Зайсан ауданы

     Ауданның  жер асты байлығы зерттелген –  қоңыр көмір мен жанатын сланецке бай. Бұл - өмір сүрудің, өндірісті өркендетудің негізі. Қазіргі таңда, Кендірлік жеріндегі «Аққойын» атты елді-мекенінде қара көмір игеріледі. Көмір өндіру ЖШС «Сайхан» ісі терең шахталық-техникалық әдіспен жолға қойып, одан жоғары химиялық өнім алумен қамтамасыз етілуде. Ол тек отынмен, ауданымызды ғана емес, сондай-ақ, көрші аудандарды да қамтамасыз етуде.

     2005 жылдан бастап, ЖШС «Балық өнім  Шығыс» зауыты жұмыс істеуде.  Сол сияқты минералды емдік  сулар өндіруде. Әсіресе, Арасан-Талды,  Ащылы жерлеріндегі сулардың көздері ашылып, игеру жолдарына қойылған. Онымен ЖШС «Зайсан сулары» айналысуда. Қазіргі таңда, біздің емдік ас-суымызға Өскемен, Семей, Қарағанды қалаларынан сұраныстар түсуде. Көршілес Қытай еліне де шығару көзделініп отыр.

     2006 жылдың шілде айында облыстық көрмеде «Зайсан» минералды суы жүлделі бірінші орын мен хрусталь кубокқа ие болды. Сондай-ақ, республикалық көрмеге қатысуға жолдама алды.

      

     Аудан бойынша білім беретін мектептердің саны – 30, ал олардағы шәкірттер құрамы – 7994, ауыл мектебі – 24 болса, шағын комплетілі мектептер -17, мектепке дейінгі 3 бала мекемесінде 203 бүлдіршін тәрбиеленсе, мектептен тыс мекемелерге 809 бала қамтылған. Мектептер компьютерлендіріліп, Интернетке қосылып, мультимедиялық кабинеттер де ашылған. Жазғы каникул кезінде балалар мен жасөспірімдерді демалдыру мен сауықтыру орындары қызмет көрсетеді. Өнер мектебі, балалар мен жасөспірімдір мектебі, спорт мектептері бар.

     Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан  Назарбаев өз сөзінде: «Әрбір адам біздің мемлекетімізге, оның бай да даңқты тарихына, оның болашағына өзінің қатысты екенін мақтанышпен сезіне алатындай іс-қимыл жүйесін талдап жасау қажет. Елдің проблемалары да, келешегі де барлық адамға жақын әрі түсінікті болуға тиіс, құрметті Зайсан қаласы тұрғындары сіздерге тілейтінім бұдан да биік жетістіктерге жете беріңіздер!»,- дейді.

     Елбасының алға қойған міндеттерін Зайсандықтар қызу қолдап, жүзеге асыруға бір кісідей жұмылуда. Қиындықты еңбекпен жеңу қажеттігін жақсы сезінеді. Әркім өз бақытының, болашағының бапкері болу керектігі санаға сіңірілуде. Зайсан Қазақстанның қиыр шығысындағы шуақты, шырақты аудан ретінде әрқашан көріне беретініне күмән жоқ. 

     Зайсан  ауданының 2010 жылғы 1 тоқсандағы әлеуметтік-экономикалық дамуының қорытындысы  туралы  анықтама 

     Өнеркәсіп

     2010 жылғы 1 тоқсанда  Зайсан ауданындағы  өнеркәсіп орындары қолданыстағы  бағамен алғанда 174,6 млн. теңгенің  тауарлы өнімдерін өндірді, бұл  көрсеткіш өткен жылдың сәйкес  деңгейімен салыстырғанда 25,1 пайызға  немесе 60,9 млн теңгеге кем .  Өнім көлемі  берілген жоспар-тапсырмадан  (319,9 млн.теңге) 145,3  млн. теңгеге кем.  Өнеркәсіп өнімдерінің ішінде есепті мерзімде 8522 мың теңгенің   3 мың тонна тас көмірі (2009 жылдың 1 тоқсанында 11,8 мың тонна), 38929 мың теңгенің 46 тонна балық өнімдері (2009 жылдың 1 тоқсанында 104 тонна),  774 мың теңгенің 24,2 мың литр су  өнімдері (2009 жылдың 1 тоқсанында 89 мың литр), 404 тонна тауарлы бетон (2009 жылдың 1 тоқсанында 184 тонна) өндірілді. Ауа райының қолайсыздығы көлік қатынасына кері әсерін тигізді. Зауыт  балық шикізатының  жеткіліксіздігінен өндірісті уақытша тоқтатты. Су өндіру  сұраныстың азаюына байланысты төмендеді.  

