Кәсіпорындағы инвестициялық қызмет

 «АSTEL» АҚ-ны қаржылық тұрақтылығының төмендігіне байланысты шетелдік тікелей инвестицияны, яғни Италяндық кәсіпкерлермен келісім- шартқа отырды. Осының нәтижесінде «АSTEL»АҚ-ның  инвестициялық түсімі инвестициялық жобаға байланысты табыс табуға бағытталған.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. КӘСІПОРЫННЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ТАРТЫМДЫЛЫҒЫН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ

3.1 Қазақстан Республикасында инвестициялық ахуал және инвестициялық саясатты жүйелі түрде пайдалану                                                                                                              

 

Кәсіпорындардың экономикалық және қаржылық тұрақтылығын және әрі қарай өсуін анықтайтын шешуші факторлардың бірі – бұл оның инвестициялық белсенділігі. Қазақстан Республикасында нарықтық қатынастарға көшкелі бері жүргізілген экономикалық бетбұрыстар халық шаруашылығының негізгі буыны болып саналатын кәсіпорындардың құқықтық, қаржылық-экономикалық және әлеуметтік жағдайын, олардың шаруашылық және азаматтық жүйелердегі дәрежесін айтарлықтай өзгерістерге ұшыраттты. Жеке меншікте, аралас, акционерлік меншікте құрылған миллиондаған кәсіпорындар пайда болды және қазіргі таңда қызмет етуде, көбею үстінде, даму барысында. Осылардың барлығы кәсіпорындардың инвестициялық қызметін ұйымдастыру және басқару механизмінің өзгеруіне себеп болды. Кәсіпорындардың инвестициялық қызметі олардың экономикалық өсуінің, ішкі және сыртқы нарықтарда бәсекелестікке қабілетті болуының алғы шарттарының бірі болып табылатындығы сөзсіз. 
Нарықтық қатынастардың дамуымен қатар барлық ұйымдық-құқықтық кәсіпорындардың қаржылық-шаруалылық тәжірибесінде қаржылық инвестициялар да кеңінен етек жайып келеді. Акционерлік қоғамдар жыл өткен сайын көптеп ашылу үстінде, банктер, сақтандыру компаниялары, зейнетақы қорлары, кәсіпорындар мен ұйымдар, сондай-ақ мемлекет те уақытша бос ақша қаражаттарын тарту үшін қарыздық құнды қағаздарды кеңінен пайдаланатын болды. Туынды құнды қағаздар (фьючерстер, опциондар және т.б.) нарығы да дамып келе жатыр. 
Осы айтылғандар кәсіпорындар тарапынан қазіргі заман талаптарына, нарықтық экономика талаптарына сай инвестициялық саясат жүргізуді қажет етеді. Кәсіпорындардың инвестициялық саясаты мүмкін болған инвестициялық жобалардың ішінен өзінің стратегиялық мақсаттарына сай нұсқаларын таңдап ала білумен сипатталады. Сонымен қатар, инвестициялық саясат жобаларды қаржыландырудың оңтайлы көздерін тартуды, оларды тиімді орналастыруды, нәтжижесінде инвестициялық табыс табуды немесе капитал өсімін қамтамасыз етуі керек. Сондықтан да инвестицияларды дұрыс басқару қазіргі таңдағы көкейтесті мәселелердің бірі болып отыр. 
Курстық жұмыстың мақсаты –кәсіпорындардың инвестициялық қызметін басқару негіздеріне сүйене отырып, инвестициялық сипаттағы тиімді шешімдер қабылдаулың бастапқы негіздерін игеру болып табылады

Қазіргі кездегі  инвестициялық саясаттын ерекшелігі техникалық қаруландыруға салымдар және өндірістік кәсіпорынды қайта  жөндеу, инвестицияны базалық машина жасау саласына, ауыл шаруашылық саласына жіберу, ресурс алатын, өндірістің және пайдалану саласына бағыттау.

