Кәсіпкерлік қызметтің салықты жөнге салу механизмін толық жетілдіру бағыттары

               Д. С. Милль ғалым классиктер алғаш ретбіріңғай салық қолдану дауды ойын  қисынға келтірді, ол әр түрлі салық жиынтығы қазына табыстарында негізгі орын мыналар ол түзу салық апарып жатқан ( рентаға және мұраға ) оның пікірімен олармен тиісті салық салдыну тек көптеген бірнеше қажеттілік заттарына жатпайды және жалпыға бірдей пайдалануға арналған емес, ал қанағаттандыруға арналған тек қана халық категорияларының ерекше қажеттіліктерінің бар екенін айтқан.

             70 – 80 жылы жүз жылдық 20 ғасырдағы  батыстағыларды / 19, елдерде А.Лаффера  қаражаттық концепциясын ұсыныс  экономика теориялары негізін  салғанын мойындады./

             Оның мәні табыстардың оның  салық төлеушіге салық жүкті  тиеу өсу шегі артумен қоса  алады тек қана айқынның, дәл  осылай айтылатынның „сын деңгейдің“, мына табыс азаюына , өндіріс өзгісіне алдымен қайсы аттыру шарасыз жүргізеді , ал тоқтауға содан соң жалпы соңғыны, себебі ол жетілмеген .

              Өндіріс дамуына арналған преференция  қажетін анықтау : егер кәсіпкерді  алынған соманы өндіріс дамуына  салып алу және мына тексерілген  мақсатқа „пайдаға салық“ лайықты азат ету керек.

            Бүгін мүмкіншіліктер өндірісті дамытпайды қажетті салық , кәсіпкер барлық пайдадан төлеп тұрады.

             Капитал ресмилендіру мақсатында  өндірісшілерге арналған пайдаға  салық ұтыс тігуін қажетті  сонымен қатар нашарлату 30 –  20 % құрайды.

             Жасырылу жұмыс бастылық ресмилендірілуі кәсіпкерлік қызметке тиісті. Салық кодекске өзгертулер қажетін енгізу, бір жолғы талондардың әрекеттеріне шек қойып мезгілінде шығарып тастауы керек.

            Әр бір аймаққа арналған нарықта  жинаумен үйлесімді ұтыс тігулер  орнатуға болады, олардың мөлшерін маслихат өкілдерімен алдын ала талқылайды, жергілікті атқару органдардың, кәсіпкерлік – қауіпсіздік қоғамдық бірлестіктерімен өткізіледі.

             Ерекше сұрақ – еңбек ақының  ресмилендірілуі . Салық кодекс  физикалық беттердің табысынан  жұмыс берушіге арналған әлеуметтік салық аса көтерілген пайызды және кіріс салықты анықтайды.

              Әлеуметтік салық есептеу жұмыс  істейтін реті еңбек ақы төлеуі  қорының бөліп шығарулары алдын  ала ескеріледі ( фот ) мөлшерде 7 % 20 % .Кез келген мүдделес өз қызметін пайдалылық кәсіпкер, әлеуметтік мұқтаждық бөліп шығарулардың үлесін азайтуға ұмтылады.Кіріскен іс өзінікін фотты нақты мөлшерлер жабады. Және деректі сондай жалақыны көрсетеді, қайсының әлеуметтік салық мөлшерінің бөліп шығаруының ең аз мүмкін мөлшерлері алдын ала ескеріледі, сәйкесті және кіріс салық , онымен кеміте және зейнетақылық қорларға есептеулердің сомасын есептеуге болады.

             Мына жағдай рұқсатына арналған, жұмыс беруші психологиясын еске  ала , сонымен қатар төлеулердің  міндеттілігі басқа салық үлкен  сан жұмыс берушісімен НДС – тың , пайдаға және түрінде ресмисіз төлеулермен оның көбірек 5 % теңдестіріліп ақшалы құралдардың мөлшерде әлеуметтік салық ұтыс тігуін қажетті анықтау.