     Ауылшаруашылығы

              Аудан көлемінде 2010 жылдың 1 тоқсанында 1777,2  тонна ет, 7471 тонна сүт, 288 мың дана жұмыртқа өндірілді. Өткен жылдың осы мерзімімен салыстырғанда ет өндіру 3,6 пайызға кеміді. Осы жылдың 1 тоқсанында  ірі қара саны 65071 басқа жетіп, өткен жылдың осы мерзімімен салыстырғанда 100,2 пайыз болды. Жылқы 11690 бас болып, өткен жылмен салыстырғанда  0,3 пайызға көбейді, құстар саны 32408 басқа жетіп, өткен мерзіммен салыстырғанда 12,5 пайызға артты. Сондай-ақ сүт өнімдері  1,6 пайызға , жұмыртқа 2,3 пайызға артық өндірілді.

     Қой мен ешкі саны 177114 бас болып, өткен  мерзіммен салыстырғанда 5,6 пайызға  азайды. Қой–ешкі басының кему себебі қыстың қатаң болып, қардың қалың түсуінен шалғайдағы мал   қыстақтарына жем-шөптің жеткізілмеуі.  

     Шағын және орта кәсіпкерлік

     2010 жылғы 1 сәуірдегі жағдай бойынша  ауданда тіркелген шағын кәсіпкерлік  субъектілерінің саны 2292-ге жетіп,  2009 жылдың тиісті мерзімімен салыстырғанда 10,5%-ға артты.

              2010 жылдың 1 тоқсанында барлық шағын  кәсіпкерлік субьектілерінен түскен  салық - 33978,0 мың тенгені құрап, 2009 жылдың 1 тоқсанымен салыстырғанда  68,5%-ға артты.

     2010 жылдың 1 сәуіріне аудан халқына  шағын бизнес саласынан 6 базар, 159 сауда үйлері мен дүкендері, 4 тойхана, 22 кафе, 8 асхана, 12 шаштараз, 5 тігін шеберханасы, 6 аяқ киім жөндеу шеберханасы, 7 қонақ үй, 3 көпшілік монша, 4 фото салон, 1 косметикалық қызмет көрсету салоны, 1 аудио-видео жөндеу шеберханасы, 2 ұялы телефон жөндеу шеберханасы, 4 компьютерлік қызмет көрсету орны, 3 тіс емдеу кабинеті, 8 жанар-жағар май құю станциялары, 1 пима басу шағын цехы, 12 май сығу цехы, 24 наубайхана, 2 халыққа техникалық қызмет көрсету орталығы, 8 автокөлік жөндеу шеберханасы, 17 дәріхана, 2 ветеринарлық дәріхана қызмет көрсетеді.

     2010 жылдың 1тоқсанында жеке кәсіпкер  Г.Исабаеваның Зайсан қаласынан  халыққа қызмет көрсету орталығы (тойхана, түшпара цехы, сән салоны), жеке кәсіпкер А.Жақаеваның  наубайханасы іске қосылды.  

     Негізгі капиталға салынған инвестиция

              Жоспар бойынша қаңтар-наурыз  айларына негізгі капиталға салынған  инвестиция  844,9 млн. теңге, орындалғаны  244,2 млн. теңге болып, 26,6 пайызды  құрады. Бұл  жоспар-тапсырмадан  3,6 есеге төмен. Төмендеу себебі 2009 жылы «Тарбағатай Мұнай» ЖШС-і құрал-жабдықтар сатып алуға бір жолғы қомақты қаржы жұмсаған. 