Кәсіпорында инвестициялық  саясатты жүргізген кезде мыналарды  ескеру керек:

• өндіріс орынның қаржылық ахуалы;
• өндірістің техникалық дәрежесі;
• аяқталмаған құрылыс;
• лизинг арқылы құрал-жабдыктарды алу мүмкіншілігі;
• меншікті қаржының жеткіліктілігі;
• капитал нарығының конъюктурасы;
• мемлекеттен келетін жеңілдіктер;
• инвестициялық бағдарламаның коммерциялық және бюджеттік тиімділігі;
• сақтандыру қызметі;
• салық;
• маркетингтік зерттеу;
• өнімнің сату бағасы;
• өнімді сатудағы географиялық шекараның жағдайы;
• жалпы өнімнің мөлшері;
• инвестициялық саясат жүргізетін уақытта тұтынушылардың сұранысының динамикасы;
• нарықтағы бәсекелестік дәрежесі;
• техникалық мүмкіншілігі және дамыту мүмкіншлігі.  

Инвестицияны өндіріс  орнында басқаруды жақсарту  үшін мынандай шараларды қолдану керек:

• инвестиция кызметінің қажеттілігін табу;

инвестициялық табыстың үлес салмағын преферениялау болып  табылады, яғни мемлекет тарапынан  көрсетілетін, берілетін жеңілдіктер. Жеңілдіктер үш түрде болып келеді:

• инвестициялық салыктық преференциялар;
• кеден баждарын салудан босату;
• мемлекеттік заттай гранттар.

Инвестициялық преференцияларды беру талаптары:

• көздетілген қызметтердің басым түрлерінің тізбесіне сәйкес болу керек;
• осы заманға сай техникалар қолдана отырып жаңа өндірістер құру, жұмыс істеп тұрған өндірістік кәсіпорындарды кеңейту.

Инвестициялық салыктық преференциялар тікелей активтерге салынатын инветициялардын көлеміне қарай 5 жылдан аспайтын уақытта беріледі.

Преференция алу  үшін келісім шарт жасау керек. 

Мемлекеттік заттай гранттар ретінде мыналар болады:

• жер учасклері;
• ғимараттар мен құрылыстар;
• есептеу техникасы;
• машиналар мен жабдықтар;
• көлік беру мүмкінділігі.

Қолданылып жүрген инвеститцияларды көтермелеу және өзара қорғау туралы келсiмдердiң барлық шарттарын iс жүзiнде сақтаудың өнеркәсіптік кәсіпорындарға маңызы үлкен.

3.2 Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын арттырудың негізгі бағыттары

 

Тiкелей инвеститциялар тартудың тәжiрибесiмен алмасу, жекелеген елдердегi инвеститциялық ахуал мен заңдардың ерекшелiктерiн, сондай-ақ шетелдiк инвесторлардың iскерлiк белсендiлiгiнiң өзiндiк белгiлерiн зерделеу мақсатында инвестицияларды қолдау және мамандарды өзара тағылымдамадан өткiзу бағдарламасын жүргiзу бойынша шетелдiк агенттiктермен ынтымақтастықты жандандыру керек.

Елеулi инвестициялық  ресурстарға ие немесе әлеуеттi инвесторлардың мейлiнше кең шеңберiне шығудың  арналары болуға қабiлеттi шетелдiк  және халықаралық инвестициялық қорлармен, трасттармен, сақтандыру компанияларымен, инвестициялық банктермен және басқа да ұйымдармен ынтымақтастықты жолға қою үлкен маңызға ие болады.

Қазақстанға тiкелей шетелдiк  инвестицияларды тарту бойынша  елшiлiктермен және курстықатиялық миссиялармен жұмыстың тиiмдiлiгiн арттыру қажет.

Қазақстанның халықаралық  қаржы ұйымдарымен (Дүниежүзiлiк  банк, Халықаралық валюта қоры, Еуропа Қайта жаңарту және Бамубанкi, Азия Даму банкi, Ислам Даму Банкi және басқалар), сондай-ақ донор елдермен ынтымақтастығы табысты дамып отыр. Қазақстан - олардың әлменiң көптеген аймағын қамтыған қаржы дағдарысының жағдайында сенiмiн сақтап дамып келе жатқан рыноктардың бiрi.

Сонымен бiрге халықаралық  ұйымдарда дамып келе жатқан елдерге  жеке капиталдың құйылуына жәрдемдесудiң  өзiндiк тәжiрибесi жинақталған, бұл Қазақстан Республикасының экономикасына тiкелей инвестицияларды тартуды жандандыру кезiнде пайдалы болуы мүмкiн.