              Ұсынылған қолдану әлеуметтік  салық есептеуі шамасында және  қаражат пайдасының артуы өзімен еңбек ақы төлеуі қорларының ресмилендіру шоттарының артынан әлеуметтік салық түсірулерінің маңызының азаюы.  

          Салық жүйесінің жетіспеушіліктерінен  біреумен ғана қолданылады,сонымен  қатар салық есептеу шарушылық  ету субъектісі нүктесінен көрінеді. Есептеу әдісін жүзеге асыру кезеңінде сатып алушы есеп айыратын шотына орындау құралдардың түсу күні есептелмейді,ал мүлкін алу күні немесе тауарлардың түсулері есептелінеді.

          Демек, тәуелсіз кіріскен істі  НДС тиісті төлеп қоюының,түрлі  іске асырылған өнімнің көмек көрсетуі, тіпті егер болжау, не өнім дер кезінде және толық іске асырылған және ақшалар орындаудың артынан есеп айыратын шотқа түсті, НДС сомасы, кіріскен іспен қабылданушы зачетке азырақ құлдырау есепке ала маңыздылық болды.

         Есептеу әдісі жанында НДС төлеуіне кіріскеніс өзіне меншікті сырт құралдарының бұруында ықтималдық бар болды,мезгіл және де қайсы құрал бұлардың көңілін алаңдатады, есеп айыратын шотқа көмек көрсету уақыттарға тәуелді болады.Шүбәлі сияқты міндет анықтап қаралады, тек екі жыл өтуі бойынша және мына мезгіл өтуімен тек қана НДС сомасы зачетке мүмкін қабылданған және де құлдырауға түзетусіз.

          Сонымен қатар, қосылған құн  тек қана базамен біздің республикамызда  НДС салуға болады, сонымен қатар  элементтер, ешқандай көңіл бөлулері болмайды. Немесе <әмбебаб акциз>, дәл осылай объекті сияқты тауарлардың құны, жұмыстардың және қызметтердің бәрі салулары келеді.

           НДС сомаларының зачет жүйесі  бір уақытта төлегенмен <шығындарға> қолданылады. НДС есептеу тап  осы әдісті кең қолданылады, дүниежүзілік қабылдауда болатын тәжірибелі және принципте болады.Іс жүріп жатқан анықтама механизмі туралы емес НДС сомалары, қаражатқа жататын салуға, ал дұрыстық туралы анықтама салу базалары. Дәл осылай, мысалы, базаға қазақстандық заң шығарумен НДС салулары акциз сомалары, тозықтық бөліп шығарулар, кеден баж салығы қосылады.

          Егер республика аумағындағы  тауарлардың подакциздық импорт  жүзеге асыруына рұқсат ету,  НДСпен салық салатын айналымға  қосылады және төленген акциз  сомасы және кеден баж салық сомасы қосылады. Сайып келгенде, көз алдында тек қана бір емес, екі есе, сонымен қатар үш есе салық салуға болады.

          Взимания НДС жұмыс істейтін  тәжірибесі аз және орта кәсіпкерлікке  кіріскен істерінің қызметінде  әсіресе ауыр сәулесі түседі. Қаражаттық қорлардың өткір ұстаусыз шарттарында, өзіне мнешікті өндіріс база жоқ болуының сырт құралдардың қосымша бұруы ұлғайтады және экономика тап осы сектор ауыр экономикалық жайды ұлғайтады.

          Бірер проблема тағы переплаченных  қаражатынан төлеу тоқтатқысы келеді және НДС сомаларының қайтаруына жататындардың.