          

     Бюджет                                                                                                                                  

     2010 жылдың 1 тоқсанына  арналған аудан  бюджетінің барлық кіріс бөлігінің  нақтыланған жоспары 598,319 млн.  теңгені құрайды, (орындалуы 101,5%), оның ішінде салықтар түсімдер  бойынша 75,463 млн. теңге (106,6% игерілді), салықтық емес түсімдер бойынша 3,339 млн. теңге (196,5% орындалды), негізгі капиталды сатудан түсетін түсімдер 3,168 млн. теңге  (116,2%), трансферттердің түсімдері бойынша 516,349 млн. теңге (100% орындалды), оның ішінде ағымдағы нысаналы трансферттер 163,349 млн. теңге (100% орындалды), субвенция – 353 млн. теңге (100 % орындалды).

       Аудан бюджетінің өз кірісінің  жоспары 84,967 млн. теңге болып,  бекітілген (бюджеттің барлық кіріс  бөлігінің 14,2 % құрайды).                                                                                                                      

       Аудан бюджетінің шығыс бөлігінің жоспары 598,319 млн. теңге.       3 айда орындалғаны  523,373 млн теңге немесе 87,5%. Игерілмеген қаржы көлемі 74,945 млн теңге. Оның ішінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервінен су тасқынын алдын алу шараларына берілген қаржыдан 71,375 млн теңге жұмыстардың толық жүргізіліп бітпеуінен игерілмеген.                                                                                                                                   

     Жұмыспен  қамту және әлеуметтік бағдарламалар.                         

       «Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек туралы» Заңына сәйкес 2010 жылға 20220 мың тенге әлеуметтік көмек бөлініп, ағымдағы жылдың 1 тоқсанында  321 отбасының 1009 мүшесіне 6470 мың теңге атаулы әлеуметтік көмек тағайындалып  төленді.

       «Балалы отбасыларға берілетін мемлекеттік жәрдемақылар туралы» Заңына сәйкес 2010 жылға 51256 мың теңге балалар жәрдемақысы бөлініп, 1379 отбасынаң 3413 баласына 14611 мың теңге мемлекеттік балалар жәрдемақысы тағайындалып төленді.

     «Табысы аз отбасыларға тұрғын үйді ұстауға  және тұрғын үй – коммуналдық қызметтеріне ақы төлеу үшін тұрғын үй көмегін  беру Ережесіне» сәйкес 2010 жылы жергілікті бюджеттен 1516 мың теңге қаражат  бөлініп, 61 отбасыға 1130 мың теңге тұрғын үй көмегі  төленді.

     Аз  қамтылған, тұрмысы төмен, әлеуметтік көмекті қажет ететін 71 адамға жергілікті бюджеттен 650 мың теңге материалдық  көмек төленді.

     «Алтын  алқа», «Күміс алқамен» марапатталған  Батыр аналарға, I – II дәрежелі «Ана даңқы» орденімен марапатталған, 4 және одан көп кәмелеттке толмаған 18 жасқа дейінгі балалары бар аналарға бір жолғы материалдық көмек ретінде 1013 анаға 5065 мың теңге төленді.

     Ұлы Отан соғысы ардагерлері мен оған теңестірілгендерге, Чернобыль АЭС  апаттың, радиациялық апаттар мен  ядролық қаруды сынаудың саларында  мүгедек болған 157 адамға коммуналдық  шығындарын өтеу үшін 1989 мың теңге  төленді.

     Жалпы білім беретін мектептердің аз қамтылған отбасыларынан шыққан түлектерінің, жетім балалардың және ата – анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың жоғары оқу орындарындағы оқуын төлеу үшін 2010 жылдың 1 тоқсанында 46 балаға 7307 мың теңге төленді.

     «Мүмкіндіктері  шектеулі балалардың әлеуметтік, дәрілік – педагогикалық қолдау арқылы оңалту туралы» Заңына сәйкес үйде оқып – тәрбиеленетін мүгедек балаларға жергілікті бюджеттен 3566 мың теңге қаражат бөлініп, жыл басынан бері 40 балаға 890 мың теңге материалдық қамсыздандыру төленді.

     Жұмыс іздеуші ретінде жыл басынан 185 адам тіркелді. 1 сәуірге 215 жұмыссыз тіркеуде тұр, экономикалық белсенді халықтың ішінен                         (20656 адам) жұмыссыздардың үлес салмағы 1 пайыз құрады.

