы құрамының қажетті  санын,жүргізушілер  саннын, материалдық, финастық және басқада рисурстарды  анықтайды. Жолаушыға қызымет көрсетудің тиімділігін арттыру мақсатында маршруттық кесте бірнеше нұсқада бөлек жасалады:

-жұмыс күндеріне, демалыс  алдындағы күндерге, демалыс күндеріне;

-Күз-қыс және көктем-жаз  кезеңдеріне 

Қозғалыс кестесінің бірнеше нұсқасының болуы мынадай  себептерге байлансыты қажеттіліктеден тундаиды:

-жылжымалы құрамның  маршруттағы қозғалыс уақытының  нормаларының өзгеруі;

-маршруқа жұмысқа  шығарылған  жылжымалы құрам санының  өзгеруі.

Қозғалыстың маршрауттық  кестесінің деректері бойынша мына кестелер жасалады:

-жүргізушілер кестесі;

-маршруттағы аралық  және соңғы пункттардағы диспетчерлерге  арналған кесте;

-жолаушыларға арналған  қозғалыс кестесі ( қозғалыс интервалы  15 мин артық болған жағдайда)

Қозғалыс кестесінде  маршруттағы әрбір автобусқа  жеке шығу нөмірі беріледі, яғни автобустың әрбір маршрутқа шығуы кеезегінің реттік нөмірі.

Маршруттағы автобустар  жұмысының басталу және аяқталу  уқыттары халықтың тасмалға сұранысы  және  жергілікті  жағдайларға  байланысты анқталады.

Қозғалыс кестесін  құру әдістемесі негізінен фориалық сипатта болады. Қозғалыс кестесін құру кезенде  негізінен налитикалық және ішінара графикалық әдістер қолданады.

Кестелік үлгіде жасалатын  маршруттық  кестелер мынадай  деректерді  қарастырады: маршрут трассасының  жағдайы, тәлік ішіндегі жүріс 

Нормасының дифференцияланған шамасы, жүргізушілердің  қабылданған еңбек тәртібі, жылжымалы құрамның саны мен типі, маршруттағы қозғалыстың  басталуы және аяқталуы уақыты, нөлдік жүрістің уақыты, ұзындығы және басқа да талаптар.

Маршрутқа жеткілікті  рейс саны мен қозғалыстың интирвалы және жиелігі  жолаушы ағымының  тәліктің сағаттарымен << қарбалас >> сағаттарындағы шамасына сәйкес бөлек есептеледі, ал << қарбалас >> сағаттардағы рейс санына  көңіл ерекше  бөлінуі тиіс. Ол үшін  жолаушыларға  сапалы қызымет  қабылданған  нарматифтерге  сәйкес  орындалған жағдайдағы  автобустың  қалыпты  толуы ескеріледі.

 

7.2  Жүргізушілердің  жұмыс және  демалыс уқыттарының  нормасы.

1. << Жүргізушілердің  жұмысы және демалыс уқытының  Ережелері >>   

<< Еңбек Заңына >> байланысты жүргізушілердің жұмыс және демалыс уақытын  реттеу ерекшеліктерін  қарастырады.

2. Бұл Ережелер еңбектік  келісім-шарт негізінде  жұмыс  жасайтын автомобиль жүргізушілеріне   арналған нармативтік құқықтық  акт болып табылады.

3. Бұл Ережелерде  қарастырылған   жүргізушілерді жұмыс  және  демалыс уқытының нормалары жүргізушілердің  қозғалысы кестесін жасау  кезінде  міндетті түрде  қаралу керек. Автомобильдердің қозғалыс кестесі  барлық қатынас  түрінде  де осы Ережелердің  нормалары мен  шарттарын ескеріп жасалу керек.

4.Қалааралық жүк және  жолаушы  тасмалында жүргізушінің  қозғалыс  уқыты  мен  тоқтап  тұру  уақытын жұмыс  беруші  осы Ережелер  нормаларына сәйкес  анықтау керек.

Жүргізушінің  жұмыс  уқыты 

1)Жұмыс уақыты кезінде  жүргізуші өзінің еңбектік міндеттерін еңбектік  келісім шарт   және жұмыс  тәртібі, жұмыс  кестесі  шарттарына  сәйкес атқаруы керек.

2) Жүргізушілердің апталық жұмыс уақытының қалыпты көрсеткіші 40 сағаттан аспау керек.

3)Жұмыстың жағдайына байланысты 1 күндік  немесе  апталық жұмыс уақытының ұзақтығы  сақталмайтын  болса, онда  жүргізушілер үшін  жұмыс уқытының  есебі 1 айға анықталады.

Жұмыс уқытынңың  біріктірілген  айлық  есептеу  әдісіне  қолдану  шешімін жұмыс  беруші  еңбектік  келісім – шартты  немесе  оның  қосымшаларын  ескере отырып қабылдайды.

4)Жұмыс уқытын біріктірілген  айлық есептеуде әр күндегі  жұмыс уқытының (ауысымының) 10 сағаттан  аспауы қадағалануы қажет.