Атап айтқанда, дамып  келе жатқан елдердi жеке қаржыландыруды тарту үшiн Дүнижүзiлiк банк соңғы  жылдары өзiнiң кепiлдiк құралдарының екi түрiн: несие тәуекелiне iшiнара кепiлдiк берудi және саяси тәуекелдi реттеудiң iшiнара кепiлдiктерiн белсендi пайдалануды бастады.

Қазақстанның жеке меншiк  секторын, инфроқұрылымдары мен әлеуметтiк  саласын дамытуға басым бағытталған инвестициялық жобаларды әзiрлеу және iске асыру бойынша халықаралық қаржы ұйымдарымен және донор елдерiмен ынтымақтастықты одан әрi жалғастыру қажет.

Дүниежүзiлiк банктiң  кепiлдiктерiн тарту және инвестициялық  жобаларды әзiрлеу мен iске асыру  ерекше мәнге ие, бұл үшiн тиiстi нормативтiк құқықтық базаны құру қажет.

Қазақстанда тiкелей инвестицияларды  тартудағы әлсiз жер инвестициялық  тәуекелдердi сақтандыру жүйесiнiң дамымағандығы  болып қалып отыр.   Отандық  сақтандыру ұйымдарды ұсынатын сақтандыру қызмет көрсетулерi шетелдiк инвесторлардың талаптарын толық дәрежеде қанағаттандырмайды, бұл тиiсiнше олардың инвестициялық белсiндiлiгiн тежейдi.

Инвестициялау практикасындағы  болған өзгерiстер, сондай-ақ әлемдiк  экономикадағы елеулi оқиғалар инвестициялық  тәуекелдердi сақтандыру жүйесiн құру мен дамытудың қажеттiгiн көрсетедi. Атап айтқанда “Тiкелей инвестицияларды мемлекеттiк қолдау туралы” заңға саяси және егемен тәуекел кепiлдiктерiн берудi заңды қамтамасыз ету және мұндай кепiлдiктердi бергенi үшiн жауапты уәкiлеттi органды айқындауды енгiзу көзделiп отыр.

Сақтандыру қызметi рыногын  дамыту, қазақстандық сақтандыру ұйымдарына халықаралық ынтымақтастықты дамытуды және жетекшi шетелдiк сақандыру  өтеулерiн беру туралы келiсiмдер жасасуда қолдау көрсету үлкен мәнге ие болады. Сондай-ақ тiкелей шетелдiк инвестициялардың коммерциялық емес (саяси) тәуекел мен қажет консультативтiк қызмет көрсетулердi беруден инвестицияларды сақтандыру жолымен елдердiң арасындағы қозғалысына жәрдемдесу қажет. Инвестицияларды саяси тәуекелдерден сақтандыру мақсатында шетелдiк инвесторларды инвестицияларды экспроприациялауға, национализациялауға және басқа да осы секiлдi (апаттарға) қатысты қаупiн жою болып табылады.

Алайда Қазақстанда  мұндай инфрақұрылым орасан үлкен аумақта  жеткiлiксiз күйде, ал кейбiр аймақтарда бұл тiптi әлсiз күйде, бұл, әрине, инвеститциялық белсендiлiктi айтарлықтай шектейдi. Инфрақұрлымды дамыту үшiн елеулi қаржы қаражат салу керек, ал бұған жекеменшiк сектор сол мемлекеттiң өзiнiң жеткшi және белсендi рөлiнсiз бара алмайды.

Қазақстан Республикасының  Инвестициялық жөнiндегi агенттiгiнiң  институционалдық дамуы үшiн инвесторлармен өзара iс-қимылды жолға қою мен  оның түрлi нысандарын өркендетудiң  үлкен мәнi бар 

Әрбiр аймақ  пен жеклеген елдер бойынша деректер банкiн құра отырып, арнаулы талдау және маркетинг қызметтер жүргiзу, сондай-ақ Қазақстан Республикасына осы елдерден тiкелей шетелдiк инвестициялардың құйылуын молайту бойынша нақты ұсыныстармен және ұсынымдармен жетекшi инвестор елдер бойынша шолулар дайындау қажет. Дания, Венгрия және Польша тәжiрибесi бойынша Қазақстан Республикасының шетелдегi елшiлерi мен курстықатиялық өкiлдiктерiнiң мүмкiншiлiктерiн пайдалана отырып Қазақстан Республикасы Инвестициялар жөнiндегi агенттiгiнiң шетелдiк өкiлдердiң кеңейтiлген және тиiмдi желiсiн құру iсi алда тұр.

