Қаржы менеджментінің стратегиясы мен тактикасы

Ағымдағы өтімділік  коэффиценті 2010 жылы ағымдағы міндеттемелерді 1 теңгесіне ағымдағы активтердің 3,3 теңгесін құрады, яғни кәсіпорынның айналым құралдарын қысқа мерзімде қараздарды өтеуге мүмкіндік береді бірақ олардын тиімсізді пайдаланылғаны байқалады. 2011 жылы бұл көрсеткіш 0,99- ға дейін төмендеген, бұл қысқа мерзімді міндеттемелерді ағымдағы активтересебінен жабу мүмкін.

Жылдам өтімділік коэффициенті ағымдағы міндеттемелердің 1 теңгесіне  өтімді активтердің 2,39 теңгесінен 0,4 теңгеге  дейін төмендеген. Егер 2010 жылы қысқа  мерзімді қараздарды жабу үшін өтімді активтер жеткілікті болған болса, 2011 жылы олардың азаюы мен байқалады (дебиторлық қарыздардың азаюы мен міндеттемелердің өсуі есебінен ),ал қысқа мерзімді міндетемелер қажет болған жағдайда тауарлы материялды қорлар есебінен жабылады.

Абсолютті өтімділік  каэффициенті кәсіпорынның төмен қабілеттілігін төмен екендігін көрсетеді. Бір жыл ішінде ол 0,01 - ге төмендеп, 2011 жылы ағымдағы міндеттемелердің 1 теңгесіне ақша қаражатының 0,11 теңгесін құрады. Өтімділіктің есептелген көрсеткіштері кәсіпорынның жағдайы 2010 жылы жеткілікті тұрақты болғанын, 2011 жылы - ауыр болғанның көрсетеді. Қысқа мерзімді активтерді  жабуға кәсіпорынның ақша қаражаттары жоқ.

ТМД- ға салынған құралдар пайдаланылса да, кәсіпорын қысқа  мерзімді міндеттермелер бойынша кредиторлармен 100% есептесе алмайды және оған қарыздардың бір бөлігін ұзақ мерзімді активтер есебінен жабуға тура келеді. 

Әрі қарай кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын сипаттайтын  көрсеткіштерді талдау көрсетілген.  Автономия коэффициенті кәсіпорынның қарыз капиталды меншіктік капиталмен орнын толтыруы мүмкін емес екендігін көрсетеді, өйткені меншіктік капитал үлесі жалпы капиталдыдың 34- тен 42%-ға дейін құрайды.  Қарыз құралдарының үлесі 8%- ға төмендеген, бірақ оған қарамастан әлі жоғары болып қалуда (66%), оны қаржылық тәуелділік және қарыз қаражаты коэффициентінің растайды.

Инвистицияны жабу коэффициентінің 0,73- ке дейін кемуі  байқалады, 2010 жылы бұл көрсеткіштер 0,88 қалыпты  мәнге ие болған, ол қысқа мерзімді кредиторлық қарыздардың өсуімен  және меншіктік айналым құралдарының жоқтығымен түсіндіріледі. Қаржылық есептің маңызды элементі болып саналатын активтерді талдау барысында, осы активтердің нақты қолда бары, құрамы, құрылымы және оларда болған өзгерістер зерттеледі. Активтердің жалпы құрылымын және оның жеке топтарын талдау, олардың рационалды таратылуын талқылауға мүмкіндік береді.                                                                                                           

 

2.2 Кәсіпорынның  қаржылық-экономикалық жағдайын  талдау

 

Ұзақ мерзімді активтер 2009 жылы 39069,38 мың теңгені құрады, ал 2010 жылы 7723,67 мың теңгеге дейін төмендеп, 2011 жылы 4674,4 мың теңгеге немесе 60,5% 12398,07 мың теңгені. «Лесозащита » ЖШС-ның активтерінің өзгерісі 3 кестеден көруге болады.

3 кесте - «Лесозащита » ЖШС-ның активтерінің өзгерісі 2009-2011 жж.

 

Көрсеткіштер	2009 ж мың. тг	2010 ж мың. тг	2011 ж мың. тг	Өзгерістер, (+;-)
				Абс	%
Ұзақ мерзімді активтер, мың тг.	390693,8	200561,8	268555,8	+4674,4	+60,5
Айналым активтері, мың тг.	89491,31	111376,0	84995,5	-26380,5	-23,7
Активтердің жалпы сомасы, мың тг.	480185,1	311937,8	353551,3	+41613,5	+13,3

Айналым активтері 2009 жылы 89491,31 мың  теңгеге жетті, 2010 жылы 111376,0 мың теңгені  құрады, 2011  жылы   84995,5 мың    теңгеге   жетті, яғни

26380,5 мың теңгеге немесе 23,7% өсті [7, 32б].

