Орыс жазушылардың шығармаларын аударуда кездесетін стилистикалық мәселелер

В обоих текста присутствует прошедшее и будущее  время глаголов.

• Синтаксис

Мәтіндерде полисидетон әдісі қолданылады, но/but және и/and одақтары жиі кездеседі. Тағы бір ұқсастық бұл шиеленістірілген сөзтіркестер, ол көркем шығармаға тән. Тұпнұсқада анафора кездеседі Чего хочу? С какою целью, открою душу вам свою? Енді бір айырмашылығы аударма мен тұпнұсқада сұрақ және леп белгілер саны бірдей еместігі. Менің ойымша үстінде айтылған екі мәтіннің барлық салыстырмалы мінездемелер, олардың арасында көп ұқсастықтар бар екенін айқын көрісетеді – сақталған ортаө мағынасы, көптен қолданылған бірдей әдістер, бірақ олардың екі басты айырмашылықтары, бұл әр түрлі коннотациялар және әр түрлі экспрессия дәрежелері.  
Қорытынды

 

Әлемде әр түрлі  халықтар пайда болғанна кейін, әр түрлі  тілдер де пайда болды. Халықтарға ресми, ғылыми, мәдени және тағы да басқа ақпарат түрімен алмасу үшін тіл аралық коммуникация керек. Осы алмасу мүмкіни болу үшін аудармашылар пайда болды.

Қазіргі кезде  аудармашылардың қызметі өте  маңызды болып келеді, сондықтан  аудармашылар аударманын теоретикалық және практикалық аспектілерге үлкен назар аударады. Ең алғашқы аудармашылар мағыналы келіспеушілікпен кездесті, яғни ол, кейбір теоретиктер аудармаға ақынның ойына бірдеме қосу мүмкін емес деп санайды. Басқалары, керісінше, аудармашының аудармаға өз сөздерін қосуға құқығы бар деп санайды.

Менің көзқарасымы бойынша  осы немесе басқа теориянын қолданылуы аударылатын мәтіннің типіне жатады. Аударма классификациясының көп түрлері бар, солар ішінде мәтіннің функционалдық стилдерін ескертеді. Тұпнұсқанын стиліне байланысты аудармашы акценттерді дұрыс қоюы қажет, және мәтіннің маңызды жерлерін белгілеу қажет. Сондықтан, мысалға, көркем әдебиет көптеген қиыншылықтарды туғызады, өйткені шығарманың мәнін жеткізуден әрі ол ақының стилін және көңіл күйін сақтауы қажет. Кейбір көркем критиктері көркем аударма бұл өнер, тек сөз өнершілердің, аударма кезінде эстетикалық критерийге сүйенетін  қолына келетінің деп есептейді.

         Көркем стилі өзінен өзі көп  қиыншылықтарды туғызады, өйткені  көркем стилінде көптеген стилистикалық  әдістер және  троптар қолданылады. Жиі аудармашылар, тұпнұсқанын көптеген әдістерін сақтауға тырысып, шығарма көркемдігінен мағыналық дәлдіктен алыстатады. 

Осы курсттық жұмысында А.С Пушкиннің «Евгений Онегин» шығармасының «Письмо Онегина к Татьяне» үзіндісі және оның ағылшын аудармасы талдауланады. Бұл шығарма еркектін әйелге нағыз махаббаты туралы. Әрине бұл шығарма болса, ол көркем мәтіні болып келеді. Шығарманы аударған кезінде оның пішінің, ритмін сақтауға өте маңызды болып келеді. Оқырманға шығарманын бастапқы идеясын жеткізуі қажет, яғни, Онегиннің Татьянаға махаббаты. Аударманың шығарманы аудару шамасы өсті, яғни бұл идея көптеген адамдарға өте жақын, сондықтан жазушыға қолайлы ағылшын сөздерін тандауға керек.

Аударма мәтінінде  және тұпнұсқада ортақ мағынасы сақталған, ұқсас әдістер қолданылған, бірақ адуарма мәтінінде экспрессия деңгейі тұпнұсқадағы сияқты емес. Екі мәтіннің коннотациясы дәл келмейді: тұпнұсқа мәтіні сөйлеу стиліне лексикасымен жақын, ал аударма, керісінше, кітаптік стиліне жақын. Осыдан, аудармашы шығарманын мағынасын, стилистикасын емес сақтауға тырысты деген қорытынды жасауға болады.

