Инвестицияны қаржыландыру және несиелендіру

Соңғы кездері еліміздегі лизингтік нарықтағы өзекті мәселелердің бірі бұрын пайдаланылуда болған мүліктерді лизингке беру тәжірибесін  дамыту болып отыр.Жалпы бұл норма  «қаржылық лизинг туралы» ҚР-ның  Заңында қарастырылғанына қарамастан,қазіргі  кезде бұл нарық жұмыс істемей  отыр.Содықтан да,бүгінгі күні мемлекет тарапынан осы сектордың жұмысын  ынталандыру және белсендіру үшін қосымша  жеңілдік шарттар құру қажет.Себебі,елімізде қайталама лизингтік нарықтың дамуы,менің  ойымша өтімділігі неғұрлым жоғары лизинг объектілерінің көптеген түрлерінің пайда болуына әсерін тигізді.

Лизингке беруші субъектілердің қызметтеріне бақылау жасауды күшейту  мақсатында,олардың қызметтерін  лицензиялау тәртібін қолдану қажет. Ол үшін «Қаржылық лизинг туралы» ҚР-ның Заңының 10-бабына өзгертулер енгізу қажет.Бұл лизингтік қызметтер нарығын нақты жұмыс істемейтін лизингтік компаниялардан «тазартуға»мүмкіндіктер береді.Сонымен ,менің ойымша мемлекет тарапынан лизингті қатынастарды басқару жүйесін реттейтін заңнамалық негіздерге осындай тұзетулер мен толықтаулар енгізуеліміздегі лизингтік қызметтер нарығының дамуына қолайлы әсер етеді. Лизингке беруші субъектілердің қызметтерінің ерекше қарастыра отырып , олардың ұлғаймалы ұдайы өндіріс үдерісі жүйесінде экономиканың нақты және қызмет көрсетуші секторларының құрылымынан тұрақты аралық звено болып табылатынын атап өткен жөн. Елдегі лизингтік қызметтер нарығы экономиканың қаржылық нақты секторларының белгілі бір элементтерінен қалыптасатыны белгілі.

Қор қызметтің негізгі  мақсаттары:

• ел экономикасының орнықты дамуын қамтамасыз етуге жәрдемдесу;
• экономиканы жаңғырту мен әртараптандыруға жәрдемдесу;
• компаниялар қызметінің тиімділігін арттыру болып табылады

Қордың міндеттері:

• қазақстандық экономиканы әртараптандыру бағдарламаларын әзірлеуге және ішке асыруға қатысу;
• ұлттық, салааралық және өңірлік ауқымдағы инвестициялық стратегиялық жобаларды әзірлеу және іске асыру;
• Қазақстан Республикасының экономикасына инвестицияларды тартуға жәрдемдесу;
• қызметті дамытуға қолайлы жағдайларды мемлекеттік және жекеше мүдделерді шоғырландыру арқылы қамтамасыз етуге қатысу, сондай-ақ тиісті өңірдің әлеуметтәк жобаларын іске асыру есебінен халықтың өмір сүру деңгейін өсіруге жәрдемдесу және өңірлердегі іскерлік және инвестициялық белсенділікті өсіруге жәрдемдесу;
• бәсекелстікке қабілетті қазақстандық тауар өндірушілерді құруға және дамытуға жәрдемдесу;
• таураларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызметтерді отандық өндірушілермен өзара іс-қимыл жасау арқылы қазақстандық үлесті қамтамасыз етуге жәрдемдесу;
• компаниялардың бәсекелестікке қабілеттілігін оларды корпоративтік басқаруды жетілдіру арқылы арттыру болып асырылады.

«Қазақстанның инвестициялық  қоры» АҚ-ның мақсаты – экономиканың нақты секторында қаржылық қолдау жүргізу. Ол Қазақстанның, шетелдің кәсіпорындарының жарғылық қорына үлестік, басқарусыз қатысуы  арқылы жүзеге асырылады.

Бағалау критерийі ретінде  экспротқа негізделуі немесе импортты ауыстыру жобасына бағытталуы. Талдау пәні экономиканың шикізат емес секторы  болады. «Қазақстанның инвестициялвқ  қоры» АҚ Қазақстанның Даму Банкісімен бірге қызмет атқарады. Екі институт жобаны қаржыландыру мен капиталды  алғашқы орналастыру кезінде  бір-біріне қолдау көрсетеді.