Ұзақ мерзімді активтер айналымының  құрылыстар мен ғимараттар 2009 жылы 390693,8 мың теңге, 2010 жылы 200561,8 мың  теңгеге төмендеді, 2011 жылы 4674,4 мың  теңгеге немесе 60,5% өсті. Активтердің  жалпы сомасы 2009 жылы 480185,1 мың теңге  құрады, 2010 жылы 311937,8 мың теңгеге жетті, 2011 жылы 41613,5 мың теңгеге немесе 13,3% өсті және 353551,3 мың теңгені құрады. «Лесозащита» ЖШС-гі ұзақ мерзімді активтерінің айналымы 4 кестеде көрсетілген.

4 кесте -  «Лесозащита» ЖШС-гі ұзақ мерзімді активтерінің айналымы

Негізгі құралдар тобы	2009 ж мың тг.	2010 ж мың тг.	2011ж мың тг.	Өзгерістер %               ( +; -)
				мың теңге	%
Материалдық емес активтер	150390	30138,5	74020,3	+43891,8	+145,6
Негізгі құралдар	240303,8	170423,3	194535,5	+24112,2	+14,1
Барлығы	390693,8	200561,8	268555,8	+4674,4	+60,5

          Материалдық емес активтер 2009 жылы 150390 мың теңгені құрады, 2010 жылы 30138,5 мың теңгеге жетті, ал 2011 жылы 43891,8 мың теңгеге немесе 145,6 % өсті. Негізгі құралдар 2009 жылы 240303,8 мың  теңгеге жетті, 2010 жылы 170423,3 мың теңгені құрады, 2011 жылы 24112,2 мың теңгеге немесе 14,1% өсіп, 194535,5 мың теңгені құрады. Айналым активтерінің өзгерісін 5 кестеде қарастырайық.

5 кесте - «Лесозащита» ЖШС-і айналым активтерінің құрылымы

Ресурстар түрі	2009 ж мың тг.	2010 ж мың тг.	2011ж мың тг.	Өзгерістер %               ( +; -)
				мың теңге	%
Ақша және оның эквиваленттері	2107,48	3951,2	9217,8	+5266,6	+26,4
Қысқа мерзімді дебиторлық берешек	18125,22	57360,03	10491,2	+47552,84	+82,9
Тауарлы-материалдық құндылықтар	10633,82	30827,5	51080,2	+20252,7	+51,7
Басқа да қысқа мерзімді активтер	58624,79	19237,27	14206,3	-123950,85	-67,9
Барлығы	89491,31	111376,0	84995,5	-26380,5	-23,7

Ақша және оның эквиваленттері 2009 жылы 2107,48 мың теңгені құрады, 2010 жылы 3951,2 мың теңгеге жетті, 2011 жылы олар 5266,6 мың теңгеге немесе 26,4% өсіп, 9217,8 мың теңгені құрады [8, 45б].

«Дебиторлық  борыштар»  бабы  бойынша  борыштардың  елеулі  үлесі заңды және жеке тұлғалар борыштарынан құралады. Дебиторлық берешек 2009 жылы 18125,22 мың теңгеге жетті, 2010 жылы 57360,03 мың теңгеге тең болды, 2011 жылы олар 47552,84 мың теңгеге немесе 82,9% өсіп,  104912,87 мың теңгені құрады.

Тауарлы-материалдық құндылықтары 2009 жылы 10633,82 мың теңгеге жетті, 2010 жылы 30827,5 мың теңгені құрады, 2011 жылы 20252,7 мың теңгеге немесе 51,7% артып, 510802,2 мың теңгеге жетті [9, 78б].

«Лесозащита» ЖШС-нің міндеттемелердің өзгеруін қарастырайық. Қысқа мерзімді міндеттемелер 2009 жылы 125810,69 мың теңгеге тең болды, 2010 жылы 33738,9 мың теңгені құрады, ал 2011 жылы олар 51861,8 мың теңгеге немесе 153,7% өсіп, 85600,7 мың теңгені құрады. «Лесозащита» ЖШС-і міндеттемелердің өзгеруі 6 кестеде көрсетілген.