Бұл шығарманың үзіндісі осы күнге дейін әйгілі, және менің ойымша әдебиет тарихында  үлкен орын алады. Менің көзқарасымым бойынша стилистикалық аспектілер аудармада маңызды рөл атқарады.

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Вайсблат, И. Искусство перевода и его проблемы// Изба-читальня [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://rh.1963.ru/art.htm
2. Журавлев, А.П. Звук и смысл//Кн. для внеклас. чтения учащихся ст. классов.— 2-е изд., испр. и доп.— М.: Просвещение, 1991.— 160 с
3. Комиссаров, В.Н. Лингвистика перевода//В.Н. Комиссаров. – М.: Международные отношения, 1980. – 167 с.
4. Комиссаров, В. Н. Слово о переводе: очерк лингвистического учения о переводе// В.Н. Комиссаров. – М.: Международные Отношения, 1973. – 214 с.
5. Комиссаров, В.Н. Теория перевода// В.Н. Комиссаров – М.: Высш.шк., 1990. – 253 с.
6. Ланчиков В.К., Мешалкина Е.Н. Китайцы на маскараде, или Худло от Настика//Литературные забавы [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://www.apropospage.ru/osten/ost13.html
7. Лозинский, М. Искусство стихотворного перевода. // Перевод - средство взаимного сближения народов. Сборник статей. // М.: Прогресс , 1987.
8. Паршин, А.Н. Теория и практика перевода.//А.Н. Паршин - М.: Русский язык, 2000. - 161 с.
9. Прозоров, В. Г., Основы теории и практики перевода с английского языка на русский/В.Г. Прозоров - М., 1998. – 234 с.
10. Рецкер, Я. И. Перевод и переводческая практика.//Я.И. Рецкер — М.: Междунар. отношения, 1974. — 216 с.
11. Солодуб, Ю.П. Теория и практика художественного перевода: Учеб. пособие / Ю.П. Солодуб, Ф.Б. Альбрехт, А.Ю. Кузнецов. - М.: Академия, 2005. - 304 с.
12. Художественный стиль//Официальный сайт МГУП [Электронный ресурс]. – Режим доступа: http://mgup-vm.narod.ru/russian/05-4.html
13. Швейцер, А.Д. Теория перевода. //Швейцер А.Д. - М., 1988. – 214 с.
14. Якобсон Р. Избранные работы. // Р. Якобсон М., Прогресс, 1985. – 455 с.

Қосымша 1

А.С Пушкиннің  «Евгений Онегин» шығармасының «Письмо Онегина к Татьяне» үзіндісі

 

Предвижу все: вас оскорбит

Печальной тайны объясненье.

Какое горькое презренье

Ваш гордый взгляд изобразит!

Чего хочу? с какою  целью

Открою душу вам свою?

Какому злобному веселью,

Быть может, повод подаю!

 

Случайно вас когда-то встретя,

В вас искру нежности заметя,

Я ей поверить не посмел:

Привычке милой не дал ходу;

Свою постылую свободу

Я потерять не захотел.

Еще одно нас разлучило...

Несчастной жертвой  Ленский пал...

Ото всего, что сердцу мило,

Тогда я сердце оторвал;

Чужой для всех, ничем не связан,

Я думал: вольность и  покой

Замена счастью. Боже мой!

Как я ошибся, как наказан.

 

Нет, поминутно видеть вас,

Повсюду следовать за вами,

Улыбку уст, движенье глаз

Ловить влюбленными  глазами,

Внимать вам долго, понимать

Душой все ваше совершенство,

Пред вами в муках  замирать,

Бледнеть и гаснуть... вот блаженство!

 

И я лишен того: для  вас

Тащусь повсюду наудачу;

Мне дорог день, мне  дорог час:

А я в напрасной  скуке трачу

Судьбой отсчитанные  дни.

И так уж тягостны они.

Я знаю: век уж мой измерен;

Но чтоб продлилась жизнь  моя,

Я утром должен быть уверен,

Что с вами днем увижусь  я...

 

Боюсь: в мольбе моей смиренной

Увидит ваш суровый  взор

Затеи хитрости презренной —

И слышу гневный ваш  укор.

Когда б вы знали, как  ужасно

Томиться жаждою любви,

Пылать — и разумом всечасно

Смирять волнение в крови;

Желать обнять у вас  колени

И, зарыдав, у ваших  ног

Излить мольбы, признанья, пени,

Все, все, что выразить бы мог,

А между тем притворным хладом

Вооружать и речь и  взор,

Вести спокойный разговор,

Глядеть на вас веселым взглядом!..