«Қазақстанның Дму Банкінің»  негізгі міндеті – мемлекеттік  және жеке кәсіпорындарды қаржылық қолдау, атап айтқанда инвестициялық жобаоларды несиелу. Олар ұзақ, орта мерзщімді  несиелер (паыздық мөлшерлемелер  нарықтыққа қарағанда төмен) бері, басқа несие институттар тарапынан ұсынылған қарыз бен несие бойынша кепілдемелер беру арқылы жүргізіледі.

Қазақстанда инвестициялық  қызмет ішкі, сыртқы қаржыландыру көздері  арқылы ұдайы өндірісті жандандыруға бағытталған. Сондықтан да мемлекет венчурлық өндірісті дамытуға атсалысады. Мақсаты – сыртқы нарыққа қазақстандық тауарларды және технологияларды өткізу, экспорттық әлеуеттә ұлғайту, әртараптандыру, жекелей салаларды импортты алмастырушы  өндірісті дамыту.

Ұлттық Инновациялық қор  экономикаға венчурлық инвестициялық  жобаларды өндіруге негізделген. Қордың басты мақсаты инновациялық белсенділікті  жоғарылатуға әсер ету, ҚР-да жоғары технологиялар  мен ғылыми сыйымдылықты өндірістерді дамыту.

 

 

 

2 Тәжірибелік бөлім

 

 

Тапсырма 5

Капитал құрылымының оңтайлы  құрылымын табыңыз, 6-шы кестеде орын алған мәндерді негіз етіңіз.

6-кесте – Капитал құрылымының нұсқалары 

Пайыздық

Көрсеткіштер	Капитал құрылымының нұсқалары  және баға
	1	2	3	4	5	6	7
Өзіндік капитал үшін	100,0	90,0	80,0	70,0	60,0	50,0	40,0
Зайымдық  капитал үлесі	0,0	10,0	20,0	30,0	40,0	50,0	60,0
Өзіндік капитал бағасы	12,0	12,5	12,5	13,5	13,0	13,7	12,3
Зайымдық капитал бағасы	-	12,0	11,5	13,0	13,5	12,6	14,0
Лайықтандырылған баға

 

Шешуі: 

WACC 1 = 12*1=12

 

WACC 2 = 0.9*12.5+0.1*12=12.45

 

WACC 3 = 0.8*12.5+0.2*11.5=12.3

 

WACC 4 = 0.7*13.5+0.3*13=13.35

 

WACC 5 = 0.6*13+0.4*13.5=13.2

 

WACC 6 = 0.5*13.7+0.5*12.6=13.15

 

WACC 7 = 0.4*12.3+0.6*14=13.32

 

 

Тапсырма 18

N мырза алты жылдың  ішінде жыл сайын  4000 доллардан облигацияға салады, купондық кіріс -7 % (пренумерандо сызбасы). Мерзім соңында алынатын сома неге тең?

 

 Шешуі:

 

 

 

Тапсырма 26

Кәсіпкер кіріс әкелетін жылжымайтын мүлікті иелік ету  үшін 167 тыс. доллар салады. Салымнан орташа жылдық берілімі – 15,5 %.. Жыл сайын алынатын кірісті ол шұғыл депозитке есептейді, жүктемесі - 9 % жылдық. Бес жылдан соң жылжымайтын мүлік сатылады . Анықтаңыз, бес жылдан кейін депозитте қанша сома болады. Кәсіпкер депозиттен түсетін пайызбен өмір сүргісі келеді, оны ай сайын 30 жыл бойы алып отырады. Оның ай сайынғы кірісін есептеңіз.

 

Шешуі:

 

 

 

Тапсырма 40

Өндіріс жобаны үш жылда  жүзеге асырғысы келеді. Келесі мөлшердегі инвестицияның мөлшері мен мерзімі  жоспарлануда.

Бірінші жылдың басында  бір реттік шығын 5 млн. тенгені құрайды, екінші жыл соңында  – 8 млн. тенге, үшінші жыл соңында – 2 млн. тенге.

Кірісті 10 жыл ішінде алу  жоспарланды: бірінші үш жылда  2 млн. тенгеден, әрі қарай бес жыл ішінде  –  2,4 млн. тенгеден, қалған екі жылда  –  1,8 млн. тенгеден. Келтіру жүктемесі 12 % болып жомпарланған. Капитал салымының және кіріс түсімінің қазіргі құнын анықтау көзделуде, сол сияқты таза келтірілген кіріс мөлшері де арқау болады. Жобаның мақсаттылығы туралы тұжырым жасаңыздар.