     Есеп  мерзімінде 86 жұмыссыз әр түрлі жұмыстарға орналастырылды, жұмысқа орналасу деңгейі тіркелгендердің ішінен 46,5 пайыз құрады.

     27.01.2009 жылы бекітілген дағдарысқа қарсы  іс – шаралар және жұмыспен  қамту бағдарламасына сәйкес  төмендегі жұмыстар атқарылды.  Жастар іс – тәжирибесіне 10 жұмыссыз  жас маман  қатысуда.

     Ақылы қоғамдық жұмыстарында 134 келісім шарт жасалынды, 134 адам қатысуда, оның ішінде ауылдық жерден 70 адам.

     Оқуға 17 жұмыссыз жіберілді. Жаңадан 81 жұмыс  орны ашылды. Мекемелерден қысқарып 2 адам жұмыссыз болып тіркелді. 

     Білім саласы

     2009 жылдың  1тоқсанында  аудан бойынша ІІІ тоқсан қорытындысы шығарылды. 1-11 сынып аралығындағы бала саны-6932. Олардың 1349-ы үздік, 2233-ы екпінді, 5 оқушы үлгермей, 4 оқушы денсаулықтарына байланысты қорытылмай отыр. Жалпы сапа-52%,  үлгерім-99,9% . 

     30-31 қаңтарда жалпы білім беретін пәндер бойынша республикалық олимпиаданың  аудандық кезеңі өтті. Олимпиадаға  22  мектептен 525  оқушы  қатысты. Биылғы олимпиада қорытындысы бойынша сапа 35 пайызды көрсетті. Бұл былтырғы жылмен салыстырғанда 4 пайызға артық. Ауданнан 14 оқушы  республикалық  олимпиаданың  облыстық кезеңіне  қатысып,  8  оқушы  жүлделі  орындарға  ие  болды. 

     13 ақпанда  М.Ломоносов атындағы  орта мектепте мұғалімдердің  кәсіби біліктілігін анықтау  мақсатында аудандық бастауыш  сынып мұғалімдерінің олимпиадасы өтті. Аудан  мектептерінен  23  мұғалім  қатысты.

     Аудан бойынша 1232 аз қамтылған оқушылардың 924 оқушысы тегін ыстық тамақпен, 2476 оқушы буфеттік тамақпен қамтылған. 1-4 сыныпта 2466 оқушы тегін ыстық  тамақпен тамақтанады, бұл 100 %-ды құрайды. Ыстық тамаққа міндетті білім беру қорынан  11960 мың теңге қаржы бөлінді.

     Жол картасы бағдарламасымен 4 мектепке 49465,0 мың теңге қаржы бөлінді, оның ішінде республикалық бюджеттен 32993,0 мың теңге, жергілікті бюджеттен 16472,0 мың теңге. М.Әуезов атындағы орта мектептің ғимаратына күрделі жөндеу, Қазақстан орта мектебінің ғимаратына, Айнабұлақ орта мектебінің спортзалына, Абай атындағы  орта мектептің ғимаратына ағымдағы жөндеу жұмыстары бойынша конкурс өтіп, мердігерлермен келісім-шарт жасалды.

     Мемлекеттік тапсырыспен Кеңсай, Абай, Амангелді, Шілікті, Қазақстан мектептері жанындағы шағын орталықтарда 115 балаға қосымша 5 топ, № 1 «Еңлік» балабақшасында 25 орынды 1 топ, 2017 әскери бөлімнен 25 орынды 1 топ, Қаратал ауылынан 25 орынды, Сартерек ауылынан 10 орынды жеке меншік балабақшалар ашуға 18871,0 мың теңге қаржы бөлінді.

     Республикалық трансферт есебінен 2 лингафондық  кабинет алуға 11082,0 мың теңге, «Өзін-өзі  тану» бағдарламасымен оқулықтар  алуға 4052,0 мың теңге қаржы бөлінді. 

     Денсаулық саласы

       Зайсан аудандық медициналық бірлестік бойынша  барлығы 81 дәрігер, 222 мен 78 тазалықшы және 60 әртүрлі жұмыста істейтін жұмысшылыр бар.