Жұқпалы аурулардың алдын алу

16 билет.Халық денсаулығы  туралы және денсаулық  сақтау Кодексі.

Дүние жүзілік  денсаулық сақтау ұйымының (1958ж) жарғысы  бойынша , ДЕНСАУЛЫҚ- деп «аурушаңдық  пен дене бітімінде кемшіліктердің бар немесе жоктығы ғана емес, сонымен  қатар адамның толық физикалық, әлеуметтік және рухани  қолайлы  жағдайларын» түсінеміз.  Халықтың десаулығы, олардың тұрмыс жағдайының жаұсы деңгейде болуына байланысты. Адмдардың денсаулығы дегеніміз - оның биологиялық, психологиялық және физиологиялық қызметтерінің дұрыс дамып, ұзақ уақыт сақталуының динамикалық жағдайы, әлеуметтік белсенділігі мен қызмет қабілеті жоғары деңгейде болып, күш-қайраты талмай, ұзақ уақыт өмір сүруі. Денсаулықтың белгілеріне демографиялық көрсеткіштерді, аурушаңдықты, дене бітімінің дамуын жатқызады. Халықтың денсаулығына берілген осы белгілердің ішінде, әсіресе, десографиялық өрсеткіштер ерекше күдік туғызады.  Денсаулық топтары (балалардың):

1. топ – организмнің дамуы мен негізгі қызметтері  қалыпты жағдайдағы дені сау балалар;
2. топ – денсаулықтарында функционалдық немесе кейбір аздаған ауытқулары бар, негізнен дені сау балалар;
3. топ -  аурулары компенсация жағдайындағы науқас  балалар;
4. топ – аурулары субкомпенсация жағдайындаы балалар;
5. топ – аурулары декомпенсация жағдайындағы балалар;

Кодексі

Десаулық  сақтау саласындағы  мемлекеттік реттеу мен басқару:

4-бап: - ДС саласындағы  мемлекеттік саясат принциптері         

5-бап:- ДС саласындағы  мемлекеттік реттеу негіздері

6-бап:- ҚР Үкіметінің  құзіреті

7-бап:- уәкілетті   органдардың  құзіреті

13-бап:- медициналық  және фармацевтикалық қызметті  лицензиялау

14-бап:- ДС саласындағы  аккредиттеу

15-бап:- ДС саласындағы  аттестаттау

16-бап:- ДС саласындағы  стандарттар

18-бап:- ДС саласындағы  жарнама

19-бап:- ДС саласындағы  мемлекеттік бақылау мен қадағалау

26-бап:- ДС саласындағы  ақпараттың обьектілері мен субьектілері

Десаулық  – аурулар мен дене кемістіктерінің болмауы ғыны емес  тұтастай тәни, рухани және әлеуметтік салауаттылық жағдайы; Денсаулық сақтау – аурудың алдын алуға және оларды емдеуге қоғамдық гигиена мен санитарияны қолдануға әрбір адамның тәни және психологиялық саулығын сақтап, нығайтуға, оның ұзақ жыл белсенді өмір сүруін қолдауға, денсаулығынан айырылған жағдайда оның мед көмек ұсынуға бағытталған саяси, экономикалық , әлеуметтік,құқықтық мәдени медициналық сипаттағы шаралар жүйесі.  Денсаулық ұйымы- денсаулық саласындағы қызметті жүзеге асыратын заңды тұлға. Денсаулық саласындағы ұлттық холдинг- ҚР Үкіметінің  шешімі бойынша құрылған, жарлық капиталына мемлекеттің 100% қатысуы бар, денсаулық саласындағы қызметті жүзеге асыратын акционерлік қоғам. Денсаулық саласындағы стандарт- мед, фармацевтикалық қызмет, мед ж/е фармацевтикалық білім беру саласындағы қағидалары, жалпы принциптермен сипаттарды белгілейтін нормативтік құқықтық акт. Денсаулық саласындағы мед сараптама-денсаулық қызметінің әр түрлі аярларындағы құралдардың, әдістердің  технологиялардың көрсетілетін қызметтердің деңгейі мен сапасын анықтауға бағытталған ұйымдастырушылық, таңдамалық ж/е практикалық іс-шаралардың жиынтығы.