 

Но так и быть: я  сам себе

Противиться не в силах  боле;

Все решено: я в вашей  воле

И предаюсь моей судьбе.

 

Қосымша 2

А.С Пушкиннің  «Евгений Онегин» шығармасының «Письмо Онегина к Татьяне» үзіндісінің ағылшын аудармасы

 

 

``I know it all: my secret ache

will anger you in its confession.

What scorn I see in the expression

that your proud glance is sure to take!

What do I want? what am I after,

stripping my soul before your eyes!

I know to what malicious laughter

my declaration may give rise!

 

``I noticed once, at our chance meeting,

in you a tender pulse was beating,

yet dared not trust what I could see.

I gave no rein to sweet affection:

what held me was my predilection,

my tedious taste for feeling free.

And then, to part us in full measure,

Lensky, that tragic victim, died...

From all sweet things that gave me pleasure,

since then my heart was wrenched aside;

freedom and peace, in substitution

for happiness, I sought, and ranged

unloved, and friendless, and estranged.

What folly! and what retribution!

 

``No, every minute of my days,

to see you, faithfully to follow,

watch for your smile, and catch your gaze

with eyes of love, with greed to swallow

your words, and in my soul to explore

your matchlessness, to seek to capture

its image, then to swoon before

your feet, to pale and waste... what rapture!

 

``But I'm denied this: all for you

I drag my footsteps hither, yonder;

I count each hour the whole day through;

and yet in vain ennui I squander

the days that doom has measured out.

And how they weigh! I know about

my span, that fortune's jurisdiction

has fixed; but for my heart to beat

I must wake up with the conviction

that somehow that same day we'll meet...

 

``I dread your stern regard surmising

in my petition an approach,

a calculation past despising --

I hear the wrath of your reproach.

How fearful, in and out of season

to pine away from passion's thirst,

to burn -- and then by force of reason

to stem the bloodstream's wild outburst;

how fearful, too, is my obsession

to clasp your knees, and at your feet

to sob out prayer, complaint, confession,

and every plea that lips can treat;

meanwhile with a dissembler's duty

to cool my glances and my tongue,

to talk as if with heart unwrung,

and look serenely on your beauty!...

 

``But so it is: I'm in no state

to battle further with my passion;

I'm yours, in a predestined fashion,

and I surrender to my fate.''

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша 3

 

А.С Пушкиннің  «Евгений Онегин» шығармасының «Письмо Онегина к Татьяне» үзіндісінің сөзбе сөз ағылшын аудармасы

 

Foresee everything you offend

Sad mystery explained.

What a bitter contempt

Your proud eyes portray!

What do I want? with which to

Let me tell you my soul?

Which wicked fun,

Perhaps the reason is served!

 

By chance you ever will meet,

As you are noticing a spark of tenderness,

I believe she did not dare:

Cute habit has not given the go;

His hateful freedom

I did not want to lose.

Another separate us ...

Lena fell victim to the unfortunate ...

From all that sweet heart,

Then I tore the heart;

A stranger to all, nothing is connected,

I thought, liberty and peace

Replacement of happiness. Oh my God!

As I was mistaken, as punishment.

 

No, I kept seeing you,

Throughout follow you,

The smile of the mouth, eye movement

Catch the adoring eyes,

Listen to you long to realize

Soul of all your goodness,

Before you die in agony,

Pale and fade ... that's bliss!

 

And I am deprived of that: you

Trudge around at random;

I care for the day is dear to me an hour:

And I spend in a vain boredom

Fate counted the days.

And it just so painful they are.

I know that's my age is measured;

But to extend the life of my

I am in the morning to be sure

What you'll see the day I ...

 

I'm afraid: my humble prayer in the

See your stern gaze

Venture despicable tricks -

And you hear an angry rebuke.

If only you knew how badly

Thirst of love,

Burn - and the reason vsechasno

Humble excitement in the blood;

Willing to embrace your knees

And, sobbing, at your feet

Vent prayers, confessions, penalties,

All, everything that I could express,

Meanwhile, feigned refrigerant

Arm and speech and gaze,

Maintain a calm conversation,

Look at you funny sight! ..

 

But so be it: I am my own

Unable to resist the Bole;

All agreed: I was in your will

And surrender to my fate.