6  кесте - «Лесозащита» ЖШС-і міндеттемелердің өзгеруі

Көрсеткіш	2009 ж мың тг.	2010 ж мың тг.	2011ж мың тг.	Өзгерістер,  (+; - )
				мың тг	%
Қысқа мерзімді міндеттемелер	125810,69	33738,9	85600,7	+51861,8	+153,7
Ұзақ мерзімді міндеттемелер	-	156624,0	100684,8	-55939,2	-35,8
Міндеттемелердің барлығы	125810,69	190362,9	186285,5	-4077,4	-2,2

     

Ұзақ мерзімді міндеттемелер 2009 жылы нөлге тең, 2010 жылы 156624 мың  теңгені құрады, 2011 жылы 35,8 % немесе 55939,2 мың теңгеге өсіп, 186285,5 мың  теңгеге тең еді. Міндеттемелердің жалпы көлемі 2009 жылы 125810,69 мың теңгеге  жетті, 2010 жылы 190362,9 мың теңгеге тең болды, 2011 жылы олардың азаю 4077,4 мың теңгені немесе 2,2% құрады және 186285,5 мың теңгеге тең болды. «Лесозащита» ЖШС-і меншікті капиталдың өзгеруін сипаттайық. Кәсіпорынның жарғылық капиталы 2009-2011 жылдары өзгермеген, оның көлемі 160 мың теңге деңгейінде болуда. . «Лесозащита» ЖШС-і меншікті капиталдың өзгеруі 7 кестеде көрсетілген. 

7  кесте - «Лесозащита» ЖШС-і меншікті капиталдың өзгеруі

Көрсеткіш	2009 ж мың тг.	2010 ж мың тг.	2011ж мың тг.	Өзгерістер (+; - )
				мың теңге	%
Жарғылық капитал	335733,4	94734,9	146430,8	+51695,9	+54,5
Бөлінбеген пайда	18641	26840	20835	-6005	-22,4
Капиталдың барлығы	354374,4	121574,9	167265,8	+45690,9	+37,5

Бөлінбеген пайда 2009 жылы 2590 мың теңгені құрады, 2010 жылы 8674 мың теңгеге дейін өсті, 2011 жылы бөлінбеген пайда 1147,53 мың теңгеге немесе 13,2% өсіп, 9821,53 мың теңгеге жетті. Бөлінбеген пайданың үлесі 94,19 %, 2010 жылы 98,2 %, 2011 жылы 98,38% құрады. Қаржыландырудың меншікті көздерінің үлес салмағы 2009 жылы 2,1 %, 2010 жылы 3,25%, 2011 жылы 4,7% құрады, яғни 1,45 % бірлікке өсті.  Қаржыландырудың тартылған көздерінің үлес салмағы сәйкесінше 2009 жылы 97,9 %, 2010 жылы 96,75 %, 2011 жылы 95,3% құрады [10, 12б].

Меншікті және қарыз  капиталына талдау кәсіпорынның тұрақтылығын және қаржыландыру көздерін қалыптастырудың үйлесімділігін бағалау үшін қажет. «Лесозащита» ЖШС-і капитал құрылымы 8 кестеде көрсетілген.

8  кесте - «Лесозащита» ЖШС-і капитал құрылымы

Көрсеткіш	2009 ж мың тг.	2010 ж мың тг.	2011ж мың тг.	Өзгерістер, (+; - )
				мың теңге	%
Меншікті капитал, мың  теңге	354374,4	121574,9	167265,8	+45690,9	+37,5
Қарыздық капитал	125816,3	190362,9	186285,5	-4077,4	-2,2
Баланс	480185,1	311937,8	353551,3	+41613,5	+13,3
Қаржыландырудың меншікті көздерінің үлес салмағы, %	73,7	38,9	47,3	-	+8,4
Қаржыландырудың тартылған  көздерінің үлес салмағы, %	26,3	61,1	52,7	-	-8,4
Меншікті капиталдың қарыздық құралдарға қатынасы	2,81	0,63	0,89		+0,26

Меншікті капиталдың қарыздық құралдарға қатынасы 2009 жылы 0,02 %, 2010 жылы 0,03%, 2011 жылы 0,04 % құрады.

Талдауды аяқтай отырып, келесі қорытындыны жасауға болады:

- кәсіпорын міндеттемелері  негізінен қысқа мерзімді міндеттемелерден  тұрады;