17 билет.Жоспарлаудың негізгі әдістері.Қаржыландырудың көзі.Бюджет.

Жоспарландыру медицинадағы әртүрлі ауруларды  алдын алу,ауруларды жоспарлау ,оларды алдын алу,оарға болжам жасау .алдын  алу жоспарлаудың түрлері

1.Күнделікті-күнделікті  жоспарлар жасалады

2.Преспиктивті-алдағы 10 жылдыққа жоспар жасалады

3.Стратегиялық -5-6 жылға жасалады.

   

       Қаржыландыру көздері мыналар  болып табылады;

• Жергілікті бюджеттердің бір тұрғынға шагып бөліну қаражаты.
• Республикалық бюджеттің белгіленген тәртіппен бөліну қаражаты
• Республикалық бюджеттің белгіленген тәртіппен бөліну қаражаты
• Міндетті медициналық сақтандыру қорының қаражаты
• Халықаралық бағдарламалар бойынша халықаралық ұйымдардың қаражаты
• Кепілдік берілген көлемнен тыс медициналық қызмет көрсеткені үшін ақылы қызметтер мен заңдарға қайшы келмейтін қызмет түрлерін көрсеткені  үшін алынған медициналық ұйымдардың қаражаты
• Ұйымдардың пайдасынан ерікті жасалатын аударым
• Ұйымдар мен азаматтардың соның ішінде басқа мемлекеттік қайырылымдылық салымдары

Пайдаланылуы  Қазақстан Республикасының заңдарына  қайшы келмейтін басқа да көздер. 

18 билет.Жалпы туушылдықтың көрсеткішін есептеу үшін қандай мәліметтер қажет.

Туу көрсеткіші бір жыл ішінде нақтылы жерде 1000 адамға шаққанда туулық жиілігін көрсетеді:

Туу көрсеткіші:=бір  жыл ішінде туғандардың саны/бір  жылдагы халықтың орташа саны*1000

Демографиялық көрсеткіштерді талдағанда арнайы көрсеткіштерді табады. Оларды есептеу әдісі жоғарыда көрсетілгендей болады. 

әйелдердің бала туу көрсеткіші=бір жылда туғандар саны*1000/15-19 жастағы әйелдердің орташа саны. 

Жасына сәйкес әйелдердің бала туу көрсеткіші=бір  жылда әйелдердің жасына сай туылған  балалар саны*1000/сол жастағы әйелдердің орташа саны 

Некелі әйелдердің бала туу көрсеткіші= некелі әйелдердің бір жылда туған балаларының  саны*1000/некелі әйелдердің орташа саны

19 билет.Жасына байланысты  халық өлімін қалай  есептеу керек.

Негізі өлім көрсеткіші былай есептелінеді:

жасына байланысты өлім көрсеткіші (сәбилер өлімінен басқа) белгілі жастағылардың ішінде өлгендер санын барлық сол жастағылардың  санына бөліп, 1000 ға көбейтеди. Мысалы: 60-65 жасқа сәйкес

өлімшілдік 

Өлім себептері  болып жиі кездесетін аурулар  көп. Респулика бойынша өлімге себепкер болатындар ішінде алғашқы 4 орында:

1. жүрек және қанайналым жүйесінің аурулары
2. жарақаттану және улану
3. қатерлі ісіктер
4. тыныс жүйесінің аурулары иеленеді.
5. Сәбилер өлімі-бір  жасқа толмай қалған сәбилердің саны.Көрсеткішті  100 тірі туылған  балаларға шағып есептейді.
6. =
7. Перинатальдық өлім көрсеткіші. Оны есептегенде өлі туылғандар және туылғандардың  ішінде бір апта аралығында  шетінегендер саны алынады.
8. =

20 билет.Өлімді зерттеу  үшін қандай құжат  қажет.

Өлімді дәрігердің куәлігі, тіркеу формасы №106/т арқылы зерттеуге болады. Өлімді зерттеу  үшін өлім көрсеткіші қолданылады.  