Қала аралық тасмалдардыы орындау кезінде  белгілі  бір  демалыс  орындарына  жету үшін жажет  болған жағдайда жұмыс уқытының (ауысымының) күндік үзақтығын 12 сағатқа дейін жасауға болады.

Нормадан тыс жұысқа тарту қажеттілігі туындаған  жағдайда бір күндік (ауысымдық) жұмыс  уқыты 12 сғсттан аспауы қажет. Нормадан тыс жұмыс уақыты Қазақстан Республикасының  заңдарына сәйкес  қолданылады.

Жүргізушілердің жұмыс  тәртібі нормадан тыс  қабалдануы мүмкін. Жұмыс уақытының  нормадан тыс  қабылдануы  туралы  шешім  жұмыс  берушімен профсоюздық  оргындардың  немесе  басқа  әкәмшілік  оргындарының келісімімен, ал ондай  ұйымдар  болмаған  жағдайда  қызыметкерлердің  келісімімен еңбек шартында көрсету  арқылы  қабылданады.

Нормадан тыс жұмыс  істейтіндер үшін  аусымдық кестесі  бойынша  жұмыс  аусымының  саны  мен ұзақтығы  жұмыс   аптасының  қалыпты  ұзақтығына сәйкес  есептеледі. Апта сайынғы  демалыс  жалпығы  бірдей беріледі.

6. Жүргізушінің жұмыс  уақытына мыналар  кіреді:

а) автомобильді басқару  уақыты;

б) автомобильді басқарудан жол  бойында  және  соңғы пункттарда  қысқа мерзімдік  демалу үшін тоқтау уақыты;

в) жолға шығыр алдында және жолдан қайтып  келген  уақыттағы дайындық (жолға шығардағы тексеру, май, суларынқұю, тағы басқа болса, жұмыстан кейін жағдайын қарау, тазалау,тағы басқа ) жұмыстарын орындау уақыты,ал қалааралық  тасмалдарды орындау кезінде айналым пунктында немесе жлдағы (топтап тұру) кезінде  дайындық жұмыстарын ауысымының  басталу  және аяқталу уқытында орындайды;

г) Жүргізушінің  жолға  шығару  және  жолдан  келген  кезендегі  медициналық тексеру  уақыты;

д) жолаушыларды түсіру-мінгізу  пункттарындағы тоқтау уақыты;

е) жүргізушінің еркінен  тыс тұру уақыттары;

ж) жұмыс күні  ішіндегі  жлдағы  жұмысы  кезінде  немесе  далалық, егістік жерлердегі жұмыс  кезінде  пайда  болған   ақауларды   техникалық көмектің  болмауынан  өз бетінше  қарау,  реттеу, жөндеу уақыты;

з) ҚР заңдары  бойынша  рұқсат етілген  басқа жағдайлар  уқыты 

7. Күн сайын жұмыс жасайтын кезеңде жүргізушінің  автомобильді басқару уқыты бір асымдық (күнде) 9 сағаттан  аспауы керек.

Жұмыс  берушің шешімімен  жұмыс  уқатының  біріктірілген  графигінеде автомобильді  басқару 10 сағатқа  дейін  ұзартыла алады, тек аптасына 2 реттен артық  болмауы керек. Бұл  жұмыс  тәртібінеде  біріктірілген автомобильді басқару  уқыты 2 аптада 90 сағаттан  аспауы тиіс.

8. Автомобильді басқарудың  алғашқы 3 сағатынан нейін (көбінесе қалааралық тасмалды) жүргізушіге  қысқа  уақыттық 15 минуттан кем емес  демалыс  уақыты беріледі, ал әрі қарай әрбір 2 сағаттан көп  емес уақыт сайын осындай демалыс уақыты берілу  керек. Егер осы 2 сағаттай уқыт арасында  тмақатану  және  демалу уақыты  болған  болса,  онда  қысқа уқыттық демалыс  берілмейді.

Автомобильді  басқару  кезінде жүргізушіге  беррілетін  қысқа уақыттық  демалыс  пен  үзілістер  үзақтығы  тапсырма  нұсқасында қозғалыс  уақыты мен  автомобильді тоқтау уқвтында көрсетіледі.

9.Автомобильді дайындау- қортындылау  жұмысының құрамы  мен ұзақтығы және жүргізушілерді  медициналық  тексеруден өткізу  уқытын жұмыс беруші өзі   қабылдайды.

Маршруттағы  әрбір  автобус үшін маршруттық  кестені  келесі  кестеде (7.1) көрсетеміз.

 

Кесте 7.1 Жүргізушілердің маршруттық кестесі.

 

Автобустар саны	Рейс нөмірі
	1	2	3	4	5	6	7	8
1	800	900	1000	1100	1710	1810	1910	2010
2	804	904	1004	1104	1714	1814	1914	2014
3	808	908	1008	1108	1718	1818	1918	2018
4	812	912	1012	1112	1722	1822	1922	2022
5	816	916	1016	1116	1726	1826	1926	2026
6	820	920	1020	1120	1730	1830	1930	2030
7	824	924	1024	1124	1734	1834	1934	2034
8	828	928	1028	1128	1738	1838	1938	2038