Банктік шот ашу

 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ  БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия  ұлттық университеті

Экономика факультеті

«Қаржы» кафедрасы

 

«Банк ісі» пәнінен

 

 

 

 

 

 

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

тақырыбы: Банктік шот  ашу 

5В050900 «Қаржы» мамаңдығы  бойынша

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                  Орындаған: Қ-31 тобының студенті           Малдыбаева Г.А.

                                                                   Тексерген: э.ғ.д.профессор Мақыш С.Б.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

АСТАНА

2012

 

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ						3
І		БАНКТІК ШОТ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ  ТҮСІНІК				5
ІІ		БАНКТІК ШОТ АШУ ҮРДІСІ ЖӘНЕ БАНКТІК ШОТ ТҮРЛЕРІ
2.1		Банктік шоттарды ашу және олармен жүргізілетін операциялар(халық  банкі негізнде)				9
2.2		Банктік шот түрлері және ерекшеліктері				24
III     3.1   3.2		БАНКТІК ШОТ АШУДАҒЫ ПРОБЛЕМАЛАР  ЖӘНЕ  ШЕТЕЛ ТӘЖІРИБЕСІ   ҚР-да банктік шот ашу  проблемалары және шешу жолдары   Шетелде банктік шот ашу				29   30
ҚОРЫТЫНДЫ						33
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ						35
ҚОСЫМШАЛАР

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ

 

Зерттеу тақырыбының  өзектілігі. Банк ісі нарықтық экономиканың ең маңызды әрі динамикалық құрылымы болып табылады. Банктер ақшалай есеп айырысуды жүргізіп, экономиканы неиелеп, капиталдың қайта бөлінуінде делдал ретінде өндірістің жалпы тиімділігін арттыруды әрі елдің қорлануына өз ықпалын тигізеді. Бүгінгі таңда, яғни осы заманғы жағдайда банк жүйесінің құрылымы күрделене түсті. Қаржы мекемелерінің жаңа түрлері, жаңа несие құралдары және клиентке қызмет көрсетудің жаңа әдістері пайда болып үлгерді. Пайда алуға, коммерциялық жетістікке бағдарланған, әр түрлі меншік формаларына негізделген серпінді әрі икемді несие жүйесіне өту қолға алынды. Нарықтық экономика Казақстан Республикасында өзінің алғашқы қадамдарын жасап  даму үстінде, жаңа шаруашьшық қатынастарды дамытуға бағытталған заңдар мен қаулылар топтамалары қабылданды. Қазақстанда жарнама өнеркәсіп, сауда салаларымен салыстырғанда қаржы-несие жүйесінде, соның ішінде банк қызметінде нақты дамып келеді. Банк жүйесінің екі деңгейге бөлінуі нәтнжесінде көптеген коммерциялық банктер ашылып, қатаң бәсекелестіктің туыңдауын жеделдетті. Республикамыздың каржы-несие жүйесі қазір өз дамуындағы калыптасу кезеңінен өту үстінде. Әлемдік ірі қаржы орталықтарымен, банктермен арадағы тығыз қарым-қатынас нәтижесінде халыкаралық тәжірибе қазақстан банктерінің күңделікті тірлігіне енді.

Екінші деңгейлі банктердегі  есептің ерекшелігі операция сипатына, есеп жұмыстарын ұйымдастыруға, сондай-ақ бухгалтерлік және басқа да есеп құжаттарының мазмұнына байланысты.

Курстық зерттеу жұмысының  мақсаты және басты міндеттері:

Курстық жұмыстың мақсаты – банктегі есеп айырысу шотының теориясы мен есебі .

Көзделген мақсатқа жетуде мынадай міндеттерді шешуді қажет етеді:

• Банктік шот  туралы түсінік, оны ашу, жүргізу және жабу тәртібі
• Банктік шоттар арқылы жүргізілетін операциялар
• Банктік шот шу шетел және отандық ерекшеліктер;

Зерттеу пәні коммерциялық банктердегі шоттардың ашылуы және олармен жүргізілетін операциялар.

Зерттеу объектісіне Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейдегі банктерде ашылатын шоттар.

Зерттеу жұмысының  әдістемелік және теориялық негізіне қазіргі кездегі отандық және шетелдік экономистердің коммерциялық банктердің шоттарымен операцияларын дамытудағы орын алатын мәселелері туралы және  оның  тиімді қызмет етуінің экономиканы модернизациялау мен диверсификациялаудағы рөлін сипаттайтын зерттеулері пайдаланылды.

Жұмысты жазу барысында  сүйенген негізгі теориялық ақпарат көздері- ҚР-ның заңдары, арнайы экономикалық сайттар, мерзімді басылымдар, отандық әдебиеттер, әдеби-статистикалық мәліметтер. Статистикалық және ақпараттар базасы ретінде ҚР Ұлттық банктің ақпараттық бөлімшелерінің статистикалық және есептік деректері, нормативтік құжаттары, ҚР-ғы екінші деңгейдегі банктерінің және ҚР Қаржылық қадағалау агенттігінің жылдық есеп деректері, түрлі деңгейдегі ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары, сондай-ақ  коммерциялық банктердің лизингтік операцияларының дамуы жайлы сұрақтарды қамтитын жергілікті және шетелдік басылымдардағы мақалалар және т.с.с. пайдаланылды.