№106/т тіркеу формасын дәрігердің куәлігі бойынша  АХАЖ береді. Ол құжатта:

1. а)өлген жері(аудан, обл, республика т с.с )

             б)өлген орны (диспансер, уйде  стационар не басқа жер)

2) Өлген кісінің  толық тұрақты мекен жайы(қоныс  аударғандар)

3)Өлген адамның  толық аты-жөні

1. жынысы

4)Туған жылы, айы, күні.   Алғашқы 24 сағат  ішінде өлген балаларға: туылған  уақытын көрсету керек.

5)Өлген датасы.

6)Алғашқы 1 айында  өлген балаларға: жетілген1, жетілмеген2

1. туылған салмағы

7)Өлімнің болу  себебі:

1. ауыру
2. байқаусыздан болған өлім(вне производстве, в производстве)
3. убьиство
4. өзі-өзіне қол жұмсау
5. белгісіз жағдайда

8)Өлім сесебебі:

1. анықталған өлім себебі(ауру, не аурудың асқынуы)
2. өлімге әкелетін басқа ауру түрлері

9)Жарақаттан  немесе уланудан өлу:

1. күні (жыл айы күні)
2. орны және жағдайы

10)Өлім себебін  анықтаған:

1. тек өлімді анықтаған дәрігер, емдеген дәрігер, паттолого-анатом, судмед эксперт, эксперт дәрігер
2. өлікті қарауда, емдеген дәрігердің мед құжаттарға жазғаны бойынша, өлім алды бақылау, кесу арқылы

11)Дәрігерлік  куәлік берілген:

1. мед мекеменің аталуы
2. куәлік еткен дәрігердің толық аты-жөні, лауазымы

Мөр басылады, күні, айы, жылы.дәрігердің қолы қойылады.

12. Врачебное  всидетельство проверено в ЗАГСе  врачом, ответсвенным зпа правилность  заполнения врачебных свидетельств  о смерти

Датасы, қолы.

Сәбилер өлімі- бір жасқа толмай өлген сәбилердің саны. Бұл көрсеткішті 1000 тірі туылған  балаларға шағып есептейді. Ол үшінмәліметтерді жергілікті азаматтардың өмір өзгерістерін жазып отыратын бөлімнен(ЗАГС) алады. Көп жылдар бойы жүргізілген зерттеулер нәтижесін алғанда барлық бір  жасқа толмай шетінегендер ішінде 2/3 биылғы жылы туылғандар, ал 1/3 алдындағы  жылы туылғандар екені байқалады.

 

1 жасқа толмаған  балалардың өмірі екі мерзімге  бөлінеді:

1. бір айлық- жаңа туған сәбилер(неонатальдық)
2. сәбилік мерзім -2-12 ай (пост неонатальдық мерзім)
3. перинатальдық өлім:

21 билет.Ерте неонтальды  өлім қалай есептеледі.

1. Ерте неонатальды  өлімді есептеу

Сәбилік өлім(нәрестенің 1-ші ж өлімі):

1А, ерте неонатальды өлім(1 аптада)

В, кеш ненатальды өлім( 2, 3, 4 атада)

С, неонатальды өлім (алғышқы 4 аптадағы)

Д, постненатальды өлім(29-шы күннен бастап 1 ж-ға дейін)

2, Сәбилердің 5 жасқа дейінгң өлімі

3, 1-14 жас аралығындағы балалар өлімі

Ерте неонатальды өлім – балалардың туылғаннан кейін бірінші аптасындағы өлімі ( 0-6 күн немесе 168 сағ)

К= 0-6 күн (168 сағ) арасында өлген балалар саны/тірі туылғандар саны х1000 

22 билет.Ауруханадағы  аурушылдықты зерттеу  үшін қолданылатын  есептеу құжаттамалары.