         Күрделі салық сомасын переплаченную  практиаклық қайтару, ал мүмкінсіз  салық органдарға қаражаттық  санкция НДСымен сома переплаченной ы қайтару тоқтатулары оқиғада қолдану,

         Талдау НДС есептеу тәжірибелілері жұмыс істейтініне рұқсат етеді. Қорытынды жасау келесі өлшемдердің қабылдау қажеттілігі туралы механизмді толық жетілдіруімен оның взиманиясы:

         -акциз сомалары НДСпен салық  салынатын айналымнан шығару, кедендердің  төлемі және тозықтық бөліп шығарулардың;

         -зачет немесе НДС сомаларының  қаражатын қайтару, құлдырауын  түзетумен жүзеге асыру;

         -басқа салық төлемі шотқа НДС  сомаларының переплаченных зачетін  аз және орта  кәсіпкерлік өндіріске  кіріскен істеріне рұқсат ету.

         Ең алғаш олао табиғаттың, ішкі маңыздары және функциялардың. Салық механизмі арқылы мына мүмкіншіліктері орындауы жүзеге асады:

       -қаражаттық  құралдардың барынша көп, мүмкін  көлемі салық аспабы арқылы                                                                 іске асыруға ұмтылады,

       -құралдарда  тұрақты қажеттілік, мемелекеттік  сынай танытады.

          Мына заң шығарушы мемелекеттік  қорларға кепілге түсіп көруі  нүктесінен салық механизмі барынша  көп оңайлатады. Төлеушіге көңіл  бөлумен мемлекет айқын әділеттіліксізге  ұмтылуда дайын болу: қорлардың бөлімін алып тастау ,қажеттіліктедің оған нормалы ұдайы өндіріске арналған, табыстардың нағыз иесінен салық ауыртпалығын ауыстырып салу және сатып алушыға мүліктің, оның өнімінің және қызметтердің, екі есе салуына рұқсат ету.

          Сондай фискальды саясат, кіріскен қаражаттық қызмет шарттары болу негіздерінің түбін қазады: - салық базасы тарылады, сонымен қатар экономика криминализациисі жағдай жасайды, салық төлеуінің бұқаралық ауытқуына ұрындырады.

          Салық ауыртпалығының қатаңдығының   күшейуі салық төлемдерінің артуына ертіп әкеледі,Салық ауыртпалығын мемлекет үлкейте <салық қақпанға>, қашан табыс алуында құштарлықтың төмендеуі нәтижесінде базар субъектілерінің айқын саны көлеңке экономикаға кеткенде немесе қызмет өзінікін жалпы тоқтатады ( Лаффер теориясы).

          Салық басы экономикаға мемлекет  реттеуші әсерімен сәйкестенеді.

          Салық бұл жағдайда мемлекеттік  жөнге салуға тумалас өзінің  әсерін тигізеді : ол кәсіпкерлік  қызметінің жүруіне бағыттайды,қоғамның  көру нүктесінен мақсатқа лайықты  өзін бүтіндей таныстырады. Мына оқиғада сәйкестік салық механизмі салып алады,жетілген басқаларды принциптермен салыстыру қашанда мемлекеттік кірістердің кепілді түсуін талап етеді.

         Осында айқын әрекеттерге төлеушілерді  ынталандыруларында акцент жақ  жылжытылады, және оған салық құралдардың бөлімі уақытша жоғалтуына тиісті күшті әсер етуші, не салық алуан жеңілдіктердің беруінде жарық көрсетеді.

           Салықты жөнге салудың негізі  көптеген экономистерді есептейді,  не шаруішылық және халықтың  бөлек әлеуметтік топтарының құралдарын алып тастауы арқылы мемлекет басқа субъектіледің сүйемелдеуіне арналған қорларды алады, ал томға не меншікті алып тастауы нақты сома арқылы мемлекеттік салық төлеушіге әсер етеді.

         Салықты жөнге салу негізінде  <жағымсыз қаржыландырудың механизмі> жатады, салықты қаражатқа енгізбеуге кіріскен іске – төлеушіге рұқсат етеді немесе оқиғада толық емес төлеуі, егер заң шығарумен алдын ала ескерілген шарттарды орындаса салықты алып тастау сондай төмендеуі мүмкін. Механизмде <жағымсыз қаржыландыру> болады және басқа бір түрі: айқын шарттар жанында салық мөлшері, мөлшер сыртынан әдеттегі анықталған заң жоғарылайды.