Курстық жұмыстың құрылымы кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 БАНКТІК ШОТ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК

1. Банктік шот түсінігі

 

Банктік шот банк пен клиенттің  өзара шарты ретінде консенсуалды әрі ақылы (көбінесе немесе мүлде  ақысыз) сипатта, өзара құқықтар мен  міндеттер арқылы көрініс табады.

Банк шот өзінің жүзеге асыру нормативі мен ережесі  бар кәсіпкерлік қызметтің нысаны ретінде де қарастырылады.

Банктік шот тиісті заңнамалық актілер, лицензия және шарт негізінде  өздері қызметтер көрсететін клиенттерімен, басқа банктермен өзара қарым-қатынас  механизмі, сондай-ақ клиенттің барлық қаржылық операцияларын жүргізуге  айтарлықтай мүмкіндік беретін, банктің әрбір клиентінің атына (пайдасына) түсетін және олар жұмсайтын (пайдаланатын) ақша қаражаттарын есепке алатын тәсіл болып табылады.

Банктік шот тиісті банкпен  оның клиенті арасындағы клиенттің  пайдасына түскен ақшаны қабылдау және клиентке түрлі банктік қызметтер  көрсету жөніндегі қаржылық-құқықтық, сондай-ақ азаматтық-құқықтық сипатты  шарттық қатынастарды білдіретін тәсілге  жатады.

Банктік шот банк пен клиент арасында жасалған банктік шот шартының негізінде ашылады.(1)

Банктік шотты ашуға байланысты қалыптасатын қаржылық-құқықтық және азаматтық-құқықтық қатынастарда банк пен клиенттің дербестігі әрі бастамашылдығы, банктік шоттың түрлі режимі, мемлекеттің, клиенттің, сондай-ақ экономикалық-қаржылық және өзге мүдделерінің балансы міндетті түрде орын алуға тиіс.

1 сурет. Банктік шот ашуға құқылы субьектілер

Банктер өз клиенті салық  төлеушіге банктік шоттар ашу  кезінде тиіс салық органдарын салық  төлеуші заңды тұлғаға және жеке кәсіпкерге банктік шоттардың ашылғандығы  туралы үш жұмыс күні ішінде хабардар етеді.

Осы орайда коммерциялық банк пен Қазақстан Ұлттық Банкінің арасынада және коммерциялық банк пен салық органдары арасында банктік шотқа байланысты әкімшілік құқықтық қатынастар туындайды.

Коммерциялық банк клиенті  мен салық органдары арасында қаржылық құқықтыққатынастар қалыптасады.

Ал банк пен оның клиенті  арасында шарттық үлгідегі (типтегі) қаржылық –құқықтық және азаматтық-құқықтық қатынастар құрылады.

Банктік шот ашу банктер  жүзеге асыратын пассивті банктік операциялардың бір түріне жатады.

IBAN-ды көзбен көріп  қабылдауды жеңілдету мақсатында  шоттың нөмірін қағаз тасымалдауыштарда  әрбір төртінші белгіден кейін  арасын бөле отырып көрсетуге  рұқсат беріледі:

KZCC БББХ ХХХХ ХХХХ ХХХХ

Алайда, электронды нысандағы  төлем және басқа құжаттарды толтырған  кезде банктік шоттың нөмірі бос  орын қалдырылмай енгізілуі тиіс.Сондай-ақ бұл жағдайда банктік шот нөмірінің  алдына ешқандай да басқа қысқартуларды  қосуға болмайды (мысалы, IBAN, A/C, Account No және т.б.):

KZCCБББХХХХХХХХХХХХХ.

Банктік шот шарты банк пен оның клиенттерінің арасында жазбаша түрде жасасылған, банктің  клиенті талап еткен кезде  оған қажетті мөлшерде ақша қаражатын  беру, клиенттің пайдасына түскен ақша қаражаттарын қабылдап отыру, клиенттің  тапсырмасы бойынша үшініші тұлғалардың  пайдасына ақша аудару, клиенттен  қолма-қол ақщаны қабылдап алу, клиентке қажет кезінде қолма-қол ақша беру, клиентке оның банктік шоты бойынша  жүргізілген операциялар және оның банктік шотындағы ақша қаражатының  сомасы туралы ақпарат беру жөнінде  міндеттеме жүктейтін консенсуалды, қостарапты міндеттеуші әрі ақылы  сипаттағы құжат болып табылады. (2)

Банктің тиісті банктік шотты  ашу және жүргізу жөніндегі пассивті операциясы оның заңнамалық актілерде  көзделген әрі лицензиялау режимінде, сондай-ақ банктік шот шарты негізінде  жүзеге асырылатын, клиенттің және банктің экономикалық мүдделерін, мемлекеттік фискальдық мүддесін қамтамасыз етуге бағытталған іс-әрекетіне жатады.