Өнеркәсіптік  кәсіпорындарда инвестиция түрi мен  тәуекелдiлiк деңгейiнiң арасындағы мұндай тәуекелдiлiк логикасы айқын: ол инвестициялау аяқталғаннан кейiн  фирма жұмысының нәтижелерiнiң  өзгеруiне нарықтың мүмкiн реакциясын дұрыс болжай алмау қаупi деңгейiмен анықталмайды. Мақсаты нарыққа белгiсiз өнiм шығару болып табылатын жаңа өндiрiстi ұйымдастыру жоғары дәрежелi белгiсiздiкпен байланысты, ал нарықпен қабылдалынған тауар өндiрiсiнiң тиiмдiлiгiн жоғарылату (шыныдарды төмендету), инвестициялау нәтижесiнiң минималды қауiп әкелетiндiгi түсiнiктi. Осы сияқты, мемлекеттiк басқару мекемелерiнiң талаптарын қанағаттандыру мақсатымен жасалған инвестициялар да тәуекелдiлiктiң төмен деңгейiмен байланысты. 

Өндiрiстiк-экономикалық потенциалды сақтау және дамыту – өнеркәсіптік кәсiпорынның өндiрiстiк – шаруашылық iс-әрекеттiң маңызды бөлiгi болып табылады. Өнеркәсіптік кәсiпорынның инвестициялық тартымдылығын арттыруда көптеген факторлар әсер етеді, соның ішінде ішкі қаржылық жүйесі стратегиясына үлкен мән беріледі. Ол инвестордың қаржыландыру қиылысты түрде болуына әкеледі. Бұл құбылыс көптеген шетелдік корпорацияларда қолданады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ

 

Бұл жұмыста кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын арттыру мәселесін қарастырдық. Бірінші тарауда өнеркәсіптік  кәсіпорындарда инвестицияның мәні, мазмұны және инвестициялық қызмет түсінігі,                                                                            инвестициялық қызметті бағалау көрсеткіштері, сондай-ақ  инвестициялық жобаларды ұйымдастырудың  теориялық негіздерін зерделедік.                                                                                                                                                                                                     

Инвестициялар – бұл, нарықтық экономикаға өту кезеңiнде  пайда болған, Қазақстандық экономика  үшiн бiршама жаңа термин. Орталықтандырылған жоспарлы жүйеде негiзгi қорларды қайта  өндiруге, оларды жөндеуге жұмсалатын шығыстардың барлығын қосатын “жалпы күрделi салымдар” түсiнiгi қолданылады.

Инвестициялық iс-әрекет еліміздің экономикасын дамытудың  маңызды факторларының бiрi болып табылады. Сондықтан да инвестициялық iс-әрекеттi жандандыру әрдайым өзекті мәселелердiң бiрi болып табылады

Екінші тарауда «Атамекен» АҚ-ның инвестициялық және экономикалық әлеуетін талдау және кәсіпорынның қаржы экономикалық тұрақтылығына талдау жасалған. Инвестициялық тартымдылығын бғалау мәселесі қарастырылып, экономикалық қызметіне талдау жүргізілген. Кәсіпорынның инвестициялық тартымдылығын арттыру үшін, жұмыс нақты өнім мен тұтынушыға жұмсалу керек. Осы тарауда «Атамекен» АҚ-ның мәліметтерінен кәсіпорынның ұйымдық құрылымына, техника-экономикалық қызметіне, капиталдың құрамы мен құрылымына, инвестициялық қызметіне, операциялық қызметіне, қаржылық қызметіне, жобаның тиімділігінің негізгі көрсеткішіне кестелер сызылып талдау есебі жүргізілген. 

Үшінші тарауда техниканы  жетелеу жөнінде ұсыныстар берілген. Осылайша, Біздің өмір сүріп жатан  кезіміз – алға жылжу өзгерістер енгізу уақыты деп білеміз.