          Әлемде аз кәсіпкерлік мемлекеттік  сүйеуі жеңілдіктерді беру жолымен  жүзеге асады. Мыналардың жанында  – тоқтауда емес салықтық ұтыстың төмендеуі, ал шараның шаруашылық етуші субъектілердің дамуы нақты ынталандыра алуы дүниежүзілік тәжірибеліде салық инвестициялық несие қолданылады.

         Біздің оқиғамызда, біз кіріскен  істердің даму, ынталандыруы үшін  ұсынамыз, тауарлардың өндірушілерінің, аз және орта кәсіпкерлік кіріскен істерінің, өндіріспен шұғылданған тауарларды қолдануға рұқсат беру 50%, кіріс салығы заңгерлік беттерден немесе 10% бірыңғай тұтас салық үшін заң жала жабылған инвестицияларды алдын алады.

         Салық каникулдер пайдалануына берген 1991-1993 гг., бірақ тап осы жеңілдік әрекеттері мезгіл өтуі бойынша жабылған, ал базада содан соң бұрынғылардың – жаңа ашылған,өз өзіме дұрыс күшті әсер беруі тап осы жеңілдік ақырғы жиыныда тиісті болды, бірақ онымен, ереже сияқты, салық ауытқу үшін пайдаланған. Біз түзетуді заң шығаруға енгізуге ұсынамыз, егер қызмет өзінінің кіріскен ісін тоқтатса немесе жеңілдік дәуір өтуінен кейін лезде, кіріс салық сомасы немесе біріңғай тұтас салық лезде тиісті қаражатқа салынған болады.

          Жинақтай әкеле келесі мәліметтерді алуға болады:

1. АҚШ тәжірибесін қолдана және 10-шы бөлімге шығындар және мөлшерде денсаулық қорғау Канаданың дара кіріс салық шегерулеріне апарып беру МРПмен еселеніледі
2. төмендетудің заңгерлік беттердің мүлік салық салу деңгейі және дара кәсіпкерлердің мүлікті ресмилендіруі мақсаттарында физикалық беттердің мүліктік салық салу деңгейіне дейін болады
3. бір жолғы талондардыңәрекеттік мезгілге шек қоюын шығару
4. әлеуметтік салық төмендету ұтыс тігуін 5%
5. акциз сомалары НДСпен салық салынатын  айналымынан шығару, кедендердің төлемі және тозықтық бөліп шығарулардың
6. зачет немесе НДС сомаларының қаражатынан қайтару құлдырауға түзетумен жүзеге асыру
7. басқа салық төлемі шотқа НДС сомаларының переплаченныхзачетын аз және орта кәсіпкерлік ондіріс кіріскен істеріне рұқсат ету
8. ертерек өтуі бар болса касса әдісі
9. алдыңғы ақы төлемдер бірлескен кіріс салықтөлемімен ағымдағыға ауыстыру
10. пайдалануына беруді аз және орта кәсіпкерлік субъектілеріне салық каникулдарын түзету заң шығаруына салумен, егер қызмет өзінікінкіріскен ісін тоқтатса немесе жеңілдік дәуір өтуінен кейін лезде кіріс салық сома немесе   біріңғай тұтас салық лезде тиісті қаражатқа салынған болғаны үшін кіріскен қызмет барлық дәуірде.

              Баяндалған жайларды талдап қорыта,есптейміз,  не дамуда салық механизм ролі кәсіпкерлік тұрғыда кез келгенін қайта бағалау. Бірақ Қазақстан Республикасының шарттарында өндіріс қызметінің өту шегі ынталандыруына арналған салық жөнге салу аспаптары практикалық тұрғыда қолданылмайды және аз және орта кәсіпкерлік субъектілерінің дамуында. Ұсынылғандар тап осы баста жұмыс істейтін салықтық заң шығару толық жетілдірудің нақтылы жолдары, біздің  көзқарасымызға экономиканың тап осы секторы позитивтік дамуына жағдай жасайды.