 

 

 

 

 

Тапсырма 47

Екі бірдей келісілген инвестициялық  жоба бар, оларды IRR мәні де бірдей. Кәсіпорынның кесулер ставкасы  5 % құрайды. Екі жоспардың ең озатын таңдаңыз.

Таңдаған нұсқаны дәлелдеңіз. Жоба мәліметтері келесі кестеде  берлген.

 

14-кесте – Жоба бойынша ақша ағымы

 

Жыл	0	1	2	IRR
А Жобасы	-10000	-	12100	10 %
ӘЖобасы	-10000	5762	5762	10 %

 

 

 

 

 

Тапсырма 52

18 кестеде көрсетілген  А және Б жобасын талдаңыз, оны эквиваленттік аннуитет пен  инвестициялық тартымдылық әдісімен. Капитал құны 10 %.

 

18-кесте – Жоба бойынша ақша ағымы

 

Жыл	0	1	2	3	4
А Жоба	-1000	500	400	300	50
Ә Жоба	-1000	600	600	–	–

 

Шешуі:

 

 

 

 

 

Тапсырма 54

Кәсерорын бір-бірімен байланысты жобаны қарастырады А ,В және С  жобасы, жоба туралы мәлімет 19 кестеде  берілген. Осы жобалардың арасынан қайсысын таңдау керек? Өткізу ставкасы10 % шегінде есептелінеді

 

20-кесте – Жоба бойынша ақша ағымы

 

Инвестициялық жоба	Мерзім
	0	1	2	3
А	-1000	505	505	505
В	-10000	2000	2000	12000
С	-11000	5304	5304	5304

 

А және В жобасы инвестициялық  шығынмен қатты ерекшеленеді. Қай  әдіс арқылы тиімді өтуді қамтамасыз А  жобасынан В және С жобасына дейін?

Шешуі:

 

 

 

 

 

          Тапсырма 65

Инвестициялық жоба ақша ағымын қарастырады: бірінші , екінші және үшінші жылдарға, олардың құны 10000, 15000 және 20000 доллар. Ішкі сатып алушылық 12 % тең. Бастапқы инвестицияны табыңыз

 

Шешуі:

 

 

Тапсырма 70

 

30-кесте - Жоба бойынша  ақша ағымы 

Мың. доллар

Жыл	0	1	2
А жоба	-10	0	12,2
Ә жоба	-10	5,8	5,8

 

Шешуі:

 

 

 

 

 

 

 

Тапсырма 76

Кәсіпорын әртүрлі мерзіммен  үш инвестициялық жобаны көздейді. Бастапқы 40 млн. тенге.

Тартымды капитал құны 15 % құрайды. Кестеде ақша ағымы динамикасы көрсетілген. 

Инвестициялық жобаның ең тиімдісін таңдау кереек. Инвестиция туралы мәлімет 32 кестеде берілген.

 

33-кесте - Жоба бойынша ақша ағымы

 

Жыл	Көзделетін ақша ағымы, млн. Тенге
	Бірінші жоба	Екінші жоба	Үшінші жоба
0	40	40	40
1	25	15	25
2	30	20	35
3	-	35	-

 

 

Шешуі:

 

 

 

 

 

 

Тапсырма 82

Кәсіпорын жылына 24 млн. теңгеге  инвестицияны алады. Сонымен қатар  инвестицияға барлық табыстар кіруі  мүмкін. Төрт жоба қарастырылады. Олардың  міліметтері 39 кестеде берілен. 

 

39-кесте  – Жоба туралы бастапқы мәлімет  

Млн. теңге

Жоба	Жыл			Инвестицияның рентабельділігінің инлдексі
	0	1	2
А	24	29	11	1,62
Ә	18	8	34	2,15
Б	6	9	9	2,54
В	-	-49	73	1,49

 

Капиал құны – 12 %.

NPV кқрсекішін есептеңіз және оның жобаға деген әсерін талдаңыз. Осы әдістің кемшіліктері мен артықшылықтарын қарастыру, жобалардың бірімен бірін салыстыру арқылы жүргізу. Мысалы А жобасын В жобасымен.