Аурулықты зерттеудің 3 түрлі жолы бар:

1. Тұрғындардың дәрігерлік қаралуға өздігінен келу бойынша зерттеу:
• жалпы аурулық туралы мәлімет «қорытынды диагноз тіркелетін статистикалық талон»(№025-2/т) құжат түрі арқылы жиналады. Статистикалық талонда негізгі ауруы жазылады.
• Жедел жұқпалы аурулар. Жұқпалы ауруларды, тамақтан улануды, шұғыл кәсіби улануды және егуден кейінгі реакция болған жағдайларды №058т «шұғыл хабарлау» құжат түрі арқылы есепке алады. №058/т формасымен тіркелген жұқпалы аурулардың тізіміне мыналар кіреді: іш сүзек, поратиф, іш ауруы, құтыру, қызылша т.б.
• Эпидемиялық емес аурулық. Республикада эпидемиялы емес ауруларды жаппай тіркеуге алу қабылданған. Олар: туберкулездың ашық түрі, мерез, соз, ішек аурулары т.б. (№089/т. 090/т)
• Уақытша еңбекке жарамсыздықаурулығы. Еңбекке жарамсыздық парағы сонымен бірге анықтамалар (№094/т. №095/т) нұсқасын дәрігерлер толтырады.
2. Профилактикалық дәрігерлік тексеру мәлметтері бойынша аурулар түріне сәйкес анықтауға болады. Олар: туберкулез, қатерлі ісік т.б. тіркеу түрі (№046/т)
3. Өлім туралы мәліметтері бойынша өлім себептерін дәрігерлердің куәлігі тіркеу формасы №106/т арқылы зерттеуге болады.

23 билет.10-ХАЖдың ДДСҰң қай конференциясы және қай жылы бекітілді,

ДДҰ-ң 43-і халықаралық  конференциясында 1996 жылы бекітілген.хаж  толық атауыаурулар және денсаулық  пен байланысты мәселелердің халықаралық  статистикалық жіктелуі. Хаж-дың 10-шы қайта қаралуында 21 класс бар. әр класында 100 ауру топтары бар. Хаж-дың 10шы қайта қаралуында өзгертіледі. Сандық кодтауды әріптік – сандық кодтауға алмастыру.

24 билет.Қала емханада  штаттық кестеде  43 қызмет орны  қарастырылған,бірақ  38 дәрігермен барлық  орындар толықтырылған.Қандай  көрсеткішті есептеуге  болады?

Қалалық ауруханалар  атқаратын,көрсететін қызмет түріне орай көпсалалы және мамандандырылған,ұйымдастырушылық жүйесі бойынша-емханамен біріккен және жеке,қызмет көлеміне сәйкес-түрлі  категориялы,яғни төсек саны әртүрлі  болады.Қалалық емхананың құрылымына мынадай бөлімдер кіреді:тіркеу орны,профилактикалық  бөлімі,емдеу кабинеттері,қосымша  диагностикалық кабинеттер,әкімшілік  шаруашылық бөлімі.Қазіргі уақытта  амбулаторлық-емханалық жұмысты  күшейту үшін медициналық жәрдем көрсетудің жаңа түрлері пайдалануда.Ол емханада ұйымдастырылатын-күндізгі аурухана,үйдегі аурухана ,амбулаторлық хирургия орталығы және бөлімшелері,отбасы дәрігерлік амбулатория.Бұл медициналық жәрдемді ұйымдастырудың жаңа түрлері болғандықтан,дәрігердің жұмыс мөлшерін,халық санына,аурулардың түріне байланысты қанша емдеу төсектері болуын анықтау қажет.Арнайы жүргізген зерттеулерге қарағанда емханада 7-8  төсектік күндізгі аурухана болса,онда дәрігерлік 0,5 орын қажет,1112 төсекке 0,75 орын,ал 16-18 төсекке -1 дәрігерлік орын бөлінеді.Күндізгі аурухананың жұмысын екі-үш кезек етіп ұйымдастырғанда,дәрігер саны соған сәйкес көбейтіледі.Арнайы жүргізілген есеп бойынша 30000 тұрғынға 11-12 төсектік күндізгі аурухана қажет(жұмысын екі кезек етіп ұйымдастырғанда 50-55 мың тұрғындарға 18-19 төсектік күндізгі аурухана ашуға болады.).Әрбір төсекке кемінде 4-шаршы метр қажет.Есеп жобасы бойынша егер барлық қалалық емханада күндізгі аурухана ашылса,онда науқастарды ауруханаға жатқызу 10-15% азаяды.