Банктік шот шарты бойынша  банкке мынадай міндеттіліктер:

1)    клиенттің ақшалай  қаражаттарын оның банктік шотына  қабылдау міндеттілігі;

2)    клиенттің банктік  шотын ашу және жүргізу міндеттілігі;

3) клиенттің тапсырмасы бойынша есеп айырысу-кассалық операцияларын уақытылы әрі дұрыс жүргізу жөніндегі міндеттілік;

4)    клиенттік банктік  шотындағы ақша қаражатын пайдаланғаны  үшін клиентке процент төлеу  міндеттілігі;

5)    клиенттің банктік  шоттары жөніндегі банктік құпияны  сақтау міндеттілігі;

6)    клиенттің банктік  шотын кредиттеу міндеттілігі  жүктеледі.

Бұл ретте банктің өз клиентінің банктік шотындағы ақша қаражаттарын пайдалану жөніндегі құқығы бар  екенін білген жөн болады.

Банктің клиентіне:

1.     Қазақстан  Республикасының тиісті заңнамалық  актісінде көзделген банктік  шотты ашу және жүргізу тәртібін  сақтау міндеттілігі.

2.     Қолма-қол  ақшасыз есеп айырысуды жүргізу  және есеп айырысу құжаттарын  рәсімдеу тәртібіне қатысты банктік  және өзге де заңдардың талаптарын, сондай-ақ банктік ережелерді  сақтау міндеттілігі жүктеледі.

Банктік шоттардың түрлерін және құқықтық тәртібін, банктік шоттарды ашу, жүргізу (пайдалану) және жабу тәртібі  мен мән-жайларын Қазақстан Ұлттық Банкі белгілейді.(5)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. БАНКТІК ШОТ АШУ ҮРДІСІ ЖӘНЕ БАНКТІК ШОТ ТҮРЛЕРІ
1. Банктік шоттарды ашу және олармен жүргізілетін операциялар (халық банкі негізінде)

 

Банктік шот ашу және жүргізу  құқықтық негіздерін “Қазақстан Республикасының  Ұлттық Банкі туралы” Қазақстан  Республикасы заңының 8 бабының д-1) тармақшасының және 49 бабының ережелері, “Қазақстан Республикасындағы банктер  және банк қызметі туралы” Қазақстан  Республикасы заңының 30 бабының 2 тармағы  а), б), в) және в 1) –тармақшаларының ережелері, “Ақша төлемі мен аударымы туралы”  Қазақстан Республикасы заңының 6 бабының  ережелері, “Валюталық реттеу және валюталық  бақылау туралы” Қазақстан Республикасының  заңының 12, 25 және 26 бабының ережелері  қалыптастырады.

Банктік шот шарты бойынша  клиенттің банктегі ақша қаражатын  есепке алу мақсатында клиентке немесе ол нұсқаған тұлғаға тараптар келісімдеген жәй жағдайларға қарай біріздендірілген жекеше код беріледі.

Банктік шот шартының қостарапты сипаты оны жасауға қатысатын  банкке, оның клиенттері заңды тұлғаға  не жеке кәсіпкерге, орталық және жергілікті мемлекеттік органдарға байланысты көрініс табады.

Банктің банктік шотты  жүргізуге қатысты құқығы оған банктік  операцияларды жүзеге асыру үшін берілген лицензияда бекітіледі.

Банк пен оның клиентінің тиісті банктік шотты ашу және жүргізу кезіндегі өзара іс-әрекеттері императивтік-диспозитивтік сипат  алады.

Банктік заңнамада және Қазақстан  Республикасы Азаматтық Кодексінде банктік шот шартын жасасу тәртібі  мұқият реттелінбеген. Дегенмен, банктік  практикада тараптардың бірыңғай құжат  ретіндегі банктік шартты әзірлеуі және оған қол қоюы, сондай-ақ клиенттің  банкке берген, оған банктік шот  ашу жөніндегі өтінішін қабылдау жолымен банктік шот шартын жасасу тәсілдері қолданылады.(4)

Банктік шот шартын жасасу алдында клиент банкке:

1)    өзіне банк  шот ашу туралы өтініш;

2)    заңды тұлғаны  құру туралы шешімнің көшірмесі  және оның жарғысы не ерікті  түрде құрылаиын заңды тұлғаның  құрылтайшы құжаттары;

3)    есеп айырысу  құжаттарына қол қоюға құқығы  бар заңды тұлғаның лауазымды  адамдарының қол қою үлгісі  бар карточка және тиісті құжаттарға  соғылатын мөрдің таңбасы;

4)    клиенттің салық  органында салық есебіне қойылғанын  растайтын құжат;